HR, 12-04-2013, nr. 12/02674

Edelachtbaar College,

Namens belanghebbende, [X] B.V. te [Z] tekenen wij hierbij beroep in cassatie aan tegen de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam.

Voor het verloop van het geding verwijzen wij naar de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam (r.o. 1). De uitspraak van het gerechtshof Amsterdam is gedagtekend 19 april 2012. Met dagtekening 30 mei 2012 is onderhavig beroepschrift in cassatie opgesteld en verbonden per post. De machtiging waaruit blijkt dat wij namens belanghebbende bevoegd zijn om beroep in cassatie aan te tekenen en de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam, hebben wij bijgevoegd. Hiermee is het beroep in cassatie ons inziens ontvankelijk.

Belanghebbende heeft op 28 februari 2010 een beschikking krachtens artikel 22 van de wet WOZ ontvangen voor onder andere de onroerende zaken [A-STRAAT 1] en [B-STRAAT 1], [2] en [3] te [Q]. Het bezwaarschrift is door de gemeente Hilversum (hierna te noemen: de gemeente) gegrond verklaard en de WOZ-waardes van de vier onroerende zaken zijn verlaagd.

Zowel bij de rechtbank als bij het gerechtshof was in geschil de hoogte van de door de gemeente te vergoeden kosten die belanghebbende heeft gemaakt in verband met de gevoerde bezwaarprocedure. Meer specifiek was in geschil de wegingsfactor en de hoogte van de te vergoeden taxatiekosten.

De middelen in cassatie richten eveneens tegen de hoogte van de te vergoeden kosten door de gemeente. Meer specifiek tegen de vergoeding van de taxatiekosten en de berekening van de te vergoeden kosten in beroep.

Het eerste middel richt zich tegen r.o. 4.2. van de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam. Het gerechtshof stelt: ‘niet duidelijk is immers welk bedrag belanghebbende uiteindelijk ter zake van het uitbrengen van het rapport zal moeten betalen. Om die reden zal het Hof geen vergoeding toekennen.’ Naast het feit dat het gerechtshof deze stelling zeer summier gemotiveerd dan wel niet gemotiveerd heeft, delen wij deze mening niet. Voor verdere behandeling van het eerste middel zijn wij helaas genoodzaakt om aan te nemen dat het gerechtshof met deze stelling kennelijk heeft bedoeld dat belanghebbende geen procesbelang meer heeft, daar wij deze stelling vaker horen.

Op grond van artikel 8:75, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna te noemen: Awb) is de rechtbank bij uitsluiting bevoegd een partij te veroordelen in de kosten die een andere partij in verband met de behandeling van het beroep bij de rechtbank, en van het bezwaar redelijkerwijs heeft moeten maken. In de woorden ‘redelijkerwijs heeft moeten maken’ wordt tot uitdrukking gebracht dat niet slechts de kosten zelf redelijk moeten zijn om voor vergoeding in aanmerking te komen, maar ook dat het inroepen van bijstand redelijk moet zijn geweest (Memorie van Toelichting, Kamerstukken II 1991/92, 22 495, nr. 3, p. 154). In artikel 8:75, eerste lid, van de Awb is voorts bepaald dat bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld over de kosten waarop de vergoeding uitsluitend betrekking kan hebben en over de wijze waarop het bedrag van de kosten wordt vastgesteld.

Dit is gebeurd bij het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: Bpb). Op grond van artikel 1, aanhef en onder b, van het Bpb kan een veroordeling in de kosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Awb onderscheidenlijk een vergoeding van de kosten als bedoeld in artikel 7:15, tweede lid, of artikel 7:28, tweede lid, van de Awb, uitsluitend betrekking hebben op: ‘b. kosten van een getuige, deskundige of tolk die door een partij of een belanghebbende is meegebracht of opgeroepen, dan wel van een deskundige die aan een partij verslag heeft uitgebracht.’. Op grond van artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b, van het Bpb wordt het bedrag van de kosten bij de uitspraak of de beslissing op bezwaar als volgt vastgesteld: ‘b. ten aanzien van de kosten, bedoeld in artikel 1, onderdeel b: op de vergoeding die ingevolge artikel 8:36, tweede lid, van de Awb is verschuldigd indien de kosten zijn gemaakt in bezwaar of administratief beroep wordt deze vergoeding vastgesteld met overeenkomstige toepassing van het bepaalde bij en krachtens de Wet tarieven in strafzaken’.

Op grond van artikel 8:36, tweede lid, van de Awb is de partij die een deskundige heeft meegebracht of opgeroepen, dan wel aan wie een verslag van een deskundige is uitgebracht, aan deze een vergoeding verschuldigd. Het bij en krachtens de Wet tarieven in strafzaken (Wts) bepaalde is van overeenkomstige Op grond van artikel 3, eerste lid, onderdeel a, van de Wts worden bij algemene maatregel van bestuur de tarieven vastgesteld voor vergoedingen voor: ‘a. werkzaamheden ingevolge verzoeken en opdrachten als bedoeld in artikel 1, eerste en derde lid’ van de Wts.

Deze algemene maatregel van bestuur is het Besluit tarieven strafzaken (Bts).

Op grond van artikel 6 van het Bts geldt voor werkzaamheden als bedoeld in artikel 3, eerste lid, onderdeel a, van de Wts, waarvoor geen speciaal tarief is bepaald, naar gelang de werkzaamheden niet of in meer of mindere mate van wetenschappelijke of bijzondere aard zijn, een tarief van ten hoogste € 81,23 per uur. In de Nota van Toelichting bij het Bts (Stb. 2003, 330, p. 11) wordt over artikel 6, voor zover hier van belang, het volgende vermeld: ‘Het artikel stelt het maximum uurtarief vast voor vergoedingen voor werkzaamheden waarvoor elders in het besluit geen speciaal tarief is bepaald. De vraag of voor deze werkzaamheden het maximum uurtarief of een lager tarief geldt, is afhankelijk van de mate van wetenschappelijke of bijzondere aard van de werkzaamheden. Door een maximumtarief op te nemen is er ruimte voor marktwerking; om deze reden is eveneens afgezien van het opnemen van een minimumtarief.’. Op grond van artikel 15 van het Bts worden de bedragen, genoemd in dit besluit, verhoogd met de omzetbelasting die daarover is verschuldigd.

Uit uw arrest van 7 oktober 2011, LJ-nummer BT6841, volgt dat rechtsbijstand op basis van no cure no pay niet in de weg staat aan een proceskostenvergoeding. No cure no pay is immers een systeem waarbij, indien de procedure wordt gewonnen, er door de belanghebbende kosten worden gemaakt. Dit geldt ons inziens ook voor de kosten van het inschakelen van een deskundige, als die kosten op basis van no cure no pay in rekening worden gebracht.

Naar onze mening doet het feit dat de kosten nog niet vast staan voordat een instantie uitspraak heeft gedaan niet af aan het recht van belanghebbende op een proceskostenvergoeding, zeker niet gelet op laatstgenoemde jurisprudentie.

Het is opvallend dat het gerechtshof de zinsnede ‘niet duidelijk is immers welk bedrag belanghebbende uiteindelijk ter zake van het uitbrengen van het rapport zal moeten betalen’ hanteert, daar het van tevoren eveneens nooit vast staat wat de wegingsfactor van een zaak is, wat resulteert in een onzeker bedrag (aldus het gerechtshof), hetgeen dan weer terug te leiden is naar het no cure no pay principe.

Het gerechtshof Amsterdam heeft naast onderhavige uitspraak recent nog een uitspraak gedaan, meer specifiek op 9 februari 2012 met LJ-nummer BV6313. In deze procedures stond het gerechtshof voor dezelfde rechtsvraag als in onderhavige zaak, doch is anders beslist, hetgeen wij allerminst opmerkelijk vinden. Ook in 2011 heeft het gerechtshof deze mening geuit in de uitspraak van 13 oktober 2011 met LJ-nummer BV1609. Ook verwijzen wij graag naar de uitspraak van de meervoudige kamer van de rechtbank Utrecht van 23 februari De meervoudige kamer deelt exact dezelfde mening als ons. Ten slotte verwijzen wij naar een zeer recente uitspraak van de rechtbank Zwolle-Lelystad van 16 mei 2012 met registratienummer Awb 11/57 en de uitspraken van het gerechtshof 's‑Hertogenbosch van 25 mei 2012, zaaknummers BK-11/00470 en BK-11/00452.

Het verdient opmerking dat het eerste middel voor WOZ-specialisten van zeer groot belang is, daar wij nu al de consequenties in de lagere rechtspraak zien van de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam.

De proceskostenvergoeding in het bestuursrecht wordt, naast het deskundigenrapport uit het eerste middel, vergoed volgens de regels uit het Bpb. Uit de bijlage bij het Bpb blijkt dat de proceskostenvergoeding berekend wordt aan de hand van de formule A × B × C, waarbij

Onderdeel C1 van de Bijlage bij het Bpb onderscheidt voor de bepaling van het gewicht van een zaak vijf categorieën met een bijbehorende wegingsfactor, maar kent aan geen van die categorieën een bijzondere positie toe.

De toelichting op het Bpb van 22 december 1993, Stb. 763 vermeldt op blz. 8–9:

De toelichting op de wijziging van het Bpb van 25 februari 2002, Stb. 113 vermeldt op blz. 6: ‘Het gewicht van de zaak kan nader tot uiting worden gebracht in de wegingsfactoren. Dit kan variëren van 0,25 voor een zeer lichte zaak tot 2 voor een zeer zware zaak. De uitkomst dient steeds in overeenstemming te zijn met de bewerkelijkheid en de gecompliceerdheid van de zaak en de daarmee verband houdende werkbelasting van de rechtsbijstandverlener.’

Gelet op het bovenstaande bent u in uw arrest van 23 september 2011, met LJ-nummer BT2293, tot het oordeel gekomen dat iedere instantie zelf een gewicht aan de zaak moet toekennen. Het tweede middel in cassatie richt zich tegen de zwaarte van de zaak c.q. de wegingsfactor die het gerechtshof heeft vastgesteld.

Het gerechtshof oordeelt in onderhavige zaak dat de zwaarte van de bezwaarfase als gemiddeld gezien kan worden en besluit tot het toepassen van wegingsfactor 1. Voor de beroepsfase hanteert zij een wegingsfactor van een 0,5, omdat zij van oordeel is dat het beroep gezien kan worden als zijnde een ‘lichte zaak’. Het gerechtshof onderbouwt dit door te stellen dat het een zaak betreft inzake een proceskostenvergoeding.

Primair zijn wij in het tweede middel van mening dat het gerechtshof hier geen blijk geeft van een juiste rechtsopvatting. Het gerechtshof kent in onderhavige zaak twee keer een gewicht toe aan de zaak, terwijl het maar om één zaak gaat.

Wij zijn dan ook van mening dat, zeker gelet op de systematiek van het besluit Bpb, dat een zaak maar één gewicht kent en dat dit gewicht derhalve voor de gehele zaak van toepassing is. De wegingsfactor geldt voor een gehele zaak en niet enkel voor een fase in die zaak. In onderhavig geval zou dat leiden tot een wegingsfactor van 1 voor de beroepsprocedure.

Indien u deze mening niet deelt, zijn wij subsidiaire in het tweede middel van mening dat de onderhavige zaak een wegingsfactor van 1 dient te krijgen. Ons inziens lijkt het erop dat het gerechtshof de onderhavige zaak niet heeft beoordeeld, maar dat zij slechts een mededeling van algemene aard heeft gedaan omtrent de in geschil zijnde proceskostenvergoeding en de daaraan gelieerde wegingsfactor van 0,5. Naast dit motiveringsgebrek, is onderhavige zaak geen lichte zaak te noemen. Het betreft zelfs een zaak die tot aan uw Raad uitgevochten wordt met een zeer belangrijke vraag voor de ‘WOZ-praktijk’, namelijk of een klant van WOZ-specialisten een procesbelang heeft bij het procederen over de proceskostenvergoeding. Ons inziens zou de zaak eerder als zwaar of zeer zwaar beoordeeld moeten worden dan als licht.

Het derde middel richt zich eveneens tegen de hoogte van de te vergoeden kosten van de beroepsfase bij de rechtbank, meer specifiek tegen het oordeel van het gerechtshof dat sprake is van een samenhangende zaak.

Samenhangende zaken worden voor de toepassing van artikel 2, eerste lid, onder a van het Bpb, beschouwd als één zaak. Samenhangende zaken zijn, volgens artikel 3, tweede lid van het Bpb, gelijktijdig of nagenoeg gelijktijdig door een of meer belanghebbenden tegen nagenoeg identieke besluiten op vergelijkbare gronden gemaakte bezwaren of ingestelde beroepen waarin rechtsbijstand als bedoeld in artikel 1, onderdeel a, is verleend door een of meer personen die deel uitmaken van hetzelfde samenwerkingsverband en van wie de werkzaamheden in elk van de zaken nagenoeg identiek konden zijn.

Volgens de Bijlage bij het Bpb, onder C2, wordt bij vier of meer zaken, die als samenhangende zaak worden aangemerkt, een extra wegingsfactor van 1,5 gehanteerd. Dat resulteert in de som A × B × C × D, waarbij

In onderhavige zaak zijn weliswaar veel overeenkomsten te vinden, maar wij bestrijden primair in het derde middel het oordeel van het gerechtshof dat sprake is van een samenhangende zaak in de zin van artikel 3 lid, tweede lid, van het Bpb.

In uw arrest van 1 oktober 2004, met LJ-nummer AR3090, stelt u dat per zaak afzonderlijk beoordeeld dient te worden of de aanslag naar de juiste heffingsgrondslag is opgelegd. Er is pas sprake van een samenhangende zaak indien de werkzaamheden nagenoeg identiek zijn en de beroepen c.q. bezwaren nagenoeg gelijktijdig zijn ingediend. In voorgenoemd arrest was de WOZ-waarde van 129 woonboten in geschil. Per woonboot is een beroep ingediend met 12 standaardgrieven en slechts één grief met ruimte voor individuele argumenten, waarbij opgemerkt dient te worden dat van de dertiende grief weinig werk is gemaakt. Zelfs bij een dergelijke zaak bent u van mening geweest dat geen sprake was van nagenoeg identieke gronden en derhalve concludeerde u — hoewel de zaken veel gelijkenis en overeenkomsten vertoonde — dat geen sprake was van een samenhangende zaak in de zin van artikel 3, tweede lid, Bpb.

In de bezwaarfase van onderhavige zaak was de WOZ-waarde van vier onroerende zaken in geschil. Meer specifiek betrof het de heffingsmaatstaf van vier verschillende onroerende zaken. Het is evident dat dit vier individuele beoordelingen zijn en dat er derhalve geen sprake is van een samenhangende zaak. Deze stelling wordt ons inziens ondersteunt door het door u gewezen arrest en door het feit dat de WOZ-waarde van alle vier de onroerende zaken onderling verschilt. Het verdient opmerking dat de gemeente deze stelling ook heeft ingenomen in het verweerschrift die zij heeft ingediend bij de rechtbank (onder punt 2).

Indien u in tegenstelling tot ons, toch van mening bent dat onderhavige zaak een samenhangende zaak is, dan voeren wij in het derde middel subsidiaire het volgende aan. Bij de berekening van de proceskostenvergoeding in de beroepsfase heeft het gerechtshof verzuimd om, in verband met de samenhangende zaak, te vermenigvuldigen met een factor 1,5.

Op grond van bovenstaande criteria verzoeken wij u de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam te vernietigen en om de zaak zelf te beoordelen en van conclusie te voorzien.

Overigens verzoeken wij u ons in de gelegenheid te stellen deze conclusie nog nader mondeling toe te lichten door een nader te noemen advocaat.

In verband met de kosten van het beroep in cassatie, verzoeken wij u aan belanghebbende een proceskostenvergoeding toe te kennen ingevolge art. 8:75 Awb jo. Besluit proceskosten bestuursrecht.