HR, 29-03-2022, nr. 20/03867

Het cassatiemiddel richt zich tegen de bewezenverklaring van de feiten 1 en 2. Het klaagt dat het gebruik van de door de getuige [getuige] (hierna ook: [getuige]) afgelegde verklaring voor het bewijs onverenigbaar is met artikel 6 lid 3, aanhef en onder d, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM), omdat de verdediging het ondervragingsrecht niet heeft kunnen uitoefenen.

Ten laste van de verdachte is onder 1 en 2 bewezenverklaard dat:

“1. hij in de periode tussen 1 januari 2013 tot en met 11 augustus 2017 te ’s-Gravenhage en Utrecht

A) een ander te weten [aangeefster 1], (telkens) door dwang, of door dreiging met geweld

- heeft vervoerd met het oogmerk van seksuele uitbuiting van die [aangeefster 1] en/of

- heeft gedwongen en/of bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van diensten van seksuele aard en/of

- heeft gedwongen dan wel bewogen verdachte te bevoordelen uit de opbrengst van haar, [aangeefster 1], seksuele handelingen met een derde en/of

B) (telkens) opzettelijk voordeel heeft getrokken uit de seksuele uitbuiting van die [aangeefster 1],

Immers heeft verdachte onder andere:

- voor die [aangeefster 1] de werkdagen en werktijden bepaald en

- die [aangeefster 1] bewogen vele uren achter elkaar beschikbaar te zijn voor het werk als prostituee

- die [aangeefster 1] bewogen om (een (groot) deel van) haar verdiensten uit de prostitutie aan hem verdachte af te staan en/of af te dragen en/of

- die [aangeefster 1] toestemming laten vragen als zij haar eigen verdiende geld wilde uitgeven en

- bij die [aangeefster 1] meerdere tatoeages met zijn naam op haar lichaam laten plaatsen en

- die [aangeefster 1] gecontroleerd en

- die [aangeefster 1] bedreigd met een vuurwapen;

2. hij in de periode tussen 1 januari 2013 tot en met 11 augustus 2017 te ’s-Gravenhage en Amsterdam en Utrecht

A) een ander te weten [aangeefster 2], (telkens) door dwang en door dreiging met geweld

- vervoerd en gehuisvest met het oogmerk van seksuele uitbuiting van die [aangeefster 2] en

- heeft bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van diensten van seksuele aard en

- heeft bewogen verdachte te bevoordelen uit de opbrengst van haar, [aangeefster 2], seksuele handelingen met een derde en

B) (telkens) opzettelijk voordeel heeft getrokken uit de seksuele uitbuiting van [aangeefster 2],

Immers heeft verdachte onder andere:

- voor die [aangeefster 2] de werkdagen en werktijden bepaald en

- die [aangeefster 2] bewogen om vele uren achter elkaar beschikbaar te zijn voor het werk als prostituee en

- die [aangeefster 2] bewogen om (een (groot) deel van) haar verdiensten uit de prostitutie aan hem verdachte af te staan en/of af te dragen en

- die [aangeefster 2] met de auto naar een gelegenheid waar zij zich kon prostitueren gebracht en

- die [aangeefster 2] toestemming laten vragen als zij haar eigen verdiende geld wilde uitgeven en

- bij die [aangeefster 2] meerdere tatoeages met zijn naam op haar lichaam laten plaatsen en

- die [aangeefster 2] gecontroleerd en

- die [aangeefster 2] bedreigd met een vuurwapen.”

Deze bewezenverklaring steunt onder meer op de volgende bewijsmiddelen:

“1. Een proces-verbaal van verhoor (1) aangever van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 11 augustus 2017, met nr. 1 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 20-25):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [aangeefster 1]:

Is er een relatie met jullie werk in de prostitutie?We kunnen niet vrij nemen wanneer we willen. Dat bepaalt hij (het hof begrijpt: de verdachte [verdachte]).

En jullie verdiende geld?Hij heeft daar zeggenschap over.

Heb je wel eens met hem gesproken dat je bij hem weg wilde?Hij zei dat ik nooit weg kon gaan. Als ik weg zou gaan, zou ik onder de grond verdwijnen, hij zou me neerschieten, zuur in m’n gezicht gooien. Hij had z’n pistool hier liggen.

Heeft hij jou met dat pistool bedreigd?Ja, één keer zette hij het op m’n hoofd. Dat was een paar jaar geleden.

Beschik je zelf over jouw inkomsten?

Nee. Ik moet eerst toestemming vragen.

Maar als jij het wil opnemen, moet jij toestemming vragen?Ja, ik mag niks zonder toestemming doen.

Moet je hem ook geld geven?Nee, hij pakt gewoon. Het contante geld. Soms, heel lang niet, dan opeens een groot bedrag. € 10.000,00 / € 20.000,00. Hij vraagt het niet.

Geef jij daar toestemming voor?

Nee, tuurlijk niet. Hij vraagt het niet. We hebben totaal geen vrijheid. Als ik op mijn werk ben en ik naar de wc moet, moet ik hem zelfs appen.

En al die dingen die hij koopt is van het geld van jullie?Ja. Alles wat hij vergokt en wat hij heeft, is eigenlijk van ons.

2. Een proces-verbaal van verhoor (2) aangever van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 12 augustus 2017, met nr. 8 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 26-48):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [aangeefster 1]:

A: Ik was net bevallen. Tijdens de zwangerschap van de tweede begon hij (het hof begrijpt: [verdachte]) weer over dat hij wilde dat ik dit werk ging doen. Dat we anders niks konden opbouwen. Toen de bevalling naderde, had hij het er continu over. Hij vroeg wanner ik kon gaan starten. Dat was ongeveer vijf weken na de bevalling van de tweede.

A: Op [geboortedatum] 2012 was de tweede geboren, in januari 2013 begon ik met werken. Hij wilde dat ik dit ging doen voor een jaar of anderhalf.

V: Dus het gaat om 4,5 jaar dat jij moest werken onder voorwaarden die jij niet wilde?A: Ja.

A: Hij heeft nooit gewerkt. Hij heeft een UWV uitkering.

V: Tijdens de zwangerschap begon hij over prostitutie. Waarom was dat?A: omdat er geen geld binnenkwam. Op het laatst voerde hij echt de druk op. Hij wilde dat ik achter het raam zou gaan werken. Ik ben naar Antwerpen gegaan. Ook een dag in Doetinchem. Dat was vijf weken na mijn bevalling.

V: Jij wilde dat niet?A: Nee. Dat gaf ik ook aan, maar hij zei dat hij wilde dat ik dat deed, omdat we geen geld hadden.

V: Hoe voerde hij de druk op?A: Door er steeds over te praten. Hij had contact met [aangeefster 2]. Hij wist hoe hij dat moest aanpakken. In het begin zei hij dat [aangeefster 2] en de andere meisjes dat ook deden. Hij zei dat er niks mis mee was, dat we een mooi huis konden hebben, een autootje. Hij zei dat ik snel moest gaan. Ik kon geen nee meer zeggen en uiteindelijk ben ik gegaan. Hij wilde dat ik zo snel mogelijk ging. De druk van het continu pushen...

A: Er werd van tevoren gezegd, op dag één al, dat er niet gezoend zou worden, dat niemand aan mij van onderen mocht zitten.

V: Maar je werkte in de raamprostitutie?A: Ja, maar alleen met condoom en alleen seks. Alleen penetratie. Alleen doen waar je voor komt en oprotten. Zo noemde hij dat. Als ik daarvan zou afwijken, dan zou hij me het leven zuur maken. Zijn woorden waren altijd dat als ik niet luisterde, hij me zou verminken, zuur in me gezicht zou gooien, me zou vermoorden. Hij heeft me zo bang gemaakt, dat ik dat echt zou geloven. Als iemand naast je zit of ligt met een wapen en hij heeft je daar mee bedreigd.

A: Hij vergokte 10.000 euro.A: Hij heeft het wapen één keer op me gericht. Hij zei dat als ik weg zou gaan, hij zichzelf, mij en de kinderen zou doodschieten. De keren daarna is het altijd mondeling geweest. Dat hij me met woorden bedreigde. Hij zei regelmatig dat als ik tegen hem zou liegen, of bij hem zou weggaan, dan zou hij me vermoorden en de kinderen ook en daarna hemzelf. Hij had het over eerwraak. Als ik dit werk zou doen als ik niet met hem zou zijn, dan zou hij iemand zuur in mijn gezicht laten gooien.

A: In een maand verdiende je ongeveer 10.000 euro.

V: Dat moest allemaal naar hem toe?A: Ja, of ik moest het aan hem geven of ik moest het ergens leggen zodat hij het kon pakken. Dat heeft hij me zo aangeleerd. Hij zei dat hij het niet anders wilde zien. Het was de druk, de angst voor hem, zodat er nooit een ruzie zou komen. Daarom deed ik precies wat hij zei.

A: Boodschappen doen. Als ik het niet liet weten, ging hij meteen vragen stellen. Hij stuurde altijd een T. Dat betekende dat het goed was in het Turks, dat stond voor Taman. Dat deed hij bij [aangeefster 2] ook. Je wordt zo geleefd door iemand. Dag in dag uit. Als ik iets met de kinderen ging doen, moest ik alles precies appen. Dan moest ik toestemming vragen over hoeveel geld ik mee mocht nemen. Alles moest ik vragen en ik moest over alles wat ik had uitgegeven een verklaring geven. Als ik hem niet meteen app als ik wakker word, wordt hij kwaad. Dan negeerde hij me. Maar ik moest niet vergeten om hem te appen de hele dag. De angst voor hem was zo groot.

A: Hij zou [aangeefster 2] laten gaan over geruime tijd, omdat hij met mij wilde zijn.

V: Was hij haar bezit dan?A: Ja, dat zag hij zo.

V: Wat moest jij allemaal van [verdachte] doen wat je eigenlijk niet wilde?A: Elke dag werken. 24 uur hem laten weten wat ik deed, waar ik heen ging.

V: Geld geven?A: Dat moest ik elke dag afgeven. Ik heb twee jaar lang geen kleding kunnen kopen. Maar hij kocht wel dure merkkleding voor zichzelf. Overdag zat ik opgesloten op mijn werk en ‘s avonds zat ik opgesloten thuis.

V: Dus eigenlijk had je geen vrijheid?

A: 0,0.

V: Hoe kwam je aan klanten?A: Dat van de site ging via mail, want ik mocht niet bellen van hem. De mails kon hij allemaal lezen.A: Als ik zei dat ik al 12 dagen aan het werk was en of ik een dag vrij mocht, dan zei hij dat ik pas 8 dagen aan het werk was. Hij bepaalde wanneer ik vrij mocht, wanneer ik mocht gaan slapen. Als ik niet luisterde werd hij boos.

V: Vanaf wanneer heb je in deze situatie gezeten? De dwang om de in de prostitutie te werken.

A: dat was vanaf januari 2013. Vanaf het moment dat ik ben gaan werken, heeft hij dat continu bepaald. Soms 6 dagen, soms 10 dagen achter elkaar. Als ik dan vroeg en zaterdag dan, dan was ik altijd vrij. Dan zei hij, dat zien we wel. Dan keek hij eerst of er genoeg binnen gehaald was. En als ik dan iets wilde, ik wilde graag m’n tanden laten doen. Dan moest er eerst zoveel tijd overheen gaan voordat ik dat mocht gaan doen, dat ik het verdiende om dat te laten doen.

A: Alleen vaste klanten, die mochten wel een minuutje langer blijven, maar anderen niet. Geen seconde langer. En meteen doorgeven dat ik bezet was.

V: Ik wil graag weten of [verdachte] er voordeel voor zichzelf uit haalde.A: hij leefde ervan, hij kocht er kleding van, zijn sieraden, zijn auto, zijn eten. Hij gokte ervan. Hij ging om de 2-3 dagen naar de kapper. Drie keer in de week naar de zonnebank. Altijd de nieuwste kleding en schoenen.

V: Maar kocht hij dingen voor jou, de huur van de kamer, zodat jij kon werken?A: Ja, maar van mijn geld.

V: Hoeveel dagen werkte je per week?A: Zes dagen minimaal. Soms was ik maar één keer in de twee weken een dag vrij. Mijn werktijden waren van 11:00 uur tot 17:00 uur. Maar hij zei wanneer ik naar huis mocht. En rond kerst en oud en nieuw, dan moest ik dag en avond staan en geen dagen vrij.

V: Welke codes gebruikten jullie?A: B = bezet, voor 20 minuten.KL = klaar, man is de deur uit binnen 20 minuten.Bxx = 100 euro voor 30 minuten. X staat voor 50 euro.Xxx = 45 minuten 150 euro.Xxxx = een uur, 200 euro.Vuistje = 100 euro.+ = 50 euro.X moest ik sturen als ik bezet was.Half bingo = 500 euro.Bingo Lingo = 1000 euro.

V: Wie verzon dit?A: Hij.

V: Wat was het idee daarachter?A: Dat hij controle had. Als ik thuis was, schreef ik “ik ben th”.

A: Ik heb vier tatoeages. Op elke voet eentje, met zijn naam erin, dat ik van hem houd en met een ster en een maan. En de letter […]. Onder mijn onderbroek, op mijn onderbuik, staat zijn naam. En op de linkerkant in mijn zij, staat een tekst met zijn naam.

V: Waarom heb je die?A: Dat wilde hij. [aangeefster 2] heeft ze ook.A: Hij zei altijd tegen mij dat het geld kostte als ik thuis ziek was. Zo zette hij me onder druk terwijl ik ziek was. Ik moest verplicht seks hebben met [aangeefster 2] erbij.

3. Een proces-verbaal van verhoor (3) aangeefster van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 24 oktober 2017, met nr. 16 van onderzoek DHRCC17018.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz.- 57-63)

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [aangeefster 1]:

V: Waarom wilde [verdachte] dat jij SM werk ging doen?A: Omdat daar veel meer geld in te verdienen is.A: [verdachte] praatte continue op mij in over prostitutie. Hij had het over [aangeefster 2] die ook in de prostitutie werkte. Hij voerde de druk enorm op. Ik werd zwaar bedreigd, ik werd gecontroleerd, de druk werd zo opgevoerd. Anderen hadden dat voor hem over zei [verdachte]. [verdachte] zei mij dat ik dat ook kon. Ik had zo’n zware zwangerschap en was helemaal op. Ik zat onder de morfine. Ik had geen kracht meer om ergens tegenin te gaan.O: Na 6 weken ging je aan het werk. Op enig moment zal je je na je zwangerschap weer sterker voelen.

V: Waar heb je voor [verdachte] moeten werken in de prostitutie?A: Den Haag, Utrecht en toen weer Den Haag.

V: Wat waren je werktijden?A: Van 10:00 uur tot 19:00 uur. Soms 6 dagen, soms 13/14 dagen achter elkaar. Minimaal 6 dagen per werk. Het was heel zwaar. Het was vlak na mijn bevalling. Ik heb daar minimaal 4 maanden gewerkt.

O: Toen ging je naar Den Haag.V: Wat is de reden daar van?A: [verdachte] wilde dat, omdat Antwerpen te weinig opbracht. Ik moest nog steeds alles doen hoe [verdachte] het wilde. Ik had geen zeggenschap.

V: Wat waren je werktijden?A: Van 18:00 uur tot 00:15 uur of 00:45 uur. Altijd 6 dagen in de week en soms langer. Ik kreeg later maar 1 dag in de 2 weken vrij.

V: Hoe ervaarde je de periode in Utrecht?A: Vreselijk zwaar. Ik moest daar ‘s nachts werken.

V: Wat heb je met dat verdiende geld gedaan?A: Ik heb alles afgedragen aan [verdachte]. Dat ging niet met mijn toestemming.

A: De boten in Utrecht gingen dicht, dus ik moest van [verdachte] terug naar Den Haag. Ik deed raamprostitutie en beginnende SM. Ik werkte van 10:30 uur tot 17:00 uur. Het bleef heel zwaar, omdat ik 1 dag in de 2 weken vrij mocht hebben van [verdachte].

V: Hoe lang heb je daar gewerkt?A: Tot ik ben gevlucht. Ik heb daar vanaf augustus 2013 tot augustus 2017 gewerkt.

V: Wat heb je met het verdiende geld gedaan?A: Ik heb alles afgestaan aan [verdachte].

4. Een proces-verbaal van verhoor (4) aangeefster van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 4 januari 2018, met nr. 25 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal met bijlage houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 64- 69):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [aangeefster 1]:

V: Heeft [verdachte] jou de dingen laten doen zoals je ze in eerdere aangifte hebt voorgehouden aan ons, ofwel heeft [verdachte] zich schuldig gemaakt aan mensenhandel?

A: Alles wat ik heb verklaard is wel gebeurd. Ik heb nergens over gelogen.

5. Een proces-verbaal van verhoor (1) aangever van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 21 augustus 2017, met nr. 2 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 70-82):

als de op 11 augustus 2017 afgelegde verklaring van [aangeefster 2]:

A: ik wil gelijk aangifte doen.

A: Als ik werk moet ik appen. Als ik bezig ben, moet ik een ‘b’ en een kruisje sturen. Dat betekent dat ik een kwartier bezig ben. Als ik klaar ben stuur ik een @. Dat betekent dat ik klaar ben. Als ik 100 euro heb, moest ik een vuistje sturen. Als ik 150 had, een vuistje met een plus. En als ik 200 had, twee vuistjes. Bij 2,5 vuistje en een plus.

V: Waarom moest: je dat?

A: Ja, ik denk omdat hij (het hof begrijpt: [verdachte]) mij niet vertrouwde denk ik, omdat hij wilde weten wat ik binnen haalde.

V: Wat deed jij dan met je verdiende geld?

A: Als ik thuis kwam, gaf ik het geld, aan hem, aan [verdachte].

V: Waarom deed je dat?

A: Omdat ik dingen heb gezien waar ik bang van was. Omdat hij mij een keertje, zeg maar bedreigd heeft, met een pistool. Het ging heel snel. Hij draaide helemaal door. Volgens mij ging het werk niet helemaal goed en toen zei hij ‘je gaat naar Duitsland werken’. Toen richtte hij het pistool op mij. Toen schrok ik. Toen is hij weggelopen. Vanaf die tijd zit echt de angst in mij.

A: Ik moest altijd schrijven. Als ik naar mijn werk ga moest ik schrijven 'ben thuis 'b thuis'. Dat betekent dat ik op mijn werk ben. Ik moet eigenlijk overal uitleg over geven, appen.

V: Waarom heb jij nooit overwogen om, zeg maar, als je 6 uur aan het werk bent dan lekker 3 uur in de stad gaat koffie drinken?

A: Omdat ik dat niet zomaar kan doen. Dan wordt hij boos. En ik moet overal uitleg op geven. Dan weet hij dus waar ik ben, via de app. Als ik klaar ben met werken, schrijf ik naar hem ‘ik rij nu naar huis’, en als ik thuis ben dan schrijf ik ‘ik ben thuis’. Ik kan dus niet bijvoorbeeld zeggen ‘ik ben nu in de stad.’ Dat kan ik wel schrijven, maar toch de angst zit in je. Dat hij boos wordt, dat je gewoon doet wat je wilt.

V: Wanneer heb je hem ontmoet?

A: In 2008.

V: Je praat nu over 9 jaar dat je hem kent, met hem om gaat en 9 jaar lang heb jij jouw verdiende geld aan hem gegeven?

A: Ja.

V: Heeft hij je nog vaker met een pistool bedreigd?

A: Nee, het is maar 1 keer gebeurd.

V: Heeft hij andere bedreigingen geuit?

A: Als je bij me weg gaat, dan heb je een probleem. Dan gooi ik zuur in je gezicht, dan vermink ik je. Dat soort dingen.. Of ‘ik maak je dood’.

V: En hoe kwam dat op jou over?

A: Angstig. Je wordt er toch bang van.

V: Hoeveel dagen werkte jij?

A: 6, soms 5. Soms werkte ik een week door.

V: En de tijden?

A: In Den Haag van 11 tot 5. De dagdiensten. De laatste tijd was ik ook in de avond. Dan was ik er rond 7 uur. Niet dag en avond. Het was wisselend.

V: Hoe lang werk je nu in Den Haag?

A: Vanaf maart.

V: Toen was het je eerste keer?

A: In het verleden wel. Maar met [verdachte], dat was vanaf maart.

V: Waar heb je nog meer gewerkt? Voor hem?

A: Utrecht en Amsterdam.

V: Waar bleef het verdiende geld?

A: Bij [verdachte].

V: Je hebt jaren met hem op de [a-straat] gewoond, maar je bent verhuisd. Waar ben je naartoe verhuisd?

A: Naar het huis van [aangeefster 1]. Hij wou dat ik hier heen ging, het werk ging zo slecht, hij zei “beter ga je tijdelijk daar wonen, tot het weer wat beter gaat”.

V: Hij wilde dat jij hier ging wonen?

A: Ja.

V: Het was zijn idee?

A: Ja.

6. Een proces-verbaal van verhoor aangever van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 29 september 2017, met nr. 15 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 83-101):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [aangeefster 2]:

V: Deed je dingen die je eigenlijk niet wilde?A: Ja.

V: Welke dingen waren dat dan?A: Geld aan hem (het hof begrijpt: de verdachte [verdachte]) geven. Met werk. Als ik vrij wou nemen, dan moest ik gewoon werken, ook al wou ik niet. Ik had dan geen zin, maar dan moest ik toch.

V: Wat nog meer?A: Als ik naar de winkel wou gaan of naar de zonnebank. Als hij nee zei, dan mocht het niet. Ik moest gewoon alles doen wat hij zei.

V: Hoe kwam het zo?A: Door dat met het pistool. En ook door hoe hij op straat tegen mensen te keer ging. Als vrouw durf je daar dan niet meer tegen in te gaan.

V: Hoe lang duurde die periode?A: Tot we gevlucht zijn.

V: zijn er nog meer dingen die jij moest doen die je niet wilde doen?A: Tatoeages.

V: Nog andere dingen die je niet wilde?A: Ja, met werk, het appen. Dat je bijvoorbeeld een B moest sturen als een klant er was voor een kwartier. BET Nx. Elk kruisje is 50. Als ik klaar was, moest ik een @ sturen.

V: [verdachte] wist dat je in de prostitutie werkte toen hij je leerde kennen. Hebben jullie het toen over jouw werkzaamheden gehad?A: Ja. Bepaalde dingen mocht ik niet doen. Zoenen of likken. Als klanten dat bij mij zouden doen. Beffen. Als hij erachter kwam, dan zou hij me wat aandoen. Dit was ietsje later. Zeg maar toen ik 6-7 maanden met hem ging. Ik moest gewoon naar hem luisteren.

A: Toen ik siliconen ging zetten, moest ik een maand doorwerken. Op een gegeven moment was het twee weken doorwerken. Standaard was één dag in de twee weken vrij. Ik moest werken wat hij zei.Hoe ging je naar je werk toe? In het begin in Utrecht toen bracht [verdachte] me vaak. Ik ging ook wel vaker met de trein. Dat was in Utrecht. In Amsterdam was het hetzelfde. Hij bracht me wel eens, maar ik ging ook wel zelf. Maar ook wel met de taxi.

V: Zou jij dit beroep gewoon blijven uitoefenen?A: Op een gegeven moment zei ik wel dat ik iets anders wilde. Dan zei hij dat hij ging bepalen tot wanneer ik zou werken, dat ik makkelijk tot m’n 40e kan blijven werken.

7. Een proces-verbaal van verhoor (3) aangeefster van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 30 oktober 2017, met nr. 17 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 102-114):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van. [aangeefster 2]:

V: Wat voor tatoeages heb je allemaal?A: Ik heb vijf (5) tatoeages van [verdachte] met Turkse tekst. In alle vijf de tatoeages, zit de naam “[verdachte]” verwerkt.

Tatoeage 1: tatoeage op onderbuik.Tatoeage 2: tatoeage op linker onderarm.Tatoeage 3: tatoeage op mijn onderrug.Tatoeage 4: tatoeage op rechtervoet.Tatoeage 5: tatoeage op linkervoet.

V: Hoe kom je aan die tatoeages?A: Ik moest van [verdachte] die tatoeages laten zetten. Zo konden anderen zien dat ik van [verdachte] was.

V: Wanneer heb je die tatoeages laten zetten?A: Tatoeage 1: 2009Tatoeage 2: 2009 / 2010Tatoeage 3: 2012Tatoeage 4: 2013/2014Tatoeage 5: 2014/2015

V: Hoe ging dat precies?A: Ik moest er steeds een laten zetten van hem. [verdachte] zei mij dat anderen zo konden zien dat ik van hem was. Ik had er niets over te zeggen en heb het toegelaten. Ik had heel veel angst.

V: Wat deed het met jou dat [verdachte] dat pistool in jullie huis had liggen?A: Het gaf mij een onveilig gevoel. [verdachte] had mij al eens eerder bedreigd ermee. Ik durfde daardoor [verdachte] niet meer tegen te spreken. Ik voelde mij niet fijn. Ik kon dat niet tegen [verdachte] zeggen. Ik moest alles doen wat [verdachte] wilde.

V: Hoe ging jij je hierna gedragen?A: Ik ging mij anders gedragen. Ik had veel meer angst gekregen. Ik durfde [verdachte] niet meer tegen te spreken of mijn eigen mening te geven. Ik was bang voor de reactie van [verdachte].

O: Je gaf aan dat je vaker bedreigd bent door [verdachte].V: Kun je daar wat meer over vertellen?A: Dat ging met woorden. Of hij trok zijn riem uit zijn broek en wilde mij daar dan mee slaan. Of met woorden, als ik dan door zou gaan zou hij mij slaan. Of hij zei, ik laatje doodmaken, ik laat zuur in je gezicht gooien. Of probeer maar weg te gaan bij mij, dan zul je het wel zien.

V: Ben je fysiek mishandeld door [verdachte]?A: Echt geslagen nooit, maar wel beetpakken. [verdachte] pakte mij dan bij mijn arm. [verdachte] heeft veel kracht in zijn armen en is groot. Hij pakte mij hardhandig aan. [verdachte] deed mij daar pijn mee.

V: Wanneer was nu eigenlijk het moment dat je niet meer over je eigen leven en handelen kon en mocht beslissen van [verdachte]?A: Ik werkte voor mijzelf op het Zandpad. Na een jaar moest ik geld aan [verdachte] gaan geven. [verdachte] vroeg mij om mijn geld te geven en ik deed dat. De reden was dat ik heel bang voor [verdachte] was.

V: Hoe kreeg [verdachte] het voor elkaar dat jij dingen ging doen die je eigenlijk niet wilde?A: Door het bedreigen door hem. Door het karakter van [verdachte]. Ik werd angstig van [verdachte]. Ik deed daarom dingen die ik niet wilde.

O: Je zei tijdens de aangifte dat [verdachte] niet bij jouw werk langs kwam, maar dat jullie wel veel contact hadden via de app.V: Hoe verliep dat contact?A: Als ik op mijn werk kwam moest ik [verdachte] appen. Ook als ik aan het werk was of naar de wc ging moest ik hem dat laten weten. Ook na elke klant moest ik [verdachte] laten weten wat ik verdiend had aan die klant.

V: Welke symbolen gebruikte jij en [verdachte] en wat betekenden die dan?A:

Symbool Betekenis

[vuistje] “vuistje" betekend €100,- euro , meerdere vuistjes veelvouden van honderd

B Bezig 15 minuten

@ klaar

[vuistje]+ “vuistje" betekend €100,- euro en een “+” betekend €50,- euro dus €150,- totaal

Bxx Bezig half uurtje

FF WC naar het toilet

Nu th Is op werk

HB €500,-euro

Bingo Lingo €1000,- euro

B ng €50,- met pin betaald

V: Waarom deed jij eraan mee, door steeds weer terug te appen?A: Omdat ik bang was. Als [verdachte] mij appte en ik zou niet reageren dan werd [verdachte] boos. Ik had heel veel angst. Ik moest van hem mijn telefoon opnemen of terug reageren op app’s. Ik heb het nooit zover laten komen dat ik niet reageerde.

V: Hadden jullie ook op andere manieren contact met elkaar, behalve de app?A: Soms bellen via Face-time. Ik moest dan mijn telefoon aanlaten en verstoppen en dan kon [verdachte] meekijken met wat ik deed. Ik weet niet waarom [verdachte] dat wilde. Misschien om te zien hoe ik met klanten omging.

V: Wie bepaalde hoeveel geld je vroeg aan een klant?A: [verdachte] bepaalde welke bedragen ik aan klanten moest vragen.

V: Wie bepaalde of je een klant wel of niet binnen liet?A: In het begin mocht ik geen negers binnen laten van [verdachte]. Toen het slechter ging mocht ik dat weer wel.

V: Wie bepaalde jouw werkdagen?A: [verdachte]

V: Wie bepaalde jouw werktijden?A: [verdachte].

V: Waarom bepaalde je dat niet zelf?A: Dat mocht ik niet van [verdachte]. Ik had zelf minder willen werken of als het niks was dat ik gewoon naar huis kon gaan.

V: Welke tijden moest je werken in Utrecht van [verdachte]?A: Ik werkte van 21:00 uur tot 05:30 uur. In het weekend van 21:00 uur tot 09:00 uur. Bij het andere bedrijf van 20:00 uur tot 05:30 uur en in het weekend van 20:00 uur tot 08:00 uur. Ik werkte verder 6 dagen in de week en soms 7. Ook werkte ik wel eens 2 weken achter elkaar door.

V: Hoe kwam je in Amsterdam terecht?A: [verdachte] zei ga het maar in Amsterdam proberen. Ik werkte als sekswerker achter het raam.

V: Welke tijden moest je werken in Amsterdam van [verdachte]?A: Van 19:00 uur tot 03:30 uur. In het weekend vanaf 19:00 uur tot 04:30 uur. Ik werkte 6 dagen in de week.

V: Hoe lang heb je in Amsterdam gewerkt?A: Van begin 2013 tot begin 2017. De periodes sloten naadloos aan elkaar aan. Ik zat niet thuis.

V: Hoe kwam je in Den Haag terecht?A: Amsterdam werd minder. Het was het idee van [verdachte]. [aangeefster 1] werkte in de SM in Den Haag en [verdachte] wilde dat ik ook SM in Den Haag ging doen.

V: Wat voor soort werk moest je doen in Den Haag?A: Als sekswerker en SM-meesteres achter het raam in Den Haag.

V: Welke tijden moest je werken in Den Haag van [verdachte]?A: Overdag van 10:30 uur tot 17:00 uur. Ik werkte 6 dagen in de week soms 7. Ik werkte overdag, omdat ik meer die SM wilde proberen.

V: Hoe lang heb je in Den Haag gewerkt?A: Van maart 2017 tot augustus 2017, dus 5 maanden.

V: Wat heb je met dat verdiende geld gedaan?A: Aan [verdachte] gegeven.

V: Was dat met jouw wederzijdse toestemming?A: Dat was niet met mijn toestemming.

8. Een proces-verbaal van verhoor getuige van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 2 november 2017, met nr. 18 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal met bijlage houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 164- 170):

als de op voormelde datum afgelegde verklaring van [getuige]:

V: Wanneer bent u begonnen met werken voor [aangeefster 1]?A: Het was 2 of 3 februari 2016.

V: Waar ging u werken?A: Bij [aangeefster 1] in [plaats], in haar huis.

V: Welk werk moest u doen in de woning van [aangeefster 1]?A: Ik ben au-pair.

V: Wie verbleven er in de woning in [plaats]?A: [aangeefster 1], ik noem haar [aangeefster 1], haar 2 kinderen en soms [verdachte]. Later is [aangeefster 2] er ook komen wonen.

V: Wie is [verdachte]?A: [verdachte] (het hof begrijpt de verdachte [verdachte]).

A: [verdachte] is agressief. Door elke kleinigheid kon [verdachte] ontploffen.A: Wat ik verder uit mijn optiek kon zien was dat [aangeefster 1] en [aangeefster 2] altijd verantwoording moesten afleggen aan [verdachte] over alles wat zij deden.

V: Waren [aangeefster 1] en [verdachte] veel aan het werk?A: Voor zover ik kon zien wel. Ik zag ook dat [aangeefster 1] ziek werd. [verdachte] verplichtte [aangeefster 1] om zoveel te werken, daardoor werd [aangeefster 1] ziek.

V: En [aangeefster 2], moest die ook dingen doen van [verdachte]?A: Ja, [aangeefster 2] ook. [aangeefster 2] moest nachtdiensten draaien, altijd. Voor [aangeefster 2] en [aangeefster 1] was het een slechte situatie.

A: [verdachte] regeerde als de allerhoogste autoriteit. De zaken gingen zoals [verdachte] het wilde of [verdachte] zou mij direct ontslaan. Dat was wat [verdachte] mij zei.

A: [verdachte] is heel agressief. Heel boos. Heel veel woede had hij in zich. [verdachte] heeft een heel erg autoritair karakter.

9. Een proces-verbaal Chatgesprekken tussen [aangeefster 1] en [verdachte] van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 30 januari 2018, met nr. 54 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal met bijlagen houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 241-274):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Op vrijdag 26 januari 2018, te 15:00 uur, heb ik onderzoek gedaan naar de chatgesprekken tussen [aangeefster 1] en verdachte [verdachte], afkomstig uit de telefoon van [aangeefster 1].De chatgesprekken tussen [aangeefster 1] en [verdachte], die in de telefoon waren opgeslagen zijn van 30 maart 2017 te 18:19:16 uur tot 13 augustus 2017 te 11:42:46 uur. In de chatgesprekken wordt veelvuldig gebruik gemaakt van afkortingen, bepaalde woorden, danwel symbolen. [aangeefster 1] heeft hierover, in een verklaring bij de politie uitleg gegeven:

B -bezet voor 20 minuten;

KL -klaar, man is de deur uit binnen 20 minuten;

Bxx -100 euro voor 30 minuten;

X -50 euro;

Xxx -45 minuten, 150 euro;

Xxxx -een uur, 200 euro;

“vuistje” -100 euro

+ -50 euro;

Half Bingo -500 euro;

Bingo Lingo -1000 euro

[aangeefster 1] verklaarde dat ze een “x” moest sturen als ze bezet was.

Uit de chatgesprekken blijkt het volgende:

[aangeefster 1] -[aangeefster 1];

[aangeefster 1] -[aangeefster 1];

[verdachte] -[verdachte];

[verdachte] -[verdachte];

[verdachte] -[verdachte]

[aangeefster 2] -[aangeefster 2];

T, Tamm, Tamam -Oke;

[hond] -hond;

[betrokkene 1] -een van de kinderen;

Spanje -Au-pair uit Spanje;

[betrokkene 2] -Turkse au-pair;

[b-straat] -[b-straat 1];

[c-straat] -[c-straat 1].

Uit onderzoek is gebleken dat [aangeefster 1] en [verdachte] dagelijks veelvuldig contact hebben via de chat.

Voorbeeld 1Een deel van de chat van 22 juli 2017, 82 berichten:[aangeefster 1]: [aangeefster 1][verdachte]: [verdachte]

[aangeefster 1]: Mogen we zo naar Haagse markt met kleintjes[verdachte]: Nee ga naar stad: Den haag: Mop: Als je wil: Parkeer benden media markt[aangeefster 1]: T is goed: En als je niks vind denhaag kan je ook vandaar naar RotterdamMag je ook eten bij hunki

Voorbeeld 2Een deel van de chat van 23 juli 2017, 76 berichten:

[aangeefster 1]: Moppie[verdachte]: Bel[aangeefster 1]: KI: half bingo: nu opruimEn aankl[verdachte]: T

Voorbeeld 3Een deel van de chat van 4 augustus 2017, 137 berichten:

In deze chat geeft [aangeefster 1] wederom door als ze een klant heeft, wanneer ze klaar is en wat haar verdiensten zijn.

[aangeefster 1]: B vast: KI

[verdachte]: Pfff ben niet gewend van jou dit[aangeefster 1]: Ja ik ook niet: Is vakantie tijd is uitgestorven hier mop[verdachte]: Wat nu dan: T kom: Naar hius[aangeefster 1]: Mijn mensen zijn op vakantie[verdachte]: Huis[aangeefster 1]: T hartje ff alles opruim[verdachte]: Fuck jou mensen: Aminakoyim (betekenis: ik neuk je kutje): Jou mense[aangeefster 1]: Die bij mij komen: Je snapt wat ik bedoel toch iedereen para weken erg: Weg: Ga nu opruim[verdachte]: T[aangeefster 1]: Nu naar auto [verdachte][aangeefster 1]: Rijden[verdachte]: T

[aangeefster 1]: Ben th[verdachte]: Welke dagen en Waneer zij vrij is ik bepaal met haar: Niet mee bemoeien: T[aangeefster 1]: T: Heb kleintjes net gedoucht ga nu zelf douchen dan eten en dan met [hond] naar buit.

10. Een proces-verbaal Chatgesprekken tussen [aangeefster 2] en [verdachte] van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 31 januari 2018, met nr. 55 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal met bijlagen houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 275-279):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Op woensdag 31 januari 2018, te 9:00 uur, heb ik onderzoek gedaan naar de chatgesprekken tussen [aangeefster 2] en verdachte [verdachte], afkomstig uit de telefoon van [aangeefster 2].De chatgesprekken tussen [aangeefster 2] en [verdachte], die in de telefoon zijn opgeslagen zijn van: 10 augustus 2017 te 10:51:32 uur tot en met 13 augustus 2017 te 13:45:03 uur. In de chatgesprekken wordt gebruik gemaakt van afkortingen en symbolen. [aangeefster 2] heeft hierover een uitleg gegeven in haar aangifte:

“vuistje” - 100 euro (meerdere “vuistjes” is veelvoud van 100 euro);

B - Bezig 15 minuten;

@ - klaar;

“vuistje”+ - 100 euro plus 50 euro, dus 150 euro;

BXX - Bezig half uurtje;

FF WC - naar het toilet;

NU th - is op werk;

HB - 500 euro;

Bingo Lingo - 1000 euro;

B ng - 50 euro met pin betaald.

Uit de chatgesprekken blijkt het volgende:

T - Oke;

[betrokkene 2] - Turkse au-pair.

Voorbeeld:Een deel van de chat van 10 augustus 2017:[aangeefster 2]: [aangeefster 2][verdachte]: [verdachte]

[aangeefster 2]: Bxx[verdachte]: T[aangeefster 2]: @: “vuistje” “vuistje”[verdachte]: T[aangeefster 2]: Even alles in pk mop

: T mop[aangeefster 2]: Ry nu weg mop: Th mop: Nu na zonnebank: Bij zonnebank nu: Nu er onder mop: Lo nu na huis mop: Th mop

11. Een 2e tweede proces-verbaal bevindingen Chatgesprekken [verdachte] & [aangeefster 1] van het Team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel, d.d. 18 maart 2018, met nr. 95 van onderzoek DHRCC17018. Dit proces-verbaal met bijlagen houdt onder meer in - zakelijk weergegeven (blz. 817-861):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Op 19 augustus 2017 is de telefoon van de aangeefster [aangeefster 1] uitgelezen. Hiervan zijn eerder een tweetal processen verbaal opgemaakt, genaamd DHRCC17018-54 en DHRCC17018-24. Hieruit bleek dat de opgeslagen chatgesprekken tussen de verdachte [verdachte] en aangeefster [aangeefster 1] van 30 maart 2017 te 18:19:16 uur tot 13 augustus 2017 te 11:42:46 uur zijn. Uit de chatgesprekken blijkt het volgende:

[aangeefster 1] - [aangeefster 1]

De gebruiker van telefoonnummer [telefoonnummer 1] genaamd [aangeefster 1] is de aangeefster [aangeefster 1]. De gebruiker van het telefoonnummer [telefoonnummer 2] genaamd [verdachte] is de verdachte [verdachte]. Dit geldt in alle whats app gesprekken.

Fragment beginnend 2 april 2017 te 07:48:51 uur over verdiensten van [aangeefster 1] met het prostitutiewerk. Uit het onderzoek van de whats app gesprekken bleek dat een aantal onderwerpen meermaals terug kwamen, zoals:• De relatie tussen [verdachte] en [aangeefster 1];• Het doorgeven van de verdiensten als prostituee van [aangeefster 1];• Het vragen om geld of wat te doen met het geld door [aangeefster 1];• Het aansturen van [aangeefster 1] door [verdachte] in verschillende situaties;• Het aansturen van, [aangeefster 2] via [aangeefster 1] door [verdachte]• Het werken terwijl [aangeefster 1] niet in orde is of ziek is geweest;• Het werken terwijl, [aangeefster 2] niet orde was.

De gebruiker van telefoonnummer [telefoonnummer 1] genaamd [aangeefster 1] is de aangeefster [aangeefster 1]. De gebruiker van het telefoonnummer [telefoonnummer 2] genaamd [verdachte] is de verdachte [verdachte]. Dit geldt in alle whats app gesprekken.

Fragment beginnend 2 april 2017 te 07:48:51 uur over verdiensten van [aangeefster 1] met het prostitutiewerk.

(...)

Fragment van 14-4-2017 te 14:23:54 uur: Verdachte [verdachte] bepaalt over een klant hij vindt; dat het lang duurt.

(...)

Fragment van 17-4-2017 te 19:18:22 uur: Aangeefster [aangeefster 1] vraagt toestemming voor haar zelf en aangeefster [aangeefster 2] om hun haren te laten doen bij de kapper.

(...)

Fragment van 18-4-2017 te 15:43:40 uur. Het gesprek van de vorige dag gaat hier door over de wenkbrauwen. Aangeefster [aangeefster 1] bedankt verdachte [verdachte] dat ze dit mochten laten doen en dat zij eerdaags ook haar tanden mag laten doen.

(...)

Fragment vanaf 11-5-2017 14:40:09 uur. Verdachte [verdachte] praat met aangeefster [aangeefster 1] over aangeefster [aangeefster 2]. Blijkbaar heeft aangeefster [aangeefster 2] last van haar lichaam en kan zij daardoor niet goed werken als prostituee. Verdachte [verdachte] geeft hierop aan dat dit in de business je lichaam is en dit wel para kost. Para is een Turks woord voor geld.

(...)

Fragment 14-5-2017 vanaf 20:43:36 uur. Aangeefster [aangeefster 1] vraagt aan de verdachte [verdachte] wat zij morgen op het kantoor moet doen, losse dagen of een hele week een kamer huren voor het prostitutie werk. Echter is aangeefster [aangeefster 1] dan al niet fit. Verdachter [verdachte] geeft aan wat zij moet doen en wat aangeefster [aangeefster 2] moet doen.

(...)

De dag na dit whatsappgesprek is aangeefster [aangeefster 1] ziek geworden en niet als prostituee gaan werken op 16-5-2017 te 21:07:45 uur volgen de volgende whatsappjes hierover:

Van: [telefoonnummer 2] (...)

Inhoud: Morgen gewoon werken

Van: (...) [telefoonnummer 1] (...)

Inhoud: Ja mop

Van: (...) [telefoonnummer 1] (...)

Inhoud: ga zo oogjes sluiten

Van: (...) [telefoonnummer 1] (...)

Inhoud: Heb niet meer gezweet maar wel steeds zware koppijn

Van: (...) [telefoonnummer 1] (...)

Inhoud: Maar ja gaat vanzelf wel weg

Van: [telefoonnummer 2] (...)

Inhoud: Drink veel water mop

Van: [telefoonnummer 2] (...)

Inhoud: en veel luchten th [verdachte].

Op 17 mei 2017 is aangeefster [aangeefster 1] ook daadwerkelijk weer aan het werk gegaan als prostituee en geeft zij wederom al haar verdiensten door via de whatsapp naar de verdachte [verdachte].

Fragment 8-6-2017 vanaf 13:04:17 uur. De verdachte [verdachte] en aangeefster [aangeefster 1] moeten met hun dochter, die zij [betrokkene 1] noemen, naar het ziekenhuis. Hierdoor kan aangeefster [aangeefster 1] niet die dag werken als prostituee echter heeft verdachte [verdachte] hier een andere mening over.

(...)

De verdachte [verdachte] bepaalt dat de aangeefster vrijdag vrij neemt en in plaats van deze dag de zaterdag werkt.

Fragment 15-6-2017 vanaf 17:40 uur. Het gesprek gaat over het verdiende geld en betalingen die de verdachte [verdachte] nog moet betalen, waar hij geld voor nodig heeft. Echter zijn de aangeefsters [aangeefster 1] en [aangeefster 2] net naar een botox kliniek geweest en hebben daar met hen eigen verdiende geld de rekening contant betaald.

(...)

Fragment 15-6-20.17 vanaf 18:59:41 uur. Verdachte [verdachte] geeft aan dat aangeefster [aangeefster 1] en [aangeefster 2] weer andere dagen moeten gaan werken en beklaagt zich over de slechte verdiensten in deze maand juni. Tevens geeft de verdachte [verdachte] aan dat aangeefster [aangeefster 2] ook moet beginnen met prostitutie SM werk.

(...)

Fragment 9-8-2017 16:55:49 uur. Aangeefster [aangeefster 1] geeft aan dat zij de kapper heeft betaald van de rest van het geld en van haar zelf.

(...)

Blijkbaar heeft aangeefster [aangeefster 1] alleen eigen geld van verkochte spullen. Tevens bedankt aangeefster [aangeefster 1] de verdachte [verdachte] wederom voor het naar de kapper mogen gaan.

Alle gesprekken gaan op dezelfde wijze als bovenstaande voorbeelden. In heel veel gesprekken vraagt aangeefster [aangeefster 1] toestemming aan de verdachte [verdachte] voor dingen die zij gaat doen, dit varieert van naar de kapper gaan tot met de kinderen naar buiten gaan. Tevens geeft aangeefster [aangeefster 1] op haar werkdagen altijd aan wanneer zij een klant heeft en wat zij hiermee verdiend heeft.

In veel gesprekken probeert aangeefster [aangeefster 1] de verdachte [verdachte] rustig te houden en praat met hem mee. In haar aangifte verklaart zij dat zij ruzie probeerde te voorkomen omdat ze bang was voor hem en daarom deed wat hij zei.

Tevens werkt aangeefster [aangeefster 1] regelmatig als zij niet helemaal in orde is door lichamelijke ongemakken of het voor haar werk een arts heeft bezocht voor het halen van pillen. Vanuit de whatsappgesprekken blijkt dat aangeefster [aangeefster 1] hieraan geopereerd is, dit is een van de behandelingen die je kunt ondergaan als je hieraan lijdt. Na de operatie is aangeefster [aangeefster 1] gelijk weer aan het werk gegaan als Sm meesteres (prostituee).

(...)

14. De verklaring van de verdachte.

De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep van 15 oktober 2020 verklaard -zakelijk weergegeven-:

U vraagt mij of ik het geld van [aangeefster 1] heb vergokt. Ja. Een paar honderd of een paar duizend.

Als ik terugkijk naar de Whatsapp-gesprekken komt het zo naar voren dat ik bepaal wat zij doen en dat ze op hun tenen lopen voor mij. Als ik het zo terug lees, was het niet goed wat ik heb gedaan. U vraagt mij of u daarin mag horen dat het wel zo is gegaan. Als ik het politiedossier lees, dan ben ik het met u eens.

U zegt mij dat er een gesprek in het dossier is waarin [aangeefster 1] mij bedankt dat ze haar wenkbrauwen mocht laten doen. U vraagt mij waarom ze mij moest bedanken, nu ze dit met haar eigen geld heeft laten doen. U heeft gelijk. Dat is fout gedrag van mij.

De boodschappen voor bij [aangeefster 1] in huis betaalde [aangeefster 1] en de boodschappen voor Van [aangeefster 2] in huis betaalde Van [aangeefster 2]. U vraagt mij waar ik mijn kleding van betaalde. U vraagt mij of ik soms geld kreeg van [aangeefster 1] en soms van Van [aangeefster 2]. Ja. Ik gebruikte het geld voor het uit eten gaan, tanken en het kopen van kleding voor ons allemaal.

Wij reden allebei in die auto en [aangeefster 1] ook. U vraagt mij waar ik naartoe reed. Ik reed overal naartoe, als we uiteten gingen, ik reed de kinderen overal naartoe, naar Preston Palace en naar Amsterdam om haar op te halen waar ze werkte. Ik heb haar ook wel eens weggebracht.”

De verdediging heeft op de terechtzitting in hoger beroep van 20 september 2019 verzocht [getuige] als getuige te horen. Het hof heeft dit verzoek toegewezen en daartoe de stukken in handen gesteld van de raadsheer-commissaris in het hof.

Bij de stukken bevindt zich een proces-verbaal van de raadsheer-commissaris van 8 april 2020, dat onder meer het volgende inhoudt:

“De raadsheer-commissaris constateert:

Het Gerechtshof heeft bovengenoemde zaak op 20 september 2019 naar mij verwezen teneinde, onder andere, [getuige], na adresverificatie in Nederland, Spanje en Canada, als getuige te horen. De raadsman van de verdachte, mr. J.H. van Dijk, is door het hof verzocht om binnen vier weken na de zitting van 20 september 2019 via het au pair bemiddelingsbureau het adres van de getuige te achterhalen.

Op 17 oktober 2019 is een brief van de raadsman ontvangen met de mededeling dat van de getuige [getuige], geboren op [geboortedatum] 1990, geen adres via het au pair bemiddelingsbureau in Duitsland bekend is geworden. Dit schrijven is aan dit proces-verbaal gehecht.

Het dossier is ontvangen bij het kabinet raadsheer-commissaris op 30 november 2019. Raadpleging van het GBA en de Strafrechtketen Databank (SKDB) leverde geen resultaat op. Vervolgens is er bij de politie navraag gedaan of in het systeem Blue View nadere gegevens van de getuige bekend waren. Hieruit is een laatst bekend adres in Spanje naar voren gekomen.

Op 3 december 2019 is via het Internationaal rechtshulp Centrum (IRC) een adresverificatie in Canada en Spanje verzocht. Aan Spanje is het laatst bekende adres van de getuige in Spanje opgegeven.

Op 12 december 2019 is door de Canadese autoriteiten verzocht om meer informatie met betrekking tot de datum van inreizen van [getuige] in Canada. Hierop is Canada geïnformeerd dat uit de verklaring van [getuige] bij de politie blijkt dat zij in februari of maart 2018 naar Canada zou vertrekken. Hierop is geen nadere informatie vanuit Canada meer ontvangen.

Nadat een aantal keer is gerappelleerd, is op 26 maart 2020 vanuit Spanje het bericht ontvangen dat het opgegeven adres in Spanje het adres van de vader van de getuige betreft. De vader van de getuige heeft aan de politie laten weten dat zijn dochter momenteel in Zwitserland woont, maar dat hem geen adres bekend is.

Hierop is een adresverificatie naar Zwitserland uitgegaan. Op 30 maart 2020 hebben de Zwitserse autoriteiten laten weten dat volgens hun gegevens [getuige] reeds in september 2007 Zwitserland heeft verlaten en dat haar naam niet voorkomt op de brievenbussen van haar laatst geregistreerd adres in Geneve. Er is bij de autoriteiten aldaar ook geen Zwitsers telefoonnummer van haar bekend.

Raadpleging van SKDB en GBA op 7 april 2020 leverde ook geen adresgegevens in Nederland op.

Gezien het bovenstaande is [getuige] niet te traceren en is het niet aannemelijk dat zij binnen aanvaardbare termijn door mij als getuige kan worden gehoord.”

De raadsman van de verdachte heeft op de terechtzitting in hoger beroep van 15 oktober 2020 aangevoerd dat de eerder afgelegde verklaring van de getuige [getuige] niet voor het bewijs kan worden gebruikt. Het hof heeft dit verweer als volgt samengevat en verworpen:

“Ter terechtzitting in hoger beroep heeft de raadsman van de verdachte zich - overeenkomstig de door hem overgelegde pleitnota - op het standpunt gesteld dat de verklaring van getuige [getuige] niet voor het bewijs kan worden gebezigd, nu de verdediging het ondervragingsrecht ten aanzien van deze getuige niet heeft kunnen uitoefenen, doordat de in hoger beroep toegewezen getuige onvindbaar was en niet kon worden gehoord. Dit betekent dat sprake is van een schending van artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM), aldus de raadsman.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Het hof stelt voorop dat het gebruik van een ambtsedig proces-verbaal voor het bewijs inhoudende een niet ter terechtzitting afgelegde, de verdachte belastende, verklaring niet zonder meer ongeoorloofd of onverenigbaar is met artikel 6 van het EVRM. Het is vaste rechtspraak dat van die ongeoorloofdheid onder meer geen sprake is, indien de verdachte weliswaar niet in enig stadium van het geding de gelegenheid heeft gehad om een dergelijke verklaring op haar betrouwbaarheid te toetsen en aan te vechten door de persoon die de verklaring heeft afgelegd als getuige te (doen) ondervragen, maar die verklaring in voldoende mate steun vindt in andere bewijsmiddelen. Dit steunbewijs zal dan betrekking moeten hebben op die onderdelen van de hem belastende verklaring die de verdachte betwist.

Het aan de verdachte onder 1 en 2 ten laste gelegde vindt naar het oordeel van het hof in voldoende mate steun in andere bewijsmiddelen, te weten in de eigen verklaringen van de verdachte, de verklaring van aangeefsters [aangeefster 2] en [aangeefster 1] en de aangetroffen WhatsApp-berichten.

De omstandigheid dat de verdediging [getuige] niet heeft kunnen ondervragen staat dus niet in de weg aan het gebruik van de door haar afgelegde verklaring voor het bewijs. Het hof is dan ook van oordeel dat de tegenover de politie afgelegde verklaring van [getuige] zonder schending van artikel 6 EVRM gebezigd kan worden voor het bewijs. Gelet op de andere aanwezige bewijsmiddelen, die in voldoende mate de aangifte van [aangeefster 1] en [aangeefster 2] ondersteunen, is het hof van oordeel dat de door [getuige] afgelegde verklaring niet van dien aard is dat deze kan worden aangemerkt als “sole and decisive”.

Het hof verwerpt het verweer.”

De Hoge Raad is in zijn arrest van 20 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:576, ingegaan op de beoordeling van verzoeken tot het oproepen en horen van getuigen door de feitenrechter, in de situatie dat zo’n verzoek betrekking heeft op een getuige ten aanzien van wie de verdediging het ondervragingsrecht nog niet heeft kunnen uitoefenen, terwijl deze getuige al - in het vooronderzoek of anderszins - een verklaring heeft afgelegd met een belastende strekking. In dat verband heeft de Hoge Raad onder meer aandacht besteed aan de wijze waarop de rechter dient na te gaan of de procedure in haar geheel voldoet aan het door artikel 6 EVRM gewaarborgde recht op een eerlijk proces. Daarover heeft de Hoge Raad onder meer het volgende overwogen:

“2.12.1 De voor het Nederlandse stelsel kenmerkende omstandigheid dat de rechter in de loop van het strafproces beslissingen neemt over het oproepen en horen van getuigen, is niet alleen van betekenis bij de beoordeling van getuigenverzoeken, maar ook bij de eindbeoordeling van de zaak. Zoals in het (...) arrest van 4 juli 2017 [ECLI:NL:HR:2017:1015] is overwogen, moet de rechter voordat hij einduitspraak doet, nagaan of de procedure in haar geheel voldoet aan het door artikel 6 EVRM gewaarborgde recht op een eerlijk proces. Zo nodig zal hij hetzij ambtshalve alsnog overgaan tot het oproepen en het horen van (een) getuige(n), hetzij bij zijn beslissing over de bewezenverklaring onder ogen moeten zien of en zo ja, welke gevolgen moeten worden verbonden aan de omstandigheid dat de verdediging, ondanks het nodige initiatief daartoe, geen gebruik heeft kunnen maken van de mogelijkheid om de relevante getuige(n) in enig stadium van het geding te (doen) ondervragen.

Deze wijze van beoordeling sluit aan bij de drie stappen die in de rechtspraak van het EHRM deel uitmaken van de beoordeling of, in gevallen waarin de verdediging niet een behoorlijke en effectieve mogelijkheid heeft gehad om het ondervragingsrecht uit te oefenen, het proces als geheel eerlijk is verlopen. Van belang hierbij zijn (i) de reden dat het ondervragingsrecht niet kan worden uitgeoefend met betrekking tot een getuige van wie de verklaring voor het bewijs wordt gebruikt, (ii) het gewicht van de verklaring van de getuige, binnen het geheel van de resultaten van het strafvorderlijke onderzoek, voor de bewezenverklaring van het feit, en (iii) het bestaan van compenserende factoren, waaronder ook procedurele waarborgen, die compensatie bieden voor het ontbreken van een ondervragingsgelegenheid. Deze beoordelingsfactoren moeten daarbij in onderling verband worden beschouwd. Naarmate het gewicht van de verklaring groter is, is het - wil de verklaring voor het bewijs kunnen worden gebruikt - des te meer van belang dat een goede reden bestaat voor het niet bieden van een ondervragingsgelegenheid en dat compenserende factoren bestaan. Dit betekent dat met name in gevallen waarin niet tot een bewezenverklaring kan worden gekomen zonder dat die in beslissende mate zal steunen op de verklaring van de getuige, terwijl de verdediging het nodige initiatief heeft getoond om het ondervragingsrecht te kunnen uitoefenen en een goede reden ontbreekt om de getuige niet te horen, de rechter (alsnog) zal moeten overgaan tot het oproepen en horen van die getuige, althans nog zal moeten doen wat redelijkerwijs mogelijk is om de verdediging de gelegenheid te bieden tot uitoefening van het ondervragingsrecht.

Als de uitoefening van het ondervragingsrecht niet wordt gerealiseerd, moet de rechter onderzoeken of voldoende compenserende factoren hebben bestaan voor de door de verdediging ondervonden beperkingen bij het onderzoek naar de betrouwbaarheid van de verklaring van de getuige, waarmee ook de deugdelijkheid van de bewijsbeslissing wordt gewaarborgd. Als de rechter oordeelt dat (vooralsnog) onvoldoende compenserende factoren hebben bestaan, onderzoekt hij of daartoe alsnog stappen kunnen worden gezet. Het gaat er daarbij in de kern om dat de rechter de betrouwbaarheid van de verklaring van de niet-ondervraagde getuige zorgvuldig onderzoekt, een en ander in samenhang met het overige bewijsmateriaal en in het licht van de betwisting door de verdachte van die verklaring. Van belang daarbij kunnen zijn verklaringen van personen tegenover wie de getuige - kort na de gebeurtenissen waar het om gaat - zijn of haar verhaal heeft gedaan of die anderszins feiten en omstandigheden waarop de getuigenverklaring ziet, kunnen bevestigen. Het kan onder omstandigheden ook gaan om verklaringen van deskundigen die de totstandkoming en de betrouwbaarheid van de verklaring van de niet-ondervraagde getuige dan wel de persoon van die getuige aan een onderzoek hebben onderworpen. Verder kan compensatie betrekking hebben op procedurele waarborgen zoals de beschikbaarheid van een audiovisuele vastlegging van het verhoor van de getuige of het ondervragen van de zojuist genoemde personen of deskundigen. In dit verband kan ook van belang zijn dat de verdediging wel een beperkte mogelijkheid heeft gehad om vragen te (doen) stellen aan de getuige.

De toetsing in cassatie kan gericht zijn op de vraag of de beslissing het tenlastegelegde mede op grond van een verklaring van een niet-ondervraagde getuige bewezen te verklaren in overeenstemming is met het door artikel 6 EVRM gewaarborgde recht op een eerlijk proces en de daaraan verbonden notie van ‘the overall fairness of the trial’. Bij deze beoordeling kan van belang zijn of de feitenrechter zijn oordeel dat dit het geval is, (nader) heeft gemotiveerd.”

Verder heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 12 oktober 2021, ECLI:NL:HR:2021:1418 het volgende overwogen:

“2.4.2 Hierbij is nog het volgende van belang. In het (...) arrest van de Hoge Raad van 4 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1016 heeft de Hoge Raad overwogen dat “de omstandigheid dat de verdediging, ondanks het nodige initiatief daartoe, geen gebruik heeft kunnen maken van de mogelijkheid een getuige te ondervragen, niet eraan in de weg [staat] dat een door die getuige afgelegde verklaring voor het bewijs wordt gebezigd, mits is voldaan aan de eisen van een eerlijk proces, in het bijzonder doordat de bewezenverklaring niet in beslissende mate op die verklaring wordt gebaseerd dan wel - indien de bewezenverklaring wel in beslissende mate op die verklaring wordt gebaseerd - het ontbreken van een behoorlijke en effectieve mogelijkheid om de desbetreffende getuige te ondervragen in voldoende mate wordt gecompenseerd.” De Hoge Raad ziet mede in verband met de [hiervoor] bedoelde rechtspraak van het EHRM aanleiding deze rechtspraak als volgt te verduidelijken. Voor de beoordeling of wordt voldaan aan de eisen van een eerlijk proces, is het gewicht van de betreffende getuigenverklaring in de bewijsconstructie nog altijd een belangrijke beoordelingsfactor. Dat doet er echter niet aan af dat ook de aanwezigheid van een goede reden voor het niet kunnen ondervragen van de getuige en het bestaan van compenserende factoren in die beoordeling moeten worden betrokken, waarbij al deze beoordelingsfactoren in onderling verband dienen te worden beschouwd (vgl. rechtsoverweging 2.12.2 van [HR 20 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:576]).”

Het hof heeft kennelijk - en in cassatie onbestreden - geoordeeld dat er een goede reden bestond voor het niet kunnen uitoefenen van het ondervragingsrecht met betrekking tot de getuige [getuige], namelijk dat de getuige blijkens het onder 2.3.2 weergegeven proces-verbaal van de raadsheer-commissaris onvindbaar is gebleken. Het hof heeft de eerder door [getuige] afgelegde verklaring over de agressieve en dwingende houding van de verdachte jegens [aangeefster 1] en [aangeefster 2], die [getuige] als au pair heeft waargenomen, gebruikt voor het bewijs (bewijsmiddel 8). Met betrekking tot dit gebruik heeft het hof onder meer geoordeeld dat de bewezenverklaring van de feiten 1 en 2 niet in overwegende mate steunt op die verklaring, gelet op de andere bewijsmiddelen, waaronder de verklaring van de verdachte (bewijsmiddel 14), de verklaringen van de aangeefsters [aangeefster 1] (bewijsmiddelen 1-4) en [aangeefster 2] (bewijsmiddelen 5-7) en de whatsapp-berichten (bewijsmiddelen 9-11). Dat oordeel is niet onbegrijpelijk. Kennelijk heeft het hof daarnaast de omstandigheid dat deze bewijsmiddelen de inhoud van de voor het bewijs gebruikte getuigenverklaring van [getuige] ondersteunen, in aanmerking genomen bij zijn onderzoek naar de betrouwbaarheid van die verklaring. Gelet op dit een en ander getuigt het in de overwegingen van het hof besloten liggende oordeel dat de procedure in haar geheel voldoet aan het door artikel 6 EVRM gewaarborgde recht op een eerlijk proces, ook zonder dat er nog andere compenserende factoren waren, niet van een onjuiste rechtsopvatting. Dat oordeel is evenmin onbegrijpelijk.

Het cassatiemiddel faalt.