227d Garantieclausules (vervalbedingen)

Het hierboven omschreven risico voor de verzekeraar bij uitsluitingsclausules kan worden ondervangen door garantieclausules in de polisvoorwaarden op te nemen; met name in de bedrijfsmatige sfeer. In de polisvoorwaarden kunnen expliciete voorwaarden voor dekking worden gesteld aan de verzekerde; garantieclausules zijn gevaarbeperkende voorwaarden die als ontbindende voorwaarde werken.1 De strekking van de garantiebepalingen is dat voorwaarden worden gesteld waaraan de verzekerde moet voldoen om dekking te behouden. Het gaat bij garanties om specifieke door de verzekeraar onderkende concrete gevaren waarvoor een specifieke maatregel wordt voorgeschreven. Zij dwingen de verzekerde tot bepaalde (preventieve) inspanningen.

De niet nakoming van de (preventie)maatregelen bestraft de clausule met verval van recht op uitkering. Het gaat om een toezegging van de verzekeringnemer op enig punt, waarvan de verzekeraar zijn dekkingsbereidheid afhankelijk heeft gesteld.2 Deze clausules (een verkapte bewijsovereenkomst) beogen het bewijsrisico voor de verzekeraar te minimaliseren.3 De verzekerde zal moeten bewijzen dat aan de voorwaarde is voldaan. Het bewijsrisico berust bij de verzekerde. Wanneer niet komt vast te staan dat de verzekerde had voldaan aan in de clausule omschreven verplichting vervalt het recht op uitkering voor de verzekerde; een eventuele onzekerheid daaromtrent is voor rekening van de verzekerde. Staat vast dat de verzekerde zich niet heeft gehouden aan de in de polis opgenomen garantieclausule, dan kan een beroep van de verzekeraar op de garantieclausule onder omstandigheden gelet op de maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn (een bevrijdend verweer). In dat geval draagt de verzekerde die zich op bijzondere omstandigheden beroept, van die omstandigheden stelplicht en bewijslast. Daarbij kan worden gedacht aan het geval dat er onvoldoende causaal verband bestaat tussen de nagelaten maatregel en de schade.4

Nu garantieclausules bepalend zijn voor de dekking en de te betalen premie zijn deze clausules kernbedingen; zij kunnen niet getoetst worden aan art. 6:233 jo. art. 237 aanhef en onder h BW.

Niet altijd duidelijk is of een overeengekomen clausule als een primaire dekkingsomschrijving (met een begrenzing van de dekking of een uitsluitingsclausule) of als een garantieclausule is te kwalificeren.6 Door de rechter zal de clausule moeten worden uitgelegd.7 Het onderscheid is bewijsrechtelijk van belang aangezien de verzekeraar ingeval van een uitsluitingsclausule moet aantonen dat de uitzondering opgaat en bij een garantieclausule de verzekerde moet aantonen dat hij de voorgeschreven preventieve maatregelen heeft getroffen. Bovendien kan ingeval van een primaire dekkingsomschrijving met uitsluitingsclausule de verzekerde in beginsel geen beroep doen op de derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid en ingeval van een garantieclausule onder omstandigheden wel.