6.9 Tot besluit: ontwikkelingen in de rechtspraktijk tijdens het onderzoek

Gedurende de uitvoering van het empirische onderzoek bij de rechtbanken hebben zich op beleids- en wetgevingsniveau verschillende ontwikkelingen voorgedaan in het Nederlandse jeugdstrafrecht die van invloed zijn op de voorlopige hechtenispraktijk van minderjarigen. Hierbij kan worden gedacht aan de invoering van de ZSM-werkwijze,1 de implementatie van het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtsketen (LIJ),2 de decentralisatie van de jeugdzorg en de inwerkingtreding van de Jeugdwet3 en de introductie en uitvoering van het Masterplan DJI en de daarmee gepaard gaande sluiting c.q. samenvoeging van diverse justitiële jeugdinrichtingen.4 De mate waarin deze ontwikkelingen in het onderhavige onderzoek aan de orde komen, hangt voor een belangrijk deel af van het moment waarop de observaties zijn verricht en de interviews zijn afgenomen met de respondenten die in de praktijk met deze ontwikkelingen te maken hebben. Zo was ZSM ten tijde van de interviews met de officieren van justitie in alle betrokken arrondissementsparketten geïmplementeerd.5 Hetzelfde geldt voor het LIJ ten tijde van de interviews met de medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming en jeugdreclassering.6 De decentralisatie van de jeugdzorg en de Jeugdwet waren ten tijde van de interviews met jeugdreclasseerders weliswaar al wel ingevoerd, maar zodanig pril dat sommige respondenten aangaven dat zij de gevolgen nog niet helemaal konden overzien.7 Het Masterplan DJI was ten tijde van de interviews met de medewerkers van justitiële jeugdinrichtingen bekend, maar de hieruit voortvloeiende sluiting van verschillende inrichtingen heeft pas na de interviews plaatsgevonden.8

Vanuit dit perspectief moet de in de volgende hoofdstukken weergegeven schets van de voorlopige hechtenispraktijk van minderjarigen worden gelezen als een verzameling van ‘momentweergaven’ van een constant in ontwikkeling zijnde praktijk. Tegelijkertijd gaan veranderingen in de praktijk doorgaans niet over één nacht ijs. Zeker als het gaat om principes, opvattingen en percepties van professionals op basis waarvan zij in de praktijk invulling geven aan hun rol, kan worden verwacht dat deze in beginsel niet bij elke beleidswijziging fundamenteel zullen veranderen. Tegen deze achtergrond moeten de volgende hoofdstukken worden gelezen als een dwarsdoorsnede van de voorlopige hechtenispraktijk van minderjarigen, zoals deze in de vijf onderzochte arrondissementen in de betreffende onderzoeksperiode bestond.