HR, 18-02-2011, nr. 10/00001

‘aaneengesloten woningen die een geheel vormen met andere woonblokken op aangrenzende percelen. In dit verband krijgen de aaneengesloten woningen — in totaal drie woonblokken — een afschermende functie voor het weren van verkeersgeluid. Voor de realisatie van het bestemmingsplan beschikt de gemeente over alle gronden, behalve over het in de onteigening betrokken perceel.’

Nadat het KB is gegeven zijn nieuwe zaken aan het licht gekomen. [Eisers] hebben namelijk, nadat het KB was afgegeven, met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur inzage gekregen in het onderzoeksrapport d.d. 25 juli 2008 ter voorbereiding van de besluitvorming door de Kroon. Uit dit rapport blijkt dat sprake is van formele gebreken. De onderzoeker van VROM heeft dan ook geadviseerd goedkeuring te onthouden aan het onteigeningsbesluit. Het gaat om a) het feit dat de bij het onteigeningsplan ter visie gelegde twee tekeningen van de voorgestelde kavelindelingen van elkaar afwijken en b) het feit dat de door de gemeente voorgestane vorm van uitvoering deels niet in overeenstemming is met het bestemmingsplan.

Uit de verschillende tekeningen blijkt dat de situering van de bouwblokken en het voet- /fietspad verschoven zijn ten opzichte van de situering volgens het bestemmingsplan. Op het bouwblok ten oosten van het perceel van [eisers] waren aanvankelijk acht kavels beoogd van elk 5,40 meter breed, zoals voorgeschreven in het bestemmingsplan. In de andere tekening staan negen kavels van ongeveer 5,10 ingetekend. Dit bouwblok is inmiddels volgens de laatste tekening gerealiseerd. De te onteigenen grond omvat mede gedeelten van drie bij deze woningen te realiseren achtertuinen.

Het voet-/fietspad is drie meter in zuidelijke richting verschoven en smaller geworden ten opzichte van de situering volgens het bestemmingsplan. Uit digitale metingen kan nu worden afgeleid, dat de voorkant van het 2e blok 47,5 meter breed is. Daardoor kan een woning meer gerealiseerd worden dan in het bestemmingsplan is voorzien. Alleen na herhaald aandringen hebben [eisers] het bewijs op tafel gekregen van gerommel met tekeningen en van de voorgenomen uitvoering in strijd met het bestemmingsplan.

Volgens [eisers] waren de van het onteigeningsplan deel uitmakende en ter visie gelegde onjuiste (want met het bestemmingsplan strijdige) kaveltekeningen mede bedoeld om aan te tonen dat de wens tot zelfrealisatie van [eisers] niet kan worden gehonoreerd. Het wijzigen van tekeningen tijdens de procedure had onherroepelijk moeten leiden tot onthouding van goedkeuring. Zij verzoeken de rechtbank de rechtmatigheid van het KB op dit punt te toetsen.’

De rechtbank dient zich in beginsel te beperken tot de vraag of de Kroon in redelijkheid tot de goedkeuring van het onteigeningsbesluit kon komen. De rechtbank dient bij de beantwoording van deze vraag alleen acht te slaan op feiten die in de procedure voorafgaand aan het onteigeningsgeding tijdig naar voren zijn gebracht. Nu [eisers] stellen dat sprake is van nieuw aan het licht gekomen omstandigheden, zal de rechtbank onderzoeken of sprake is van ‘nieuwe bezwaren’ die nopen tot een zelfstandige beoordeling van de noodzaak tot onteigening5..

[Eisers] hebben bij de Kroon de bedenking ingebracht dat de door de gemeente ter visie gelegde grondtekeningen van elkaar afwijken en niet in overeenstemming zijn met de bestemmingsplanvoorschriften. In het KB is daaromtrent het volgende overwogen: ‘Uit het ingestelde onderzoek is gebleken dat de desbetreffende schetstekening door de gemeente per abuis aan de stukken was toegevoegd. In die schetstekening zijn er negen in plaats van acht aaneengesloten woningen geprojecteerd. Deze woningen staan evenwel niet op het perceel van reclamanten geprojecteerd. Op de schetstekening is tevens een voetpad geprojecteerd dat het perceel van [[eisers]] doorsnijdt. Mede door dit voetpad bleef er minder grond over voor de bouw van de zes woningen van reclamanten. De gemeente heeft de schetstekening aangepast door het pad op de goede plek op de tekening te projecteren. Niettemin hebben reclamanten onvoldoende aaneengesloten grond om de door hun gewenste zes aaneengesloten woningen op de wijze zoals de raad die voorstaat, zelf te realiseren.’

De rechtbank constateert dat de ‘nieuwe omstandigheden’ reeds bij de Kroon bekend waren en bij de Kroon in diens afwegingen zijn betrokken. Nieuw (voor [eisers]) is kennelijk alleen het advies aan de Kroon ‘om niet goed te keuren’. Het advies luidt echter in zijn geheel als volgt: ‘Afhankelijk van de door de Kroon te beoordelen ernst van de formele gebreken kan op grond van het voorgaande een keuze worden gemaakt uit drie mogelijkheden: A. Algehele onthouding van goedkeuring; B. Gedeeltelijke onthouding van goedkeuring (te weten voor wat betreft de twee bouwblokken met het beoogde voet- en fietspad; C. volledige goedkeuring.’ De Kroon heeft een en ander afwegende er kennelijk voor gekozen volledige goedkeuring te verlenen. Er is hier dan ook geen sprake van nieuwe omstandigheden die nopen tot een zelfstandige beoordeling van de onteigeningstitel.

De beantwoording van de vraag of de Kroon in redelijkheid tot de goedkeuring van het onteigeningsbesluit kon komen, dient plaats te vinden aan de hand van het bestemmingsplan. De omstandigheid dat de gemeente aanvankelijk een onjuiste schetstekening heeft overgelegd, kan het verweer niet doen slagen. De fout van de gemeente is hersteld en de Kroon kon — mede gelet op de omstandigheid dat blijkens het onderzoeksrapport zijdens de gemeente was aangegeven dat ‘het geenszins de bedoeling is van de gemeente of af te wijken van het bestemmingsplan met gebruikmaking van de flexibiliteitsbepaling’— in redelijkheid tot haar oordeel komen. Daarbij is mede in aanmerking genomen dat een en ander niet wezenlijk van invloed was op de beantwoording van de vraag of [eisers] tot zelfrealisatie in staat waren. Immers: zoals de Kroon terecht heeft overwogen hadden zij onvoldoende aaneengesloten grond om de door hun gewenste zes aaneengesloten woningen op de wijze zoals de raad die voorstaat, zelf te realiseren.’

‘Volgens [eisers] is bouwblok 2 uitgebreid in zuidelijke richting en is daarmee het voet-/ fietspad in zuidelijke richting verschoven en smaller geworden. Volgens de gemeente zou dit niet zo zijn en zouden [eisers] (en de onderzoeker van VROM, [betrokkene 2]) op het verkeerde been zijn gezet door onjuiste tekeningen van de gemeente. Bij e-mail van 4 juli 2008 namens de gemeente zou de ‘juiste’ tekening zijn verstrekt (…). Als deze tekening wordt vergeleken met de verkavelingstekening van het bestemmingsplan Hoenderbos III (…), welke verkavelingstekening (uiteraard) overeenstemt met de bestemmingsplankaart en het beeldkwaliteitsplan (…), dan is duidelijk te zien dat bouwblok 2 een flink aantal meters in zuidelijke richting is uitgebreid. (…). Hieruit blijkt naar het oordeel van [eisers] de juistheid van hun stelling dat de door de gemeente voorgestane vorm van uitvoering niet in overeenstemming is met het bestemmingsplan en hun gedetailleerde uiteenzetting hierover (…). Een en ander wordt ook bevestigd in de e-mail van 22 mei 2008 van [betrokkene 2] en de e-mail van 29 mei 2009 van [betrokkene 3] (…), wat er verder ook zij van de reactie op een en ander van de gemeente naderhand.’

‘Het debat bij de Rechtbank had immers betrekking op de stellingen van [eisers] dat juist de aanvankelijk ingebrachte tekeningen strijd met het bestemmingsplan opleverden, dat de Gemeente ten onrechte is toegestaan nieuwe tekeningen in te brengen en dat de handelwijze van de Gemeente een voor [eisers] onduidelijke situatie in het leven heeft geroepen.’

‘(…) Of de grondeigenaar zelf tot realisatie van de bestemming in staat is hangt dan ook af van de door de gemeente gekozen vorm van planuitvoering. In verband daarmee moet de grondeigenaar zich op de hoogte kunnen stellen van die door de gemeente gewenste vorm. Over het algemeen kan deze worden gevonden in de toelichting op het bestemmingsplan of de bijbehorende voorschriften en/of de beschrijving in hoofdlijnen bij het bestemmingsplan. Verder kan onteigening toch noodzakelijk blijken te zijn in het geval dat de grondeigenaar niet over voldoende aaneengesloten grond beschikt om zelf de bestemming op doelmatige wijze te kunnen realiseren of indien de te onteigenen grond geen afzonderlijk deel van een te realiseren complex kan vormen. Wanneer een bestemmingsplan integraal moet worden uitgevoerd kan de grondeigenaar evenmin een beroep op zelfrealisatie doen, indien hij daarvoor niet over voldoende grond beschikt.

Reclamanten [de erven; PJW] hebben een bouwplan voor de bouw van zes woningen — voor iedere erfgenaam één woning — op het te onteigenen perceel ingediend. Dit bouwplan is door de gemeente van de hand gewezen, omdat het niet in overeenstemming is met het bestemmingsplan. Uit de Ons overgelegde stukken blijkt dat de te bouwen zes woningen niet als afzonderlijk woonblok op het perceel van reclamanten kunnen worden gebouwd, omdat reclamanten daarvoor niet over voldoende aaneengesloten grond beschikken. Voor zover reclamanten zich beroepen op het particulier opdrachtgeverschap, overwegen Wij dat het plan integraal dient te worden uitgevoerd in de vorm zoals de raad die voorstaat. De grond van reclamanten is bestemd voor de realisering van geschakelde woningbouw die tevens als geluidswal dient voor het achterliggende plangebied.’

‘Ten aanzien van de bedenking van reclamanten inzake de door de gemeente ter visie gelegde grondtekeningen die van elkaar zouden afwijken en dat deze niet in overeenstemming zijn met de bestemmingsplanvoorschriften, overwegen Wij als volgt. Uit het ingestelde onderzoek is gebleken dat de desbetreffende schetstekening door de gemeente per abuis aan de stukken was toegevoegd. In die schetstekening zijn er negen in plaats van acht aaneengesloten woningen geprojecteerd. Deze woningen staan evenwel niet op het perceel van de reclamanten geprojecteerd. Op de schetstekening is tevens een voetpad geprojecteerd dat het perceel van reclamanten doorsnijdt. Mede door dit voetpad bleef er minder grond over voor de bouw van de zes woningen van reclamanten. De gemeente heeft de schetstekening aangepast door het pad op de goede plek op de tekening te projecteren. Niettemin hebben reclamanten onvoldoende aaneengesloten grond om de door hun gewenste zes aaneengesloten woningen op de wijze zoals de raad die voor staat, zelf te realiseren.’

Voor wat betreft de andere twee bouwblokken én het tussen deze bouwblokken als ‘verkeer en verblijf’ bestemde voet- en fietspad die ten dele zijn gesitueerd op de te onteigenen grond, lijkt de gemeente een vorm van uitvoering te beogen die niet is toegestaan zonder dat burgemeester en wethouders van hun wijzigingsbevoegdheid (artikel 14.1 onder c. van het bestemmingsplan) gebruikmaken. Dit geldt voor beide kaveltekeningen, die overigens onderling ook afwijken voor wat betreft deze twee bouwblokken en het pad. Desgevraagd werd mij aanvankelijk medegedeeld dat de tekening (waarop onder meer de negen woningen van het aangrenzende bouwblok staan ingetekend) de vorm van uitvoering is die de gemeente voorstaat. De gemeente deelde in dit verband namelijk mee: ‘Het voet-/ fietspad zal met toepassing van de wijzigingsbevoegdheid ex art. 14.1, onder c, in zuidelijke richting worden verschoven, zodat het noordelijk gelegen bestemmingsvlak ‘Woondoeleinden’ voldoende breedte krijgt om hier 6 woningen met een minimale breedte van 8 meter te kunnen bouwen.’ Op mijn vraag of de procedure ex artikel 11, 1e lid, WRO juncto artikel 15 van het bestemmingsplan reeds is opgestart, werd ontkennend geantwoord.

Echter: in een op 4 juli 2008 overhandigde notitie van [betrokkene 4], adviseur van de gemeente, wordt aangegeven dat het geenszins de bedoeling is van de gemeente om af te wijken van het bestemmingsplan met gebruikmaking van een flexibiliteitsbepaling. Bij de notitie is een juiste inrichtingsschets gevoegd. De bij het onteigeningsplan gevoegde schetsen hadden slechts een indicatief karakter, aldus [betrokkene 4]. Hij is van mening dat het bestemmingsplan leidend moet zijn voor de beoordeling van de onteigeningsnoodzaak; niet een onjuiste inrichtingsschets. Deze mening vindt hij terug in het KB van 6 augustus 2002, no. 02.003640 (Oss). Een aantal zinnen in het KB heeft hij onderstreept. Kortheidshalve verwijs ik naar de notitie.

Hoe het ook zij: bij de terinzagelegging van een onteigeningsplan is een inrichtingsschets geen vereiste. De gemeente heeft deze schetsen echter tot het onteigeningsplan (letterlijk) bestempeld, mede om aan te tonen dat de wens tot zelfrealisatie van de eigenaren niet kan worden gehonoreerd. bij de opmerking dat het slechts om indicatieve schetsen gaat, zet ik dan ook vraagtekens. Daarbij komt dat, uitgaande van de onjuiste indicatieve schetsen er meer aanleiding zou zijn om zelfrealisatie niet te honoreren dan bij de ‘juiste’ schetsen het geval is. Onzorgvuldigheid naar de eigenaren toe dus.

Voorts merk ik op dat [betrokkene 4] het in zijn notitie heeft over ‘een bij de notitie gevoegde juiste schets’. Door deze woordkeuze wordt gesuggereerd dat deze schets abusievelijk bij de onteigeningsstukken ontbrak. Feit is echter dat de ‘juiste’ schets ten tijde van het onteigeningsonderzoek is ontstaan; niet spontaan maar naar aanleiding van mijn opmerkingen over de tervisiegelegde schetsen;’

‘De belangen van de eigenaren omtrent hun beroep op zelfrealisatie, kan slechts betrekking hebben op een bouwblok van zes aaneengesloten woningen. Of zij hiertoe in staat zullen zijn, betwijfel ik zeer. Een en ander hangt onder meer af van de bereidwilligheid van de gemeente om te komen tot een grondruil en/of van de bereidwilligheid van de gemeente tot het verlenen van vrijstelling van bestemmingsplanbepalingen c.q. tot gebruikmaking van de wijzigingsbevoegdheid. Die bereidheid is er bij de gemeente niet.’

‘Gelet op het feit dat reclamanten geen bouwplan op uitsluitend hun grond zullen kunnen ontwikkelen dat voldoet aan het bestemmingsplan, kan de Kroon mogelijk overwegen de bedenkingen ongegrond te verklaren en het onteigeningsbesluit volledig goed te keuren. Zou de gemeente immers ‘juiste’ noch ‘onjuiste’ kaveltekeningen ter visie hebben gelegd, dan had dat, gelet op de eigendomsbegrenzing en de bestemmingsplanvoorschriften, geen verschil gemaakt in de beoordeling van de zelfrealisatie(on)mogelijkheid van reclamanten.’

‘niet in geschil (…) dat de onteigening geschiedt ter uitvoering van het plan ‘Hoenderbos III’.’

In het voor het hof na verwijzing gevoerde onteigeningsgeding heeft Van de Bree het bij KB goedgekeurde besluit van de gemeenteraad tot onteigening in het belang van de ruimtelijke ontwikkeling en van de volkshuisvesting ter uitvoering van het bestemmingsplan ‘Wielwijk — 3e herziening’ bestreden met een beroep op art. 6 lid 1 EVRM. Ingevolge die bepaling heeft Van de Bree aanspraak op behandeling van zijn bezwaren door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie. Als een zodanige behandeling kan de besluitvorming van de gemeenteraad en van de Kroon op de wijze, voorgeschreven bij de art. 79 t/m 86 Ow, niet worden aangemerkt, gelet op de in een vergelijkbaar geval gegeven beslissing van het EHRM van 23 okt. 1985, gepubl. in NJ 1986, 102.

In het arrest van 9 mei 1986, waarbij het hof in zijn arrest van 10 april 1987 heeft volhard, is als vaststaande aangenomen: dat de gemeenteraad op 18 jan. 1983 heeft besloten ten behoeve van de uitvoering van voormeld bestemmingsplan, zoals op de plankaart van dat plan aangegeven, ten name van de gemeente het thans, sedert 16 juli 1984, aan Van de Bree in eigendom toebehorend perceelsgedeelte te onteigenen; dat de Kroon bij besluit van 7 sept. 1983 dit besluit, zoals gewijzigd bij raadsbesluit van 5 juli 1983, gedeeltelijk heeft goedgekeurd.

In het arrest van 10 april 1987 heeft het hof als vaststaande aangemerkt: dat de bovenbedoelde plankaart voor het onteigende als bestemmingen geeft(a)groenvoorziening, plantsoen, berm,(b)verkeer, weg, verharding,(c)woondoeleinden, eengezinshuizen,(d)erf en(e)tuin;dat in een door de gemeente overgelegd kaartje, genaamd ‘Wielwijk, ontwerp 6e herziening’, en het ontwerp ‘bestemmingsplan Wielwijk 1985’, waaraan het kaartje is ontleend, een andere situering wordt gegeven voor de op vorenbedoelde plankaart aangegeven bestemmingen (b) tot en met (d) dan op de plankaart is geschied, terwijl wat de bestemming (a) betreft deze ten behoeve van een bredere bestemming (b) is versmald.

Uit een en ander heeft het hof afgeleid dat op grond van het ontwerp ‘bestemmingsplan Wielwijk 1985’ moet worden aangenomen dat thans niet zeker is dat de bestemmingen (b), (c), (d) en (e) overeenkomstig de plankaart ‘Wielwijk — 3e herziening’ zullen worden uitgevoerd, en dat mitsdien de noodzaak tot onteigening ter uitvoering van het bestemmingsplan ‘Wielwijk — 3e herziening’ overeenkomstig de plankaart van dat plan, waarop dit geding betrekking heeft, thans ontbreekt.

Hierdoor heeft het hof zich terecht laten leiden tot de slotsom dat de gemeente in haar vordering niet-ontvankelijk is voor zover het ontwerp 1985 de bestemmingen op de plankaart van dat ontwerp niet aanwijst als ‘groenvoorzieningen’. De omstandigheid dat Van de Bree tegen het (voorgenomen) onteigeningsbesluit geen bezwaar heeft kunnen indienen, omdat hij destijds, toen de mogelijkheid daartoe openstond, nog geen belanghebbende was, en zich met zijn bezwaren ook niet spontaan tot de Kroon heeft gewend, doet hieraan niet af. De grond voor de niet-ontvankelijkverklaring is immers niet een omstandigheid die had kunnen worden betrokken in een afweging van zodanige bezwaren — die in het geval van rechtsovergang in het algemeen beperkt dienen te blijven tot die welke de rechtsvoorganger tijdig heeft aangevoerd — tegen de belangen, welke de gemeente heeft bij uitvoering van het bestemmingsplan ‘Wielwijk — 3e herziening’, doch een gebleken onzekerheid aangaande de wil van de gemeente om over te gaan tot uitvoering van dat bestemmingsplan, welke onzekerheid zozeer aan de rechtmatigheid van de onteigening in de weg staat dat hier voor een afweging als voormeld geen plaats is.’

Het door de rechtbank niet naar de inhoud onderzochte betoog van Semler houdt onmiskenbaar in dat het (besluit tot goedkeuring van het) onteigeningsbesluit in strijd is met de wet, omdat de voorgenomen onteigening niet geschiedt ten behoeve van de uitvoering van het gewijzigde bestemmingsplan, dat immers niet voorziet in de bouw van bergingen ten behoeve van appartementen. Voor de beantwoording van de vraag of het onteigeningsbesluit aldus in strijd is met de wet, is toetsing van de aan dat besluit ten grondslag liggende belangenafweging niet aan de orde, zodat er geen reden bestaat in het algemeen te verlangen dat de voor beantwoording van die vraag aangedragen argumenten reeds tijdig in de procedure voorafgaand aan het onteigeningsgeding naar voren zijn gebracht. De onteigeningsrechter dient, indien een verweer van de hierbedoelde strekking wordt gevoerd, daaromtrent een gemotiveerde beslissing te geven, ongeacht of de in het kader van dat verweer aangevoerde argumenten ook reeds tijdig in de aan het onteigeningsgeding voorafgaande procedure naar voren zijn gebracht. Nu de Rechtbank zulks heeft miskend, wordt het onderdeel in zoverre terecht voorgesteld.

Het hier bedoelde betoog van Semler berust echter uitsluitend op het — vaststaande — feit dat op de tekening van het op te richten gebouw, die met het onteigeningsbesluit ter inzage is gelegd, behalve parkeerruimte voor 270 auto's ook, op de begane grond, een kleine ruimte is ingetekend voor vier bergingen van in de nabijheid te realiseren appartementen. De stukken van het geding en het vonnis van de Rechtbank laten geen andere conclusie toe dan dat het hier slechts om een mogelijkheid gaat tot gebruik van een zeer klein deel van het gebouw, die wegens haar ondergeschikte betekenis niet afdoet aan de aard en inrichting van dat gebouw als parkeergarage in de zin van artikel 20A onder c van de planvoorschriften, te weten: een gebouw ‘dienende als stallingsruimte voor motorvoertuigen’. Op grond van het voorgaande is derhalve niet de gevolgtrekking gerechtvaardigd dat het volgens het onteigeningsbesluit op te richten gebouw geen parkeergarage is en derhalve evenmin de gevolgtrekking dat de onteigening niet geschiedt ter uitvoering van het gewijzigde bestemmingsplan. Nu blijkens de stukken van het geding en het vonnis van de Rechtbank geen andere feiten ter ondersteuning van dit verweer van Semler zijn aangevoerd, leidt het vooroverwogene tot de slotsom dat de Rechtbank dit verweer slechts had kunnen verwerpen, zodat dit onderdeel van het middel niet tot cassatie kan leiden.’

(…). Beslissend is (…) of gelet op de uit die kaart blijkende wijziging niet meer kan worden gezegd dat de onteigening geschiedt ter uitvoering van het bouwplan waarvoor onteigend wordt. Bij de beantwoording van die vraag moet de betekenis van de wijziging voor het gehele bouwplan worden bezien. Dat in aanmerking genomen heeft de Rechtbank zonder miskenning van enige rechtsregel die vraag ontkennend kunnen beantwoorden, zoals zij gedaan heeft. De enkele omstandigheid dat in een bouwplan vijf in plaats van vier bouwkavels op eenzelfde oppervlakte zijn ingetekend, dwingt niet tot de gevolgtrekking dat het niet meer om hetzelfde bouwplan gaat.’

Indien in een onteigeningsgeding het verweer wordt gevoerd dat de noodzaak tot onteigening ontbreekt op grond van de stelling dat de betrokken partij, al dan niet samen met anderen, bereid en in staat is de beoogde bestemming zelf te realiseren, heeft de rechter slechts de vraag te beantwoorden of de onteigenende partij bij het nemen van het onteigeningsbesluit — dan wel de Kroon bij de goedkeuring daarvan — in redelijkheid tot het oordeel heeft kunnen komen dat die bereidheid of mogelijkheid niet bestaat, en dient de rechter bij de beantwoording van die vraag alleen acht te slaan op feiten die in de procedure voorafgaande aan het onteigeningsgeding tijdig naar voren zijn gebracht.

De wetgever heeft in de Onteigeningswet aan de burgerlijke rechter die zich over de vordering tot onteigening moet uitspreken, immers een nauwkeurig afgebakende taak opgedragen. Tot die taak behoort niet de beoordeling van de vraag naar het algemene nut van het voorgenomen werk en de omvang daarvan, naar de plaats waar het werk tot uitvoering moet komen, naar de voor de uitvoering van dat werk benodigde grond met nauwkeurige aanwijzing van de desbetreffende terreinen en — behoudens hetgeen hierna in 4.2.3 daaromtrent zal worden overwogen — naar de noodzaak om tot onteigening over te gaan, noch de afweging van de bij dit een en ander betrokken belangen, met name het algemene belang tegenover het door de onteigening te treffen individuele belang van de bij die terreinen belanghebbenden; de beoordeling van die vragen is overgelaten aan het bestuur. Met dit wettelijke stelsel is een zelfstandige beoordeling van voormelde vragen door de onteigeningsrechter naar het tijdstip van zijn uitspraak in strijd. Weliswaar brengt het bepaalde in artikel 6 EVRM mee dat, voorzover door dit stelsel wordt tekortgedaan aan de in dat verdragsartikel bedoelde waarborgen, de Onteigeningswet buiten toepassing moet blijven, doch artikel 6 dwingt niet tot een verdergaande inbreuk op evenbedoeld wettelijk stelsel dan dat de rechter de rechtmatigheid van (het besluit tot goedkeuring van) het onteigeningsbesluit dient te toetsen en wel naar de situatie ten tijde van het (goedkeurings)besluit, zulks op grondslag van de tegen de onteigening gerichte bezwaren welke reeds in de aan het onteigeningsgeding voorafgaande procedure bij het bestuur naar voren zijn gebracht. Voormelde verdragsbepaling dwingt de onteigeningsrechter dan ook niet tot een beoordeling van nieuwe bezwaren tegen de onteigening dan wel tot een beoordeling van nieuwe feiten, welke worden aangevoerd ter ondersteuning van reeds door het bestuur verworpen bezwaren, een en ander naar het tijdstip van zijn uitspraak.

Voor een zelfstandige beoordeling door de onteigeningsrechter van de noodzaak tot onteigening naar het tijdstip van zijn uitspraak is wel plaats indien hetgeen de gedaagde aanvoert met betrekking tot de noodzaak van onteigening, zo dat juist wordt bevonden, meebrengt dat de onteigening in het licht van na (de goedkeuring van) het onteigeningsbesluit gewijzigde of aan het licht gekomen omstandigheden aan de zijde van de onteigenende partij in strijd is met het recht omdat de onteigening niet (meer) geschiedt ten behoeve van het doel waarvoor volgens het onteigeningsbesluit onteigend wordt (vgl. HR 10-8-1994, nr. 1172, NJ 1996, 35) of omdat tengevolge van gewijzigde inzichten met betrekking tot de uitvoering van een bestemmingsplan of enig ander aan de onteigeningswet ten grondslag liggend besluit of plan niet (meer) kan worden gezegd dat de onteigening geschiedt ter uitvoering van dat plan (vgl. HR 25-5-1988, nr. 1088, NJ 1988, 927).’