8.3 Advocaat

Minderjarige verdachten worden in aanloop naar, en gedurende het voorlopige hechtenistraject bijgestaan door een advocaat. De ontwikkelingen die in gang zijn gezet naar aanleiding van het in 2008 gewezen Salduz-arrest van het EHRM,1 hebben ertoe geleid dat (aangehouden) minderjarige verdachten in Nederland recht hebben op consultatiebijstand door een advocaat voorafgaand aan het politieverhoor en op verhoorbijstand tijdens het politieverhoor.2 Voorts is wettelijk vastgelegd dat de minderjarige verdachte zich tijdens de voorgeleiding bij de (hulp)officier van justitie in het kader van de inverzekeringstelling, tijdens de voorgeleiding bij de rechter-commissaris en de daarop volgende raadkamerzittingen mag laten bijstaan door een advocaat,3 hetgeen in de praktijk (vrijwel) altijd gebeurt.4 Verder kan de advocaat namens de minderjarige verdachte ook tussentijds een verzoek tot opheffing of schorsing van de voorlopige hechtenis of een verzoek tot wijziging van de schorsingsvoorwaarden indienen en bijstand verlenen tijdens de behandeling daarvan door de rechter-commissaris of raadkamer.5 Ook verleent de advocaat bijstand aan de minderjarige verdachte tijdens de behandeling van een vordering tot opheffing van de schorsing.6 Sinds 2013 zijn uitsluitend gespecialiseerde advocaten bevoegd om minderjarigen bij te staan in jeugdstrafzaken.7

In deze paragraaf wordt aan de hand van de bevindingen die voortkomen uit tien semigestructureerde interviews met advocaten8 en observaties van 225 voorgeleidingen en raadkamerzittingen, inzicht gegeven in de rol van de advocaat – en de wijze waarop hieraan invulling wordt gegeven – in de voorlopige hechtenispraktijk van minderjarigen. Allereerst wordt aandacht besteed aan de rol van de advocaat in aanloop naar, en tijdens het voorlopige hechtenistraject en aan de taakopvatting(en) van advocaten ten aanzien van het bijstaan van minderjarigen in jeugdstrafzaken (par. 8.3.1). Vervolgens wordt uitgebreid ingegaan op de wijze waarop de advocaat zijn standpunt(en) bepaalt die hij tijdens de voorgeleiding of raadkamerzitting naar voren brengt ten aanzien van de vordering tot inbewaringstelling of gevangenhouding en de eventuele schorsing daarvan (par. 8.3.2). Hierbij wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de verdedigingsstrategie, de proceshouding en het inhoudelijke verweer. Voorts wordt nog kort ingegaan op het verweer van de advocaat ten aanzien van een vordering tot opheffing van de schorsing (par. 8.3.3). Tot slot wordt de samenhang tussen de voorlopige hechtenis en de straf in de jeugdstrafrechtspraktijk belicht vanuit het perspectief van de advocaat (par. 8.3.4).