5.2.3.2 De artikelen 29 en 30 EEX-Verordening

202. Het toepassingsgebied van de EEX-Verordening omvat veel lidstaten. Daardoor is het mogelijk dat dezelfde zaak bij meer rechters in verschillende lidstaten wordt aangebracht. Voor dat geval bevat de EEX-Verordening een litispendentieregeling. Het voornaamste doel van de litispendentieregeling is parallelle procedures en onverenigbare beslissingen te voorkomen.1 Indien het gaat om dezelfde zaak is artikel 29 EEX van toepassing. De begrippen in artikel 29 EEX moeten autonoom worden uitgelegd waarbij uit de jurisprudentie van het Hof blijkt dat het de grenzen ruim trekt hetgeen betekent dat het begrip ‘dezelfde vordering’ extensief wordt uitgelegd.2 Artikel 29 EEX luidt als volgt:

De hoofdregel is dat de rechter bij wie de zaak het eerst is aangebracht voorrang heeft. Indien een zaak in een andere lidstaat wordt aangebracht, moet de rechter in de tweede lidstaat de zaak aanhouden tot de bevoegdheid van de eerst aangezochte rechter vaststaat. Wanneer de bevoegdheid van het gerecht waarbij de zaak het eerst is aangebracht vaststaat, verklaart het gerecht waarbij de zaak het laatst is aangebracht zich onbevoegd (lid 3 van artikel 29 EEX).3

203. Artikel 30 EEX geeft de nationale rechter bij wie de zaak het laatst is aangebracht, de mogelijkheid de zaak aan te houden als samenhangende vorderingen4 aanhangig zijn voor gerechten van verschillende lidstaten:

Het begrip onverenigbare uitspraken moet ruim worden opgevat. Om tot onverenigbaarheid te leiden, is het voldoende dat het gevaar bestaat dat uitspraken tegenstrijdige feitelijke of tegenstrijdige rechtsoordelen bevatten, ook al zouden de uitspraken afzonderlijk ten uitvoer gelegd kunnen worden en zouden de rechtsgevolgen ervan elkaar niet uitsluiten.5

204. Door de opzet van de litispendentieregeling kan een onderneming die een schadevergoedingsactie tegen zich verwacht, als strategie ervoor kiezen om zelf als eerste een zaak te beginnen waarin zij een verklaring voor recht vordert dat zij niet aansprakelijk is jegens de gelaedeerde. Een onderneming kan in een dergelijk geval bijvoorbeeld kiezen voor de Italiaanse rechter. In Italië kan het jaren duren voordat de rechter een beslissing heeft genomen omtrent zijn bevoegdheid.6 Dit systeem van verplichte aanhouding kan dus worden ge- of misbruikt om de voortgang van de procedure te vertragen. Mede in het licht van het ongewenste vertragingseffect van de litispendentieregeling, is in de herschikking van de EEX in artikel 31 lid 2 EEX een uitzondering geïntroduceerd op de algemene litispendentieregel. De uitzondering houdt in dat wanneer een procedure aanhangig wordt gemaakt bij een andere rechter dan de rechter die op grond van exclusieve forumkeuze (in de zin van artikel 25 EEX) bevoegd is, de andere rechter de zaak moet aanhouden. In het geval dat de procedure wordt aangebracht bij een rechter die bevoegd is op grond van een exclusieve forumkeuze, moet een andere (eerder of later) aangezochte rechter de procedure aanhouden, tot de rechter van het land van de exclusieve forumkeuze zich onbevoegd heeft verklaard. Het is de vraag of de herschikking van de EEX-Verordening een effect zal hebben op het gebruik van Italiaanse torpedo’s in schadevergoedingsacties wegens een inbreuk op het kartelrecht. In schadevergoedingsacties naar aanleiding van een inbreuk op het kartelrecht zal het namelijk vaak de (vermeende) karteldeelnemer zijn die zich op een exclusief forumkeuzebeding wil beroepen.7 Bovendien zal een exclusieve forumkeuze in kartelzaken slechts effect sorteren in het – minder voorkomende – geval dat het forumkeuzebeding letterlijk verwijst naar geschillen wegens schendingen van de mededingingsregels.8