HR, 06-03-2015, nr. 14/06072

(i)

In het dit geding inleidend, op 14 augustus 2014 ingekomen, verzoekschrift heeft de Officier van Justitie — op verzoek van Pro Persona — de rechtbank verzocht een voorlopige machtiging te verlenen voor het doen opnemen en het doen verblijven van mevrouw [verzoekster] ‘in een psychiatrisch ziekenhuis/ verpleeginrichting/ zwakzinnigeninrichting’.

(ii)

Volgens de daarbij gevoegde geneeskundige verklaring van psychiater [A] (rubriek 4.a) toonde mevrouw [verzoekster] (een bejaarde vrouw van 77 jaar)

‘(…) temperamentsproblemen. Sterke neiging tot externalisering en een dominante neiging te reguleren, vermijden en te ontkennen. Cognitieve zwaktes. Kritiek- en oordeelsstoornis. Inprentingsproblemen. Grotere en kleinere gedragsproblemen. Soms agitatie en verbale en fysieke agressie. Zwakte in probleem- en ziekteinzicht, en minder vermogen tot congruente coöperatie’,

van welke gedragingen de genoemde ‘[s]pecifieke omstandigheden zoals verbale en fysieke agressie’ niet door psychiater [A] zelf zijn waargenomen, maar haar zijn medegedeeld door ‘dochter, echtgenoot en behandelaar’ (rubriek 4.c). Op grond daarvan kwam psychiater [A] tot haar diagnose (rubriek 4.d):

‘Karakterverandering, cognitieve problemen, vooral temperamentsstoornissen met geagiteerd gedrag veroorzaakt door een links-temporaal semi-goedaardige tumor van het hersenvlies (Meningeoom). Later wordt er ook een secundair CVA aangenomen, of kleine vasculaire accidenten van de hersenen. Dat is niet zeker, want betrokkene laat zich niet zo onderzoeken.’

Op de vierde pagina van de geneeskundige verklaring — die tijdens de zitting van de rechtbank ontbrak1. en die de advocate van mevrouw [verzoekster] pas op 23 september 2014 ontving (bijna drie weken na de uitspraak van de rechtbank) — heeft psychiater [A] als belangrijkste diagnose aangekruist (classificatie met code 4) ‘overige (incl. ongespecificeerde) organische hersensyndromen’.

Als de — met deze diagnose verband houdende — gedragingen die voor mevrouw [verzoekster] en voor anderen gevaar zouden kunnen opleveren, vermeldt de geneeskundige verklaring (rubriek 5.b):

‘Verbale en fysieke agressie richting partner van betrokkene. Een zekere ontregeling van het huishouden, maar dat is niet grenspasserend. (bijna) Ongelukken in het huishouden, zoals het aanbranden van pannen. Maar ook kan de partner gedwongen worden handelingen te verrichten, die hij niet wil, bv — autorijden-’

welke feiten en gedragingen ook niet door psychiater [A] zelf waargenomen waren maar zijn medegedeeld door de dochter, echtgenoot en behandelaar van mevrouw [verzoekster] (rubriek 5.c).

(iii)

Per mail van 3 september 2014 heeft de advocate van mevrouw [verzoekster] alvast haar pleitaantekeningen voor de zitting van de rechtbank gezonden aan de griffier met een kopie ervan aan de rechter die de zaak ter zitting heeft behandeld. Deze pleitaantekeningen zijn nagenoeg integraal overgenomen weergegeven in het proces-verbaal van de zitting van de rechtbank op 4 september 2014 (blz. 2–4).

De advocate van mevrouw [verzoekster] heeft schriftelijk in haar e-mail van 3 september 2014 en mondeling zoals herhaald op de zitting van 4 september 2014, de rechtbank verzocht een (nieuw) onafhankelijk psychiatrisch onderzoek te laten plaatsvinden, waarbij het volgende is aangevoerd, voor zover hier van belang:2.

‘Bij dat onderzoek op 30 juli 2014 [lees: van onafhankelijk psychiater [A], adv.] was ook de behandelend psychiater [naam 1] persoonlijk aanwezig, waardoor sprake van onvoldoende distantie is van de als onafhankelijk geacht optredende psychiater [A], die in het bijzijn van cliënte als een onderonsje (professionals onder elkaar) tegen de [naam 1] zei: ‘We gooien het maar op de hersenschade’, op een toon alsof cliënte niet goed bij haar hoofd was hetgeen respectloos overkwam op mijn cliënte. (…)

Mijn cliënte meldt dat zij helemaal van slag is sinds medio juni 2014, omdat zij sinds die tijd door Pro Persona wordt gewerkt aan een rm-procedure: cliënte is daardoor zo uit het veld geslagen, dat zij daardoor minder goed functioneert. Dit is een (causaliteits)verweer: als er een deskundige een second opinion ex art 8 Wet Bopz een onderzoek op haar eigen initiatief verricht heeft zij weer het gevoel dat zij ook invloed heeft op de procedure en functioneert zij beter als zij onderzocht wordt.

(…)

Ik wil dat er een echte onafhankelijk psychiatrisch onderzoek dient plaats te vinden in hoeverre hier sprake is van psychiatrische problematiek in engere zin (AS I DSM) en/of in hoeverre hier sprake is van een sterke persoonlijkheid — waarbij met het vorderen van de leeftijd en het afnemen van mogelijkheden sommige karaktertrekken wat scherper worden — en met de expliciete vraag of MM [lees: Maria Mackenzie Centrum voor Ouderenpsychiatrie (onderdeel van Pro Persona), adv.] een adequate opname plek is voor deze cliënte. Ik wil dat een psychiater die MM van binnen uit kent, omdat zij daar ooit als zodanig werkzaam was, als deskundige in de zin van art. 8 wet Bopz wordt gehoord of benoemd en een rapport uitbrengt. (…)

De voorgestelde psychiater is dan mw drs. [naam 2] (…). Of drs [naam 3], als mevrouw [naam 2] niet kan of wil. (…)

Formeel betwist cliënte dat er (thans al) sprake is van een Bopz-relevante stoornis; het is disproportioneel om deze justitiabele gedwongen op te laten nemen nu zij zich nog redelijk thuis redt met hulp van derden waaronder ‘Welzijn Thuis’. (…) cliënte redt zich wel of het gevaar kan gepareerd worden bijv. dat zij tegenwoordig altijd zich uitsluitend in het bijzijn van een derde buiten de deur begeeft.’

Onderstrepingen toegevoegd, adv.

(iv)

Bij de mondelinge behandeling ter zitting van de rechtbank van 4 september 2014 heeft de behandelaar verklaard, voor zover hier van belang:3.

‘Overzicht kwijt in welke behandeling nodig is. (…) Als de machtiging wordt toegewezen, klachten goed behandelen, kijken wat de beste zorg is voor betrokkene en een zorgplaats zoeken voor betrokkene en haar man. Het is ook een ‘time out’, ontlasting voor echtgenoot en kinderen. (…) Meerwaarde van een opname is dat we betrokkene kunnen observeren, gedragsproblemen behandelen, en betrokkene kunnen instellen op medicatie.’

In haar eindbeschikking heeft de rechtbank de voorlopige machtiging verleend, ondanks de schriftelijk en mondeling gemotiveerde betwisting zijdens mevrouw [verzoekster] dat er sprake is van een stoornis van de geestvermogens in de zin van de wet (art. 1 lid 1 onder d), voor welk verweer mevrouw [verzoekster] (gespecificeerd) oproeping van deskundigen als bedoeld in art. 8 lid 6 Wet Bopz heeft verzocht om te worden gehoord dan wel om met betrekking tot de door psychiater [A] gestelde diagnose(s) een second opinion te laten geven. Dienaangaande overwoog de rechtbank, voor zover hier van belang, als volgt (blz. 2):

‘(…) Wat betreft het verzoek om een ‘second opinion’ is de rechtbank van oordeel dat onvoldoende naar voren is gebracht op grond waarvan een andere psychiater tot een andere diagnose zou komen. Het verzoek wordt daarom afgewezen. Overigens deelt de rechtbank het standpunt van de advocaat van betrokkene dat er onvoldoende aanleiding is om betrokkene wilsonbekwaam te verklaren.’

Vanwege de volgende, nader toegelichte en uitgewerkte, rechts- en motiveringsklachten kan mevrouw [verzoekster] zich niet verenigen met de (eind)beschikking van de rechtbank.

1.

a.

Door in de beschikking (blz. 1–2) ‘op grond van de overgelegde stukken en de door haar verkregen inlichtingen (reeds, als zodanig en zonder meer) tot de overtuiging te komen c.q. te oordelen, dat mevrouw [verzoekster] ‘lijdt aan een stoornis van de geestvermogens’ omdat bij haar sprake is ‘van karakterverandering, cognitieve problemen, vooral temperament stoornissen met geagiteerd gedrag veroorzaakt door een links-temporaal semi-goedaardige tumor van het hersenvlies’, heeft de rechtbank blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting ten aanzien van hetgeen onder stoornis van de geestvermogens in de zin van art. 1 lid 1, aanhef en onder d, Wet Bopz wordt verstaan, c.q. wat onder ‘gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis’ (van de geestvermogens) kan/mag worden begrepen, om de geconstateerde stoornis naar haar aard, als zij voldoende ernstig is, als een stoornis in de zin van de wet aan te (kunnen) merken omdat toerekenbaarheid voor het gevaarvolle handelen of nalaten — door de stoornis bij mevrouw [verzoekster] — (vrijwel) ontbreekt.

Immers, de rechtbank miskende aldus dat de karakter- en gedragsveranderingen veroorzaakt door een tumor van het hersenvlies, zoals hier geconstateerd, niet als zodanig en zonder meer (hoeven) kwalificeren als ‘stoornis van de geestvermogens’ in de zin als bedoeld in art. 1 lid 1, aanhef en onder d, Wet Bopz nu (ook dan) de geconstateerde stoornis (dan ook) zo ernstig dient te zijn dat de toerekenbaarheid voor het bij de betrokkene (mevrouw [verzoekster]) vastgesteld gevaarvolle handelen of nalaten (vrijwel) ontbreekt. Of de door de rechtbank geconstateerde ‘(…) karakterverandering, cognitieve problemen, vooral temperament stoornissen met geagiteerd gedrag veroorzaakt door een links-temporaal semi-goedaardige tumor van het hersenvlies’, zoals overgenomen uit rubriek 4.d van de geneeskundige verklaring, zodanig ernstig is dat als gevolg van deze stoornis(sen) de toerekenbaarheid voor het gevaarvolle gedrag van mevrouw [verzoekster] ook (vrijwel) ontbreekt, blijkt echter niet uit de geneeskundige verklaring of andere overgelegde stukken en heeft de rechtbank evenmin (anderszins) vastgesteld en, als zodanig, in haar beoordeling en de hiervoor bestreden oordelen (kenbaar) betrokken. Daarmee, of daardoor, is de rechtbank, mede gelet op het bepaalde in art. 5 EVRM over de in gevallen als het onderhavige voor gedwongen opneming vereiste ‘mental illness’ en ‘lawful detention of [a person] of unsound mind’ als bedoeld in het bepaalde in art. 5 lid 1, aanhef en onder e, EVRM. en de daarop gevormde rechtspraak van het EHRM,4. uitgegaan van een verkeerd, te ruim, begrip ‘stoornis’.

Volgens de wetgever moeten onder ‘geestvermogens’ als bedoeld in art. 1 Wet Bopz worden verstaan (zie nadere MvA, TK 1979–1980,11 270, nr. 12, blz. 12–15):

‘(…) de vermogens tot denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen. Deze vermogens worden bepaald en beïnvloed door biologische, psychische en sociale factoren.

Een belangrijke biologische factor is de anatomische en fysiologische integriteit van de hersenen. (…) De psychische factoren kunnen worden gezien als beïnvloed door het biologisch substraat enerzijds en sociale invloeden anderzijds. (…) Ook bij een minder goed functioneren van de geestvermogens worden de optredende stoornissen zowel in hun ontstaan als in het verloop ervan bepaald door de bovenbedoelde drie factoren; aan het aandeel waarin deze factoren bijdragen tot de stoornissen zal per geval een verschillend gewicht moeten worden toegekend. (…) Door het ontwerp wordt als voorwaarde voor een gedwongen opneming onder meer geëist dat de geconstateerde stoornis van de geestvermogens (volgens artikel 1 (…) de verzamelterm voor ‘gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis’ daarvan) betrokkene het gevaarvolle handelen of nalaten doet veroorzaken. De tekst van het ontwerp ziet derhalve alleen op die situaties waarin de stoornis van het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen zo ingrijpend is, dat betrokkene het veroorzaakte gevaar als het ware niet kan worden toegerekend. De stoornis moet de gevaarvolle daden van de betrokkene overwegend beheersen.

Niet alle stoornissen in de geestvermogens zullen derhalve-ook niet als gevaar in de wettelijke zin bestaat — aanleiding mogen zijn tot een rechterlijke machtiging: niet het bestaan van de stoornis en van gevaar zijn bepalend, doch het gevaar als gevolg van de stoornis. (…)

Met nadruk moet er dan ook op gewezen worden dat steeds slechts in de concrete situatie beoordeeld zal kunnen worden of de stoornis die geconstateerd wordt zo ernstig is dat de toerekenbaarheid voor het gevaarvolle handelen of nalaten (vrijwel) ontbreekt. Pas als het dan tevens niet mogelijk blijk op een andere wijze hulp te bieden kan een rechterlijke machtiging voor opneming in een psychiatrisch ziekenhuis volgen. (…)

I.

Onder de omschrijving gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens zijn voor de toepassing van het ontwerp met name te rekenen de uit een aanlegstoornis of beschadiging van de hersenen voortvloeiende diepere vorm van zwakzinnigheid: idiotie en imbecillitas mentis. Het gaat hier om aangeboren of op zeer jeugdige leeftijd verworven ernstige belemmeringen in de ontwikkeling van de geestvermogens.

II.

Van een ziekelijke stoornis van de geestvermogens in de zin van het ontwerp kan worden gesproken als de geestvermogens na een kortere of langere periode van ontwikkeling tijdelijk of blijvend gestoord raken. Hier moge worden herhaald dat altijd biologische, psychische en sociale factoren — zij het in onderling wisselende mate — een rol bij het ontstaan en het voortduren van de stoornis kunnen spelen. Anders dan met name de leden van de P.S.P. en P.P.R. menen is het uitgangspunt van het ontwerp niet gelegen in het begrip ziekte, opgevat als in het individu gelegen stoornis, zoals hersenbeschadigingen, gezwellen of infecties.

Het uitgangspunt is het begrip ziekelijke stoornis als een door een samenspel van genoemde drie factoren ontstane en voortbestaande, in een bepaalde periode geconstateerde, ernstige en als ziekelijk aan te merken stoornis. De stoornis behoeft niet het functioneren van de geestvermogens in ieder opzicht of op elk ogenblik te betreffen.

Als ziekelijke stoornis in de zin van het ontwerp zijn (…) aan te merken:

a.dementie

Hoewel de voornaamste ontstaansvoorwaarde gelegen is in een anatomische en fysiologische stoornis van de hersenen, is het mede van psychische en sociale factoren afhankelijk of zich een dementieel syndroom zal ontwikkelen.

b.psychogene opwindingstoestanden

Indien een mens in zijn relatiepatroon met zijn naaste omgeving gedurende kortere of langere tijd in toenemende mate aan grote spanningen is blootgesteld, waarbij een reeks gebeurtenissen een versterkend effect kan hebben, kan — in samenhang met de psychische gesteldheid van betrokkene — een zodanige toestand van ernstige geestelijke ontreddering het gevolg zijn dat van een stoornis in de zin van het ontwerp kan worden gesproken.

c.bepaalde toestanden als gevolg van verslavingen

(…)

d.functionele psychosen

Hoewel wetenschappelijk geen algemeen aanvaard oordeel over het ontstaan van deze ernstige stoornissen bestaat, lijkt vooralsnog het vermoeden gewettigd dat ook hier van een samenspel van genoemde drie factoren sprake is. Dergelijke psychosen houden een ernstige stoornis van de geestvermogens in. Ernstige vormen van zwaarmoedigheid, waanvormingen en hallucineren worden met deze verzamelterm aangeduid.

Enerzijds blijk uit het voorgaande dat naar de bedoeling van het ontwerp niet alleen zij voor een eventuele gedwongen opneming in aanmerking komen, die als gevolg van aangeboren of verworven anatomische afwijkingen een stoornis van de geestvermogens vertonen. Duidelijk is aangegeven dat ook (…) psychische en sociale factoren een belangrijke — soms wellicht overheersende — rol kunnen spelen in het ontstaan van een toestand, waarin van betrokkene gezegd moet worden dat zijn geestvermogens (ernstig) zijn gestoord.

Anderzijds is de reikwijdte van het ontwerp niet- zo breed, dat voor allen die thans vrijwillig in psychiatrische ziekenhuizen kunnen worden opgenomen om daar behandelingen te ondergaan, bij door hen in de maatschappij veroorzaakt gevaar, als geen andere hulp kan worden geboden, dwangopneming door het ontwerp mogelijk gemaakt wordt.

Zo zullen de lichtere stoornissen van het voelen, zoals hoogtevrees of angsten, die noch het denken, noch het willen en oordelen, noch het doelgericht handelen in ernstige mate belemmeren, niet tot de stoornissen in de zin van het ontwerp zijn te rekenen. Deze lichtere stoornissen kunnen onder de verzamelnaam neurosen worden omschreven. Ook de stoornissen welke als stoornissen van de persoonlijkheid gelden, kunnen tot toepassing van het ontwerp geen aanleiding geven. De personen die als gevolg van dergelijke persoonlijkheidsstoornissen tot sociaal minder wenselijke gedragingen kunnen komen, zullen niet middels de rechterlijke machtiging op grond van het ontwerp van eventueel gevaarlijk handelen kunnen worden afgehouden. Hun geestvermogens zijn niet in zo ernstige mate gestoord te achten dat hun handelen (vrijwel) geheel onder invloed van hun stoornis tot stand komt. (…) Wel is het mogelijk dat door een samenloop van gebeurtenissen van verschillende aard een persoonlijkheidsstoornis zodanig ongunstig beïnvloed wordt, dat op een gegeven moment gezegd moet worden dat van een ernstige stoornis in de zin van de wet moet worden gesproken. Zo komen de stoornissen, genoemd onder b tot en met d, relatief frequent in samenhang met persoonlijkheidsstoornissen voor.

Met andere woorden, het ontwerp heeft (…) slechts betrekking op een vrij beperkt aantal categorieën uit het totale, brede, spectrum van aandoeningen waarvoor psychiatrische behandeling op vrijwillige basis in het algemeen mogelijk is.’

Onderstrepingen toegevoegd, adv.

Volgens deze uit de parlementaire stukken blijkende bedoeling van de wetgever kan en mag het begrip ‘stoornis’ in de zin van art. 1 lid 1, onder d en e, Wet Bopz niet ruim worden uitgelegd en toegepast, en wordt gedwongen opneming slechts gerechtvaardigd geacht indien en voor zover er sprake is van een situatie waarin de stoornis van het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen zo(danig) ingrijpend is dat de betrokkene het veroorzaakte gevaar als het ware niet kan worden toegerekend omdat deze stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene overwegend beheersen. Gelet op het voorgaande is de rechtbank dan ook ten onrechte tot haar oordeel gekomen dat mevrouw [verzoekster] lijdt aan een stoornis van de geestvermogens in de zin van art. 1 lid 1, onder d en e, Wet Bopz op de enkele grond dat bij haar sprake is van een ‘karakterverandering, cognitieve problemen, vooral temperament stoornissen met geagiteerd gedrag veroorzaakt door een links-temporaal semi-goedaardige tumor van het hersenvlies’, nu uit deze door psychiater [A] gegeven diagnose niet (reeds), als zodanig en zonder meer, volgt dat er sprake is van een (zodanige) stoornis van het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen die zó ingrijpend/ernstig is dat deze stoornis het gedrag van mevrouw [verzoekster] leidende tot het door de rechtbank geconstateerde gevaar voor ‘ernstige verwaarlozing’ en ‘maatschappelijke teloorgang die mede optreedt door verdere verwijdering van haar familie’ (zie beschikking blz. 2) in een zodanig overwegende mate beheerst dat haar dat gevaar niet kan worden toegerekend en de opneming volgens de wet(gever) gerechtvaardigd was (en is).

Hierbij dient in aanmerking te worden genomen, en heeft de rechtbank ten onrechte niet (kenbaar) in haar oordeel betrokken, dat — zoals rubriek 6.a van de geneeskundige verklaring vermeldt — ‘[t]emporale gedragsveranderingen en -problemen’ (door een tumor van het hersenvlies) ‘een bekend neurologisch fenomeen’ vormen, die aldus niet hoeven verband houden met, c.q. symptomen zijn van, een (zo ernstige) stoornis van denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen, maar louter of overwegend worden bepaald/beïnvloed door biologische/neurologische en niet-psychische factoren, zodat géén sprake is/hoeft te zijn van de ‘ziekelijke stoornis van de geestvermogens’ (art. 1-1.d).

b.

Daarmee, of daarnaast, heeft de rechtbank met haar oordeel dat de, onder 1.a bedoelde, ‘karakterverandering, cognitieve problemen, vooral temperament stoornissen met geagiteerd gedrag veroorzaakt door een links-temporaal semi-goedaardige tumor van het hersenvlies’ als stoornis van de geestvermogens mevrouw [verzoekster] ‘het gevaar voor ernstige verwaarlozing en verdere maatschappelijke teloorgang die mede optreedt door verdere verwijdering van haar familie’ doet veroorzaken dat niet buiten een ziekenhuis kan worden afgewend, dan ook een verkeerd, te ruim, begrip van ‘gevaar’ gehanteerd en aldus blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, mede gelet op de in gevallen als het onderhavige voor gedwongen opneming vereiste ‘lawful detention of [a person] of unsound mind’ als bedoeld in art. 5 lid 1, aanhef en onder e, EVRM en de daarop gevormde rechtspraak van het EHRM.5.

Ten aanzien van de onder 1.a in de aangehaalde passage uit de parlementaire stukken onder a t/m d bedoelde personen, heeft de wetgever van 1995 immers onderkend (nadere MvA, TK 1979–1980, 11 270, nr. 12, blz. 17–18) dat zij ‘(…) een verhoogde kans hebben om — afhankelijk van de sociale situatie waarin zij leven of de concrete omstandigheden waarmee zij worden geconfronteerd — gevaar te gaan opleveren voor zich zelf, voor anderen, of de algemene veiligheid van personen of goederen. (…) Demente personen kunnen — niet verzorgd zijnde — in gevaar komen door onvoorzichtigheid met gas en vuur, verwaarlozing en chaotisch gedrag in het verkeer. Personen in een psychogene opwindingstoestand kunnen zowel voor zich zelf als voor anderen levensgevaar opleveren. (…) Personen kunnen op grond van wanen of hallucinaties tot ernstig agressieve handelingen jegens zich zelf of anderen komen. (…) Deze verhoogde kans is op zich zelf evenwel beslist niet aan te merken als het gevaar dat het ontwerp in artikel 2 en daarmee overeenkomende artikelen op het oog heeft. Het gevaar moet — uit handelen of nalaten van betrokkene blijkend — zich inmiddels gemanifesteerd hebben en niet alleen als latente mogelijkheid aanwezig zijn. Deviant gedrag alleen is daarvoor zeker niet voldoende. Het belang van de levensomstandigheden en de relaties van een persoon en van een goede en tijdige hulpverlening voor het voorkomen van de gevaarssituaties (…) is overduidelijk. Veelal zal de verhoogde kans op het ontstaan van gevaar door een goede begeleiding door huisarts en andere extramurale voorzieningen en door een goede opvang door degenen die betrokkene nastaan, niet tot werkelijk gevaar leiden. (…) Zelfs als het gevaar zich manifesteert, kan in vele gevallen door tijdig geboden adequate hulp, ook in het maatschappelijk vlak, opneming worden voorkomen. (…)’

Onderstrepingen toegevoegd, adv.

Kennelijk en ten onrechte heeft de rechtbank op grond van de verklaring van (de waarnemer van) de behandelend psychiater ter zitting in aanmerking genomen, c.q. aan het oordeel ten grondslag gelegd dat gevaar zou kunnen (‘kan’) ontstaan als zonder rechterlijke machtiging mevrouw [verzoekster] alleen in huis zou verblijven en zij niet voor zichzelf zou kunnen (‘kan’) zorgen. Aldus miskende de rechtbank dat de enkele, verhoogde, kans op het ontstaan van het ‘gevaar voor ernstige verwaarlozing en verdere maatschappelijke teloorgang die mede optreedt door verdere verwijdering van haar familie’ op zichzelf, als zodanig en zonder meer, niet voldoende is om het in art. 2 Wet Bopz vereiste van gevaar te kunnen aannemen. De rechtbank heeft aldus ten onrechte, kennelijk indachtig de verklaring van de dochters het beste te willen voor hun moeder (proces-verbaal blz. 4), (impliciet) geoordeeld naar het niet-toepasselijk ‘bestwill’-criterium door het gevaarcriterium te ruim uit te leggen en toe te passen op de wijze en gronden als zij heeft gedaan. Althans is het hier bestreden oordeel over het door de rechtbank geconstateerde gevaar voor (zelf)verwaarlozing en (verdere) maatschappelijke teloorgang van mevrouw [verzoekster] onbegrijpelijk in het licht van haar stellingname in de e-mail van haar advocate d.d. 3 september 2014 (zoals herhaald ter zitting van 4 september 2014; proces-verbaal blz. 3 onderaan), dat ‘zij zich nog redelijk thuis redt met hulp van derden waaronder ‘Welzijn Thuis’’, (mede) gelet op de verklaring van de onafhankelijk psychiater [A] in rubriek 6.a van haar geneeskundige verklaring dat zij ‘niet zeker [weet], of alles onderzocht is’, om te kunnen oordelen dat het (geconstateerde) gevaar ‘niet door tussenkomst van personen of instellingen buiten een psychiatrisch ziekenhuis kan worden afgewend’.

Daarvoor is, gelet op de hiervoor aangehaalde passage uit de parlementaire stukken over het wettelijk begrip van ‘gevaar’, dan ook (of althans in zoverre) niet voldoende dat, blijkens de rubriek 5.a-c van de geneeskundige verklaring, bij mevrouw [verzoekster] — volgens haar dochter(s) en echtgenoot — in het verleden sprake is/zou zijn geweest van ‘bijna ongelukken in het huishouden, zoals het aanbranden van pannen’ en/of ‘onvoldoende structuur in huishouden, met een zekere neiging tot chaos, mogelijk onvoldoende zelfzorg, onvoldoende eten en drinken. Psychische overlast voor partner en kinderen’, en/of ‘zekere ontregeling van het huishouden (…) dat [lees: volgens psychiater [A], adv.] (…) niet grenspasserend [is]’. Zoals de wetgever benadrukt, kunnen/hoeven (ook) zulke omstandigheden niet (reeds), als zodanig en zonder meer, gedwongen opneming te rechtvaardigen nu ‘de verhoogde kans op het ontstaan van gevaar door een goede begeleiding door huisarts en andere extramurale voorzieningen en door een goede opvang door degenen die betrokkene nastaan, niet tot werkelijk gevaar [hoeven] leiden’ en ‘door tijdig geboden adequate hulp, ook in het maatschappelijk vlak, opneming [zal kunnen] worden voorkomen’. Zoals uit de parlementaire toelichting volgt, was (en is) evenmin voldoende dat, zoals vermeld in de geneeskundige verklaring (rubriek 5.a en b en 6.b) en ter zitting de behandelaar herhaalde (p.-v. blz. 1 en 2), de omgeving van mevrouw [verzoekster] inmiddels ernstig psychisch overbelast is (en graag zien dat er meer hulp komt voor hun moeder en echtgenote) en opname als een ‘time out’ haar partner en kinderen zou ontlasten.

2.1.

a.

Bovendien, of althans, heeft de rechtbank met haar oordeel (beschikking blz. 2) dat het door (de advocate van) mevrouw [verzoekster] per mail en ter zitting gedane verzoek om een ‘second opinion’ diende te worden afgewezen omdat onvoldoende naar voren is gebracht op grond waarvan een andere psychiater tot een andere diagnose zou komen, blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting omtrent hetgeen in een geval als het onderhavige van de zijde van de betrokkene kan/moet worden aangevoerd ten behoeve van c.q. ter onderbouwing van een verzoek om een contra-expertise (‘second opinion’), nu volgens de rechtspraak van de Hoge Raad volstaat dat de betrokkene daartoe aanvoert op welke punten het verzochte nadere onderzoek zich volgens de betrokkene zou moeten richten (HR 8 maart 2013, NJ 2013/157 rov. 3.4). Anders dan de rechtbank ten onrechte tot uitgangspunt heeft genomen en heeft geoordeeld, behoefde (de advocate van) mevrouw [verzoekster] aldus niet naar voren te brengen c.q. aan te voeren ‘op grond waarvan een andere psychiater tot een andere diagnose zou komen’, maar volstond dat in de e-mail van 3 september 2014 zoals herhaald ter zitting van de rechtbank op 4 september 2014 was aangevoerd op welke punten het verzochte nadere psychiatrisch onderzoek zich, volgens haar advocate, zou moeten richten.

Aldus stelde de rechtbank te zware/strenge eisen aan de onderbouwing(splicht) ten behoeve van het verzoek om een contra-expertise (‘second opinion’).

b.

Daarmee, of daarnaast, is het onder 2.1.a bestreden oordeel van de rechtbank dat onvoldoende naar voren is gebracht op grond waarvan een andere psychiater tot een andere diagnose zou komen, onbegrijpelijk in het licht van de inhoud van de e-mail van de advocate van mevrouw [verzoekster] van 3 september 2014 zoals herhaald op de zitting van de rechtbank op 4 september 2014 en vastgelegd in haar proces-verbaal. Immers, ten behoeve van het verzochte nadere onderzoek heeft de advocate van mevrouw [verzoekster] (gemotiveerd) aangevoerd dat het nieuw (‘echte onafhankelijk’) psychiatrisch onderzoek zich zou moeten richten op de vragen: ‘in hoeverre hier sprake is van psychiatrische problematiek in engere zin (AS I DSM) en/of in hoeverre hier sprake is van een sterke persoonlijkheid — waarbij met het vorderen van de leeftijd en het afnemen van mogelijkheden sommige karaktertrekken wat scherper worden — en met de expliciete vraag of MM [lees: Maria Mackenzie, adv.] een adequate opname plek’ zou zijn; anders gezegd: of er sprake is van een stoornis van de geestvermogens (in de zin van art. 1 lid 1, onder d, Wet Bopz) die, in de gegeven omstandigheden, een gedwongen opneming zal kunnen rechtvaardigen. In de hiervoor bedoelde mail en het proces-verbaal betwistte mevrouw [verzoekster] immers (formeel) ‘dat er (thans al) sprake is van een Bopz-relevante stoornis’. Gelet op die onderbouwing heeft (de advocate van) mevrouw [verzoekster], anders dan de rechtbank ten onrechte en onbegrijpelijkerwijs oordeelde, aldus voldoende naar voren gebracht op grond waarvan in een nieuw (‘onafhankelijk’) onderzoek de andere psychiater tot een andere diagnose zou kunnen komen, dan wel (of althans) op welke punten het nadere onderzoek zich zou moeten richten.

c.

Daardoor, of althans, heeft de rechtbank haar bestreden oordelen en daarop voortbouwende beslissing tot verlening van de voorlopige machtiging, gelet op de ingrijpende aard van deze beslissing tot vrijheidsbeneming, niet naar de eisen der wet met voldoende redenen omkleed aangezien, (mede) in het licht van de onder 2.1.b vermelde gedingstukken c.q. onderbouwing door (de advocate van) mevrouw [verzoekster], de gegeven motivering dat onvoldoende naar voren is gebracht op grond waarvan een andere psychiater tot een andere diagnose zou komen, ontoereikend is om te kwalificeren als (afdoende) gemotiveerde afwijzing van verzoeken als het onderhavige om een contra-expertise (‘second opinion’) als bedoeld in de vaste rechtspraak van de Hoge Raad (zie o.m. HR 29 april 2005, NJ 2007/153; HR 8 maart 2013, NJ 2013/157 en HR 7 juni 2013, NJ 2013/330); volgens die rechtspraak moest de rechtbank in de motivering, ten minste, ingaan op de punten waarop het verzochte nadere onderzoek zich volgens mevrouw [verzoekster] zou moeten richten, en de mate waarin de rechter uit de bij het verzoek tot verlening van de machtiging overgelegde geneeskundige verklaring en de overige stukken reeds duidelijkheid heeft verkregen omtrent de door hem te beslissen punten. Door dit alles niet in haar motivering (kenbaar) te betrekken, is de bestreden beschikking niet naar de eisen der wet met voldoende redenen omkleed (om, mede in het licht van de gedingstukken/stellingen van mevrouw [verzoekster], begrijpelijk — d.i. controleerbaar en aanvaardbaar — te zijn).

2.2.

a.

Bovendien, of althans, heeft de rechtbank (met de hier bestreden oordelen) in haar beschikking ten onrechte niet, danwel op een uit de gegeven motivering niet (voldoende) kenbare wijze, in haar beoordeling/beslissing betrokken het verzoek zijdens mevrouw [verzoekster] om de in de mail van 3 september 2014 en ter zitting van de rechtbank op 4 september 2014 met name opgegeven psychiaters drs. [naam 2] en/of [naam 3] (proces-verbaal, blz. 3 derde alinea) op te (doen) roepen om als deskundige in de zin van art. 8 (lid 6) Wet Bopz te (kunnen) worden gehoord. Door op dit (tweede) verzoek van mevrouw [verzoekster] niet (kenbaar) te oordelen en beslissen, heeft de rechtbank geoordeeld en beslist in strijd met het bepaalde in art. 23 en 24 Rv. nu zij (alsdan) niet heeft onderzocht en beslist al hetgeen mevrouw [verzoekster] aan de rechtbank heeft verzocht en aan haar verzoek(en) ten gronde heeft aangevoerd.

b.

Indien de rechtbank van oordeel is geweest dat mevrouw [verzoekster] uitsluitend en alleen om een contra-expertise (‘second opinion’) heeft verzocht, is dat kennelijke oordeel onbegrijpelijk in het licht van de onder 2.1.b vermelde gedingstukken/stellingen zijdens mevrouw [verzoekster], nu hetgeen haar advocate per e-mail (schriftelijk) en op de zitting (mondeling) naar voren heeft gebracht (herhaald), geen andere lezing toelaat dan dat door mevrouw [verzoekster] niet slechts was verzocht om een contra-expertise (‘second opinion’) als deskundigebericht, maar door haar (daarnaast) óók is verzocht dat de met name genoemde psychiaters drs. [naam 2] en/of [naam 3] ‘die MM [lees: Maria Mackenzie, adv.] van binnen uit kent, omdat zij daar ooit als zodanig werkzaam was, als deskundige in de zin van art. 8 wet Bopz [zouden worden] gehoord’.

c.

Daarmee, of daarnaast, heeft de rechtbank (dan ook) bij/met haar beslissing tot afwijzing van het door mevrouw [verzoekster] verzochte (althans in zoverre) blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, nu voor wat betreft haar verzoek om de met name genoemde psychiaters drs. [naam 2] en/of [naam 3] te (doen) horen als deskundige in de zin van art. 8 (lid 6) Wet Bopz de rechtbank op grond van de in de tweede en derde volzin van art. 8 lid 6 Wet Bopz in beginsel verplicht was tot het horen van die door de betrokkene opgegeven deskundigen, en zij dit — gespecificeerd — (oproepings)verzoek van mevrouw [verzoekster] uitsluitend (gemotiveerd) kon afwijzen op de grond dat zij van oordeel was dat mevrouw [verzoekster] door het achterwege blijven van het horen van deze deskundigen redelijkerwijs niet in haar belangen kan (kon) zijn geschaad.

Uit de in de beschikking gegeven motivering kan ook niet worden opgemaakt of en dat de rechtbank bij/voor haar beslissing genoemde maatstaf heeft aangelegd, waardoor de rechtbank bij haar beoordeling/beslissing (althans in zoverre) hetzij heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij haar beschikking niet naar de eisen der wet met afdoende redenen heeft omkleed nu daaruit niet blijkt of, dat en waarom de rechtbank kennelijk van oordeel is geweest dat psychiaters drs. [naam 2] en/of [naam 3] niet als deskundigen in de zin van art. 8 lid 6 Wet Bopz hoefden worden gehoord en waarom mevrouw [verzoekster] naar het oordeel van de rechtbank daardoor niet in haar belangen werd (is) geschaad.

Gegrondbevinding van één of meerdere klachten van deze middelonderdelen brengt mee dat wat de rechtbank overigens in haar beschikking heeft geoordeeld en beslist, (ook) niet in stand kan blijven en de beschikking zal moeten worden vernietigd.