5.3.3.2 Het tijdstip waarop Verklaring moet worden gedaan.

220. Het tijdstip waarop de Verklaring in beginsel moet worden gedaan, is vrij nauwkeurig in art. 476a lid 1 eerste volzin1 bepaald:

In de MvT lnv is verduidelijkt wat de wetgever met deze zinsnede precies bedoelt2:

Met andere woorden: vóórdat deze vier weken zijn verstreken, rust op de derde-beslagene - afgezien uiteraard van zijn primaire verplichting het beslagene onder zich te houden (zie daarover § 5.2.3) - nog geen andere verplichting jegens de beslaglegger. De verklaringsplicht ontstaat dus pas door en ná het verstrijken van die vier weken. Een andere - de juridische gemoederen enigszins verdeeld houdende - vraag is of de derde, hoewel daartoe rechtens dus nog niet verplicht, zijn Verklaring toch ook al eerder mág doen (zie hierna § 5.3.33).

De wetgever heeft niet zonder reden een bepaalde3 termijn in de wet opgenomen, gedurende welke de derde-beslagene in elk geval nog niet verplicht is zijn Verklaring af te leggen. De ratio van deze termijn is blijkens de MvT lnv. bij art. 476a lid 1 in de eerste plaats de volgende4:

en in de tweede plaats:

Op deze tweeledige ratio van de vier-wekentermijn valt weinig af te dingen. Enerzijds wordt rekening gehouden met het belang van de beslagdebiteur die zich desgewenst tegen het te zijnen laste gelegde beslag in rechte kan verzetten.5 Dat moet hij dan wel tijdig binnen die vier weken ná het leggen van het beslag doen6, én ook binnen die termijn de derde daarvan op de voet van art. 476 lid 2 in kennis stellen, opdat daarmee voor hem ook de verklaringsplicht wordt opgeschort. Anderzijds wordt zo ook in voldoende mate rekening gehouden met het belang van de derde-beslagene om, hoewel hij de Verklaring eigenlijk zou moeten kunnen afleggen7

zich, zo nodig, tóch van deskundig juridisch advies te voorzien. Dat zal onder omstandigheden al spoedig verstandig zijn te doen: het derdenbeslag geldt immers niet ten onrechte als 'lastig' 8 Men kan zich immers in gemoede afvragen, welke niet juridisch geschoolde derde kan beoordelen of terecht (ook) op toekomstige vorderingen beslag is gelegd, dan wel of hij - de derde - op goede gronden een beroep op verrekening kan doen, dan wel zich op een opschortingsrecht kan beroepen. Hoe zo'n derde de juridische implicaties van een op een vordering tot levering van een registergoed gelegd beslag moet doorgronden, is evenmin goed voor te stellen.

Dat de derde-beslagene niet overhaast en onnadenkend verklaart dat hij 'dit of dat' of 'zus en zo' aan de beslagdebiteur verschuldigd is of zal worden of van hem onder zich heeft, is ook nog dáárom van belang, omdat omtrent zijn juridische positie nádat hij zijn Verklaring heeft afgelegd - en zeker wanneer hij inmiddels overeenkomstig die Verklaring op de voet van art. 477 lid 1 ook reeds tot betaling, afgifte of terbeschikkingstelling is overgegaan - onduidelijkheid bestaat wanneer hij ontdekt dat hij zich heeft vergist en dat hij niets of minder aan de beslagdebiteur verschuldigd was. Het staat immers niet vast dat hij dan in alle gevallen op de in dwaling of bij vergissing gedane Verklaring kan terugkomen, en, zo nodig, het (te veel) betaalde als onverschuldigd betaald (art. 6:203) van de beslaglegger kan terugvorderen. Op deze niet zo eenvoudig te beantwoorden vragen, zal hierna in § 53.4. worden ingegaan.

221. In dit verband dient, ten slotte nog de vraag te worden onderzocht of de derde-beslagene, zodra de termijn van vier weken is verstreken, zijn Verklaring ook daadwerkelijk op dát tijdstip moet hebben gedaan aan de deurwaarder, dan wel aan de in het beslagexploot vermelde advocaat (art. 476b lid 1). Uit de Toelichting bij het formulier (Besluit, p. 7) zou dat inderdaad als de bedoeling van de Minister kunnen worden afgeleid. De betreffende passage luidt als volgt:

Wanneer de Minister inderdaad precies heeft bedoeld wat hier staat, hebben H. Stein9 en Van der Kwaak10 gelijk dat deze opvatting dan in strijd is met de tekst van art. 476a lid 1 en de uit de MvT lnv blijkende bedoeling van de wetgever (zoals die hiervoor in nr. 220 is geciteerd). In zoverre zou het Besluit dan zelfs wegens strijd met de wet - overschrijding delegatiebevoegdheid door de besluitgever - onverbindend zijn, hetgeen overigens geen bijzondere juridische consequenties behoeft te hebben. Het zou hoogstens tot gevolg kunnen hebben dat de beslaglegger de derde iets te vroeg op de voet van art. 477a lid 1 zou dagvaarden.11

Uit bovengenoemde wetsgeschiedenis van art. 476a lid 1 volgt echter onmiskenbaar duidelijk, dat de verplichting tot het doen van de buitengerechtelijke Verklaring pas ontstaat 'na het verstrijken van vier weken'. Aangenomen zal dan ook mogen worden dat, te meer ook nu de wetgever het woordje 'terstond' uit het Ontwerp van de Staatscommissie-Haardt juist niet heeft overgenomen, de derde-beslagene ná het verstrijken van die vier weken nog een betrekkelijk korte tijd - bijv. één week - heeft om de Verklaring ook daadwerkelijk te doen. Voorts zal - eveneens met Stein en Van der Kwaak12 - moeten worden aangenomen dat de derde met het doen van zijn Verklaring pas 'in gebreke' is, nadat hij tot het afleggen er van door of namens de beslaglegger schriftelijk is gesommeerd. De termijn van vier weken van art. 476a lid 1 is dus niet een fatale termijn, wat het volgens de Minister in het Besluit (p. 7) wel lijkt te zijn. Anderzijds is ook de opvatting van Stein13 dat de derde, alvorens zijn Verklaring überhaupt te doen, in beginsel zou moeten wachten op 'een uitdrukkelijke sommatie van de beslaglegger' onjuist: de verklaringsplicht is immers reeds uit de wet ontstaan.

Bij het voorgaande past overigens nog wel de kanttekening dat twijfelachtig is of het bepaalde in de art. 6:81 en 6:82, waarop Stein en Van der Kwaak zich in dit verband beroepen, hier rechtstreeks van toepassing is. De voor de derde-beslagene weliswaar uit de wet voortvloeiende verplichting om Verklaring te doen, betreft immers niet een 'prestatie' van de schuldenaar die 'uitblijft nadat zij opeisbaar is geworden' (art. 6:81)14 en die de schuldeiser - maar dat Is de beslaglegger op dat moment overigens nog niet van de derde15 - in beginsel ook recht zou geven op schadevergoeding (art. 6:95 e.v.). De derde die zijn wettelijke verklaringsplicht niet (tijdig) nakomt, pleegt ook geen wanprestatie jegens de beslaglegger. Het bepaalde in art. 6:82 (ingebrekestelling) zal dus hoogstens bij wege van analogie kunnen worden toegepast. Het feit dat de beslaglegger de derde, die na ommekomst van de in art. 476a lid 1 bedoelde termijn van vier weken zijn Verklaring nog niet heeft gedaan, daartoe, alvorens hem op de voet van art. 477a lid 1 te dagvaarden, éérst nog schriftelijk een korte termijn moet stellen om alsnog Verklaring te doen, ligt veeleer besloten in de eisen van redelijkheid en billijkheid, alsmede het processuele beginsel dat men zijn tegenpartij niet 'rauwelijks' behoort te dagvaarden.16