2.3.1 Inleiding

Eén van de grondbeginselen van ons faillissementsrecht is het fixatiebeginsel, door de Hoge Raad in het arrest Op den Ende/De Haan Hugenholtz q.q. aangeduid als 'het hoofdbeginsel van alle faillissementsrecht, dat door de intrede van het faillissement de rechtspositie van alle bij den boedel betrokkenen onveranderlijk wordt'.1 Het komt in tal van bepalingen in de Faillissementswet tot uitdrukking en ook in de parlementaire geschiedenis wordt op diverse plaatsen aan het fixatiebeginsel gerefereerd.2 In het fixatiebeginsel kunnen twee aspecten worden onderscheiden. In de eerste plaats vindt fixatie van de tot het faillissementsvermogen behorende activa plaats, in die zin dat zij aan de macht van de schuldenaar en die van de individuele schuldeisers worden onttrokken.3 In de tweede plaats worden de passiva gefixeerd, hetgeen impliceert dat een schuldeiser slechts in het faillissement kan opkomen voor vorderingen die op datum faillissement reeds bestonden, terwijl die datum eveneens beslissend is voor de tussen de schuldeisers geldende rangorde.4 Beide aspecten van het fixatiebeginsel worden hierna nader geanalyseerd. Hoewel het fixatiebeginsel binnen de faillissementsprocedure een zeer dominante rol speelt, vormt de fixatie van het vermogen van de gefailleerde geen doel op zich. Zij is louter instrumenteel aan de verwezenlijking van het in § 2.2.1.1 beschreven hoofddoel van het faillissement: de voldoening van de schuldeisers conform ieders verhaalsrecht.5