Hof Arnhem-Leeuwarden, 31-08-2021, nr. 19/01127

Belanghebbende klaagt erover dat hij ten onrechte het griffierecht voor het (hoger) beroep eerst volledig moet betalen om het onderhavige belastinggeschil door de Rechtbank en het Hof te laten beoordelen en dat zowel de Rechtbank als het Hof te veel griffierecht hebben geheven door geen rekening te houden met de omvang van het financiële belang dat belanghebbende heeft bij onderhavig geschil. Dit Nederlandse systeem is volgens belanghebbende in strijd met het Unierecht. Volgens belanghebbende kan de toegang tot de nationale rechter alleen worden gewaarborgd indien niet meer griffierechten worden geheven dan 4 percent van de vordering die voorwerp is van geschil.

De Inspecteur volstaat met een verwijzing naar de wettelijke regeling en de jurisprudentie.

Deze klachten treffen naar het oordeel van het Hof, gelet op het arrest van de Hoge Raad van 11 oktober 2019, nr. 18/04973, ECLI:NL:HR:2019:1579, geen doel. In dat arrest heeft de Hoge Raad onder meer geoordeeld:

“(…)

Uit het arrest Kantarev (Hof: Hof van Justitie van de Europese Unie van 4 oktober 2018, N. Kantarev, C571/16, ECLI:EU:C:2018:807), kan niet als algemene regel worden afgeleid dat de toegang tot de nationale rechter alleen dan wordt gewaarborgd indien niet meer dan 4 procent van de in geding zijnde vordering aan griffierechten wordt geheven. Evenmin volgt uit dat arrest dat altijd een vermindering of ontheffing van griffierecht moet worden verleend wanneer het (financiële) belang van de zaak gering is. Of het griffierecht de uitoefening van de door de rechtsorde van de Unie aan particulieren toegekende rechten praktisch onmogelijk of uiterst moeilijk maakt en daarom in strijd is met het Unierechtelijke beginsel van doeltreffendheid, is afhankelijk van het antwoord op de vraag of de hoogte van het verschuldigde recht al dan niet een onoverkomelijk obstakel voor de toegang tot de rechter vormt en of er ontheffingsmogelijkheden bestaan (vgl. punten 134 en 135 van het arrest Kantarev).

In het algemeen kan worden aangenomen dat de in Nederland bestaande regeling in het bestuursrecht over heffing van griffierecht van dien aard is dat rechtzoekenden daarmee de toegang tot de rechter niet wordt ontnomen. Verder kan een rechtzoekende bij de rechter een beroep op betalingsonmacht doen indien heffing van het ingevolge de wet verschuldigde bedrag aan griffierecht het voor hem onmogelijk, althans uiterst moeilijk, maakt om gebruik te maken van een door de wet opengestelde bestuursrechtelijke rechtsgang (vgl. HR 28 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:699). Het is niet voor redelijke twijfel vatbaar dat met deze voorziening wordt voldaan aan het in het arrest Kantarev bedoelde Unierechtelijke doeltreffendheidsbeginsel. (…)”.

Voorts acht het Hof de van belanghebbende geheven bedragen – door de Rechtbank een griffierecht van € 170 en door het Hof een griffierecht van € 259 – in het onderhavige geval geen onoverkomelijk obstakel voor de toegang tot de rechter. Het Hof neemt daarbij in aanmerking dat gesteld noch gebleken is dat belanghebbende, gegeven haar financiële situatie, in aanmerking komt voor vrijstelling of vermindering van de geheven griffierechten.

Verdedigingsbeginsel (ii)

Belanghebbende klaagt erover dat hij niet gehoord is met betrekking tot het voornemen van de Inspecteur om aan hem de in geschil zijnde naheffingsaanslag op te leggen. Zowel het verdedigingsbeginsel als de rechten van verdediging vallen onder het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. De rechten van verdediging brengen met zich dat een belanghebbende in iedere procedure, dus ook in bezwaar, daadwerkelijk een mondelinge toelichting moet kunnen geven, aldus nog steeds belanghebbende.

De Inspecteur volstaat met de verwijzing naar de uitspraak van de Rechtbank. Voorafgaand aan het opleggen van de naheffingsaanslag is belanghebbende in de gelegenheid gesteld om te reageren op de aankondiging van de naheffingsaanslag en in de bezwaarfase is diverse keren een concreet voorstel gedaan voor een hoorgesprek, aldus de Inspecteur.

Het Hof overweegt dat het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel niet verder strekt dan dat een belanghebbende als geadresseerde van een besluit zijn of haar opmerkingen kenbaar kan maken over het hem of haar voordien kenbaar gemaakte voornemen van de Inspecteur. Deze regel heeft tot doel de bevoegde autoriteit in staat te stellen naar behoren rekening te houden met alle relevante elementen (vgl. Hoge Raad 4 december 2015, nr. 12/02876, ECLI:NL:HR:2015:3467). In de aankondiging van de naheffingsaanslag van 25 april 2017 (zie 2.3.) is belanghebbende uitdrukkelijk in de gelegenheid gesteld om vóór het opleggen van de naheffingsaanslag te reageren. Belanghebbende heeft van deze gelegenheid geen gebruik gemaakt.

Gezien het voorgaande is het Hof van oordeel dat de Inspecteur heeft voldaan aan zijn uit het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel voortvloeiende verplichtingen. Anders dan belanghebbende wellicht meent, is er geen rechtsregel die de Inspecteur verplicht belanghebbende voorafgaand aan het opleggen van de naheffingsaanslag expliciet voor een gesprek uit te nodigen, dan wel meerdere keren in de gelegenheid te stellen om haar opmerkingen kenbaar te maken (vgl. Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 14 januari 2020, nr. 18/00651, ECLI:NL:GHARL:2020:252).

Het Hof stelt verder vast dat tussen partijen niet in geschil is dat de Inspecteur uitdrukkelijk het initiatief heeft genomen en gemachtigde meerdere keren in de gelegenheid heeft gesteld om te worden gehoord en dat deze hoorgesprekken steeds door gemachtigde zijn geannuleerd (2.9. tot en met 2.12.). In het licht van deze feiten en omstandigheden ligt het op de weg van gemachtigde om, als hij alsnog inhoudelijk over het bezwaar wil spreken, zelf initiatief te nemen om alsnog te worden gehoord (vgl. HR 6 november 2020, nr. 19/02693 ECLI:NL:HR:2020:1728). Dat er in het onderhavige geval sprake is van een Unierechtelijke component, leidt niet tot een andere conclusie. Belanghebbende is immers behoorlijk in staat gesteld en geweest om zijn standpunt kenbaar te maken met betrekking tot de juistheid van de onderhavige naheffingsaanslag. Belanghebbende heeft daar blijkbaar om hem moverende redenen van afgezien.

De naheffingsaanslag (iii)

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de naheffingsaanslag naar een te hoog bedrag is opgelegd, omdat de hoogte van de afschrijving van de kampeerauto moet worden bepaald aan de hand van de afschrijving van een vergelijkbare in Nederland op de openbare weg toegelaten gesloten bestelauto van hetzelfde merk en type zonder recreatieve voorzieningen. De door hem in zijn aangifte opgenomen en in bezwaar en in (hoger) beroep verdedigde afschrijving van 62,44 procent heeft hij onderbouwd met een in de handel algemeen toegepaste koerslijst.

De Inspecteur sluit zich aan bij conclusie van de Rechtbank in de rechtsoverwegingen 2 tot en met 6 en concludeert dat de naheffingsaanslag terecht en tot het juiste bedrag is vastgesteld en niet strijdig is met artikel 110 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU).

Naar het oordeel van het Hof bestaan wezenlijke verschillen voor wat betreft de eigenschappen en de behoeften waarin deze auto’s voorzien, tussen gebruikte bestelauto’s en gebruikte kampeerauto’s. Het Hof wijst daarbij op het verschil in intensiteit van het gebruik van de beide voertuigen dat is terug te voeren op het al dan niet aangebracht zijn van recreatieve voorzieningen. Het Hof verbindt daaraan de conclusie dat de afschrijving bij gesloten bestelauto’s met recreatieve voorzieningen niet in gelijke mate verloopt als bij gesloten bestelauto’s zonder die voorzieningen, en dat daarom voor de afschrijving van de kampeerauto moet worden aangesloten bij de waardedaling zoals deze zich in het economische verkeer voordoet bij kampeerauto’s. Dat bij de vaststelling van het op de voet van artikel 9 van de Wet bpm verschuldigde bedrag aan bpm op basis van het zogenoemde Kaderbesluit bpm is uitgegaan van de netto catalogusprijs van een voor dat doel vergelijkbare gesloten bestelauto, doet aan het hiervoor overwogene niet af (zie HR 12 mei 2017, nr. 15/03459, ECLI:NL:HR:2017:847). Het Hof ziet gelet op het voorgaande geen redenen tot het stellen van prejudiciële vragen aan het HvJ. De namens belanghebbende ingebrachte argumenten maken dat niet anders.

Gezien het voorgaande, kan belanghebbende niet worden gevolgd in zijn betoog dat, met de verwijzing naar de handelsinkoopwaarde van een gesloten bestelauto, zonder recreatieve voorzieningen, voor de bepaling van de rest-bpm ter zake van de kampeerauto een afschrijvingspercentage van 62,44 heeft te gelden.

Belanghebbende heeft naast zijn klachten over de vergelijking met kampeerauto’s nog aangevoerd dat de naheffingsaanslag ook te hoog is omdat de Inspecteur ten onrechte is uitgegaan van de forfaitaire afschrijvingstabel, die in strijd is met het Unierecht. Nu echter uit de stukken van het geding volgt dat de Inspecteur de naheffingsaanslag niet heeft gebaseerd op die tabel, maar op referentievoertuigen, kan dit betoog belanghebbende niet baten.

Nu belanghebbende ter zitting heeft bevestigd dat ingeval de Inspecteur in het gelijk wordt gesteld hij het eens is met de cijfermatige uitkomst van de naheffingsaanslag, is zijn hoger beroep in zoverre ongegrond.

Heffings- en betalingsmodaliteiten (iv)

Voor zover belanghebbende met zijn stelling met betrekking tot de verschillende modaliteiten ook beoogt heeft te stellen dat voor te importeren voertuigen vroegere betaling van bpm moet plaatsvinden dan voor reeds in het binnenland geregistreerde voertuigen, terwijl artikel 110 van het VWEU zich verzet tegen verschillende heffings- en betalingsmodaliteiten, is het Hof van oordeel dat het niet in strijd is met het Unierecht om belastingplichtigen te verplichten een registratiebelasting te voldoen voordat de registratie plaatsvindt (vgl. HR 26 maart 2021, nr. 20/00706, ECLI:NL:HR:2021:415, r.o. 3.6.4.). Ook dit betoog van belanghebbende faalt daarom.

Passende rentevergoeding (v)

De stelling van belanghebbende dat zijn verzoek om toekenning van een passende rentevergoeding buiten artikel 28c van de IW om over de periode van de betaling tot de feitelijke terugbetaling had moeten worden gehonoreerd, faalt, reeds omdat in de onderhavige zaak niet gebleken is van in strijd met het Unierecht geheven belasting.

(werkelijke) Proceskostenvergoeding (vi)

Gezien het voorgaande zal het Hof de uitspraak van de Rechtbank bevestigen en kan de vraag of sprake moet zijn van een veroordeling van de Inspecteur in de (werkelijke) proceskosten van belanghebbende onbesproken blijven.

Verzoek immateriële schadevergoeding (vii)

Belanghebbende heeft het Hof ten slotte verzocht om toekenning van een vergoeding van immateriële schade wegens de overschrijding van de redelijke termijn voor beslechting van dit belastinggeschil in beroep en in hoger beroep.

De Inspecteur volstaat met de verwijzing naar de aanvang van de redelijke termijn; het ter post ontvangen van het bezwaarschrift op 31 juli 2017 en niet de mogelijke eerdere ontvangst van het bezwaarschrift per fax of e-mail.

Het Hof stelt vast dat de Rechtbank binnen twee jaar na ontvangst van het bezwaarschrift door de Inspecteur (belanghebbende op: 28 juli 2017; Inspecteur op: 31 juli 2017) uitspraak (25 juli 2019) heeft gedaan. Dit houdt in dat voor de berechting van de zaak in hoger beroep als uitgangspunt heeft te gelden dat het Hof uitspraak doet binnen twee jaar nadat hoger beroep is ingesteld, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden (vgl. HR 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252), terwijl compensatie vanwege het enkele feit dat de behandeling van de zaak in de eerdere fase van de procedure korter heeft geduurd niet kan plaatsvinden. Naar het oordeel van het Hof is de Coronapandemie echter een uitzonderlijke en onvoorzienbare situatie die een verlenging van de termijn met vier maanden rechtvaardigt. Daarbij is rekening gehouden met de periode waarin de gerechtsgebouwen gesloten waren en een termijn van twee maanden voor het opnieuw inplannen van verdaagde zittingen. Het hoger beroep is ingesteld op 21 augustus 2019 en het Hof doet heden uitspraak, zodat de redelijke termijn niet is overschreden.

Stellen van prejudiciële vragen (viii)

Het betoog van belanghebbende houdt in de kern in dat de Nederlandse rechter niet bevoegd is het Unierecht zelf uit te leggen en toe te passen. Dit is onjuist, het Hof verwijst daarvoor naar onderdeel 7.2. van de conclusie van A-G Wattel van 28 februari 2020, nr. 19/02693, ECLI:NL:PHR:2020:184, waarmee het Hof zich verenigt. Tegen beslissingen van het Hof staat cassatieberoep open. Op basis van artikel 267, onderdeel b, van het VWEU is het Hof daarom wel bevoegd maar niet verplicht om prejudiciële vragen voor te leggen aan het HvJ. Het Hof ziet dan ook voor de overige geschilpunten geen aanleiding voor het stellen van prejudiciële vragen aan het HvJ.

Slotsom Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep ongegrond.