HR, 06-07-2010, nr. 07/12855

Verzoekster is door het gerechtshof te Amsterdam vrijgesproken van het haar onder 1 bij inleidende dagvaarding (zoals in eerste aanleg gewijzigd) tenlastegelegde, voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen. Voorts heeft het Hof de benadeelde partijen niet-ontvankelijk verklaard in hun vordering.

Er bestaat samenhang tussen de zaken met de nummers 07/11294, 07/11296, 07/11444, 07/12419, 07/12855, 08/01051 en 09/01371. In al deze zaken zal ik vandaag concluderen.

Namens het openbaar ministerie heeft de plaatsvervangend advocaat-generaal bij het hof, mr. L. Plas, één middel van cassatie voorgesteld. Namens verzoekster heeft mr. D.R. Doorenbos, advocaat te Amsterdam, het beroep van de advocaat-generaal bij het hof schriftelijk tegengesproken.

Het middel klaagt over de motivering van de vrijspraak.

Het gaat in deze zaak om het volgende. Verzoekster maakte in de periode 1998–1999 deel uit van de Raad van Commissarissen van [A] N.V.1. Aan haar is (na wijziging van de tenlastelegging in eerste aanleg) onder 1 tenlastegelegd dat zij al dan niet in vereniging met een ander of anderen opzettelijk optieovereenkomsten waarin [A] N.V. optierechten verleende aan een vijftal personen, valselijk heeft opgemaakt of vervalst, althans valselijk heeft doen opmaken en/of heeft doen vervalsen, dan wel dat zij al dan niet in vereniging met een ander of anderen daartoe opdracht heeft gegeven2. of daaraan feitelijk leiding heeft gegeven. Volgens de tenlastelegging hebben verzoekster en/of één of meer medeverdachten, dan wel [A] N.V. namelijk (telkens) opzettelijk:

Het hof heeft verzoekster daarvan vrijgesproken en die vrijspraak als volgt gemotiveerd:

Vooropgesteld dient te worden dat het navolgende inmiddels vaste rechtspraak van de Hoge Raad is. Indien de feitenrechter op grond van de aan hem voorbehouden beoordeling van de selectie en waardering van het voorhanden materiaal tot de slotsom komt dat vrijspraak moet volgen, behoeft dit oordeel — behoudens bijzondere gevallen — geen motivering en kan het in cassatie niet met vrucht worden bestreden. Dat betekent ook dat een nadere motivering van een vrijspraak de gegeven beslissing niet onbegrijpelijk maakt doordat het beschikbare bewijsmateriaal — al dan niet op grond van een andere uitleg van gegevens van feitelijke aard — een andere (bewijs)beslissing toelaat. Artikel 359, tweede lid, Sv, zoals die bepaling luidt sedert 1 januari 2005, heeft daarin geen wijziging gebracht. Ook sindsdien is de selectie en waardering van het beschikbare feitenmateriaal aan de feitenrechter voorbehouden, ook indien de feitenrechter tot een vrijspraak komt. Wel brengt die bepaling mee dat de feitenrechter in een aantal gevallen zijn beslissing nader zal dienen te motiveren. Dat is onder meer het geval indien het openbaar ministerie ter zake van de bewijsvoering een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt heeft ingenomen.3.

In de toelichting op het middel wordt klaarblijkelijk gesteld dat hier zich een geval van onzuivere vrijspraak voordoet. Daarin wordt immers betoogd dat 's hofs oordeel berust op een onjuiste rechtsopvatting nu reeds de vaststelling dat de optieovereenkomsten in strijd met de waarheid vermelden dat deze zijn ondertekend op 8 oktober 1998, meebrengt dat deze overeenkomsten valselijk zijn opgemaakt in de zin van art. 225, eerste lid, (oud) Sr4., en dat het hof derhalve de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten en verzoekster heeft vrijgesproken van iets anders dan is tenlastegelegd. De klacht richt zich kennelijk tegen de vrijspraak van de laatste asterisk in de tenlastelegging zoals hiervoor onder punt 5 weergegeven.

De tenlastelegging is toegesneden op art. 225, eerste lid, (oud) Sr. Dat eerste lid luidde (en luidt nog steeds):

Het hof heeft in zijn hiervoor onder punt 6 weergegeven motivering van de vrijspraak overwogen dat niet kan worden uitgesloten dat — zoals de verdediging heeft gesteld — de overeenkomsten in januari 1999 zijn opgesteld en ondertekend ter vervanging van op 8 oktober 1998 opgestelde en ondertekende overeenkomsten en dat die in januari 1999 tot stand gebrachte stukken geen wijziging hebben gebracht in de strekking van de overeenkomsten van 8 oktober 1998. Het hof heeft geoordeeld dat gelet daarop het tenlastegelegde niet kan worden bewezen. De verdediging heeft (in verband met de hiervoor genoemde stelling) aangevoerd dat verzoekster en haar medeverdachten bij die vervanging van stukken geen enkel opzet hadden op het valselijk (doen) opmaken of (doen) vervalsen5. en (dus) evenmin een oogmerk tot misleiding hebben gehad.6. Volgens verzoekster en haar medeverdachten is slechts sprake geweest van een onschuldige 'reparatie'. In het licht van dit verweer moeten de overwegingen van het hof dan ook worden verstaan. Dit betekent mitsdien dat het hof niet de overtuiging heeft bekomen dat verzoekster opzet op het valselijk (doen) opmaken of (doen) vervalsen dan wel (mede) het voor bewezenverklaring van art. 225, eerste lid, (oud) Sr vereiste oogmerk tot misleiding heeft gehad. Het is om die reden dat het hof tot de slotsom is gekomen dat het op art. 225, eerste lid, (oud) Sr toegesneden onder 1 tenlastegelegde niet wettig én overtuigend bewezenverklaard kon worden.7. Aldus heeft het hof geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting ten aanzien van art. 225, eerste lid, (oud) Sr en heeft het hof evenmin vrijgesproken van iets anders dan is tenlastegelegd. Van grondslagverlating is derhalve geen sprake.

Het oordeel van het hof is ook niet onbegrijpelijk en tot een nadere motivering was het, mede gelet op hetgeen hiervoor onder punt 7 is vooropgesteld, niet gehouden. Voor zover wordt geklaagd dat het hof in strijd met art. 359, tweede lid, Sv niet uitdrukkelijk heeft gemotiveerd waarom het is afgeweken van de stelling van het openbaar ministerie dat reeds de onware vermelding dat de overeenkomsten zijn getekend op 8 oktober 1998, valselijk opmaken oplevert, faalt het. Daargelaten de vraag of die (enkele) stelling moet worden aangemerkt als een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt in de zin van art. 359, tweede lid, Sv, kan de nadere motivering van de verwerping van dat standpunt worden gevonden in de motivering van de vrijspraak.8. Of de enkele onware vermelding van de datum al dan niet reeds moet worden aangemerkt als valselijk opmaken doet immers niet af aan 's hofs in die motivering besloten liggende oordeel dat het niet de overtuiging heeft bekomen dat sprake was van opzet op het valselijk (doen) opmaken of (doen) vervalsen en/of oogmerk tot misleiding. Voor zover voorts nog wordt geklaagd dat het hof onvoldoende heeft gemotiveerd waarom het, in weerwil van de door het openbaar ministerie aangevoerde feitelijke argumenten, de door de verdediging geschetste gang van zaken niet uitgesloten heeft geacht, miskent de steller van het middel hetgeen reeds onder punt 7 is opgemerkt. Dat wil dus zeggen dat in geval het hof op grond van de aan hem voorbehouden selectie en waardering van het bewijsmateriaal tot de slotsom komt dat vrijspraak moet volgen, dit oordeel op zichzelf geen nadere motivering behoeft en in cassatie niet met vrucht kan worden bestreden. De motivering van een vrijspraak maakt de gegeven beslissing niet onbegrijpelijk doordat het beschikbare bewijsmateriaal — al dan niet op grond van een andere uitleg van gegevens van feitelijke aard — een andere (bewijs)beslissing toelaat.9.

Het middel faalt.

Ambtshalve wijs ik op het volgende. Het beroep in cassatie is ingesteld op 31 mei 2007. De Hoge Raad zal uitspraak doen nadat sedertdien meer dan twee jaren zijn verstreken. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Nu verzoekster is vrijgesproken (en dus geen straf of maatregel is opgelegd) kan de Hoge Raad volstaan met het oordeel dat de geconstateerde verdragschending voldoende is gecompenseerd met die vaststelling.10. Indien de Hoge Raad oordeelt dat de zaak teruggewezen of verwezen dient te worden, zal het hof waarnaar de zaak teruggewezen of verwezen wordt, bij de (eventuele) straftoemeting met deze overschrijding van de redelijke termijn rekening dienen te houden.

Andere gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG