Hof 's-Hertogenbosch, 15-06-2018, nr. 17-00166

Blijkens het onder 2.5 vermelde besluit is de rechtsvraag waarover partijen van mening verschillen beperkt tot het rendement op spaartegoeden. Gelet op het hierna vermelde arrest van de Hoge Raad van 10 juni 2016, nr. 14/05020, ECLI:NL:HR:2016:1129, BNB 2016/177, is niet voldoende dat het rendement van bepaalde bezittingen structureel blijft beneden de vier percent, ook niet indien de bezittingen van een belastingplichtige in box 3 vooral uit dergelijke bezittingen bestaan. Gelet op dat arrest zou de geformuleerde rechtsvraag tussen partijen ontkennend moeten worden beantwoord, aangezien niet relevant is dat belanghebbende zijn vermogen voor het overgrote deel in bank- en spaartegoeden heeft belegd.

Aangezien het hier gaat om een proefprocedure over de houdbaarheid van de forfaitaire rendementsheffing, en mede gelet op het debat dat tussen partijen is gevoerd, zal het Hof de rechtsvraag daarom ruimer opvatten door te toetsen of de forfaitaire rendementsheffing op het niveau van wet- en regelgeving in strijd is met artikel 1 EP.

Arresten van de Hoge Raad

In het arrest Hoge Raad 3 april 2015, nr. 13/04247, ECLI:NL:HR:2015:812, BNB 2015/174, oordeelde de Hoge Raad over de vermogensrendementsheffing voor het jaar 2010:

“2.3.1. De heffing van inkomstenbelasting over de inkomsten uit sparen en beleggen vindt met ingang van 2001 op forfaitaire wijze plaats in box 3. Bij de bepaling van die inkomsten wordt uitgegaan van een forfaitair rendement van vier percent, berekend over de waarde in het economische verkeer (hierna: WEV) van het positieve saldo van de bezittingen en de schulden. Aanvankelijk werd dit saldo berekend naar het gemiddelde aan het begin en het einde van het kalenderjaar, vanaf 2011 naar het saldo aan het begin van het kalenderjaar. Dit forfaitaire stelsel is naar de opzet van de wetgever ‘robuust’ en daardoor enigszins ruw, aangezien het niet afhankelijk is gesteld van het werkelijke rendement van de bezittingen gedurende het jaar. De wetgever achtte dat uitgangspunt gerechtvaardigd omdat:

“daarmee op een globale maar aanvaardbare wijze zou kunnen worden aangesloten bij de rendementen die belastingplichtigen in de praktijk, indien dit over een langere periode wordt bezien, gemiddeld zouden moeten kunnen behalen zonder dat zij daar (veel) risico voor hoeven te nemen. In zoverre kan derhalve niet worden gesteld dat in het concept van de forfaitaire rendementsheffing geen rekening wordt gehouden met de omvang van de werkelijk genoten inkomsten uit vermogen.”

(Kamerstukken II 1999/2000, 26 727, nr. 7, blz. 263).

Van dit forfaitaire stelsel kan, gelet op voormelde uitgangspunten, niet worden gezegd dat het elke redelijke grond ontbeert. Gelet op de ruime beoordelingsmarge die de wetgever op het terrein van het belastingrecht toekomt, is dit stelsel niet in strijd met artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM (hierna: het EP) (vgl. HR 28 oktober 2012, nr. 10/03727, ECLI:NL:HR:2011:BR0664, BNB 2011/297). Dit stelsel zou slechts dan in strijd komen met artikel 1 van het EP indien zou komen vast te staan dat het destijds door de wetgever voor een lange reeks van jaren veronderstelde rendement van vier percent voor particuliere beleggers niet meer haalbaar is en belastingplichtigen, mede gelet op het toepasselijke tarief, zouden worden geconfronteerd met een buitensporig zware last. Dit een en ander is in dit geding niet gesteld of gebleken.

Voor het aannemen van een inbreuk op artikel 1 van het EP is niet voldoende dat het rendement van bepaalde bezittingen – zoals in het onderhavige geval onder de huurbescherming vallende verhuurde woningen - structureel blijft beneden vier percent van het daarin geïnvesteerde bedrag, ook niet indien de bezittingen van de belastingplichtige in box 3 vooral uit dergelijke bezittingen bestaan. Daarbij moet ook in aanmerking worden genomen dat een gering beleggingsresultaat van de verhuurde woningen in het algemeen mede tot uitdrukking komt in de WEV van die woningen.”

Voor het jaar 2011 heeft de Hoge Raad in het arrest van 10 juni 2016, nr.14/05020, ECLI:NL:HR:2016:1129, BNB 2016/177, als volgt geoordeeld:

“2.4.1.1. Bij de totstandkoming van box 3 met ingang van 2001 heeft de wetgever het forfaitaire rendement bepaald op vier percent. Dit percentage is niet afhankelijk gesteld van het werkelijke rendement van de bezittingen gedurende het jaar. De wetgever achtte dat gerechtvaardigd omdat:

“daarmee op een globale maar aanvaardbare wijze zou kunnen worden aangesloten bij de rendementen die belastingplichtigen in de praktijk, indien dit over een langere periode wordt bezien, gemiddeld zouden moeten kunnen behalen zonder dat zij daar (veel) risico voor hoeven te nemen. In zoverre kan derhalve niet worden gesteld dat in het concept van de forfaitaire rendementsheffing geen rekening wordt gehouden met de omvang van de werkelijk genoten inkomsten uit vermogen.”

(Kamerstukken II 1999/2000, 26 727, nr. 7, blz. 263).

2.4.1.2. Van de wetgever mag worden verlangd dat een forfaitair stelsel, waaraan een zekere ruwheid inherent is, zodanig wordt vormgegeven dat daarmee wordt beoogd de werkelijkheid te benaderen (vgl. HR 12 mei 1999, nr. 33320, ECLI:NL:HR:AA2756, BNB 1999/271). Bij de vaststelling van het forfaitaire rendementspercentage op vier percent heeft de wetgever dan ook terecht aansluiting gezocht “bij de rendementen die belastingplichtigen in de praktijk, indien dit over een langere periode wordt bezien, gemiddeld zouden moeten kunnen behalen zonder dat zij daar (veel) risico voor hoeven te nemen”.

2.4.1.3. Van het forfaitaire stelsel van box 3 kan, gelet op voormelde uitgangspunten, niet worden gezegd dat het elke redelijke grond ontbeert. Gelet op de ruime beoordelingsmarge die de wetgever op het terrein van het belastingrecht toekomt, is dit stelsel niet in strijd met artikel 1 EP. Dit stelsel zou slechts dan in strijd komen met artikel 1 EP indien zou komen vast te staan dat het destijds door de wetgever voor een lange reeks van jaren veronderstelde rendement van vier percent voor particuliere beleggers niet meer haalbaar is en belastingplichtigen, mede gelet op het toepasselijke tarief, zouden worden geconfronteerd met een buitensporig zware last (zie HR 3 april 2015, nr. 13/04247, ECLI:NL:HR:2015:812, BNB 2015/174). Indien deze onhaalbaarheid duidelijk zou worden en de wetgever ervoor kiest uit te blijven gaan van een forfaitair rendement, mag van hem worden verlangd dat hij de regeling aanpast teneinde de beoogde benadering van de werkelijkheid te herstellen.

De onderhavige procedure betreft de forfaitaire rendementsheffing voor het jaar 2011. In het zojuist genoemde arrest BNB 2015/174 inzake de heffing van inkomstenbelasting voor het jaar 2010 was niet komen vast te staan dat het destijds door de wetgever voor een lange reeks van jaren veronderstelde rendement van vier percent voor particuliere beleggers toen niet meer haalbaar was. Er is geen grond om daarover anders te oordelen voor het onderhavige jaar 2011, ten aanzien van welk jaar in deze procedure niet is komen vast te staan dat de gemiddelde opbrengsten uit sparen en beleggen lager waren dan in 2010.

Anders dan het middel betoogt is voor het aannemen van een inbreuk op artikel 1 EP niet voldoende dat het rendement van een bepaalde bezitting – in dit geval de woning – structureel blijft beneden de vier percent van het daarin geïnvesteerde vermogen. Het middel dat slechts het negatieve rendement van de woning in aanmerking neemt, faalt derhalve; nog daargelaten dat wegens het eigen gebruik van een woning voor de heffing van inkomstenbelasting de economische huurwaarde van die woning als inkomste in natura van oudsher tot de belastbare inkomsten uit vermogen wordt gerekend en er geen reden is daarover anders te oordelen ten aanzien van de inkomsten uit sparen en beleggen onder de Wet IB 2001.”

Uit vorenstaande arresten volgt dat het stelsel van de forfaitaire vermogensrendementsheffing in strijd is met artikel 1 EP indien komt vast te staan dat het destijds door de wetgever voor een lange reeks van jaren veronderstelde rendement van vier percent voor particuliere beleggers niet meer haalbaar is en belastingplichtigen, mede gelet op het toepasselijke tarief, zouden worden geconfronteerd met een buitensporige zware last.

Het vorenstaande roept een aantal vragen op. In de eerste plaats naar welk rendement van welk type beleggingen moet worden gekeken. In de tweede plaats of dit een nominaal rendement betreft dan wel een reëel rendement, dat wil zeggen: na correctie voor in- en/of deflatie. In de derde plaats komt de vraag op over welke periode het rendement dient te worden beoordeeld.

Type rendement

De wetgever heeft met het gekozen forfaitaire rendement van 4% voor ogen gehad dat een particuliere belegger over een langere periode bezien een dergelijk rendement gemiddeld zou moeten kunnen behalen zonder dat hij daar (veel) risico voor hoeft te nemen. Zo is in de Nota naar aanleiding van het verslag opgemerkt:

“Dit percentage komt overeen met het langjarige rendement dat door een ieder kan worden behaald. De hoogte van het rendement dat zonder risico kan worden behaald – te denken valt aan staatsobligaties – is daarbij leidend.” (NV, Kamerstukken II, 1999-2000, 26 727, nr. 7, p. 264).

Het antwoord op de vraag of de wetgever genoodzaakt was om in te grijpen, wordt naar het oordeel van het Hof dan ook niet bepaald door het gemiddelde rendement van alle beleggingen in box 3, zoals de Inspecteur verdedigt met, onder andere, de verwijzing naar de memorie van toelichting bij het Belastingplan 2016 (Kamerstukken II, 2015/16, 34302, nr. 3, p. 9 e.v.), en ook niet door het rendement op spaarrekeningen sec, zoals belanghebbende verdedigt, maar door het gemiddelde rendement over een langere periode van beleggingen waarbij de belastingplichtige niet (veel) risico hoeft te nemen. Naar het oordeel van het Hof zou daarom moeten worden gekeken naar het gemiddelde rendement over een langere periode ten aanzien van een mix van spaarrekeningen, termijndeposito’s en staatsobligaties.

Nominaal rendement of reëel rendement?

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de wetgever bij het vaststellen van het forfaitaire rendement op 4% is uitgegaan van een reëel rendement, dat wil zeggen na correctie voor inflatie. De Inspecteur stelt dat moet worden gekeken naar het nominale rendement.

In de Nota naar aanleiding van het verslag is het volgende opgemerkt:

“Naar aanleiding van de opmerking van de leden van de fractie van de PvdA over de het rekening houden met inflatie – ook de leden van de fractie van het CDA vragen daar aandacht voor – wordt opgemerkt dat in de inkomstenbelasting in beginsel slechts indirect rekening wordt gehouden met de invloed van inflatie. Dit komt tot uitdrukking in het feit dat de omvang van diverse bedragen (zoals de schijflengten) jaarlijks voor inflatie wordt gecorrigeerd. Bij de bepaling van de omvang van het belastbare inkomen wordt als zodanig echter geen rekening gehouden met de invloed van inflatie. Deze in de Wet op de inkomstenbelasting 1964 gehanteerde systematiek vormt ook het uitgangspunt voor de Wet inkomstenbelasting 2001. Over de vraag of dat theoretisch juist is of niet, zijn in het verleden reeds uitgebreide discussies gevoerd. In dat verband kan onder meer worden gewezen op het eind jaren zeventig verschenen rapport Hofstra inzake inflatieneutrale belastingheffing; de leden van de fractie van het CDA refereren daaraan. Wel dient in dit verband voor de volledigheid te worden opgemerkt dat door het sinds die tijd sterk teruglopen van het niveau van de inflatie het belang van het zuiveren van het belastbaar inkomen van een inflatiecomponent navenant is afgenomen. Mede tegen die achtergrond is ervoor gekozen om bij de vaststelling van de omvang van het belastbare inkomen geen rekening te houden met inflatie. Dit geldt ook voor het belastbare inkomen uit sparen en beleggen.” (NV, Kamerstukken II, 1999-2000, 26 727, nr. 7, p. 265).

En:

“De opzet van de forfaitaire rendementsheffing sluit op globale wijze aan bij de werkelijke rendementen die belastingplichtigen zonder veel risico kunnen behalen. Achtergrond daarvan is dat – zoals hiervoor in deze nota is aangegeven – de precieze omvang van de werkelijke inkomsten uit vermogen niet in alle gevallen exact is te bepalen, noch via een aanpassing van het huidige stelsel, noch via een vermogenswinstbelasting. De koppeling met het feitelijk behaalde rendement is derhalve slechts indirect aanwezig.

De leden van de fractie van het CDA geven in dit kader het voorbeeld van een spaarrekening waarop 3,25% rente wordt genoten. Deze leden trekken van dit rendement eerst 2,2% inflatie af alvorens daar ook de forfaitaire rendementsheffing van 1,2% vanaf te trekken. Aldus ontstaat naar het oordeel van deze leden een negatief rendement van 0,15%. De leden van de fracties van het GPV en de RPF hanteren in dit verband een vrijwel vergelijkbaar rekenvoorbeeld. Naar aanleiding van het voorbeeld van de leden van de fractie van het CDA wordt het volgende opgemerkt. Het is niet redelijk het forfaitaire rendement uitsluitend te beoordelen op basis van rendementen die (tijdelijk) beneden het forfaitaire percentage van 4% liggen. Er zullen ook situaties ontstaan dat het rendement boven dit percentage zal liggen, ook in de sfeer van rentevergoedingen. Voorts wordt opgemerkt dat in de systematiek van de inkomstenbelasting – zoals hiervoor ook is aangegeven – geen rekening wordt gehouden met de directe invloed van inflatie. Dit geldt voor de huidige Wet op de inkomstenbelasting 1964, maar ook voor de Wet inkomstenbelasting 2001. Vanuit dat perspectief dient de door de leden van de fractie van het CDA toegepaste correctie van 2.2% achterwege worden gelaten. Daarenboven kan worden gesteld dat de belastingdruk onder het huidige stelsel in dit voorbeeld qua hoogte vergelijkbaar zal is. Thans wordt immers 3,25% rendement belast tegen een tarief van veelal (tenminste) 35,85%, zodat de feitelijke belastingdruk (tenminste) 1,17% zal bedragen, hetgeen nauwelijks afwijkt van de 1,2% feitelijke belastingdruk die voortvloeit uit de forfaitaire rendementsheffing. Vanuit dat perspectief zou de behoefte aan een tegenbewijsregeling dan ook gering kunnen zijn. Daarbij wordt voorts nog opgemerkt dat bij het berekenen van de feitelijke belastingdruk, ook rekening moet worden gehouden met de invloed van het heffingvrije vermogen. Belastingplichtigen hebben immers elk recht op een heffingvrij vermogen van € 17 000 (f 34 763). Bij een rendementsgrondslag tot dat bedrag bedraagt de effectieve druk nihil. Pas boven dit bedrag grijpt de forfaitaire rendementsheffing aan. Hierdoor ontstaat – ook de leden van de fractie van de PvdA vragen daar aandacht voor – binnen het forfaitaire rendement een vorm van progressie. Naarmate het vermogen en het daaruit forfaitair genoten inkomen hoger wordt, stijgt ook de effectieve druk van de heffing.” (NV, Kamerstukken II, 1999-2000, 26 727, nr. 7, p. 279-280).

Tijdens een algemeen overleg met de Vaste Commissie van Financiën van de Tweede Kamer, gehouden op 8 december 1999, heeft de Minister van Financiën het volgende opgemerkt:

“Dan de 4%. Ik ben erkentelijk voor de waardering die is geuit over de wat uitvoeriger uiteenzetting hierover. De 4% beoogt te zijn het reële rendement dat je op langere termijn met beleggen risicovrij moet kunnen halen. Dan kom je inderdaad uit bij de staatsobligaties als benchmark, als benaderingswijze van het rendement. Wij spreken dan wel over reëel rendement en niet over nominaal rendement. In 1995 is er een rapport verschenen over de disconteringsvoet bij kosten-batenanalyses, waarbij natuurlijk precies hetzelfde probleem speelt. Dan moet je ook een reëel risicovrij rendement hebben. Ik zal niet de precieze samenstelling van de studiegroep geven, maar er zaten wel allerlei goede mensen in. De studiegroep heeft de regering geadviseerd, 4% te nemen. Dat is in 1995 overgenomen door het vorige kabinet. Ik kan wel een paar cijfers geven. Als je de Duitse reële rente over de afgelopen 25 jaar neemt, zit je precies op 4%. Voor Nederland hangt het een beetje van de periode af. Je komt tot iets boven of iets onder de 4%, afhankelijk van de indeling van de periode. Ik denk dat de 4% een vrij stevig percentage is. Als je heel ver teruggaat in de geschiedenis, toen het verschijnsel inflatie nog niet bestond – als systematisch verschijnsel bestaat het pas vrij recent – kom je ook rentevoeten tegen die rond 4% circuleren. 5 is dan een hoog percentage en 3 is dan een laag percentage. Het beweegt zich altijd rond 4%. Ik denk dat dit percentage een aardige tijd mee kan gaan, bijvoorbeeld de eerste eeuw van het volgende millennium of het eerste kwart van de volgende eeuw. Juist omdat het een reëel rendement is, is het heel moeilijk om van jaar op jaar een koppeling te maken. Je kunt wel de nominale rente nemen en daarvan de inflatie aftrekken, maar bij de reële rente gaat het natuurlijk om de toekomstige inflatie, dus om de verwachtingscomponent. Bij indexleningen kun je het heel zuiver meten. Wij hebben nu echter geen indexleningen. Bij indexleningen kun je gewoon het reële rendement op staatsobligaties van dag tot dag volgen via de beurskoers van die indexlening. Ook dan zie je dat het percentage meestal in de buurt van de 4 schommelt. Dat zie je bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk. Het reëel rendement op staatsobligaties is natuurlijk niet volstrekt constant. Los van de inflatieverwachtingen, die kunnen fluctueren, kan ook het reëel rendement zelf fluctueren, afhankelijk van de conjunctuur. In een wat hogere conjunctuur heb je wat meer spanningen op de kapitaalmarkt en een wat hoger reëel rendement op staatsobligaties dan in een wat lagere conjunctuur. Ik denk dan ook dat de 4% redelijk robuust is.” (Verslag van een algemeen overleg van 8 december 1999, Kamerstukken II, 1999-2000, 26 727, nr. 8, p. 26-27).

Het Hof constateert dat uit de wetsgeschiedenis niet eenduidig kan worden opgemaakt of het door de wetgever gekozen forfaitaire rendement van 4% een benadering is van het nominale dan wel het reële rendement dat een particuliere belegger zonder al te veel risico over een langere periode zou kunnen behalen. De onder 4.9 geciteerde uitlatingen houden in dat, ook het kader van de forfaitaire vaststelling van het belastbare inkomen uit sparen en beleggen, wordt uitgegaan van een nominaal inkomensbegrip, overeenkomstig de algemene systematiek die aan de heffing van inkomstenbelasting ten grondslag ligt. De onder 4.10 geciteerde uitlatingen duiden op het behalen van een reëel rendement. Genoemde uitlatingen lijken onverenigbaar met elkaar, tenzij zou mogen worden verondersteld dat, bezien over een langere reeks van jaren, de inflatie geen wezenlijk negatieve invloed heeft op de te realiseren nominale rendementen. Men zou die uitlatingen ook aldus kunnen verstaan dat volgens de toenmalige bewindsman een reëel rendement van 4% gehaald zou moeten kunnen worden, zodat een nominaal forfaitair rendementspercentage van 4% zeker niet te hoog is. Welke uitleg ook aan die uitlatingen wordt gegeven, zij staan op zijn minst op gespannen voet met de uitlatingen zoals geciteerd onder 4.9 hiervóór.

Anders dan het Gerechtshof Amsterdam in, onder andere, zijn uitspraak van 16 januari 2018, nr. 17/00112, ECLI:NL:GHAMS:2018:83, onder 4.4.5.3, ziet het Hof geen aanleiding om de onder 4.9 weergegeven uitlatingen zodanig uit te leggen dat die geen betrekking zouden hebben op (de onderbouwing van) het forfaitaire rendement als zodanig. Die uitlatingen kunnen naar het oordeel van het Hof bezwaarlijk anders worden opgevat dan dat het forfaitaire rendement op nominale basis wordt bepaald en het rendementspercentage dus eveneens een nominaal percentage is. Beide, onder 4.9 en 4.10 geciteerde passages, betreffen dus (mede) hetzelfde, namelijk de benadering van het forfaitaire rendement op nominale, dan wel reële grondslag.

Aangezien de wetsgeschiedenis op dit punt niet eenduidig is, dient die algemene wettelijke systematiek mede te worden betrokken in de beantwoording van de onderhavige vraag. Uit die systematiek vloeit logisch voort dat in het kader van de belastingheffing over inkomen uit sparen en beleggen, net als in het kader van de belastingheffing ter zake van overig inkomen, geen correctie wordt toegepast wegens inflatoire componenten in dat inkomen. Het inkomensbegrip in de inkomstenbelasting is nominalistisch; met de invloed van inflatie wordt, in beginsel, slechts rekening gehouden bij de correctie van bedragen zoals schijflengten (zie ook de eerste onder 4.9 genoemde passage). In overeenstemming met dit reeds onder de Wet op de inkomstenbelasting 1964 vigerende uitgangspunt, dat onder de Wet IB 2001 is gehandhaafd, is het rendement van 4% een forfaitaire benadering van nominaal genoten inkomen uit sparen en beleggen.

Namens belanghebbende is in dit kader betoogd dat het forfaitaire rendementspercentage van 4% weliswaar een benadering van nominaal inkomen is, maar dat, gezien de onder 4.10 geciteerde uitlatingen uit de wetsgeschiedenis, voor de beoordeling van de verenigbaarheid van de forfaitaire rendementsheffing met artikel 1 EP moet worden getoetst aan reële rendementen. Het Hof volgt dat betoog niet. Het valt immers niet in te zien dat het genoemde percentage dient ter forfaitaire vaststelling van genoten nominaal inkomen, terwijl datzelfde rendement moet worden geacht een haalbaar reëel rendement te zijn. Het gaat er immers om – in het kader van de onder 4.5 genoemde beoordeling – of het door de wetgever veronderstelde rendement van 4 percent over een lange reeds van jaren haalbaar is. Als de wetgever dat rendement op nominale basis heeft verondersteld, moet de hier bedoelde haalbaarheid ook aan de hand van nominale rendementen worden getoetst. Het is naar

’s Hofs oordeel dus van tweeën één: óf het forfaitaire rendementspercentage wordt geacht een benadering van nominaal inkomen te zijn, in welk geval moet worden beoordeeld of een dergelijk nominaal inkomen, bezien over een lange reeks van jaren haalbaar is (de norm onder 4.5 hiervóór), óf het forfaitaire rendementspercentage wordt geacht een benadering van reëel inkomen te zijn, in welk geval dezelfde toets moet worden aangelegd door te bezien of belastingplichtigen een dergelijk reëel inkomen over een lange reeks van jaren kunnen behalen (in het kader van dezelfde norm uit het overwogene onder 4.5 hiervóór).

Uit het vorenoverwogene volgt dat het forfaitaire rendementspercentage van 4% een nominaal percentage is en dat toepassing van de zojuist bedoelde norm inhoudt een beoordeling aan de hand van de nominale rendementen op spaarrekeningen, termijndeposito’s en staatsleningen.

Nominaal rendement op ‘risicovrije beleggingen’

In het Rapport van de Commissie Van Dijkhuizen, “Naar een activerender belastingstelsel” (raadpleegbaar via: www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2013/06/18/eindrapport-commissie-inkomstenbelasting) (hierna: het Rapport) is in Tabel 4.2.1. (p. 64) een overzicht opgenomen van nominale en reële rendementen over de jaren 2001 t/m 2012. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het rendement op een betaalrekening, spaarrekening, termijndeposito, lange rente en aandelen. Daarbij wordt onder ‘lange rente’ volgens het rapport verstaan: het rendement bij het langdurig risicovrij beleggen. Gelet op het onder 4.7 gegeven oordeel, acht het Hof de gegevens over het rendement op de spaarrekening, het termijndeposito en de lange rente van belang. Het gemiddelde nominale rendement over de periode 2001-2012 bedroeg 2,6, 3,7 respectievelijk 3,8%.

In Tabel 4.2.3 van het Rapport (p. 67) is een overzicht opgenomen van het reële rendement over perioden van vijf jaar, waarbij het laatste tijdvak (2010-2012) slechts twee jaar beslaat. Uit deze tabel ontleent het Hof de volgende nominale rendementen:

Volgens de gegevens van De Nederlandsche Bank, ontleend aan de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam 23 januari 2018, nr. 17/00202, ECLI:NL:GHAMS:2018:146, beliep het bruto rendement op de 10-jarige staatsleningen ultimo van ieder jaar:

De Inspecteur heeft als bijlage bij zijn pleitnota een overzicht verstrekt van de maandelijkse rendementen op 10-jarige Nederlandse staatsleningen over de periode april 2008 tot en met maart 2015. Deze gegevens liggen in de orde van grootte van het hiervóór vermelde overzicht van De Nederlandsche Bank. Daarnaast heeft de Inspecteur - onweersproken - gesteld dat in 2013 op een topdeposito nog een rente van gemiddeld 2,5% haalbaar was en een spaarrente van 2%.

Bij de beantwoording van de vraag naar het bestaan van een schending van artikel 1 EP moet niet alleen naar de belastinggrondslag (forfaitair versus haalbaar rendement) worden gekeken, maar ook naar het toepasselijke belastingtarief. De onder 4.14 en 4.15 genoemde bronnen bieden voldoende steun aan de stelling van belanghebbende dat het destijds voor de wetgever veronderstelde rendement van 4% over een langere reeks van jaren voor risicomijdende beleggingen in het onderhavige jaar niet meer haalbaar was. Gelet op die bronnen moet evenwel, althans in het onderhavige jaar, een zodanig rendement van in ieder geval 2% nog als haalbaar worden beschouwd. Materieel is de heffing in box III, daarvan uitgaande en gelet op het op het voor inkomen in box III geldende tarief van 30%, gelijk aan een forfaitaire regeling met een gefingeerd rendement van 2%, welk rendement wordt belast tegen een percentage van 60%. Van een dergelijke heffing kan niet worden gezegd dat zij ertoe leidt dat belastingplichtigen worden geconfronteerd met een buitensporig zware last. Het Hof is dan ook van oordeel dat van een schending van artikel 1 in het onderhavige jaar geen sprake is.

Het vorenstaande zou anders kunnen zijn indien in het specifieke geval van belanghebbende sprake zou zijn van een ‘individual and excessive burden’, zoals bijvoorbeeld aan de orde was in de zaak die heeft geleid tot het arrest Hoge Raad 6 april 2018, nr. 17/01852, ECLI:NL:HR:2018:511. Het Hof is van oordeel dat deze vraag - gelet op de tussen partijen gemaakte afspraken over deze proefprocedure - in beginsel niet aan de orde kan komen. Ten overvloede overweegt het Hof als volgt. Voor de beantwoording van deze vraag zijn alle omstandigheden van belanghebbende relevant, waaronder zijn inkomens- en vermogenspositie. Het Hof is van oordeel dat belanghebbende op dit punt niet aannemelijk heeft gemaakt dat van een dergelijke situatie sprake is.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is en dat de uitspraak van de Rechtbank - met verbetering van de gronden - dient te worden bevestigd.

Ten aanzien van het griffierecht

Het Hof is van oordeel dat er geen redenen aanwezig zijn om te gelasten dat de Inspecteur aan belanghebbende het door haar betaalde griffierecht geheel of gedeeltelijk vergoedt.

Ten aanzien van de proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.