HR, 29-04-2011, nr. 09/03066

Het Gerechtshof te Amsterdam heeft bij arrest van 2 juli 2009 verdachte wegens 1. ‘medeplegen van opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 2, onder A, van de Opiumwet gegeven verbod, meermalen gepleegd’, 2. ‘medeplegen van het voorbereiden of bevorderen van een feit, bedoeld in het vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, door zich of een ander gelegenheid of inlichtingen tot het plegen van dat feit trachten te verschaffen en voorwerpen en gelden voorhanden te hebben, waarvan hij weet dat zij bestemd zijn tot het plegen van dat feit, meermalen gepleegd’ en 3. ‘deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven als bedoeld in artikel 10, vijfde lid en/of 10a, eerste lid van de Opiumwet’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van acht jaren met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr en met verbeurdverklaring en teruggave van een inbeslaggenomen voorwerpen zoals in het arrest omschreven.

Deze zaak hangt samen met de zaken tegen [verdachte 2] (nr. 10/01354), [verdachte 3] (nr. 09/05094) en [verdachte 4] (nr. 10/01627), waarin ik vandaag eveneens concludeer.2.

Namens verdachte heeft mr. K. Kasem, advocaat te Amsterdam, beroep in cassatie ingesteld en heeft mr. M.L. Groeneveld, advocaat te Rotterdam, bij schriftuur vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 7 april 2009 ten onrechte, althans onvoldoende met redenen omkleed, het verzoek tot het horen van de onderzoeksleider van het onderzoek ‘Passiebloem’ ([betrokkene 1]) als getuige heeft afgewezen.

De stukken van het geding houden, voor zover voor de beoordeling van de middelen van belang, het volgende in:

In cassatie gaat het uitsluitend om de geldigheid van het onderzoek ter terechtzitting naar aanleiding waarvan de einduitspraak is gegeven en niet om de geldigheid van het onderzoek dat tot een tussenuitspraak heeft geleid.5. Dit brengt met zich mee dat het beroep tegen een tussenbeslissing niet-ontvankelijk is, indien het onderzoek ter terechtzitting na de tussenbeslissing is geschorst en later wegens gewijzigde samenstelling van het Hof opnieuw is aangevangen waarna naar aanleiding van dat nieuwe onderzoek einduitspraak is gedaan. De einduitspraak steunt dan immers niet op het eerdere onderzoek ter terechtzitting, waarop die tussenbeslissing is genomen.6.

Uit de hiervoor onder 5 weergegeven stukken van het geding volgt dat de bestreden einduitspraak — wat betreft de behandeling in hoger beroep — uitsluitend is gegeven naar aanleiding van de terechtzittingen in hoger beroep van 11 en 18 juni 2009. De uitspraak van het Hof berust derhalve niet mede op het verhandelde op de terechtzitting in hoger beroep van 7 april 2009. Gelet op hetgeen hiervoor onder 6 is vooropgesteld, kan de verdachte niet worden ontvangen in zijn cassatieberoep voor zover dit is gericht tegen de door het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 7 april 2009 gegeven beslissing, inhoudende de afwijzing van het verzoek om de leider van het onderzoek ‘Passiebloem’ als getuige te horen. Het middel behoeft derhalve geen bespreking.

Daarbij zij aangetekend dat de in de in het middel bedoelde beslissing van het Hof omtrent het verzoek van de verdediging om de onderzoeksleider als getuige te horen geen beslissing is als bedoeld in art. 322, vierde lid, Sv in verbinding met art. 415, eerste lid, Sv. In aanmerking genomen dat in eerste aanleg na 1 januari 20057., te weten op 25 maart 2008, uitspraak is gedaan terwijl niet alleen door de Officier van Justitie maar ook namens de verdachte hoger beroep is ingesteld en gelet op de omstandigheid dat de desbetreffende getuige niet bij appelschriftuur door de verdachte is opgegeven (doch enkel bij brief gericht aan de Advocaat-Generaal), is de maatstaf voor de beoordeling van dit verzoek ingevolge art. 418, derde lid, Sv of de noodzaak daarvan is gebleken.8. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 7 april 2009 bevat derhalve geen beslissingen van het Hof inzake het horen of de oproeping van een getuige ter terechtzitting uit hoofde van art. 287 Sv of art. 288 Sv. Er is immers geen reden om beslissingen op grond van art. 418, derde lid, Sv gelijk te stellen met beslissingen op grond van art. 288, eerste lid, Sv, nu de tekst van de wet zich tegen een ruime uitleg van art. 322, vierde lid, Sv verzet en er door de verdediging geen bijzondere omstandigheden naar voren zijn gebracht.9.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof in strijd met art. 359, tweede lid, Sv heeft verzuimd in het bijzonder de redenen op te geven die hebben geleid tot afwijking van op de terechtzitting in hoger beroep van 18 juni 2009 namens de verdachte naar voren gebrachte uitdrukkelijk onderbouwde standpunten ten aanzien van feit 1.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 18 juni 2009 heeft de raadsvrouw van de verdachte aldaar het woord tot verdediging gevoerd overeenkomstig de door haar overgelegde pleitnota. De raadsvrouw heeft onder meer bepleit dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van zaak B6 (de invoer van coca ne op 18 mei 2007; onderdeel van feit 1), nu uit het dossier niet kan volgen dat er sprake is geweest van een geslaagde invoer van coca ne op 18 mei 2007. De raadsvrouw heeft daartoe aangevoerd dat de enkele verklaring van [betrokkene 2] — inhoudende dat het op 18 mei 2007 gelukt zou zijn — onvoldoende is voor een bewezenverklaring, aangezien zijn verklaring onbetrouwbaar is en derhalve niet voor het bewijs van zaak B6 kan worden gebruikt. [betrokkene 2] heeft immers ook verklaard dat hij in totaal zes keer op Schiphol is geweest (vier keer voor niets, n keer om op te letten en de laatste keer is hij opgepakt), waaruit volgt dat hij zich in de datum heeft vergist en niet zeker weet dat het op 18 mei 2007 is gelukt of dat hij niet de waarheid spreekt.10.

Het Hof heeft de verklaringen van [betrokkene 2] door middel van de volgende bewijsmiddelen voor het bewijs gebezigd:

Blijkens de op de terechtzitting in hoger beroep van 18 juni 2009 overgelegde pleitnota heeft de raadsvrouw voorts bepleit dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van zaak B8 (de invoer van coca ne op 1 juni 2007; onderdeel van feit 1), nu er op 1 juni 2007 geen verdovende middelen in beslag zijn genomen en getest en er zich in het dossier geen verklaring bevindt waarin melding wordt gemaakt van een overdracht van tassen waarin deze verdovende middelen zouden hebben gezeten. De raadsvrouw heeft daartoe aangevoerd dat medeverdachte [verdachte 2] de enige is die bij de rechter-commissaris heeft verklaard over een overdracht op 1 juni 2007 maar dat van haar verklaring niet kan worden gezegd dat deze met stelligheid is afgelegd. Gelet op het dossier, de verklaringen van anderen en het feit dat het aanwezige observatieteam geen overdracht heeft gezien, is de kans groot dat [verdachte 2] zich in de datum heeft vergist.13.

Het Hof heeft de verklaring van [verdachte 2] door middel van het volgende bewijsmiddel voor het bewijs gebezigd:

Het Hof heeft de in het middel bedoelde standpunten, waarop het Hof niet afzonderlijk heeft gerespondeerd, kennelijk niet opgevat als uitdrukkelijk onderbouwde standpunten in de zin van art. 359, tweede lid, Sv. Dat oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting en is gelet op het navolgende niet onbegrijpelijk. De raadsvrouw heeft ten aanzien van de verklaring van [betrokkene 2] enkel zonder nadere onderbouwing aangevoerd dat zijn verklaring onbetrouwbaar is omdat een andere door [betrokkene 2] afgelegde verklaring niet juist zou zijn. Voorts heeft de raadsvrouw ten aanzien van de verklaring van [verdachte 2] enkel zonder nadere onderbouwing aangevoerd dat de kans groot is dat zij zich in de datum heeft vergist. Van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt over de betrouwbaarheid is immers niet reeds sprake, wanneer de verdediging een andere selectie van het bewijsmateriaal voorstaat dan de rechter uiteindelijk uitvoert. De verdediging moet uitdrukkelijk en door argumenten geschraagd aanvoeren dat en waarom het door de feitenrechter gebezigde bewijsmateriaal onbetrouwbaar is. De enkele stelling dat de getuige onbetrouwbaar zou zijn c.q. zich in de datum vergist zou hebben, is daartoe — gelet op de vrije selectie en waardering van het bewijsmateriaal door de rechter die over de feiten oordeelt — onvoldoende.15.

Anders dan de steller van het middel aanvoert, kon het Hof — gelet op voornoemde vrije selectie en waardering van het bewijsmateriaal door de rechter — de bij de Rechter-Commissaris en bij de Koninklijke Marechaussee/FIOD-ECD afgelegde verklaringen van [betrokkene 2] en de bij de Rechter-Commissaris afgelegde verklaring van [verdachte 2] voor het bewijs bezigen en behoefde het deze verklaringen niet terzijde te schuiven vanwege de door de raadsvrouw gestelde onbetrouwbaarheid van die verklaringen. In het licht van hetgeen door de raadsvrouw is aangevoerd, was het Hof niet gehouden tot een nadere motivering, zodat de bestreden uitspraak in zoverre naar de eis der wet met redenen is omkleed.16.

Het middel faalt.

Het derde middel behelst de klacht dat de bewezenverklaring van feit 1 wat betreft zaak B8 (de invoer van coca ne op 1 juni 2007) onvoldoende met redenen is omkleed, nu uit de gebezigde bewijsmiddelen niet kan volgen dat er daadwerkelijk coca ne is ingevoerd en evenmin dat de verdachte daarbij betrokken is geweest.

Ten laste van de verdachte is onder 1 — voor zover hier van belang en kort gezegd — bewezenverklaard dat hij op 1 juni 2007 te Schiphol samen met anderen opzettelijk een hoeveelheid coca ne binnen het grondgebied van Nederland heeft gebracht.17.

Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat het Hof ten aanzien van dit onderdeel van feit 1 het volgende heeft vastgesteld. Op 1 juni 2007 heeft 's ochtends vroeg in een brugrestaurant in de buurt van Schiphol een ontmoeting plaatsgevonden tussen de verdachte, [betrokkene 2] en [verdachte 2]. Vervolgens zijn ze alle drie naar Schiphol gereden, alwaar ze hun auto's hebben geparkeerd. De verdachte en [betrokkene 2] hebben vliegtickets gehaald en zijn daarna naar de ‘airside’ op Schiphol gegaan (bewijsmiddelen 64 en 65). [Betrokkene 3] is die dag rond 10:25 uur met een vlucht uit Punta Cana (Dominicaanse Republiek) en Montego Bay (Jamaica) op Schiphol geland. Direct nadat [betrokkene 3] is geland, heeft hij [verdachte 2] hiervan per sms-bericht op de hoogte gebracht, waarna [verdachte 2] sms-berichten heeft verstuurd naar de verdachte (bewijsmiddelen 56, 57, 63 en 66). Daarna hebben de verdachte en [betrokkene 2] bij een bagageband gewacht, alwaar ze contact hebben gehad met [betrokkene 3] (bewijsmiddelen 64, 65 en 66). Op enig moment heeft [betrokkene 3] een laptoptas met coca ne aan de verdachte gegeven, waarna [verdachte 2] de drugs heeft overgenomen (bewijsmiddelen 65, 66 en 67). Daarna zijn de verdachte en [betrokkene 2] samen door de douane naar buiten gelopen (bewijsmiddel 65). Tenslotte hebben de verdachte en [verdachte 2] elkaar ontmoet op een parkeerplaats in de buurt van Schiphol (bewijsmiddel 64). Bovendien heeft de verdachte zelf verklaard dat het klopt dat hij op 1 juni 2007 contact heeft gehad met [betrokkene 3] en dat het kan zijn dat hij wist dat [betrokkene 3] als koerier zou gaan fungeren (bewijsmiddel 95).

Gelet op de hiervoor onder 19 weergegeven vaststellingen van het Hof, is diens oordeel dat het medeplegen van het invoeren van coca ne op 1 juni 2007 door de verdachte kan worden bewezen, niet onbegrijpelijk. Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen, bezien in het licht van de bewijsconstructies van de overige coca netransporten die onder feit 1 bewezen zijn verklaard18., heeft het Hof immers kunnen afleiden dat de verdachte op 1 juni 2007 te Schiphol samen met anderen opzettelijk een hoeveelheid coca ne binnen het grondgebied van Nederland heeft gebracht. De bewezenverklaring is derhalve in zoverre voldoende met redenen omkleed. Anders dan de steller van het middel aanvoert, kan uit de voor het bewijs gebezigde verklaringen van [betrokkene 3] (bewijsmiddel 66), [verdachte 2] (bewijsmiddel 67) en de verdachte (bewijsmiddel 95) — mede gelet op de door het Hof voor de andere transporten van feit 1 gebezigde bewijsmiddelen — wel degelijk worden afgeleid dat er daadwerkelijk coca ne is ingevoerd. Anders dan de steller van het middel betoogt, kan de betrokkenheid van de verdachte bij deze invoer onder meer worden afgeleid uit de voor het bewijs gebezigde verklaringen van [betrokkene 2] (bewijsmiddel 65), [betrokkene 3] (bewijsmiddel 66) en de verdachte (bewijsmiddel 95).

Het middel faalt.

Het vierde middel bevat de klacht de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden.

De verdachte, die zich zowel ten tijde van het instellen van het cassatieberoep als ten tijde van de betekening van de aanzegging in cassatie in voorlopige hechtenis bevond, heeft op 9 juli 2009 beroep in cassatie ingesteld. De stukken zijn op 18 maart 2010 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen, zodat de inzendingstermijn van zes maanden is overschreden. Voorts zal de Hoge Raad uitspraak doen nadat meer dan zestien maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dit brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM inderdaad is overschreden. Het middel is terecht voorgesteld. Dit moet leiden tot strafvermindering.

Het vierde middel slaagt, terwijl het eerste middel geen bespreking behoeft. Het tweede en het derde middel falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot niet-ontvankelijkverklaring van de verdachte in het beroep voor zover het is gericht tegen de door het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 7 april 2009 gegeven beslissing. Voorts strekt deze conclusie tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG