3.3.5 Clusteren van belangen

De volgende stap in het afwegingsproces is het clusteren van de relevante belangen. In paragraaf 3.3.1 is reeds uiteengezet dat de belangenafweging vaak ten onrechte wordt voorgesteld als een tweedimensionale afweging tussen een evident publiek belang en een duidelijk afgebakend individueel belang.1 Een belangenafweging heeft veelal een multidimensionaal karakter, waarbij een veelheid aan uiteenlopende belangen in de afweging moet worden betrokken.2 Het spreekt voor zich dat dit de afweging aanzienlijk kan compliceren. Een manier waarop de rechter dit probleem enigszins kan ondervangen, is door de verschillende belangen te clusteren in twee hoofdstromen, hetgeen in een tweepartijengeschil – waaronder ook een strafzaak kan worden begrepen3 – doorgaans wel mogelijk zal zijn.4 Zo zal het voor een rechter die moet beslissen over de voorlopige hechtenis van een minderjarige verdachte mogelijk zijn om een cluster te creëren met publieke belangen die met de voorlopige hechtenis worden gediend en een cluster met individuele belangen van de verdachte om zijn proces in vrijheid af te wachten.

Op deze wijze kan structuur worden aangebracht in de veelheid aan belangen en kan overzichtelijker worden welke belangen tegen elkaar moeten worden afgewogen. Gerards plaatst hierbij de kanttekening dat clustering de rechter niet altijd verder helpt bij de afweging, daar de vraag blijft hoe de uiteenlopende belangen binnen een cluster zich tot elkaar verhouden en hoe de twee clusters tegen elkaar moeten worden afgewogen.5 Toch kan het clusteren van de relevante belangen – vooral in complexe zaken met een veelheid aan uiteenlopende belangen – een bruikbare methode zijn om structuur en overzicht te scheppen in het hoofd van de rechter, alvorens hij de afweging zal moeten maken.