HR, 09-07-2010, nr. 09/02632

Het Register zware criminaliteit is ingevoerd bij de Wet bijzondere politieregisters (Stb. 1999, 244). Het is de opvolger van het CID (criminele inlichtingendienst)-register. Het Register zware criminaliteit wordt gebruikt voor (kort gezegd) de opsporing van ernstige strafbare feiten, veelal in georganiseerd verband gepleegd, die een ernstige inbreuk op de rechtsorde opleveren (art. 1 lid 1 aanhef en onder l Wpolr). In art. 13a tot en met 13d Wpolr is voor dit soort registers een specifieke regeling opgenomen met nadere voorwaarden voor opslag en gebruik van de persoonsgegevens die erin zijn opgenomen.

Ingevolge art. 9 Wpolr stelt de beheerder van een politieregister een reglement vast waarin de werking van het register is beschreven. Het reglement bevat ingevolge art. 10 Wpolr onder meer een regeling van de wijze waarop geregistreerde personen kennisneming van de over hen opgenomen gegevens kunnen verkrijgen. Art. 10 Wpolr bepaalt dat de beheerder verplicht is het reglement na te leven. Het op het onderhavige Register zware criminaliteit toepasselijke Reglement zware criminaliteit van de politie Haaglanden is vastgesteld conform het op de voet van art. 12 Wpolr opgestelde Modelreglement register zware criminaliteit. De (toenmalige) Registratiekamer heeft hiervoor bij besluit van 4 oktober 2000 (Stcrt. 2000, 198, blz. 17) een zogeheten verklaring van overeenstemming afgegeven:

Een tijdelijk register, zoals het in het onderhavige geval mede aan de orde zijnde

tijdelijk register Xenon, is blijkens art. 1 lid 1 aanhef en onder j Wpolr een politieregister dat is aangelegd met het oog op de uitvoering van de politietaak in een bepaald geval of in het kader van een verkennend onderzoek als bedoeld in art. 126gg Wetboek van Strafvordering. Art. 13 Wpolr geeft een nadere regeling voor tijdelijke registers.

Het tijdelijk register Xenon wordt nader gereguleerd in het reglement tijdelijk register, dat conform het Modelreglement tijdelijk register (Stcrt. 2003, 113) eveneens is vastgesteld met verklaring van overeenstemming van het College Bescherming Persoonsgegevens.

Voor zover het tijdelijk register Xenon informatie uit het Register zware criminaliteit bevat dient, met name voor het recht op kennisneming, althans de mogelijkheid kennisneming te weigeren als bedoeld in art. 21 Wpolr, de daarop betrekking hebbende normering te worden toegepast.

Op het juridisch kader wordt nader ingegaan bij de toelichting van de afzonderlijke

onderdelen van het cassatiemiddel.

In rov. 2.12 tot en met 2.14 van de beschikking van 19 juni 2008 oordeelt het Hof dat de audiogegevens in het Xenon-onderzoek als onderdeel van het tijdelijk register Xenon moeten worden beschouwd. Volgens het Hof betreft het een samenhangende verzameling van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens die met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd ten dienste van de uitvoering van de politietaak. Het Hof acht niet voorstelbaar dat de audiogegevens door de politie worden bewaard indien zij niet zonodig toegang tot opnamen van gesprekken tussen bepaalde personen zou kunnen krijgen, zodat aangenomen moet worden dat de politie in een dergelijk geval de gewenste taps zal opzoeken door middel van de ingangen telefoonlijn, datum en tijdstip. Volgens het Hof zijn die ingangen wel degelijk gericht op het aantreffen van persoonsgegevens.

Aldus is het Hof uitgegaan van een onjuiste rechtopvatting met betrekking tot het bepaalde in art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr, althans heeft het Hof zijn oordeel in het licht van de hierna te melden stellingen van de Korpsbeheerder met betrekking tot de audiogegevens onbegrijpelijk en/of onvoldoende gemotiveerd. De audiogegevens van de tapgesprekken zijn, naar de Korpsbeheerder heeft aangevoerd, geen samenhangende verzameling van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens, die langs geautomatiseerde weg wordt gevoerd of met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd. Van een duidelijke vooraf met het oog op raadpleging aangebrachte systematische structuur is geen sprake. De tapgesprekken bevinden zijn niet geclusterd en kunnen alleen worden getraceerd door alle via de tapkamer binnengekomen gesprekken (opnieuw) te beluisteren. Iedere structuur ter zake van deze gegevens ontbreekt (verweerschrift in hoger beroep, achter 3.4). Naar aanleiding van het advies van het CBP heeft de Korpsbeheerder aangevoerd dat uit de omstandigheid dat de zogeheten MO-disks niet alleen de audiogegevens bevatten maar ook een index van de data waarop de gesprekken (automatisch) zijn gearchiveerd en een overzicht van de telefoonlijnen (op numerieke volgorde) waarvan de gesprekken zijn opgenomen, niet volgt dat de audiogegevens beschouwd kunnen worden als een samenhangende verzameling in voormelde zin. De Korpsbeheerder heeft er op gewezen dat de tapgesprekken via ieder van de getapte telefoonlijnen op willekeurige wijze — door elkaar — worden gearchiveerd op de verschillende MO-disks. De op de MO-disks gearchiveerde tapgesprekken zijn niet beperkt tot één telefoonlijn of onderwerp. De audiogegevens worden derhalve niet langs geautomatiseerde weg gevoerd en zijn geen systematisch aangelegde verzameling. De zoekmogelijkheden telefoonlijn, datum en tijdstip zijn onvoldoende om de audiogegevens te doorzoeken op (alle) [verweerder] betreffende gegevens. Via het fysieke dossier of via het geautomatiseerde systeem Octopus, beide onderdeel van het tijdelijk register Xenon, is het slechts mogelijk te achterhalen welke lijnen onder [verweerder] zijn getapt, alsmede op welke datum en welk tijdstip een gesprek is gevoerd. De koppeling van beide zoekmogelijkheden maakt het mogelijk om een bepaald gesprek met [verweerder] terug te vinden. Hierbij is het echter niet mogelijk vooraf vast te stellen op welke (dubbelzijdige) MO-disk een specifiek gesprek zich bevindt, zodat ieder gesprek handmatig moet worden opgezocht. De Korpsbeheerder heeft aangevoerd dat voor de kwalificatie als politieregister sprake moet zijn van een gerichte facilitering van het informatieproces met de doeltreffendheid en snelheid van de gegevensverwerking als toetsingscriteria. Door de enkele omstandigheid dat de audiogegevens kunnen worden doorzocht via de ingangen telefoonlijn, datum en tijdstip wordt niet aan de eisen voldaan. Deze ingangen zijn immers als zodanig niet gericht op het aantreffen van persoonsgegevens. De omstandigheid dat de audiogegevens met behulp van gegevens uit het fysieke dossier of via het geautomatiseerde systeem Octopus kunnen worden doorzocht maakt dit niet anders. De Korpsbeheerder heeft er hierbij op gewezen dat het doorzoeken van de bestanden onevenredige inspanning kost. De beoogde gegevensverwerking is volgens de Korpsbeheerder onvoldoende doeltreffend en voortvarend om de audiogegevens als (onderdeel van) een politieregister te beschouwen (brief mr. Bitter 26 maart 2007, blz. 3–5). Gelet hierop kunnen de audiogegevens van de tapgesprekken niet worden aangemerkt als (onderdeel van) een politieregister als bedoeld in art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr.

Met het oordeel in rov. 2.14 van de beschikking van 19 juni 2008 dat niet voorstelbaar is dat de audiogegevens door de politie worden bewaard indien zij niet zonodig toegang tot opnamen van gesprekken tussen bepaalde personen zou kunnen krijgen, zodat aangenomen moet worden dat de politie in een dergelijk geval de gewenste taps zal opzoeken door middel van de ingangen telefoonlijn, datum en tijdstip, miskent het Hof voorts dat de Korpsbeheerder reeds ingevolge art. 126cc Wetboek van Strafvordering gehouden is de audiogegevens te bewaren.

Ingevolge art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr wordt onder politieregister verstaan:

een samenhangende verzameling van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens die langs geautomatiseerde weg wordt gevoerd of met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd, en die is aangelegd ten dienste van de uitvoering van de politietaak.

Voordien bepaalde art. 1 aanhef en onder c Wpolr dat onder (politie)registers wordt verstaan: een persoonsregistratie als bedoeld in de Wet persoonsregistraties (WPR), aangelegd ten dienste van de uitvoering van de politietaak. In de parlementaire geschiedenis van de Wpolr wordt hieromtrent onder meer opgemerkt dat in de parlementaire behandeling van de WPR is opgemerkt dat een verzameling van persoonsgegevens in hoofdzaak aan twee criteria dient te voldoen, wil er sprake zijn van een persoonsregistratie:

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1988, 1989, 19 589, nr. 11, blz. 5.

Art. 1 WPR bepaalde onder meer dat onder een persoonsregistratie wordt verstaan: een samenhangende verzameling van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens, die langs geautomatiseerde weg wordt gevoerd of met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd. In de parlementaire geschiedenis bij de WPR wordt met betrekking tot de definitie van het begrip persoonsregistratie nog opgemerkt dat het in de eerste plaats moet gaan om een samenhangende verzameling van persoonsgegevens, dat wil zeggen een groep van dergelijke gegevens die op grond van een of meer kenmerken een onderlinge samenhang vertoont, hetgeen kan blijken uit een gemeenschappelijke bestemming of uit het feit dat de verzameling in de praktijk als een geheel wordt beschouwd. Voor zover de verzameling niet langs geautomatiseerde weg wordt gevoerd is van belang of deze met het oog op een doeltreffende raadpleging van de daarin opgenomen persoonsgegevens systematisch is aangelegd.

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1984–1985, 19 095, nr. 3, blz. 17.

Het begrip persoonsregistratie in art. 1 WPR heeft model gestaan voor de omschrijving van het begrip bestand in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) Art. 1 aanhef en onder c Wbp bepaalt dat onder bestand wordt verstaan: elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens, ongeacht of dit geheel van gegevens gecentraliseerd is of verspreid is op een functioneel of geografisch bepaalde wijze, dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen. Blijkens de parlementaire geschiedenis bij de Wbp moet kort samengevat sprake zijn van:

Het vereiste van een gestructureerd geheel houdt in dat de gegevensverwerkingen op grond van meer dan één kenmerk een onderlinge samenhang moeten vertonen, die kan blijken uit een gemeenschappelijke bestemming of het feit dat de verzameling in de praktijk als een geheel wordt beschouwd. De samenhang kan zitten in een vooraf aangebrachte structuur of in een raadpleegmethodiek die samenhang brengt in ogenschijnlijk willekeurige gegevensverwerkingen. Daarnaast zijn het doel van de verwerking en het feitelijk gebruik van belang. Bij het vereiste van een systematische toegankelijkheid gaat het vooral om de vraag of de verzamelingen een duidelijke, vooraf met het oog op raadpleging aangebrachte structuur bezitten. Hierbij is de methode van gegevensopslag en -verwerking van belang. De inhoud van het bestand moet met het oog op een doeltreffende raadpleging volgens bepaalde criteria aangelegd zijn. Door de systematische structuur zijn de persoonsgegevens gemakkelijk toegankelijk.

Zie de memorie van toelichting bij de Wbp: Tweede Kamer, zittingsjaar 1997–1998, 25 892, nr. 3, blz. 53–54.

Zie hieromtrent tevens: conclusie A-G mr. Verkade voor HR 29 juni 2007, NJ 2007, 638 (m.nt. Dommering onder NJ 2007, 639), achter 4.2–4.6.

In de parlementaire geschiedenis wordt nog ingegaan op de toepasselijkheid van de Wbp op al dan niet geautomatiseerde verwerking van gegevens in de vorm van onder beeld en geluid:

Zie Tweede Kamer, vergaderjaar 1997–1998, 25 892, nr. 3, blz. 70–71.

Ingevolge art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr moet bij een politieregister gaan om een samenhangende verzameling van persoonsgegevens. Bij de vraag of sprake is van persoonsgegevens is blijkens de parlementaire geschiedenis bij de Wbp mede van belang of de identiteit van de geregistreerde redelijkerwijs, zonder onevenredige inspanning, vastgesteld kan worden. Hierbij spelen de mogelijkheden van de verantwoordelijke om identificatie tot stand te brengen een rol: gekeken moet worden naar alle middelen waarvan mag worden aangenomen dat zij redelijkerwijs door de verantwoordelijke zijn in te zetten om de persoon te identificeren. Bij de vraag of de audiogegevens deel uitmaken van een politieregister is, anders dan het Hof heeft geoordeeld, derhalve mede van belang of de betreffende gegevens zonder onevenredige inspanning zijn te ontsluiten.

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1997–1998, 25 892, nr. 3, blz. 47–49.

In het onderhavige geval heeft de Korpsbeheerder aangevoerd dat (zeer kort samengevat) de audiogegevens van de tapgesprekken geen samenhangende verzameling zijn van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens, die langs geautomatiseerde weg wordt gevoerd of met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd als bedoeld in art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr. Van een duidelijke vooraf met het oog op raadpleging aangebrachte systematische structuur die is gericht op het zoeken op specifieke persoonsgegevens is geen sprake. De Korpsbeheerder heeft er hierbij op gewezen dat het doorzoeken van de bestanden onevenredige inspanning kost.

Zie nader de in het onderdeel aangehaalde stellingen van de Korpsbeheerder:

In dit verband valt te wijzen op het, namens de Korpsbeheerder ook aangehaalde, arrest van Uw Raad van 15 maart 1994, waarbij het ging om tapjournaals die naar 's Hofs vaststelling slechts de chronologische vaststelling bevatten van via een bepaald telefoonnummer gevoerde telefoongesprekken. Uw Raad oordeelde dat juist is 's Hofs oordeel dat de tapjournalen niet opleveren een samenhangende verzameling van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens, waaraan niet afdoet dat het tapmateriaal wel gegevens kan bevatten die zich lenen voor systematische ordening, aangezien die ingangen niet op het aantreffen van persoonsgegevens zijn gericht.

Zie: HR 15 maart 1994, NJ 1995, 745 (m.nt. Sch), rov. 5.3–5.6.

In het onderhavige geval is voorts sprake van een ander geval situatie dan aan de orde was in de beschikking van Uw Raad van 29 juni 2007. Uw Raad oordeelde dat onjuist noch onbegrijpelijk 's Hofs oordeel dat de door Dexia gemaakte bandopnamen van telefoongesprekken met cliënten toegankelijk zijn en als gestructureerd geheel in de zin van art. 1 aanhef en onder c Wbp moeten worden aangemerkt, aan welk oordeel het Hof ten grondslag had gelegd dat Dexia de banden met deze opnamen bewaart met het oog op haar procespositie en dat de banden waarop de betreffende telefoongesprekken voorkomen reeds zijn ontsloten door Dexia, aangezien zij op een overzicht de data en exacte tijdstippen heeft vermeld van de telefoongesprekken. Uw Raad nam hierbij in aanmerking dat een financiële instelling als Dexia op grond van de voor haar geldende Gedragscode verplicht is technische en organisatorische voorzieningen te treffen op opgenomen telefoongesprekken zo nodig te kunnen traceren en reconstrueren.

Zie: HR 29 juni 2007, NJ 2007, 638 (m.nt. Dommering onder NJ 2007, 639), rov. 3.7–3.8.

Gegeven het voorgaande klaagt het eerste onderdeel van het cassatiemiddel dat het Hof is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot art. 1 lid 1 aanhef en onder c Wpolr, nu, anders dan het Hof heeft geoordeeld, de audiogegevens geen samenhangende verzameling zijn van op verschillende personen betrekking hebbende persoonsgegevens die met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd.

In rov. 3.1 tot en met 3.8 van de beschikking van 19 juni 2008 oordeelt het Hof dat evaluatie- en afhandelingscoderingen van de CIE-mutaties die voorkomen in het register Zware Criminaliteit persoonsgegevens zijn in de zin van de Wpolr. Het Hof oordeelt dat de CIE-gegevens — de CIE-mutaties met door informanten over [verweerder] aangeleverde informatie, DS — bestemd zijn om in het kader van de opsporing van strafbare feiten te worden gebruikt en bij uitstek invloed zullen hebben op de wijze waarop de degene op wie die informatie betrekking heeft door Justitie tegemoet wordt getreden. Bij de coderingen gaat het volgens het Hof niet om administratieve aanduidingen die bestemd zijn om de informatie te ordenen, maar veeleer om toevoegingen die aan de potentiële gebruikers kenbaar maken

Volgens het Hof bepalen dergelijke toevoegingen mede het gebruik dat van deze informatie wordt gemaakt en wordt de bejegening van degene op wie die informatie betrekking heeft daar uiteindelijk door beïnvloed. Het Hof acht niet aannemelijk dat het systeem van coderingen in feite van geen enkele invloed zou zijn op de opsporing van strafbare feiten en daarmee op de bejegening van verdachte personen. Hieraan doet volgens het Hof niet af dat de coderingen niet worden verstrekt buiten de CIE. Het Hof neemt hierbij in aanmerking dat de Korpsbeheerder heeft erkend dat de evaluatiecoderingen wel van invloed kunnen zijn op de inhoud van de informatie die door middel van een proces-verbaal wordt verstrekt. Volgens het Hof geldt hetzelfde voor de afhandelingscodes, nu aangenomen moet worden dat juist deze codes bepalend zijn of de informatie waarop deze betrekking hebben buiten de CIE mag worden verstrekt. Aldus miskent het Hof dat de evaluatiecoderingen geen gegevens zijn betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon in de zin van art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr jo. art. 1 aanhef en onder a Wet bescherming persoonsgegevens. Althans zijn de evaluatiecoderingen geen persoonsgegevens betreffende [verweerder]. De evaluatiecoderingen bestaan uit een letter waarmee de mate van betrouwbaarheid van de informant wordt aangegeven en een cijfer waarmee wordt aangegeven langs welke weg de informant aan de informatie is gekomen. De evaluatiecoderingen betreffen derhalve uitsluitend een beoordeling van de informant en de redenen van zijn wetenschap. De evaluatiecoderingen hebben geen betrekking op [verweerder] als zodanig. Met de evaluatiecoderingen wordt geen enkel oordeel gegeven over (de betrouwbaarheid van) de door de informant verstrekte informatie. De evaluatiecoderingen worden voorts niet verstrekt buiten de structuur van de criminele inlichtingen eenheden. De verstrekking van binnen de criminele inlichtingen eenheden bekende informatie buiten de structuur van de criminele inlichtingen eenheden vindt slechts plaats door middel van een formeel proces-verbaal of kale tekstblokken waarin geen evaluatiecoderingen zijn opgenomen. Hierbij wordt een inschatting gemaakt van de betrouwbaarheid van de in het proces-verbaal of de kale tekstblokken neergelegde informatie. Hierbij wordt echter geen oordeel gegeven over de inhoud van de informatie. Bij deze beoordeling spelen ook andere factoren een rol dan de evaluatiecoderingen. Informatie kan in een proces-verbaal als betrouwbaar worden aangemerkt, terwijl de aan de informatie gekoppelde, evaluatiecoderingen in een andere richting wijzen, hetgeen het geval kan zijn indien de door de informant verstrekte informatie door andere informatie of andere bronnen lijkt te worden bevestigd. In zoverre bestaat geen directe relatie tussen de evaluatiecoderingen en de wijze waarop de betrokkene door derden in het maatschappelijk verkeer zou worden bejegend. De evaluatiecoderingen betreffen derhalve geen persoonsgegevens, althans geen persoonsgegevens betreffende [verweerder]. De Korpsbeheerder heeft zulks aangevoerd bij het verweerschrift in hoger beroep, achter 3.2, de brief van mr. C.M. Bitter van 26 maart 2007, achter 1, en de brief van mr. R.W. Veldhuis 19 oktober 2007, achter 1.1. Gelet hierop is het Hof uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr jo. art. 1 aanhef en onder a Wet bescherming persoonsgegevens, althans heeft het Hof zijn oordeel gegeven de hiervoor weergegeven stellingen van de Staat onbegrijpelijk en/of onvoldoende gemotiveerd.

Met het oordeel in rov. 3.7 van de tussenbeschikking van 19 juni 2008 dat de Korpsbeheerder heeft erkend dat de evaluatiecoderingen wel van invloed kunnen zijn op de inhoud van de informatie die door middel van een proces-verbaal wordt verstrekt, geeft het Hof een onbegrijpelijke uitleg van hetgeen namens de Korpsbeheerder is aangevoerd, nu de betreffende stelling van de Korpsbeheerder niet anders kan worden uitgelegd dan dat de Korpsbeheerder heeft aangevoerd dat in een proces-verbaal een inschatting wordt gemaakt van de betrouwbaarheid van de in het proces-verbaal neergelegde informatie waarbij geen oordeel wordt gegeven over de inhoud van de informatie, bij welke beoordeling ook andere factoren een rol spelen dan de evaluatiecoderingen, ten gevolge waarvan informatie in een proces-verbaal als betrouwbaar kan worden aangemerkt terwijl de evaluatiecoderingen in een andere richting wijzen, zodat in zoverre geen directe relatie bestaat tussen de evaluatiecoderingen en de wijze waarop de betrokkene door derden in het maatschappelijk verkeer zou worden bejegend (zie: brief mr. Veldhuis 19 oktober 2007, achter 1.1, blz. 2).

Met het hiervoor weergegeven oordeel in rov. 3.1 tot en met 3.8 van de tussenbeschikking van 19 juni 2008 dat (kort samengevat) afhandelingscodes zijn aan te merken als persoonsgegevens in de zin van de Wpolr, miskent het Hof dat de afhandelingscodes geen gegevens zijn betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon in de zin van art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr jo. art. 1 aanhef en onder a Wet bescherming persoonsgegevens. De afhandelingscoderingen hebben geen betrekking op de desbetreffende persoon, maar slechts op de wijze waarop binnen de criminele inlichtingen eenheden met de betreffende informatie wordt omgegaan. De afhandelingscodes worden evenmin verstrekt buiten de structuur van de criminele inlichtingen eenheden. In het proces-verbaal waarmee CIE-informatie aan derden wordt verstrekt is geen plaats ingeruimd voor het vermelden van de afhandelingscodes. Gelet hierop betreffen de afhandelingscodes geen persoonsgegevens, althans geen persoonsgegevens betreffende [verweerder]. De Korpsbeheerder heeft zulks aangevoerd bij het verweerschrift in hoger beroep, achter 3.2, de brief van mr. C.M. Bitter van 26 maart 2007, achter 1, en de brief van mr. R.W. Veldhuis 19 oktober 2007, achter 1.1, blz. 3). Gelet hierop is het Hof uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr jo. art. 1 aanhef en onder a Wet bescherming persoonsgegevens, althans heeft het Hof zijn oordeel gegeven de hiervoor weergegeven stellingen van de Staat onbegrijpelijk en/of onvoldoende gemotiveerd.

Ingevolge art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr wordt onder persoonsgegevens verstaan hetgeen daaronder wordt verstaan in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). In art. 1 lid 1 aanhef en onder a Wbp wordt onder persoonsgegevens verstaan: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon.

Blijkens de parlementaire geschiedenis moet het hierbij gaan om informatie ‘betreffende ’ een natuurlijke persoon. In veel gevallen, zoals bij feitelijke of waarderende gegevens over eigenschappen, opvattingen of gedragingen, zal dit uit de aard van de gegevens voortvloeien. In andere gevallen zal mede aandacht moeten worden besteed aan de context waarin het gegeven wordt vastgelegd en gebruikt. Als gegevens mede bepalend zijn voor de wijze waarop de betrokken persoon in het maatschappelijk verkeer wordt beoordeeld of behandeld, moeten die gegevens als persoonsgegevens worden aangemerkt. Het (maatschappelijk) gebruik dat van gegevens wordt gemaakt is dus mede bepalend voor de beantwoording van de vraag of sprake is van een persoonsgegeven. De identificeerbaarheid van de persoon is het tweede element dat bepalend is voor de vraag of sprake is van een persoonsgegeven. Uitgangspunt is dat een persoon identificeerbaar is indien zijn identiteit redelijkerwijs, zonder onevenredige inspanning, vastgesteld kan worden. Twee factoren spelen hierbij een rol: de aard van de gegevens en de mogelijkheden van de verantwoordelijke om de identificatie tot stand te brengen. Een persoon is identificeerbaar indien sprake is van gegevens die alleen of in combinatie met andere gegevens, zo kenmerkend zijn voor een bepaalde persoon dat deze aan de hand daarvan kan worden geïdentificeerd.

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1997–1998, 25 892, nr. 3, blz. 45–49.

Ingevolge art. 6 lid 1Regeling criminele inlichtingen eenheden (Stcrt. 2000, 198; nadien gewijzigd) wisselen de criminele inlichtingen eenheden onderling criminele inlichtingen uit indien dit van belang kan zijn voor de uitvoering van de politietaak. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van een formulier, het zogeheten zwacri-informatierapport. In het zwacri-informatierapport worden evaluatie- en afhandelingscoderingen opgenomen.

Criminele inlichtingen zijn gegevens die in aanmerking komen voor registratie in het register zware criminaliteit of het voorlopig register (art. 1 aanhef en onder e Regeling criminele inlichtingen eenheden).

De evaluatiecode bestaat uit een letter waarmee de mate van betrouwbaarheid van de desbetreffende informant wordt aangegeven en een cijfer waarmee wordt aangegeven langs welke weg de informant aan de betreffende informatie is gekomen (zie ook: rov. 3.1 van de beschikking van 7 april 2009 en rov. 3.2 van de beschikking van 19 juni 2008).

Met betrekking tot de betrouwbaarheid van de informant worden de volgende codes gehanteerd:

Met betrekking tot de wijze waarop de informant aan zijn informatie is gekomen worden de volgende codes gehanteerd:

Zie hieromtrent bijvoorbeeld: D. van der Bel, A.M. van Hoorn, J.J.T.M. Pieters, Informatie en Opsporing, 2007, blz. 129–130.

De evaluatiecode betreft derhalve uitsluitend een beoordeling van de informant zelf en de redenen van wetenschap van de informant. In de evaluatiecode wordt als zodanig geen enkel oordeel gegeven over (de betrouwbaarheid van) de informatie, maar slechts over (de betrouwbaarheid) van de informant.

De evaluatiecoderingen worden slechts gebruikt binnen de structuur van de criminele inlichtingen eenheden. Zulks blijkt ook uit de wijziging van de Regeling criminele inlichtingen eenheden bij besluit van 30 juni 2003 (Stcrt. 2003, 124). Hierbij is Bijlage 1 van de Regeling criminele inlichtingen, waarin het zwacri-informatierapport is neergelegd, in die zin gewijzigd dat het volgende tekstblok werd toegevoegd aan het (nieuwe) zwacri-informatierapport:

Op grond van de gewijzigde Regeling criminele inlichtingen eenheden worden de ‘evaluatiecode-informant’ en de ‘evaluatiecode afkomstig van informanten’ derhalve niet verstrekt buiten de structuur van de criminele inlichtingen eenheden, zoals aan opsporingsteams of andere derden.

Zie hieromtrent tevens: D. van der Bel, A.M. van Hoorn, J.J.T.M. Pieters, Informatie en Opsporing, 2007, blz. 131, die opmerken dat aangezien het zwacri-informatierapport gegevens kan bevatten die — op zichzelf beschouwd of in verband met gegevens die op andere wijze bekend kunnen zijn of worden — een aanwijzing geven omtrent de identiteit van de informant, het rapport niet aan anderen dan criminele inlichtingen eenheden mag worden verstrekt en uitsluitend bedoeld is voor gebruik binnen de CIE-structuur.

In het hiervoor genoemde zwacri-informatierapport zijn zoals aangegeven tevens afhandelingscoderingen opgenomen. De afhandelingscoderingen geven weer in hoeverre de gegenereerde informatie bruikbaar is.

De volgende afhandelingscoderingen worden gehanteerd:

Zie: D. van der Bel, A.M. van Hoorn, J.J.T.M. Pieters, Informatie en Opsporing, 2007, blz. 130–131, die terecht opmerken dat informatie van informanten nimmer van afhandelingscode 11 wordt voorzien, maar minstens van afhandelingscode 01.

De afhandelingscoderingen worden evenmin verstrekt buiten de structuur van de criminele inlichtingen eenheden.

Zie in dit verband ook: D. van der Bel, A.M. van Hoorn, J.J.T.M. Pieters, Informatie en Opsporing, 2007, blz. 131.

Bij de verstrekking van de informatie aan een opsporingsteam door middel van een proces-verbaal of kale tekstblokken vindt wel een — van het toekennen van de evaluatie- en afhandelingscoderingen te onderscheiden — beoordeling plaats van de betrouwbaarheid van de informatie. In het proces-verbaal wordt een inschatting gemaakt van de betrouwbaarheid van de in het proces-verbaal neergelegde informatie. Hierbij spelen echter uitdrukkelijk ook andere factoren een rol dan de evaluatie- en afhandelingscoderingen. Het is goed mogelijk — en komt in de praktijk dan ook met een zekere regelmaat voor — dat informatie in een proces-verbaal als betrouwbaar wordt aangemerkt terwijl de aan de informatie gekoppelde evaluatiecoderingen in een andere richting wijzen. Dit kan het geval zijn als de door de informant verstrekte informatie door andere informatie of andere bronnen lijkt te wordt bevestigd. In zoverre bestaat er dan ook geen directe relatie tussen de evaluatiecodes en de wijze waarop de betrokkene door derden in het maatschappelijk verkeer zou worden bejegend.

Zie: brief mr. R.W. Veldhuis van 19 oktober 2007, achter 1.1, blz. 2.

Zowel de evaluatie- als de afhandelingscoderingen betreffen, naar de onderdelen

klagen, derhalve geen persoonsgegevens in de zin van art. 1 lid 1 aanhef en onder i Wpolr jo. art. 1 aanhef en onder a Wet bescherming persoonsgegevens.

In rov. 1.2 van de tussenbeschikking van 19 juli 2008 oordeelt het Hof dat de rechter aan de hand van alle relevante feiten en omstandigheden en voor elk persoonsgegeven afzonderlijk ex nunc zal moeten toetsen of aan de voorwaarden voor een beroep op een weigeringsgrond van art. 21 lid 1 Wpolr is voldaan. In rov. 3.1–3.2 van de eindbeschikking van 7 april 2009 oordeelt het Hof met betrekking tot de in februari 2002 verwerkte CIE-matige mutatie dat de Korpsbeheerder slechts in algemene zin bezwaren tegen het kennis laten nemen van de evaluatiecode naar voren heeft gebracht en onvoldoende concreet heeft aangegeven waarom nu nog, zeven jaar na de datum van de mutatie, kennisneming van die code ertoe zou leiden dat bij [verweerder] de identiteit van de informant bekend wordt. Volgens het Hof valt uit de mutatie een dergelijk gevaar niet af te leiden. Dat [verweerder], door de uit de evaluatiecode blijkende informatie te combineren met eventuele andere informatie die reeds in zijn bezit is of zal komen, toch achter die identiteit zou kunnen komen, acht het Hof slechts een theoretische mogelijkheid die in de onderhavige zaak onvoldoende is geconcretiseerd of aannemelijk geworden. De mogelijkheid dat in het algemeen, indien bepaalde codes wel worden verstrekt en andere codes niet, daaruit door betrokkene bepaalde conclusies kunnen worden verbonden ten aanzien van de inhoud van de niet verstrekte codes, oordeelt het Hof in deze zaak zo weinig geconcretiseerd en speculatief dat dit geen uitzondering rechtvaardigt op de regel dat een belanghebbende als [verweerder] kennis mag nemen van op hem betrekking hebbende persoonsgegevens.

Aldus miskent het Hof dat ingevolge art. 21 lid 1 Wpolr jo. art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politie Haaglanden slechts aan het verzoek om kennisneming kan worden voldaan voor zover daaruit geen onevenredige schade kan voortvloeien, hetzij voor het doel van het register, hetzij voor een ander onderdeel van de politietaak, hetzij in verband met gewichtige belangen van derden (mijn cursivering, DS). Gezien de aard van de in het register zware criminaliteit opgenomen gegevens dient met een verzoek om kennisneming terughoudend te worden omgegaan. Ingevolge art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden wordt een verzoek om kennisneming ter zake van gegevens opgenomen in het register zware criminaliteit in beginsel geweigerd. Althans vormt art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden een substantiële beperking van het recht op kennisneming, welke beperking wordt gerechtvaardigd door de aard van de informatie die in de betreffende registers is opgenomen. De Korpsbeheerder heeft aangevoerd dat terecht kennisneming is geweigerd. Volgens de Korpsbeheerder kunnen, indien coderingen aan [verweerder] bekend zouden worden gemaakt, deze gegevens — al dan niet in combinatie met andere, bij [verweerder] bekende gegevens — leiden tot identificatie van een informant, net als dat het geval is indien de namen van derden, en gegevens die tot derden herleidbaar zijn, zouden worden verstrekt. De Korpsbeheerder heeft er hierbij op gewezen dat, als kennisneming van coderingen zou worden toegestaan, mede op basis van het ‘afstrepen’ van personen conclusies kunnen worden getrokken over de identiteit van de vermoedelijke informant(en). Datzelfde geldt volgens de Korpsbeheerder als namen van derden of gegevens die tot derden herleidbaar zijn zouden worden verstrekt. Volgens de Korpsbeheerder is het noodzakelijk, zowel in verband met de gewichtige belangen van de vermoedelijke informant(en) als in verband met de goede uitvoering van de politietaak, dat informanten worden afgeschermd. De Korpsbeheerder heeft voorts aangevoerd dat hij geen zicht heeft op de (actuele) relatie tussen verzoeker en in de mutaties genoemde derden, of op de mogelijke wijziging van bestaande relaties als gevolg van verstrekking aan verzoeker van informatie uit het register over deze derden, hetgeen de korpsbeheerder ook ertoe noodzaakt ter bescherming van de zwaarwegende belangen van derden verzoeker kennisneming te onthouden (zie: verweerschrift in eerste aanleg, achter 2.2 en 3, verweerschrift in hoger beroep, achter 3.2 en pleitnota mr. Bitter in hoger beroep, achter 2). Gelet hierop heeft het Hof miskend dat de Korpsbeheerder terecht het verzoek om kennisneming van de evaluatiecodes zowel in verband met de gewichtige belangen van derden als in verband met de goede uitvoering van de politietaak, heeft geweigerd. Het Hof is derhalve uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting, althans heeft het Hof zijn oordeel gegeven voormelde stellingen van de Korpsbeheerder, onbegrijpelijk en/of onvoldoende gemotiveerd.

De Korpsbeheerder heeft kennisneming van de betreffende gegevens geweigerd overeenkomstig het bepaalde in art. 21 lid 1 Wpolr jo. art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden.

Ingevolge art. 20 lid 1 Wpolr deelt de beheerder een ieder op diens verzoek mede of en zo ja welke deze persoon betreffende persoonsgegevens in een register zijn opgenomen, waarbij hij tevens desgevraagd inlichtingen verstrekt over de herkomst van de gegevens en over degenen aan wie deze zijn verstrekt. De beheerder doet daarbij geen mededelingen in schriftelijke vorm. Ingevolge art. 21 lid 1 Wpolr blijft een mededeling als bedoeld in art. 20 lid 1 Wpolr achterwege voor zover dit noodzakelijk is voor de goede uitvoering van de politietaak dan wel indien gewichtige belangen van derden daartoe noodzaken. Volgens art. 21 lid 3 Wpolr wordt in het reglement bepaald in hoeverre toepassing wordt gegeven aan het bepaalde bij het eerste lid.

Zie omtrent art. 21 Wpolr onder meer:

In art. 16 lid 2 van het Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden wordt dit — overeenkomstig het met verklaring van overeenstemming vastgestelde Modelreglement register zware criminaliteit (Stcrt. 2000, 198) — nader ingevuld. Art. 16 lid 2 van het Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden luidt:

In de parlementaire geschiedenis van de Wpolr wordt met betrekking tot art. 21 Wpolr onder meer opgemerkt:

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1988–1989, 19 589, nr. 6, blz. 25.

Met betrekking tot de verhouding tussen de weigeringsgronden van art. 21 lid 1 Wpolr en het reglement wordt in de parlementaire geschiedenis onder meer het volgende opgemerkt:

Zie: Tweede kamer, vergaderjaar 1985–1986, 19 589, nr. 3, blz. 24–25.

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1988–1989, 19 589, nr. 11, blz. 27.

In de parlementaire geschiedenis wordt met zoveel woorden het voorbeeld genoemd dat wat betreft bepaalde registers, bijvoorbeeld het CID-register — de voorganger van het register zware criminaliteit, DS — als regel niet wordt medegedeeld of iemand voorkomt. Zou dit immers in de regel wel gebeuren, dan zou iemand uit het feit dat ten aanzien van hem anders wordt gehandeld, de conclusie kunnen trekken dat hij de aandacht van de politie heeft en zijn handelingen daarnaar richten. De goede uitvoering van de politietaak kan daardoor worden geschaad.

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 1988–1989, 19 589, nr. 11, blz. 28.

De Wpolr is met ingang van 1 januari 2008 vervangen door de Wet politiegegevens (Stb 2007, 300). In art. 27 lid 1 aanhef en onder a en b Wet politiegegevens zijn de weigeringsgronden van art. 21 lid 1 Wpolr overgenomen. Uit de parlementaire geschiedenis bij de Wet politiegegevens blijkt kennisneming van gegevens over informanten, waarbij in de eerste plaats gedacht moet worden aan de gegevens over de identiteit van de informant (de codes), kan worden geweigerd voor zover de kennisneming gevaar voor de informant of voor derden oplevert. In de parlementaire geschiedenis wordt hieromtrent opgemerkt:

Zie: Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 327, nr. 3, blz. 85.

In de (lagere) rechtspraak is in lijn met het voorgaande geoordeeld dat gelet op de aard van de in de CIE-registers opgeslagen gegevens, terughoudend moet worden omgegaan met een verzoek om kennisneming. Aan een verzoek om kennisneming kan slechts worden voldaan voor zover daaruit geen onevenredige schade kan voortvloeien, hetzij voor het doel van het register, hetzij voor een ander onderdeel van de politietaak, hetzij in verband met gewichtige belangen van derden. Kennisneming uit de betreffende register wordt derhalve in beginsel niet toegestaan. uit de parlementaire geschiedenis op de Wpolr volgt dat een dergelijke beperking van de kennisnemingsmogelijkheid ten aanzien van sommige gegevens in politieregisters in verband met de aard van de registers is toegestaan, mits daarover de Registratiekamer wordt gehoord.

Zie: Rb. 's‑Gravenhage 5 juni 2008, zaaknr. / rekestnr.: 285033 / HA RK 07-359, n.n.g., rov. 3.5. In hoger beroep heeft het Hof 's‑Gravenhage op 3 februari 2009, zaaknr. 200.011.487/01, n.n.g., rov. 4, een gelijkluidend oordeel gegeven als vermeld in rov. 1.2–1.3 van de bestreden beschikking van 19 juni 2008. Uiteindelijk heeft het Hof de beschikking van de Rechtbank bij beschikking van 7 april 2009, n.n.g., zonder verbetering van gronden bekrachtigd op grond van het oordeel dat de beheerder heeft gehandeld in overeenstemming met art. 20 en 21 Wpolr en de daarmee samenhangende (uitvoerings)regelingen.

Vgl. voorts: Hof 's‑Hertogenbosch 8 mei 1998, NJ 1999, 706, rov. 3.3, waarin het Hof heeft geoordeeld dat de weigering van de beheerder van het regionaal politiekorps Limburg-Zuid om kennisneming te verlenen gebaseerd kon worden op art. 21 lid 1 Wpolr.

De Korpsbeheerder heeft in dit verband aangevoerd dat ingevolge art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden een verzoek om kennisneming door de geregistreerde van zijn persoonsgegevens in het register zware criminaliteit in beginsel moet worden geweigerd, althans dat voormelde bepaling uit het reglement een substantiële beperking vormt van het recht op kennisneming van de geregistreerde, welke beperking wordt gerechtvaardigd door de aard van de informatie die in de betreffende registers is opgenomen

Zie: verweerschrift in eerste aanleg, achter 2.2.

De Korpsbeheerder heeft aangevoerd dat (zeer kort samengevat) indien de coderingen aan [verweerder] bekend zouden worden gemaakt, deze gegevens, al dan niet in combinatie met andere bij [verweerder] bekende gegevens, kunnen leiden tot identificatie van een informant, met alle risico's van dien voor zijn veiligheid. Voorts zou het bekend maken van de coderingen het werven van informanten bemoeilijken, waardoor de informatiestroom zou kunnen opdrogen. Volgens de Korpsbeheerder is het derhalve zowel in verband met de gewichtige belangen van de vermoedelijke informant(en) als in verband met de goede uitvoering van de politietaak noodzakelijk dat kennisneming wordt geweigerd.

Zie nader de in het onderdeel aangehaalde stellingen van de Korpsbeheerder:

Gelet hierop heeft het Hof, naar het onderdeel klaagt, miskend dat de Korpsbeheerder het verzoek om kennisneming van de evaluatiecodes zowel in verband met de gewichtige belangen van derden als in verband met de goede uitvoering van de politietaak, terecht op grond van art. 21 lid 1 Wpolr jo. art. 16 lid 2 Reglement register zware criminaliteit politieregio Haaglanden heeft geweigerd.

Gegeven het vorenstaande kunnen de oordelen van het Hof geen stand houden.

Verzoekers tot cassatie Uw Raad verzoeken de beschikkingen van het Hof te vernietigen met zodanige beslissing als Uw Raad zal vermenen te behoren; kosten rechtens.

's‑Gravenhage, 7 juli 2009

Advocaat