HR, 07-07-2020, nr. 19/02307

HR, 07-07-2020, nr. 19/02307

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 07‑07‑2020

Inhoudsindicatie

Diefstal uit auto d.m.v. braak, art. 311.1.5 Sr. Aanhoudingsverzoek niet gemachtigde raadsman ttz. op de grond dat verdachte heeft aangegeven zijn h.b. te willen doorzetten en hij mogelijk geen weet heeft van zitting, door hof afgewezen met overweging dat niet is gebleken van enige aanwijzing dat verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken. HR herhaalt relevante overwegingen uit ECLI:NL:HR:2020:1172, inhoudende dat aanhoudingsverzoek kan worden gedaan door verdachte, gemachtigde raadsman of niet gemachtigde raadsman (met het oog op effectuering aanwezigheidsrecht verdachte of t.b.v. alsnog verkrijgen machtiging), dat rechter verzoek reeds - zonder dat wordt overgegaan tot afweging tussen alle bij aanhouding van onderzoek ttz. betrokken belangen - kan afwijzen op de grond dat aan verzoek ten grondslag gelegde omstandigheid niet aannemelijk is, dat rechter (als geval dat aan verzoek ten grondslag gelegde omstandigheid niet aannemelijk is zich niet voordoet) belangenafweging dient te maken tussen aanwezigheidsrecht verdachte en belang bij doeltreffende en spoedige berechting en dat rechter i.g.v. afwijzing van verzoek in motivering van zijn beslissing blijk dient te geven van deze belangenafweging. Voorts herhaalt HR relevante overwegingen uit HR:2019:1142 m.b.t. beoordeling van aanhoudingsverzoek in situatie waarin raadsman op tz. aangeeft dat hij niet weet waarom verdachte niet is verschenen en dat hij het mogelijk acht dat verdachte geen weet heeft van zitting en om die reden aanhoudingsverzoek doet. Nu hof niet heeft vastgesteld dat oproeping in h.b. aan verdachte in persoon is uitgereikt of dat verdachte anderszins op de hoogte is geraakt van datum van zitting, had hof afweging moeten maken tussen alle bij aanhouding van onderzoek ttz. betrokken belangen. Hof heeft daarom afwijzing van verzoek tot aanhouding van onderzoek ttz. ontoereikend gemotiveerd. Volgt vernietiging en terugwijzing.

Partij(en)

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

STRAFKAMER

Nummer 19/02307

Datum 7 juli 2020

ARREST

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het gerechtshof Den Haag van 28 februari 2019, nummer 22/005492-17, in de strafzaak

tegen

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1976,

hierna: de verdachte.

1. Procesverloop in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft M.E. Olthof, advocaat te Rotterdam, bij schriftuur een cassatiemiddel voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De advocaat-generaal T.N.B.M. Spronken heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Den Haag teneinde op het bestaande beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

2. Beoordeling van het cassatiemiddel

2.1

Het cassatiemiddel klaagt over de afwijzing door het hof van het verzoek tot aanhouding van de behandeling van de zaak.

2.2

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt het volgende in:

“De verdachte, gedagvaard als:

(...)

is niet ter terechtzitting verschenen.

Als raadsvrouw is ter terechtzitting aanwezig mr. M.E. Olthof, advocaat te Rotterdam.

(...)

De raadsvrouw voert het woord en deelt het volgende mede:

Ik ben niet gemachtigd. Ik ben het contact met cliënt verloren. Na eind 2018 heb ik geen contact meer met hem gehad. Ik verzoek u de behandeling van de zaak aan te houden, om mij in de gelegenheid te stellen weer contact te zoeken met cliënt.

(...)

De raadsvrouw deelt desgevraagd het volgende mede:

Ik heb geprobeerd om cliënt te bellen, maar kennelijk is zijn telefoon buiten werking. Ik heb hem ook een brief naar de [a-straat] gestuurd. Uit het contact dat ik destijds met cliënt had, heb ik begrepen dat hij het hoger beroep wilde doorzetten.

Het hof onderbreekt het onderzoek voor beraad. Na beraad wordt het onderzoek hervat en deelt de voorzitter als beslissing van het hof mede dat het verzoek om aanhouding wordt afgewezen, nu het hof niet is gebleken van enige aanwijzing dat de verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken.”

2.3

Met betrekking tot de beoordeling van verzoeken tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting wegens de verhindering van de verdachte of zijn raadsman bij de behandeling aanwezig te zijn, is onder meer het volgende van belang.Een verzoek tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting kan op de terechtzitting worden gedaan door de verdachte of zijn raadsman die daartoe door de verdachte op grond van artikel 279 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) is gemachtigd. Ook de raadsman die niet is gemachtigd tot het voeren van de verdediging van de verdachte die op de terechtzitting niet is verschenen, kan daar een verzoek doen tot aanhouding van het onderzoek op de terechtzitting voor zover dat verzoek wordt gedaan met het oog op de effectuering van het aanwezigheidsrecht van de verdachte of ten behoeve van het alsnog verkrijgen van de in artikel 279 lid 1 Sv bedoelde machtiging. Overeenkomstig de artikelen 329 en 330 Sv wordt beslist op het verzoek nadat het openbaar ministerie daaromtrent is gehoord.De verdachte of zijn raadsman moet concreet de omstandigheid aanvoeren die aan het verzoek tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting ten grondslag ligt.Indien zo’n omstandigheid niet wordt aangevoerd, mag de rechter het verzoek om die reden afwijzen.Nadat in voorkomende gevallen gelegenheid is geboden voor een nadere toelichting of het overleggen van bewijsstukken, kan de rechter het verzoek reeds – dat wil zeggen: zonder tot die afweging van belangen over te gaan – afwijzen op de grond dat de omstandigheid die aan het verzoek ten grondslag is gelegd, niet aannemelijk is.Wanneer zich niet het geval voordoet dat de omstandigheid die aan het verzoek ten grondslag is gelegd, niet aannemelijk is geoordeeld, dient de rechter een afweging te maken tussen alle bij aanhouding van het onderzoek op de terechtzitting betrokken belangen. Het gaat daarbij om het belang van de verdachte bij het kunnen uitoefenen van zijn in artikel 6 lid 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden gewaarborgde aanwezigheidsrecht – waaronder het recht om zich in zijn afwezigheid op de terechtzitting door een daartoe uitdrukkelijk gemachtigde raadsman te doen verdedigen – en, kort gezegd, het belang dat niet alleen de verdachte maar ook de samenleving heeft bij een doeltreffende en spoedige berechting. Van deze afweging, waarbij de aan het verzoek tot aanhouding ten grondslag gelegde gronden moeten worden betrokken, dient de rechter in geval van afwijzing van het verzoek blijk te geven in de motivering van zijn beslissing. (Vgl. HR 30 juni 2020, ECLI:NL:HR:2020:1172.)

2.4.1

Voor de beoordeling door de rechter van een aanhoudingsverzoek in het geval waarin de raadsman op de terechtzitting aangeeft dat hij niet weet waarom de verdachte niet is verschenen en dat hij het mogelijk acht dat de verdachte geen weet heeft van de zitting, en om die reden een aanhoudingsverzoek doet, is nog het volgende van belang.

2.4.2

De aan het verzoek tot aanhouding ten grondslag gelegde omstandigheid dat de verdachte (mogelijk) geen weet heeft van de zitting, kan zonder meer als “niet aannemelijk” worden beoordeeld indien de dagvaarding of oproeping voor de terechtzitting in persoon is betekend. Dan kan de rechter, gelet op wat hiervoor onder 2.3 is weergegeven, het verzoek reeds op deze grond afwijzen.

2.4.3

Indien de dagvaarding of de oproeping weliswaar niet in persoon is uitgereikt, maar wel op rechtsgeldige wijze – dat wil zeggen: in overeenstemming met de ter zake geldende wettelijke voorschriften (artikelen 585-590 Sv; thans artikelen 36a-36n Sv) alsmede de in de rechtspraak van de Hoge Raad tot uitdrukking gebrachte regels (vgl. in het bijzonder HR 12 maart 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD5163) – is betekend, kan de rechter dat verzoek niet op die enkele grond afwijzen. Uit zo’n betekening volgt immers niet zonder meer dat de verdachte op de hoogte is van de zitting. In dat geval is een afwijzing van het verzoek tot aanhouding op de grond dat de aan dat verzoek ten grondslag gelegde omstandigheid niet aannemelijk is, alleen mogelijk indien op basis van andere omstandigheden kan worden vastgesteld dat de verdachte daadwerkelijk weet heeft van de zitting.

2.4.4

Indien niet kan worden vastgesteld dat de verdachte daadwerkelijk weet heeft van de zitting, dient de rechter een afweging te maken tussen alle bij aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting betrokken belangen. Bij die belangenafweging kan vervolgens wel betekenis toekomen aan de omstandigheid dat de dagvaarding of de oproeping voor de terechtzitting in hoger beroep op rechtsgeldige wijze, zij het niet in persoon, is betekend. Zoals tot uitdrukking is gebracht in HR 12 maart 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD5163, rechtsoverwegingen 3.36-3.37, mag dan immers van de verdachte die hoger beroep instelt en prijs stelt op berechting op tegenspraak, worden verwacht dat hij de in het maatschappelijk verkeer gebruikelijke maatregelen neemt om te voorkomen dat de appeldagvaarding hem niet bereikt of de inhoud daarvan hem niet bekend wordt. Tot die maatregelen kan in elk geval worden gerekend dat de verdachte zich bereikbaar houdt voor zijn raadsman – die uit eigen hoofde een afschrift van de appeldagvaarding ontvangt indien hij zich in hoger beroep heeft gesteld – opdat de verdachte in voorkomende gevallen (ook) langs die weg van het tijdstip van behandeling van zijn zaak op de hoogte komt. Het kennelijk niet treffen door de verdachte van dergelijke in het maatschappelijk verkeer gebruikelijke maatregelen kan de rechter in hoger beroep – naast andere factoren die daarvoor van belang kunnen zijn, zoals het procesverloop en het gewicht van de zaak – in de vereiste belangenafweging betrekken. (Vgl. HR 9 juli 2019, ECLI:NL:HR:2019:1142.)

2.5

Het hof heeft het verzoek tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting omdat de verdachte heeft aangegeven zijn hoger beroep te willen doorzetten en hij mogelijk geen weet heeft van de zitting, afgewezen op de grond dat niet is gebleken van enige aanwijzing dat de verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken. Nu het hof niet heeft vastgesteld dat de oproeping in hoger beroep aan de verdachte in persoon is uitgereikt of dat de verdachte anderszins op de hoogte is geraakt van de datum van de zitting, had het hof de in het onder 2.4.4 weergegeven arrest bedoelde afweging moeten maken tussen alle bij aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting betrokken belangen. Het hof heeft er echter geen blijk van gegeven die afweging te hebben gemaakt. Het hof heeft daarom de afwijzing van het verzoek tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting ontoereikend gemotiveerd.

2.6

Het cassatiemiddel slaagt.

3. Beslissing

De Hoge Raad:

- vernietigt de uitspraak van het hof;

- wijst de zaak terug naar het gerechtshof Den Haag, opdat de zaak opnieuw wordt berecht en afgedaan.

Dit arrest is gewezen door de vice-president J. de Hullu als voorzitter, en de raadsheren M.J. Borgers en M. Kuijer, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 7 juli 2020.

Conclusie 26‑05‑2020

Inhoudsindicatie

Conclusie AG. Aanhoudingsverzoek door niet-gemachtigde raadsman omdat hij het contact met verdachte is verloren en in de gelegenheid wil worden gesteld contact met hem te zoeken. Hof heeft het aanhoudingsverzoek afgewezen omdat het hof niet is gebleken van enige aanwijzing dat verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wilde maken. Dat oordeel is volgens de AG niet begrijpelijk, mede in het licht van hetgeen door de raadsman is aangevoerd en de omstandigheid dat de dagvaarding in hoger beroep niet in persoon is betekend. Het hof heeft er bovendien geen blijk van gegeven de vereiste belangenafweging te hebben gemaakt. De AG adviseert de Hoge Raad het arrest te vernietigen.

Partij(en)

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Nummer 19/02307

Zitting 26 mei 2020

CONCLUSIE

T.N.B.M. Spronken

In de zaak

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1976,

hierna: de verdachte.

1. Inleiding

1.1.

Het gerechtshof Den Haag heeft de verdachte bij arrest van 28 februari 2019 met toepassing van art. 416 lid 2 Sv niet-ontvankelijk verklaard in zijn hoger beroep tegen het vonnis van de politierechter in de rechtbank Rotterdam , locatie Dordrecht, van 13 december 2017. Daarbij is de verdachte wegens ‘diefstal, waarbij de schuldige het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door middel van braak’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes weken waarvan 3 weken voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren. Tevens is de proeftijd verlengd van een eerdere voorwaardelijke veroordeling.

1.2.

Het cassatieberoep is ingesteld namens de verdachte en mr. M.E. Olthof, advocaat te Rotterdam , heeft een middel van cassatie voorgesteld.

2. Het middel

2.1.

Het middel heeft betrekking op de afwijzing door het hof van het aanhoudingsverzoek dat ter zitting is gedaan. Gesteld wordt dat deze afwijzing getuigt van een onjuiste rechtsopvatting, althans niet zonder meer toereikend is gemotiveerd en begrijpelijk is, omdat het hof aan die beslissing slechts ten grondslag heeft gelegd dat het hof niet is gebleken van enige aanwijzing dat verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wilde maken. Daarbij heeft het hof niet de vereiste belangenafweging gemaakt.

3. Procesverloop

3.1.

De stukken van het geding houden, voor zover voor beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

(i) Op 9 mei 2019 is namens de verdachte hoger beroep ingesteld tegen het vonnis van de politierechter van de rechtbank Rotterdam, locatie Dordrecht, van 13 december 2017. Op de akte instellen hoger beroep staat als adres van verdachte vermeld [a-straat 1] , [...] te [plaats] .

(ii) De dagvaarding is op 27 december 2019 uitgereikt aan de griffier van de rechtbank Den Haag, omdat van de verdachte geen woon- of verblijfplaats bekend was. Uit de Informatiestaat SKDB-persoon volgt dat de verdachte per 31 mei 2018 VOW (Vertrokken Onbekend Waarheen) is. Daarvoor stond hij per 28 januari 2018 tot 31 mei 2018 ingeschreven in de BRP op het adres [a-straat 1] te [plaats] .

(iii) Op 3 januari 2019 is tevergeefs geprobeerd de dagvaarding aan de verdachte uit te reiken op het adres [a-straat 1] te [plaats] . Uit de akte van uitreiking volgt dat de dagvaarding niet kon worden uitgereikt op het genoemde adres, omdat volgens mededeling van degene die zich op het adres bevond, de geadresseerde daar niet woont of verblijft. De dagvaarding is op 8 januari 2019 uitgereikt aan de griffier van de rechtbank Den Haag. Een afschrift van de dagvaarding is verzonden naar de [a-straat 1] te [plaats] .

3.2.

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 28 februari 2020 houdt, voor zover van belang, het volgende in:

“De voorzitter begint het onderzoek door het doen uitroepen van de zaak tegen de na te noemen verdachte.

De verdachte, gedagvaard als:

(…)

is niet ter terechtzitting verschenen.

Als raadsvrouw1.is ter terechtzitting aanwezig mr. M.E. Olthof, advocaat te Rotterdam.

Alle mededelingen zijn zakelijk weergegeven, tenzij anders vermeld.

De raadsvrouw voert het woord en deelt het volgende mede:

Ik ben niet gemachtigd. Ik ben het contact met cliënt verloren. Na eind 2018 heb ik geen contact meer met hem gehad. Ik verzoek u de behandeling van de zaak aan te houden, om mij in de gelegenheid te stellen weer contact te zoeken met cliënt.

De advocaat-generaal voert het woord en deelt het volgende mede:

Het verzoek om de zaak aan te houden is onvoldoende ' onderbouwd. Het verzoek dient te worden afgewezen.

De voorzitter merkt op dat er geen schriftuur inhoudende grieven is ingediend.

De raadsvrouw deelt desgevraagd het volgende mede:

Ik heb geprobeerd om cliënt te bellen, maar kennelijk is zijn telefoon buiten werking. Ik heb hem ook een brief naar de [a-straat] gestuurd. Uit het contact dat ik destijds met cliënt had, heb ik begrepen dat hij het hoger beroep wilde doorzetten.

Het hof onderbreekt het onderzoek voor beraad. Na beraad wordt het onderzoek hervat en deelt de voorzitter als beslissing van het hof mede dat het verzoek om aanhouding wordt afgewezen, nu het hof niet is gebleken van enige aanwijzing dat de verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken.

Het hof verleent verstek tegen de verdachte.”

4. Bespreking van het middel

4.1.

In de onderhavige zaak is het aanhoudingsverzoek door de niet-gemachtigde raadsman van de verdachte gedaan omdat hij het contact met zijn cliënt verloren was. Een dergelijk verzoek kan de rechter zonder verdere belangenafweging afwijzen, als de rechter van oordeel is dat de aan dat verzoek ten grondslag gelegde omstandigheid niet aannemelijk is. Als dat niet het geval is dan dient de rechter een belangenafweging te maken tussen het aanwezigheidsrecht van de verdachte en het belang bij een doeltreffende en spoedige berechting en bij afwijzing van het aanhoudingsverzoek van deze belangenafweging blijk te geven.2.

4.2.

Om een rechter in staat te stellen te beoordelen of er grond bestaat voor aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting, is vereist dat bij een verzoek tot aanhouding concreet de omstandigheid wordt aangevoerd die aan dat verzoek ten grondslag ligt.3.De lat daarvoor ligt niet zo hoog4., want doorslaggevend is niet of het verzoek voldoende is onderbouwd – in voorkomende gevallen moet de rechter afhankelijk van de aard van de aangevoerde reden de gelegenheid bieden het verzoek van een nadere toelichting te voorzien of bewijsstukken te overleggen5.– maar of hetgeen daaraan ten grondslag is gelegd voldoende aannemelijk is.6.Als er bij het aanhoudingsverzoek geen feitelijke redenen worden opgegeven dan kan het al daarom worden afgewezen.7.Maar als de raadsman ter zitting uitlegt dat hij geen contact met zijn cliënt heeft gehad en dat deze de telefoon niet heeft opgenomen of gereageerd heeft op een brief8., dan moet de rechter als hij het verzoek afwijst hetzij (gemotiveerd) vaststellen dat hij het aangevoerde niet aannemelijk acht, hetzij blijk geven van een belangenafweging.9.

4.3.

Blijkens de hiervoor geciteerde inhoud van het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep heeft de raadsman als reden voor het aanhoudingsverzoek gegeven, dat hij het contact met zijn cliënt verloren heeft en in de gelegenheid wil worden gesteld om weer contact met hem te zoeken. Verder heeft hij aangegeven dat hij heeft geprobeerd om zijn cliënt te bellen, maar dat diens telefoon kennelijk buiten werking is, dat hij hem ook een brief naar de [a-straat] heeft gestuurd en dat hij uit het contact dat hij eerder met zijn cliënt had, heeft begrepen dat deze het hoger beroep wilde doorzetten.

4.4.

Het hof heeft niet geoordeeld dat het aanhoudingsverzoek onvoldoende concreet is onderbouwd of dat het de aan het verzoek ten grondslag gelegde omstandigheid niet aannemelijk acht, maar het aanhoudingsverzoek afgewezen omdat het hof niet is gebleken van enige aanwijzing dat de verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken. Mede in het licht van de mededeling van de raadsman dat hij uit het eerdere contact met verdachte had begrepen dat hij het beroep wilde doorzetten, is het oordeel van het hof dat niet is gebleken van enige aanwijzing dat verdachte van zijn aanwezigheidsrecht gebruik wil maken niet begrijpelijk, temeer nu uit de stukken blijkt dat de dagvaarding in hoger beroep niet in persoon aan hem is betekend, zodat de mogelijkheid bestaat dat de verdachte van de zitting niet op de hoogte was. Het hof heeft evenmin blijk gegeven van enige belangenafweging zoals vermeld onder 4.1. Nu het hof dit heeft nagelaten, heeft het zijn beslissing niet toereikend gemotiveerd.

4.5.

Het middel is terecht voorgesteld.

5. Conclusie

5.1.

Het middel slaagt.

5.2.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

5.3.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Den Haag teneinde op het bestaande beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.