7.4.3.4 Bodembedragen

In verschillende landen is de vraag gerezen of bij de vergoeding van immateriële schade een drempel moet worden aangenomen, bijvoorbeeld door het stellen van de eis dat het nadeel van een bepaalde ernst moet zijn, danwel in de vorm van het hanteren van een minimumbedrag.1 Deze poging om de vergoeding van zogenaamde bagatelschades te beperken wordt doorgaans ingegeven door de wens om de kosten van de schaderegeling te beperken. Soms wordt ook aangevoerd dat juist bij geringe schades de kans op simulatie en overdrijving groter is.2

De onderhavige kwestie geeft mijns inziens aanleiding tot een onderscheid tussen de verschillende (hoofd)groepen van gevallen waarin een recht op vergoeding bestaat.3 Daarbij zij vooropgesteld dat het hanteren van een zeker rninimum in ernst op zichzelf verenigbaar is met het in de wet gehanteerde uitgangspunt dat immateriële schade slechts voor vergoeding in aarunerking komt wanneer de wet daar recht op geeft.4

Met betrekking tot lichamelijk letsel biedt de huidige wettelijke regeling geen aanknopingspunten voor het hanteren van een rninimum in ernst of in de vorm van een rninimumbedrag. De ernst van het nadeel kan dan nog slechts in de omvang van het bedrag tot uitdrukking komen. Is eenmaal sprake van lichamelijk letsel, dan biedt de wet immers een recht op vergoeding. Voor een drempel zie ik op dat terrein ook geen aanleiding. Doorgaans zal in dergelijke gevallen tevens sprake zijn van enige vermogensschade, zodat toch wel kosten zullen worden gemaakt met het oog op vergoeding, terwijl dergelijke kosten de gelaedeerde in werkelijke bagatelzaken vermoedelijk wel van het 'claimen' zullen weerhouden. Bovendien is het bestaan van lichamelijk letsel doorgaans betrekkelijk goed objectief vast te stellen, zodat het gevaar van simulatie niet moet worden overschat, terwijl het hanteren van een zekere drempel wellicht juist in de hand zal werken dat de benadeelde zijn situatie erger voordoet.

Met betrekking tot andere aantastingen van de persoon, zoals geestelijk letsel en schending van persoonlijkheidsrechten ligt de situatie in zoverre anders dat de wet hier de mogelijkheid laat voor het hanteren van een zekere drempel. Hiervóór is het nut daarvan reeds aan de orde geweest en onderschreven en zijn met betrekking tot geestelijk letsel en schending van persoonlijkheidsrechten voorwaarden en gezichtspunten geformuleerd met betreWdng tot het bepalen van zekere minimumeisen aan de ernst van het nadeel.5Is eenmaal aan die eisen voldaan, dan ligt het in de rede om aan te nemen dat het nadeel zodanig ernstig is dat ook alleen een betrekkelijk substantieel bedrag op zijn plaats is. Het toe te kennen bedrag beoogt immers een afspiegeling te vormen van de waardering van de ernst van het nadeel en van het gewicht van het geschonden belang. De toekenning van zeer lage bedragen zal dan ook veelal worden opgevat als een onderwaardering van het belang, danwel als signaal dat de rechter te spoedig heeft gegrepen naar het smartengeld.6 Het bepalen van een minimum is uiteraard betrekkelijk willekeurig, maar acht ik in deze gevallen niettemin wenselijk. Denkend aan de eerder geformuleerde eisen en gezichtspunten zou met betrekking tot geestelijk letsel bijvoorbeeld kunnen worden gedacht aan bedragen vanaf ƒ 10.000, met betrekking tot schending van persoonlijkheidsrechten aan bedragen vanaf ƒ 2.000.7