HR, 13-11-2012, nr. 11/00177

Het gerechtshof te Arnhem heeft verdachte op 7 december 2010 wegens "Overtreding van artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994" veroordeeld tot een geldboete van € 500 en een voorwaardelijke ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van drie maanden.

Namens verdachte is beroep in cassatie ingesteld. Mr. J. Boksem, advocaat te Leeuwarden, heeft een schriftuur ingezonden houdende één middel van cassatie.

Het middel klaagt over de verwerping door het hof van een in hoger beroep gevoerd verweer, inhoudende dat de verklaringen die verdachte bij de politie heeft afgelegd dienen te worden uitgesloten van meewerking tot het bewijs.

Blijkens de ter terechtzitting in hoger beroep overgelegde pleitnota heeft de raadsman van verdachte aldaar, voor zover hier relevant, het volgende aangevoerd:

Het hof heeft in zijn arrest het volgende overwogen:

De steller van het middel betoogt dat art. 6 EVRM is geschonden doordat het verweer op onjuiste en/of ontoereikende gronden is verworpen en de door verdachte afgelegde verklaring van 26 maart 2009 ten onrechte tot het bewijs is gebezigd. Hiertoe wordt aangevoerd dat het hof met het onderscheid tussen aangehouden en niet-aangehouden verdachten heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting nu in het EHRM-arrest Šebalj tegen Kroatië1. uitdrukkelijk geen onderscheid wordt gemaakt tussen deze twee categorieën verdachten en uit dit arrest voortvloeit dat verdachte recht had op rechtsbijstand tijdens haar verhoren door de politie. De steller van het middel wijst hierbij tevens op de inhoud van de ontwerp EU-richtlijn betreffende rechtsbijstand in strafzaken.2.

Gezien inmiddels bestendige jurisprudentie3. heeft het hof correct geoordeeld dat de opvatting inhoudende dat de door de Hoge Raad geformuleerde, uit de zogenaamde Salduz-jurisprudentie van het EHRM voortvloeiende regel4. ten aanzien van een aangehouden verdachte zonder meer ook geldt als het gaat om een niet-aangehouden verdachte, onjuist is. Het middel faalt dan ook voor zover het van deze opvatting uitgaat.

Bijzondere omstandigheden kunnen in een bepaalde zaak meebrengen dat art. 6 EVRM in de weg staat aan beziging tot het bewijs van een verklaring van een niet-aangehouden verdachte. Echter, van dergelijke bijzondere omstandigheden zal niet snel sprake zijn. Ook voor het EHRM maakt het immers verschil of een verdachte wel of niet van zijn vrijheid is beroofd ten tijde van zijn ondervraging.5. De zaak Šebalj heeft hierin geen wijziging gebracht. In dit arrest ligt namelijk geen algemene stelregel besloten over de "Salduz-rechten" van een verdachte tegen wie geen dwangmiddelen zijn toegepast, maar wordt de vraag beantwoord of art. 6 EVRM is geschonden in het concrete geval van een in Kroatië aangehouden en zich aldaar in voorlopige hechtenis bevindende verdachte. Bovendien dient de betekenis van dit arrest voor de Nederlandse strafrechtpraktijk niet zover te worden opgerekt als de steller van het middel doet. Immers, de First Section van het EHRM stelt woordelijk de 'general principles' voorop die zijn uiteengezet in het Salduz-arrest van de Grand Chamber6. zonder hieraan een nieuwe of nadere algemene regel toe te voegen en zonder expliciet voor te schrijven op welke wijze de verdragsluitende partijen inhoud dienen te geven aan het in art. 6, derde lid sub c, EVRM neergelegde recht op rechtsbijstand. Dit arrest brengt dan ook geen wijziging of verruiming aan in de geldende 'general principles' en dus ook niet in de door de Hoge Raad op basis daarvan geformuleerde regels. De overwegingen vervolgens gewijd aan de toepassing van deze 'general principles' op de situatie van Šebalj laten duidelijk zien dat het EHRM op puur feitelijke gronden een schending van voornoemd verdragsartikel heeft aangenomen. De verdachte had vanaf het begin van de procedure geklaagd over het gebrek aan rechtsgeleerde bijstand gedurende het politieonderzoek. Tevens heeft de verdachte steeds beweerd dat de politie de bekentenissen uit haar duim had gezogen. Nu de verdachte geen afstand had gedaan van zijn recht op bijstand door een raadsman, oordeelde het EHRM dat voornoemd artikel was geschonden omdat geen raadsman aanwezig was geweest tijdens een politieverhoor en dit verhoor, waarin de verdachte volgens de politie een bekennende verklaring had afgelegd, desondanks was gebruikt voor het bewijs.7. Uit deze sterk casuïstisch ingegeven uitspraak kan, anders dan de steller van het middel kennelijk meent, dus niet in algemene zin worden afgeleid dat uit art. 6, derde lid sub c, EVRM voortvloeit dat een verdachte - aangehouden of niet - recht heeft op de fysieke aanwezigheid van een raadsman tijdens het politieverhoor.8.

Ook de in het middel aangehaalde artikelen 3 en 4 van bovengenoemde ontwerp-richtlijn kunnen niet tot deze conclusie leiden. Het betreft hier immers nog slechts een voorstel dat bovendien op weerstand van meerdere lidstaten stuit, voornamelijk betreffende de grote gevolgen voor de regelgeving en praktijk van opsporing, vervolging en berechting alsmede de aanzienlijke kosten, en waarover het debat in Europees verband nog volop gaande is. Zo heeft de Nederlandse regering geconstateerd dat het voorstel veel verder gaat dan de rechtspraak van het EHRM en is het van oordeel dat het wenselijk is het voorstel terug te brengen tot hetgeen het EHRM voorschrijft.9. Een aanpassing van het voorliggende voorstel is dan ook zeker niet ondenkbaar, waardoor het maar zeer de vraag is of een verdachte volgens de uiteindelijk definitieve richtlijn te allen tijde recht zal hebben op consultatie van en/of bijstand door een raadsman ten tijde van het politieverhoor.

Hoewel de motivering van het hof enigszins summier mag worden genoemd, heeft het de door verdachte afgelegde verklaring kennelijk voldoende betrouwbaar geacht, geoordeeld dat verdachte haar verklaring in volle vrijheid heeft afgelegd nadat zij op haar zwijgrecht was gewezen en daarbij van belang geacht dat geen enkel dwangmiddel tegen verdachte was toegepast, laat staan dat zij van overheidswege van haar vrijheid was beroofd. Aldus heeft het hof het verweer op juiste en toereikende gronden verworpen.

Het middel faalt.

Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.