Inleiding

De feitelijke verhouding tussen de partijen bij een rechtsbetrekking beïnvloedt de werking van de redelijkheid en billijkheid. Maar waarom houdt de redelijkheid en billijkheid eigenlijk rekening met deze verhoudingen? Partijen die rechtsgevolgen willen verbinden aan een feitelijke verhouding kunnen toch rechtshandelingen verrichten? Zij kunnen bijvoorbeeld een overeenkomst sluiten. Dit gebeurt echter niet altijd. Een feitelijke verhouding kan ertoe leiden dat er geen of een andere overeenkomst wordt gesloten. De verhouding leidt tot een rechtsbetrekking die afwijkt van de rechtsbetrekking die zonder deze feitelijke verhouding tot stand zou zijn gekomen. Dit kan in strijd zijn met de redelijkheid en billijkheid. De discrepantie kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van misbruik van de feitelijke verhouding. De redelijkheid en billijkheid verzet zich daarnaast tegen het beschamen van verwachtingen die gerechtvaardigd zijn op grond van de verhouding.

Een grote verscheidenheid aan feitelijke verhoudingen beïnvloedt de werking van de redelijkheid en billijkheid. Deze feitelijke verhoudingen bezitten echter telkens één of meer kenmerken. De invloed van de verhoudingen vloeit voort uit deze kenmerken. In de volgende subparagrafen bespreek ik deze kenmerken. Ik bespreek achtereenvolgens de invloed van afhankelijkheid (§ 5.2.1), vertrouwen (§ 5.2.2) en samenwerking (§ 5.2.3).