1.4.2 Normatief kader

Juristen die met overheidsrechtspraak zijn belast, hebben behoefte aan een deskundigenadvies als zij een beslissing moeten geven in een zaak waarin (ook) andere dan juridische kennis en ervaring nodig is. Inschakeling van een deskundige is, voor zover te overzien, tamelijk universeel mogelijk in landen waarin juristen met overheidsrechtspraak zijn belast. Dat geldt zowel in het civiele recht als in het strafrecht en bestuursrecht. De taken kunnen echter ook anders worden verdeeld. De Romeinen hebben civiele 'overheidsrechtspraak' gekend waarin de rechter geen jurist hoefde te zijn, maar zich door juristen kon laten adviseren.1 Met waarheidsvinding hield niet de overheidsrechter zich bezig, maar een deskundige die met instemming van partijen was aangewezen en iudex werd genoemd.2 Een variant van deze andere taakverdeling bestaat nog in Zwitserland, waar een arbitraal vonnis een deskundigenadvies kan vervangen. De rechter is er dan zelfs aan gebonden.3 Het gaat er dus niet zozeer om wie welke taak heeft in de waarheidsvinding. Essentieel is of met een bepaalde taakverdeling is gewaarborgd dat de waarheid zo veel mogelijk daadwerkelijk kan worden gevonden in een eerlijk proces, dat voor een ieder tegen aanvaardbare kosten toegankelijk is, en binnen een redelijke termijn kan eindigen met een gemotiveerde en uitvoerbare rechterlijke beslissing.4 Dit gedachtegoed is verankerd in art. 6 lid 1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en mede aan art. 6 lid 1 EVRM ontleende fundamentele beginselen van Nederlands procesrecht, zoals het beginsel van hoor en wederhoor (art. 19 Rv). Art. 6 lid 1 EVRM bepaalt, voor zover hier van belang:

De vraagstelling staat in dit normatieve kader. Het gedachtegoed van art. 6 lid 1 EVRM is dus een belangrijk referentiepunt in mijn beschouwing van de Nederlandse wettelijke regeling van deskundigenbewijs en de relevante rechtspraak en literatuur.