HR, 03-07-2012, nr. 11/02669

Het Gerechtshof Amsterdam heeft verdachte op 17 december 2010, na vernietiging van een arrest van het Gerechtshof 's-Gravenhage van 23 januari 2008 en verwijzing door de Hoge Raad bij arrest van 2 februari 2010, voor 1 en 2 primair, eerste alternatief: De voortgezette handeling van het deelnemen aan een organisatie tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, en voor 2 primair, tweede alternatief: Het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van terroristische misdrijven, en het door het gerechtshof Den Haag onder 5 bewezen verklaarde: Medeplegen van handelen in strijd met artikel 26, eerste lid van de Wet wapens en munitie en het feit begaan met betrekking tot een wapen van categorie II, meermalen gepleegd, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 38 maanden.

Mr. B.T. Nooitgedagt, advocaat te Amsterdam, heeft cassatie ingesteld. Mr. R.A. van der Horst, advocaat te Amsterdam, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie.

Het hof heeft - voorzover aan zijn oordeel onderworpen - bewezen verklaard dat

Het eerste middel klaagt over de beslissing van het hof om niet over te gaan tot het oproepen van door de verdediging verzochte getuigen. Dat de getuigen eerder al zijn gehoord door de rechter-commissaris of ter terechtzitting van de rechtbank in eerste aanleg kan wel zo zijn, maar die omstandigheid is maar van betrekkelijk belang nu na de veroordeling in eerste aanleg het accent in de strafzaak meer is komen te liggen op de uitingsdelicten als misdrijven waarop het oogmerk van de organisatie was gericht dan op geweldsdelicten. Het hof heeft ook de getuigen die eerder door het gerechtshof te 's-Gravenhage zijn gehoord ten onrechte afgewezen door onbegrijpelijkerwijs voorbij te gaan aan het belang van het horen van deze getuigen op de onderdelen die zijn geformuleerd.2.

Het proces-verbaal van de regiezitting van 16 juli 2010 houdt het volgende in:

De beslissing van het hof is neergelegd in het proces-verbaal van de zitting van 2 augustus 2010:

Ter terechtzitting van 30 november 2010 heeft de advocaat van verdachte in dupliek het woord gevoerd. In dupliek zijn nog een aantal verzoeken aan het hof voorgelegd. Het hof heeft in zijn arrest aldus gereageerd:

Ik stel als algemene opmerking voorop dat de geschriften die telkens ter sprake komen in de bewijsconstructie van het hof en de besprekingen in de huiskamer van [medeverdachte 7] dropen van haat en geweld jegens iedereen die op enigerlei wijze afweek van de lijn die in de groep als zaligmakend werd beschouwd. Het dreigen met levensdelicten, het beledigen en discrimineren, het afroepen van onheil en verderf, het uitspreken van gevoelens van haat jegens anderen en de afkeer van democratie en van de Nederlandse rechtsstaat lijken een inherent en onlosmakelijk onderdeel te zijn van de levensbeschouwing en godsdienstbeleving van de deelnemers aan de organisaties. Uit de voorhanden geschriften blijkt ook wel dat zij beseffen dat zij op deze wijze de oorlog verklaren aan de Nederlandse samenleving. Zij waren er zich van bewust dat open brieven zoals aan Hirsi Ali, aan Aboutaleb en aan het Nederlandse volk hen blootstellen aan het risico van vervolging. Het kan dan niet als een donderslag bij heldere hemel komen als zij op een gegeven moment voor het aanzetten tot haat, ook strafrechtelijk, ter verantwoording worden geroepen.

Wanneer getuigen bij de rechter-commissaris worden ondervraagd over de aard en inhoud van de huiskamerbijeenkomsten en over de betekenis van aangetroffen geschriften zijn natuurlijk deze aspecten van hun overtuiging aan de orde gesteld of konden die aan de orde worden gesteld.

Ter terechtzitting van 15 februari 2007 van het hof te 's-Gravenhage is de tenlastelegging gewijzigd en is aan het oogmerk van de criminele organisaties toegevoegd het oogmerk op het begaan van het misdrijf van artikel 137d Sr, het aanzetten tot haat, discriminatie en geweld. Na deze wijziging van de tenlastelegging zijn nog ter terechtzitting van het hof te 's-Gravenhage als getuigen gehoord:3. [medeverdachte 7] (9 mei 2007), nogmaals [medeverdachte 7] (25 mei 2007), [verdachte 2] en [medeverdachte 6] (30 mei 2007), [medeverdachte 10] (1 juni 2007), [verdachte 7] en [verdachte 2] (11 juni 2007), [medeverdachte 4] (12 juni 2007), [verdachte 3] (24 juli 2007), [verdachte 7] nogmaals (12 september 2007), [medeverdachte 1] (13 september 2007), nogmaals [verdachte 3] (26 september 2007).

Het hof heeft het (nogmaals) horen van deze getuigen niet noodzakelijk gevonden.

Wat betreft alle getuigen die de schriftuur noemt heeft de verdediging de gelegenheid gehad hen te ondervragen, hetzij, na wijziging van de tenlastelegging, in hoger beroep, hetzij bij de rechter-commissaris. De tenlastelegging was al gewijzigd, en verwees ook naar artikel 137d Sr, toen getuigen in hoger beroep door de verdediging konden worden ondervraagd. Dat er sprake zou zijn geweest van een wijziging in de accenten binnen het oogmerk van die organisaties en dat die getuigen daarover niet aan de tand konden worden gevoeld mist dus feitelijke grondslag. De verdediging is in de gelegenheid geweest andere getuigen ook nog of alleen ten overstaan van de rechter-commissaris te horen. Zoals ik hiervoor heb uiteengezet was daar gelegenheid en ook voldoende aanleiding om deze getuigen te ondervragen over het aanzetten tot haat en discriminatie jegens ongelovigen en over de gang van zaken met betrekking tot de huiskamerbijeenkomsten en de totstandkoming en verspreiding van het aangetroffen haatzaaiend materiaal. De vragen die de verdediging blijkens het verhandelde ter terechtzitting van 16 juli 2010 nog aan deze getuige wilde stellen konden al aan deze getuigen zijn voorgehouden bij hun eerdere verhoren ten overstaan van de rechter en in aanwezigheid van de verdediging. De vragen hebben geen betrekking op nieuwe gezichtspunten of op nieuwe ontwikkelingen. De afwijzing door het hof van het verzoek om deze getuigen nogmaals op te roepen geeft geen blijk van een verkeerde rechtsopvatting en de motivering die het hof aan deze beslissing te grondslag heeft gelegd acht ik niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.

Het tweede middel klaagt dat het bewijs voor het deelnemen aan de in de bewezenverklaring genoemde organisaties ontoereikend is. Daar kan alleen maar uit volgen dat verdachte kennis heeft genomen van het geschrift "How to catch a wolf", maar niet dat verdachte ook andere documenten in zijn bezit heeft gehad. Evenmin kan uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid waarover tijdens de bijeenkomsten ten huize van [medeverdachte 7] werd gesproken. Verdachte wist evenmin dat er plannen waren geschriften te publiceren. Uitlatingen van verdachte van die strekking kunnen niet serieus worden genomen.

Van het aan een organisatie als bedoeld in artikel 140 Sr deelnemen is slechts dan sprake, indien de betrokkene behoort tot het samenwerkingsverband en een aandeel heeft in, dan wel ondersteunt, gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het in dat artikel bedoelde oogmerk.4. De bestanddelen van artikel 140a Sr zijn voor het grootste deel ontleend aan artikel 140 Sr, en dienen - zoals het hof ook in zijn arrest heeft overwogen - op dezelfde wijze te worden uitgelegd.5.

Het slechts optreden als gastspreker of bijwonen van een vergadering van de organisatie is nog geen deelneming daaraan.6. Het enkel mondeling steun verlenen aan leden van de organisatie is evenmin genoeg om van deelnemen aan de organisatie te kunnen spreken.7. Anders staat het met ledenwerving en fondsenwerving.8. Ook het geven van training kan deelnemen aan een (terroristische) organisatie zijn als bijvoorbeeld het te geven onderricht samenhangt met het begaan van terroristische misdrijven. De Minister noemde ook nog het witwassen van geld voor een terroristische organisatie en het verzamelen van inlichtingen.9.

In zijn arrest heeft het hof het volgende over het deelnemen overwogen:

In de aanvulling op het verkort arrest heeft het hof de bewijsmiddelen opgenomen waarui van het deelnemen door verdachte zou kunnen blijken.

[Medeverdachte 1] heeft verdachte in de woning van [medeverdachte 7] gezien (bewijsmiddel 4). Verdachte volgde lessen van [medeverdachte 8] (bewijsmiddel 12). [Medeverdachte 4] kende verdachte sinds februari 2003. Zij zagen elkaar regelmatig. [Medeverdachte 4] zag hem vaak in de woning van [medeverdachte 7]. De groep kenmerkt zich door het geloof in Tawheed, de afkeer van de westerse samenleving en het verwerpen van andere wetgeving dan die rechtstreekse van Allah afkomstig is (bewijsmiddel 13). [Verdachte 1] heeft verdachte ook regelmatig bij [medeverdachte 7] gezien (bewijsmiddel 16). [Medeverdachte 5] verklaart in gelijke zin in bewijsmiddel 19. Tijdens die bijeenkomsten werd over het geloof gesproken aan de hand van documenten en boeken. [Medeverdachte 5] zegt dat hij verdachte ook heeft ontmoet als er in de periode van 1 mei 2003 tot midden november 2004 over het geloof werd gesproken bij [medeverdachte 7] thuis (bewijsmiddel 20). [Medeverdachte 6] heeft de verdachte vaak in de woning van [medeverdachte 7] gezien (bewijsmiddel 21). Tijdens de bijeenkomsten ten huize van [medeverdachte 7] werden wel filmpjes getoond van onthoofdingen en liquidaties (bewijsmiddel 24). Verdachte bracht volgens [verdachte 2] wel eens filmpjes op cd's waarin kinderen en vrouwen werden afgeslacht en waarin tanks van het Russische leger werden opgeblazen (bewijsmiddel 31). [Verdachte 2] heeft ook gezegd dat verdachte en [verdachte 1] broeders zijn met dezelfde geloofsovertuiging en dat zij hem veel standaarddingen van de Islam hebben bijgebracht (bewijsmiddel 35). Ook [medeverdachte 10] heeft verdachte wel bij [medeverdachte 7] gezien als daar over het geloof werd gesproken. Aan de leden van de groep deelde [medeverdachte 7] stukken van zijn hand uit (bewijsmiddel 54). Bewijsmiddel 97 is een geschrift waarin een gesprek tussen verdachte en [verdachte 6] is verwoord. Dat bewijsmiddel geeft de inhoud van dat gesprek aldus weer:

[verdachte 5]: Deze is echt hard, begrijp je? Dit moet allemaal, allemaal geprint worden, weetje, dit moet uitgedeeld worden.

[verdachte 6]: Inderdaad, vriend. How to Catch a Wolf, alsjeblieft.

[verdachte 5]: Ja, maar dit is goed, man, je wordt helemaal rustig, man.

[verdachte 5]: "Open brief aan de liegende Burgermeester".

[verdachte 5]: Deze moeten echt allemaal geprint worden echt waar, ... maar dat van die drukkerij hè? ... dan gaan we vragen of zij dat gewoon willen printen, weet je, het is toch goedkoper daar ... dat kost twee euro, begrijp je?

[verdachte 6]: Voor de moslims?

[verdachte 5]: Ja, voor de moslims, voor twee euro wordt het professioneel gedrukt, sorry, soms kost dat twee euro per stuk, twee tot drie euro.

[verdachte 6]: Geen boekjes van de ... ?.

[verdachte 5]: Ja, Catch a Wolf, begrijp je?

[verdachte 5]: Met alles daarbij, dan ga ik al die brieven bij elkaar verzamelen, dan is het zo een boekje, begrijp je?

[verdachte 5]: Ja, maar dat kunnen wij wel regelen.. .[Medeverdachte 10] heeft alles ja, begrijp je? Van de fundamentalistische site, de laatste die nog uit moet komen, die zond deze uit."

Verdachte heeft hierover in bewijsmiddel 7 verklaard:

Uit de inhoud van het afgeluisterde gesprek maak ik op dat verdachte van plan was om nog meer documenten uit te geven dan alleen maar het stuk "How to catch a wolf".10. Voorts is uit de verklaring van [verdachte 2] (bewijsmiddel 31) af te leiden dat verdachte materiaal verspreidde dat paste in de geloofsverkondiging.

Uit de gebezigde bewijsmiddelen heeft het hof mijns inziens kunnen afleiden dat verdachte een aandeel heeft gehad in gedragingen die verband hielden met de misdrijven waarop het oogmerk van de organisatie was gericht en de realisering van deze misdrijven daadwerkelijk heeft ondersteund.

Beide middelen falen. Het eerste middel kan naar mijn oordeel met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.