3.2.1 Inleiding

De Richtlijn consumentenkrediet komt uit 2008 en werkt toe naar een goed functionerende kredietmarkt met een hoog niveau van consumentenbescherming.1 Volgens de richtlijnopstellers is de voorloper van deze richtlijn er onvoldoende in geslaagd om dat laatste te realiseren. Met name het minimumharmoniserende karakter van de oude richtlijn heeft bijgedragen aan het gegeven dat de wetgeving en het niveau van consumentenbescherming binnen de Europese Unie uit elkaar liepen.2 Bovendien is gebleken dat de oude richtlijn niet flexibel genoeg was om de ontwikkelingen op het gebied van financiële producten bij te houden.3 De opstellers benadrukken in dat verband de groei van de kredietmarkten en de opkomst van nieuwe kredietproducten. Als een reactie op de voormelde tekortkomingen is de nieuwe Richtlijn consumentenkrediet voorzien van maximumharmonisatie en hebben de richtlijnopstellers sterker ingezet op een interne markt met een hoog niveau van consumentenbescherming.4

De richtlijn is in belangrijke mate gestoeld op het informatiemodel van consumentenbescherming.5 Dit model gaat ervan uit dat de consument het meest is gebaat bij informatie en steunt daarmee op het beeld van de (gemiddelde) consument die met een zekere zorgvuldigheid beslissingen neemt en in staat is de ontvangen informatie daarin te verwerken.6 In deze lijn bevat de richtlijn meerdere informatieplichten die betrekking hebben op verschillende fases van de kredietrelatie. Een voorbeeld daarvan is de precontractuele verplichting van de kredietgever om essentiële productinformatie te verstrekken overeenkomstig het Europees standaard informatieformulier.7 Naast informatieplichten, bevat de richtlijn een beperkt aantal bepalingen welke de consument in een iets verdergaande mate beschermt.8 Zo zijn er bepalingen die voorschrijven dat de consument onder omstandigheden het recht moet hebben om een kredietovereenkomst te herroepen of te beëindigen,9 en is er een bepaling waaruit volgt dat de kredietwaardigheid van de consument moet worden getoetst voordat kan worden overgegaan tot kredietverstrekking.10 Hoewel de laatstgenoemde verplichting in de richtlijn ruim is vormgegeven, heeft het Europese Hof bevestigd dat deze de consument beoogt te beschermen tegen de gevolgen van onverantwoorde kredietverstrekking.11 Hiermee bevestigt het hof dat de richtlijn ook een zekere aandacht heeft voor de (meer kwetsbare) consument die, ondanks de ontvangen productinformatie, een onverantwoorde kredietaanvraag kan indienen.12

In het vervolg wordt stilgestaan bij de, in de Richtlijn consumentenkrediet te vinden, verplichting tot het verrichten van een kredietwaardigheidstoets. Nadat het juridische kader is geschetst (par. 3.2.2), wordt ingegaan op de drie aspecten van de kredietwaardigheidstoets, te weten de benadering (par. 3.2.3), de beoogde terugbetaalsituatie (par. 3.2.4) en de drie stappen (par. 3.2.5).