4.4.3.1 Plaats van tenuitvoerlegging

De rechter-commissaris of raadkamer die de voorlopige hechtenis van een jeugdige verdachte beveelt, kan voor de tenuitvoerlegging daarvan iedere “daartoe geschikte plaats” aanwijzen (art. 493, derde lid, eerste volzin Sv).1 Dit zal doorgaans de justitiële jeugdinrichting zijn, daar deze inrichting, ingevolge artikel 8, eerste lid, onder a Bjj, expliciet is aangemerkt als bestemming voor de tenuitvoerlegging van voorlopige hechtenis van minderjarige verdachten. Toch heeft de wetgever ook het huis van bewaring niet bij voorbaat willen uitsluiten als “geschikte plaats”2 Wel stelde de wetgever dat moet worden getracht de onderbrenging van een minderjarige in een huis van bewaring zoveel mogelijk te voorkomen door zorg te dragen voor voldoende adequate capaciteit in justitiële jeugdinrichtingen.3 De oorspronkelijke ratio achter artikel 493, derde lid, eerste volzin Sv – waarvan de inhoud reeds stamt uit de Kinderwetten van 1905 – is immers juist het voorkomen dat minderjarige verdachten “in eene gewone gevangenis” worden ingesloten, daar deze plaats ongeschikt wordt geacht, “omdat daar niet zoodanig toezicht op hen kan worden uitgeoefend als zij wegens hunnen leeftijd behoeven”.4 De achterliggende gedachte van deze bepaling is dat áls het bevelen van voorlopige hechtenis van een minderjarige noodzakelijk is, de tenuitvoerlegging daarvan dient te geschieden op een wijze die voor de minderjarige zo min mogelijk schadelijk is, zo blijkt ook uit een drieledige toelichting op deze oorspronkelijke bepaling van Van Hamel (1905):

Artikel 493, derde lid Sv is ook uitdrukkelijk bedoeld om de rechter-commissaris of raadkamer de mogelijkheid te geven om een niet-justitiële omgeving aan te wijzen als “geschikte plaats” voor de tenuitvoerlegging van voorlopige hechtenis van minderjarigen. Uit de wetsgeschiedenis volgt dat hierbij in elk geval kan worden gedacht aan de ouderlijke woning van de minderjarige.6 Hiermee biedt artikel 493, derde lid Sv aldus een wettelijke grondslag voor huisarrest als modaliteit van voorlopige hechtenis. Ook biedt deze bepaling an sich de ruimte om de voorlopige hechtenis van een minderjarige bijvoorbeeld in een accommodatie voor gesloten jeugdhulp ten uitvoer te leggen, ook al lijkt de wetgever dit met de sinds 1 januari 2010 geldende scheiding tussen strafrechtelijk en civielrechtelijk geplaatste minderjarigen te hebben willen uitsluiten.7

Voorts stelt artikel 493, derde lid, tweede volzin Sv dat in het bevel tot voorlopige hechtenis kan worden bepaald dat de minderjarige verdachte gedurende de nacht in een justitiële jeugdinrichting, dan wel op een andere daartoe geschikt geachte plaats verblijft, en gedurende de dag in de gelegenheid wordt gesteld de inrichting of die plaats te verlaten.8 Hiermee is voorzien in een uitdrukkelijke basis voor nachtdetentie als modaliteit van voorlopige hechtenis in jeugdstrafzaken.9 Hiermee wordt de minderjarige in staat gesteld om tijdens de tenuitvoerlegging van de voorlopige hechtenis zijn school, werk, stage of dagbehandeling buiten de inrichting te vervolgen.10 De achterliggende gedachte is dat onderbrekingen van met name de schoolloopbaan “om voor de hand liggende redenen onwenselijk” zijn, daar deze ertoe kunnen leiden dat de minderjarige “de aansluiting bij de samenleving mist en in recidive vervalt”, aldus de wetgever.11 De formulering van artikel 493, derde lid, tweede volzin Sv lijkt voorts ook ruimte te laten om de voorlopige hechtenis ten uitvoer te leggen in de vorm van nachtelijk huisarrest (ofwel een avondklok).12