Stb. 2016, 529.
HR, 20-04-2021, nr. 19/05824
ECLI:NL:HR:2021:623
- Instantie
Hoge Raad (Strafkamer)
- Datum
20-04-2021
- Zaaknummer
19/05824
- Vakgebied(en)
Strafrecht algemeen (V)
- Brondocumenten en formele relaties
ECLI:NL:HR:2021:623, Uitspraak, Hoge Raad (Strafkamer), 20‑04‑2021; (Cassatie)
Conclusie: ECLI:NL:PHR:2021:33
ECLI:NL:PHR:2021:33, Conclusie, Hoge Raad (Advocaat-Generaal), 12‑01‑2021
Arrest Hoge Raad: ECLI:NL:HR:2021:623
- Vindplaatsen
SR-Updates.nl 2021-0120
Uitspraak 20‑04‑2021
Inhoudsindicatie
Rijden onder invloed van amfetamine, art. 8.5 WVW 1994. Onderzoek a.b.i. art. 8.5 WVW 1994 niet uitgevoerd binnen vereiste anderhalf uur maar na 1 uur en 47 minuten. Behoort art. 12.3 Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer tot stelsel van strikte waarborgen? Van ‘een onderzoek’ a.b.i. art. 8.5 WVW 1994 is slechts sprake indien waarborgen zijn nageleefd waarmee wetgever dat onderzoek met het oog op betrouwbaarheid van resultaten daarvan heeft omringd (vgl. HR:2020:1684). Aan de in art. 12.3 Besluit opgenomen termijnstelling (anderhalf uur) ligt blijkens toelichting daarop in de kern ten grondslag dat door tijdsverloop de concentratie van de in art. 2 Besluit aangewezen stoffen in het bloed vermindert, waardoor langer durend tijdsverloop ertoe kan leiden dat de in het afgenomen bloed gemeten concentratie onder toegestane grenswaarde komt. Daarmee wordt “risico steeds groter (...) dat bestuurder t.a.v. wie o.b.v. speekselonderzoek of onderzoek van psychomotorische functies en oog- en spraakfuncties een verdenking van drugsgebruik is gerezen, n.a.v. bloedonderzoek vrijuit gaat”. Dat betekent echter niet dat onderzoek waarbij eerst na verstrijken van tijdsbestek van anderhalf uur bloed is afgenomen, geen betrouwbaar resultaat geeft van (voor bewezenverklaring beslissende) op dat moment in afgenomen bloed aanwezige concentratie van die stoffen. Daaruit volgt dat voorschrift niet rechtstreeks in verband staat met juistheid en betrouwbaarheid van resultaten van verricht onderzoek. ‘s Hofs oordeel dat, ook al is verrichte bloedafname niet binnen het in art. 12.3 Besluit genoemde tijdsbestek verricht, sprake is geweest van ‘een onderzoek’ a.b.i. art. 8.5 WVW 1994, is gelet op het voorgaande juist. Volgt verwerping.
Partij(en)
HOGE RAAD DER NEDERLANDEN
STRAFKAMER
Nummer 19/05824
Datum 20 april 2021
ARREST
op het beroep in cassatie tegen een arrest van het gerechtshof Den Haag van 13 december 2019, nummer 22-003138-19, in de strafzaak
tegen
[verdachte],
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1992,
hierna: de verdachte.
1. Procesverloop in cassatie
Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft S.F.W. van ’t Hullenaar, advocaat te Arnhem, bij schriftuur een cassatiemiddel voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De advocaat-generaal D.J.M.W. Paridaens heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.
2. Beoordeling van het cassatiemiddel
2.1
Het cassatiemiddel klaagt onder meer over de bewezenverklaring van de in de tenlastelegging voorkomende term ‘onderzoek’ in de zin van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994 (hierna: WVW 1994).
2.2.1
Ten laste van de verdachte is overeenkomstig de tenlastelegging bewezenverklaard dat:
“hij op 2 januari 2018 te Hoevelaken, gemeente Nijkerk, een voertuig, te weten een personenauto heeft bestuurd na gebruik van een in artikel 2, van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer, aangewezen stof als bedoeld in artikel 8, eerste lid van de Wegenverkeerswet 1994, te weten amfetamine, terwijl ingevolge een onderzoek in de zin van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994, het gehalte in zijn bloed van de bij die stof vermelde meetbare stof meer dan 700 microgram amfetamine per liter bloed bedroeg, zijnde hoger dan de in artikel 3 van het genoemd Besluit, bij die stof vermelde grenswaarde.”
2.2.2
Het proces-verbaal van de terechtzitting van de politierechter van 11 september 2018 houdt – voor zover in cassatie van belang – het volgende in:
“De politierechter stelt vast dat de termijn van anderhalf uur die wordt voorgeschreven ingevolge art. 12, derde lid van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: het Besluit) is geschonden, nu de bloedafname na één uur en zevenenveertig minuten heeft plaatsgevonden na het eerste contact zoals bedoeld in bovengenoemd artikel. Van bijzondere omstandigheden is naar het oordeel van de politierechter geen sprake, nu er enkel in het proces-verbaal van rijden onder invloed wordt opgemerkt dat de GGD-arts niet eerder bloed kon afnemen door een andere klus op het bureau aan de Beekstraat in Arnhem. Dit is een onduidelijke verklaring waarom er bij verdachte niet binnen de voorgeschreven termijn bloed kon worden afgenomen. De politierechter overweegt met de officier van justitie dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van art. 359a van het Wetboek van Strafvordering, nu art. 12 van het Besluit naar het oordeel van de politierechter niet behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek zoals bedoeld in art. 8 van de Wegenverkeerswet is omkleed.”
2.2.3
Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 13 december 2019 houdt – voor zover in cassatie van belang – het volgende in:
“De advocaat-generaal voert hierna het woord en vordert dat het vonnis waarvan beroep zal worden bevestigd.”
2.2.4
Het arrest van het hof houdt onder meer het volgende in:
“Bloedonderzoek termijn
Door de raadsman is ter terechtzitting bepleit dat er sprake is van een vormverzuim, nu er bij de verdachte niet binnen het ingevolge artikel 12, derde lid van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: het Besluit) genoemde tijdsbestek van anderhalf uur bloed is afgenomen. De raadsman is van mening dat er sprake is van een onherstelbaar vormverzuim en dat niet slechts kan worden volstaan met een constatering van het verzuim.
Het hof overweegt daartoe als volgt.
Het hof stelt vast dat de termijn van anderhalf uur die wordt voorgeschreven ingevolge artikel 12, derde lid, van het Besluit is geschonden, nu de bloedafname van de verdachte eerst na één uur en zevenenveertig minuten heeft plaatsgevonden na het eerste contact zoals bedoeld in bovengenoemd artikel. Er is niet gebleken van bijzondere omstandigheden, nu er enkel in het proces-verbaal van rijden onder invloed wordt opgemerkt dat de GGD-arts niet eerder bloed kon afnemen door een andere klus op het bureau aan de Beekstraat in Arnhem. Het hof is van oordeel dat dit geen toereikende verklaring is voor het afnemen van bloed bij de verdachte buiten de voorgeschreven termijn. Met de advocaat-generaal en de rechtbank overweegt het hof dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv), nu artikel 12 van het Besluit naar het oordeel van het hof (naar de Hoge Raad begrijpt: niet) behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek zoals bedoeld in artikel 8 van de Wegenverkeerswet (hierna: WVW) is omkleed. Gelet op het belang dat het geschonden voorschrift dient, namelijk het niet onnodig ophouden van de verdachte ten behoeve van het bloedonderzoek, de geringe ernst van het verzuim (een termijnoverschrijding van slechts zeventien minuten) en het zeer geringe nadeel dat daardoor is veroorzaakt, volstaat het hof met de constatering dat de termijnoverschrijding een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van artikel 359a Sv.
Het hof verwerpt het verweer voor het overige.”
2.3.1
De tenlastelegging is toegesneden op artikel 8 lid 5 WVW 1994. Daarom moet worden aangenomen dat het in de tenlastelegging en de bewezenverklaring voorkomende begrip ‘onderzoek’ is gebruikt in de betekenis die dat begrip heeft in die bepaling.
2.3.2
Bij de beoordeling van het cassatiemiddel zijn de volgende bepalingen – zoals deze luidden ten tijde van de tenlastegelegde gedraging – van belang:
- artikel 8 lid 5 WVW 1994:
“Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen na gebruik van een of meer van de bij algemene maatregel van bestuur aangewezen stoffen als bedoeld in het eerste lid, waardoor het gehalte in zijn bloed van de bij de stof vermelde meetbare stof, of in geval van gebruik van meer stoffen als bedoeld in het eerste lid die bij algemene maatregel van bestuur aangewezen zijn als groep, het totale gehalte in zijn bloed van de bij die stoffen vermelde meetbare stoffen, bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan de daarbij vermelde grenswaarde. Indien een van de bij algemene maatregel van bestuur aangewezen stoffen of alcohol in combinatie wordt gebruikt met een of meer andere van deze aangewezen stoffen of met een van de stoffen als bedoeld in het eerste lid die niet bij deze algemene maatregel van bestuur zijn aangewezen, geldt voor iedere aangewezen stof of alcohol afzonderlijk een bij algemene maatregel van bestuur vast te stellen grenswaarde. Die grenswaarde is gelijk aan de laagst meetbare hoeveelheid van die stof of alcohol die niet op natuurlijke wijze in het bloed aanwezig kan zijn.”
- artikel 1, aanhef en onder b, van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: Besluit):
“In dit besluit en de daarop rustende bepalingen wordt verstaan onder:
(...)
b. bloedonderzoek: een onderzoek als bedoeld in artikel 8, tweede lid, onder b, derde lid, onder b, of vijfde lid, van de Wegenverkeerswet 1994 (...) dat betrekking heeft op het gebruik van alcohol of een of meer van de in artikel 2 aangewezen stoffen.”
- artikel 2 Besluit:
“Als stoffen als bedoeld in artikel 8, vijfde lid, van de Wegenverkeerswet 1994 worden aangewezen: amfetamine, methamfetamine, cocaïne, MDMA, MDEA, MDA, cannabis, heroïne, morfine, GHB, gamma butyrolacton en 1,4-butaandiol.”
- artikel 12 lid 3 Besluit:
“Indien het bloedonderzoek is gericht op de vaststelling van het gebruik van een of meer van de in artikel 2 aangewezen stoffen of een of meer van de stoffen, bedoeld in artikel 8, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994 (...) geschiedt de bloedafname uiterlijk binnen anderhalf uur nadat de verdachte is gevorderd zijn medewerking te verlenen aan een voorlopig onderzoek als bedoeld in artikel 4 of 8 of, indien die vordering niet is gedaan, binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek. Van die termijn kan alleen vanwege bijzondere omstandigheden worden afgeweken. De vorige volzinnen zijn niet van toepassing indien het bloedonderzoek is gericht op de vaststelling van het gebruik van alcohol.”
2.3.3
De nota van toelichting bij het Besluit, zoals weergegeven in Staatsblad 2016, 529, houdt onder meer het volgende in:
“In het derde lid van artikel 12 is geregeld dat de bloedafname van de verdachte uiterlijk binnen anderhalf uur geschiedt nadat hij is gevorderd om mee te werken aan een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties of, indien hij niet daartoe is gevorderd, binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek. Van die termijn kan slechts vanwege bijzondere omstandigheden worden afgeweken. Aanleiding voor het opnemen van deze termijn is het feit dat de SWOV in haar advies over het ontwerp van dit besluit te kennen heeft gegeven dat zij voorstander is van een zo kort mogelijke tijd tussen het eerste contact van de opsporingsambtenaar met de bestuurder en het moment waarop hij van hem bloed laat afnemen. Volgens de SWOV past daarbij niet het recht van de verdachte op een tweede bloedafname dat in het ontwerp van het besluit was opgenomen. Het argument dat de SWOV voor dit standpunt aanvoert, is dat naarmate de tijd verstrijkt de werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof als cannabis, cocaïne en GHB steeds meer in het bloed van de bestuurder afbreekt als gevolg waarvan het risico steeds groter wordt dat de bestuurder ten aanzien van wie op basis van een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties een verdenking van drugsgebruik is gerezen, naar aanleiding van het bloedonderzoek vrijuit gaat, niet omdat hij niet boven de grenswaarde aan het verkeer heeft deelgenomen, maar louter doordat door het verstrijken van de tijd de concentratie van de werkzame stof van die drug onder de grenswaarde is gekomen. Ieder half uur kan die concentratie namelijk bij bepaalde stoffen halveren. Volgens de SWOV zouden er door deze zogenaamde halfwaardetijd bij een wachttijd van een uur voordat bloed van een verdachte wordt afgenomen, nog maar 27 van de 71 Nederlandse bestuurders die in het kader van het Europese DRUID-onderzoek positief op het gebruik van GHB en cannabis zijn getest, boven de in artikel 3, eerste lid, bepaalde grenswaarden uitkomen. Wanneer het bijvoorbeeld anderhalf uur zou duren voordat bloed wordt afgenomen, zouden slechts 18 van de 71 Nederlandse bestuurders die in het kader van het DRUID-onderzoek positief op het gebruik van die drugs zijn getest, boven deze grenswaarden blijven, terwijl dat er bij een wachttijd van een half uur 43 zouden zijn. Doorgaans is na een tijdsverloop van vier uur na gebruik van deze drugs geen spoor meer in het bloed van betrokkene terug te vinden.
Naar aanleiding van het advies van de SWOV heb ik het recht op een tweede bloedafname van de verdachte dan ook heroverwogen. Dat recht was overgenomen uit artikel 15 van het ingetrokken Besluit alcoholonderzoeken. In de tijd waarin dat artikel tot stand kwam, werd ervan uitgegaan dat van een verdachte in beginsel niet binnen een uur na zijn aanhouding bloed zou (kunnen) worden afgenomen. De reden daarvoor was dat in die tijd artsen pas doorgaans na een uur beschikbaar waren. Omdat naarmate de tijd verstrijkt een steeds lager gehalte van de werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof als alcohol in bloed kan worden gemeten, zou een verdachte bij wie wel in een bijzonder geval binnen een uur bloed zou worden afgenomen, in een nadeliger positie komen te verkeren dan de verdachte bij wie dat na een uur zou gebeuren. Vandaar dat het ten tijde van de totstandkoming van artikel 15 gerechtvaardigd werd geoordeeld dat de eerst bedoelde verdachte na dat uur nog een keer bloed kon laten afnemen en dat het bloedonderzoek dat het laagste alcoholpromillage opleverde, bepalend was voor een eventuele vervolging op grond van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994. Op die manier had ook de bestuurder profijt van het tijdsverloop.
Aan het recht op een tweede bloedafname kleven echter, zoals de SWOV in haar advies ook heeft laten zien, belangrijke nadelen. In de eerste plaats is daaraan het hiervoor vermelde risico verbonden dat een verdachte naar aanleiding van een bloedonderzoek vrijuit gaat, niet omdat hij niet boven de grenswaarde aan het verkeer heeft deelgenomen, maar louter doordat door het verstrijken van de tijd de concentratie van de werkzame van de stof van een drug onder de grenswaarde is gekomen. Dat is vanuit oogpunt van verkeersveiligheid uiteraard ongewenst. Dat nadeel kent bovendien als keerzijden dat die bestuurder, achteraf bezien, onnodig van zijn vrijheid is beroofd en de betrokken opsporingsambtenaar en arts of verpleegkundige onnodig inspanningen hebben geleverd. De hiervoor beschreven situaties uit het advies van de SWOV tonen aan dat dat niet ondenkbeeldig is.
Met de SWOV ben ik, alles afwegende, bij nader inzien van mening dat een tweede bloedonderzoek de effectiviteit van het verbod op het deelnemen aan het verkeer onder invloed van een bewustzijnsbeïnvloedende stof niet ten goede komt. Ik heb er daarom voor gekozen dat recht niet in dit besluit op te nemen, ook niet voor het geval iemand onder invloed is van alcohol of een geneesmiddel, omdat ook die stoffen in de tijd afbreken, maar in plaats daarvan in artikel 12, derde lid, van dit besluit het uitgangspunt neer te leggen dat van een verdachte zo snel mogelijk bloed wordt afgenomen opdat de factor tijd zo min mogelijk in zijn voordeel is. Uiterlijk binnen anderhalf uur na het moment waarop de verdachte is gevorderd om mee te werken aan een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties of, indien hij niet daartoe is gevorderd, binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek, moet van hem bloed worden afgenomen. Na die termijn mag geen bloed meer van hem worden afgenomen en gaat hij vrijuit, tenzij er sprake is van een bijzondere omstandigheid. Een voorbeeld van een dergelijke omstandigheid is de situatie dat de verdachte ernstige verwondingen heeft opgelopen bij een verkeersongeval en een arts oordeelt dat bij hem tijdelijk geen bloed kan worden afgenomen omdat hij zo snel mogelijk moet worden behandeld. Een bijzondere omstandigheid kan ook zijn dat een arts of verpleegkundige buiten zijn toedoen, bijvoorbeeld omdat hij opgeroepen wordt voor het verrichten van een levensreddende handeling, niet op tijd beschikbaar is. Het enkele feit dat een arts of verpleegkundige tegen de met hem door de politie gemaakte afspraken niet aanwezig is om bloed af te nemen, maakt van die omstandigheid echter geen bijzondere omstandigheid.
In het geval waarin de bloedafname bij de verdachte meer dan anderhalf uur na aanvang van de hiervoor genoemde termijn heeft plaatsgevonden, is het van belang dat de bijzondere omstandigheid die daaraan ten grondslag heeft gelegen, in het proces-verbaal wordt opgenomen opdat naderhand kan worden getoetst of inderdaad daarvan sprake is geweest.
Omdat er goede afspraken tussen de politie en artsen bestaan over het afnemen van bloed ten behoeve van controles in het verkeer en er met de inwerkingtreding van de eerder aangehaalde wet van 26 september 2014 ook verpleegkundigen kunnen worden ingezet voor het afnemen van bloed bij bestuurders van voertuigen, als gevolg waarvan de groep van personen die bloed kunnen afnemen in de sector «wegverkeer» waarin het aantal deelnemers het hoogst is, aanzienlijk in omvang toeneemt, is de verwachting gerechtvaardigd dat het bloed van een verdachte binnen de gekozen termijn van anderhalf uur zal kunnen worden afgenomen. Bovendien zal de wetenschap dat een werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof snel kan afbreken, ervoor zorgen dat de opsporingsambtenaren er alles aan gelegen is om de bloedafname zo snel mogelijk binnen die termijn te laten geschieden.
De gestelde termijn is niet alleen in het voordeel van de verkeersveiligheid en opsporingsambtenaren, artsen en verpleegkundigen, maar ook van verdachten. Opsporingsambtenaren, artsen en verpleegkundigen zullen daardoor hun kostbare tijd en capaciteit alleen aan die mensen besteden die naar verwachting vervolgd kunnen worden en verdachten zullen zo kort mogelijk en zo min mogelijk onnodig van hun vrijheid worden beroofd.
Los van de situatie waarin zich een bijzondere omstandigheid voordoet, geldt het uitgangspunt dat de bloedafname van de verdachte aan de maximale termijn van anderhalf uur gebonden is, op grond van artikel 12, derde lid, niet indien de bloedafname ten behoeve van de uitvoering van een bloedonderzoek plaatsvindt dat enkel en alleen op het bepalen van de hoeveelheid alcohol in het bloed van de verdachte gericht is. De gedachte daarachter is dat ethanol – dat is de werkzame stof van alcohol – in het bloed, in tegenstelling tot drugs en geneesmiddelen, volgens een vast patroon afbreekt, waardoor alcohol bij overschrijding van de daarvoor vastgestelde grenswaarde, afhankelijk van de genuttigde hoeveelheid nog vele uren na het moment van inname in het bloed van betrokkene aantoonbaar kan zijn. De alcoholconcentratie in bloed kan bovendien in de tijd worden teruggerekend. Een bloedonderzoek naar het gebruik van alcohol kan daarom ook na de termijn van anderhalf uur nog zinvol zijn. Uiteraard dient de bloedafname voor een dergelijk onderzoek wel binnen een redelijke termijn te gebeuren opdat de verdachte niet nodeloos van zijn vrijheid wordt beroofd.
Voor de inzet van het speekselonderzoek en het onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties ter vaststelling van het gebruik van drugs of geneesmiddelen door de bestuurder is in dit besluit geen maximale termijn gesteld omdat die termijn uit de aard der zaak al voor die onderzoeken geldt nu het bloedonderzoek dat op die onderzoeken volgt, al aan een maximale tijdspanne is gebonden.”
2.4.1
Vooropgesteld moet worden dat van ‘een onderzoek’ zoals bedoeld in artikel 8 lid 5 WVW 1994 slechts sprake is indien de waarborgen zijn nageleefd waarmee de wetgever dat onderzoek met het oog op de betrouwbaarheid van de resultaten daarvan heeft omringd (vgl. HR 27 oktober 2020, ECLI:NL:HR:2020:1684).
2.4.2
Aan de in artikel 12 lid 3 Besluit opgenomen termijnstelling ligt, blijkens de onder 2.3.3 weergegeven toelichting daarop, in de kern ten grondslag dat door tijdsverloop de concentratie van de in artikel 2 Besluit aangewezen stoffen in het bloed vermindert, waardoor een langer durend tijdsverloop ertoe kan leiden dat de in het afgenomen bloed gemeten concentratie onder de toegestane grenswaarde komt. Daarmee wordt “het risico steeds groter (...) dat de bestuurder ten aanzien van wie op basis van een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties een verdenking van drugsgebruik is gerezen, naar aanleiding van het bloedonderzoek vrijuit gaat”. Dat betekent echter niet dat een onderzoek waarbij eerst na het verstrijken van het tijdsbestek van anderhalf uur bloed is afgenomen, geen betrouwbaar resultaat geeft van de – voor de bewezenverklaring beslissende – op dat moment in het afgenomen bloed aanwezige concentratie van die stoffen. Daaruit volgt dat het voorschrift niet rechtstreeks in verband staat met de juistheid en betrouwbaarheid van de resultaten van het verrichte onderzoek.
2.4.3
Het hof heeft geoordeeld dat, ook al is de verrichte bloedafname niet binnen het in artikel 12 lid 3 Besluit genoemde tijdsbestek van anderhalf uur verricht, sprake is geweest van ‘een onderzoek’ als bedoeld in artikel 8 lid 5 WVW 1994. Dat oordeel is, gelet op het vorenstaande, juist.
2.5
Het cassatiemiddel faalt.
3. Beslissing
De Hoge Raad verwerpt het beroep.
Dit arrest is gewezen door de vice-president J. de Hullu als voorzitter, en de raadsheren M.J. Borgers en M. Kuijer, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 20 april 2021.
Conclusie 12‑01‑2021
Inhoudsindicatie
Conclusie AG. Rijden onder invloed van amfetamine. Art. 8.5 WVW 1994; art. 12.3 Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen; art. 359a Sv. Dient het voorschrift van art. 12.3 Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen (90-minuten termijn voor bloedafname) te worden aangemerkt als een strikte waarborg waarmee het alcoholonderzoek is omkleed? Strekt tot verwerping.
PROCUREUR-GENERAAL
BIJ DE
HOGE RAAD DER NEDERLANDEN
Nummer 19/05824
Zitting 12 januari 2021 (bij vervroeging)
CONCLUSIE
D.J.M.W. Paridaens
In de zaak
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1992,
hierna: de verdachte.
De verdachte is bij arrest van 13 december 2019 door het gerechtshof Den Haag wegens “overtreding van artikel 8, vijfde lid, van de Wegenverkeerswet 1994” veroordeeld tot een geldboete van € 600,-- , subsidiair 12 dagen hechtenis, onder bepaling dat de geldboete mag worden voldaan in termijnen zoals in het arrest nader bepaald. Daarnaast heeft het hof de verdachte de bevoegdheid ontzegd motorrijtuigen te besturen voor de duur van zes maanden.
Namens de verdachte heeft mr. S.F.W. van 't Hullenaar, advocaat te Arnhem, één middel van cassatie voorgesteld.
In deze zaak gaat het om het volgende. De verdachte is door het hof veroordeeld wegens het rijden onder invloed van amfetamine. Het hof heeft vastgesteld dat de in art. 12, derde lid, van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen (hierna: het Besluit) gestelde uiterlijke termijn voor bloedafname (te weten: 90 minuten) niet in acht is genomen terwijl er geen bijzondere omstandigheden zijn die een afwijking van deze termijn kunnen rechtvaardigen, maar heeft geoordeeld dat ten aanzien van de overschrijding van deze termijn met 17 minuten kan worden volstaan met de constatering dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van art. 359a Sv.
Het middel klaagt dat het oordeel van het hof “dat aan het vastgestelde verzuim niet enig verder rechtsgevolg, zoals bewijsuitsluiting, behoeft te worden verbonden, getuigt van een onjuiste rechtsopvatting” en/of dat “de bewezenverklaring van de in de tenlastelegging voorkomende term ‘onderzoek in de zin van artikel 8 van de WVW94’ onbegrijpelijk is waardoor de bewezenverklaring niet naar behoren is onderbouwd”.
Ten laste van de verdachte is bewezen verklaard dat:
“hij op 2 januari 2018 te Hoevelaken, gemeente Nijkerk, een voertuig, te weten een personenauto heeft bestuurd na gebruik van een in artikel 2, van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer, aangewezen stof als bedoeld in artikel 8, eerste lid van de Wegenverkeerswet 1994, te weten amfetamine, terwijl ingevolge een onderzoek in de zin van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994, het gehalte in zijn bloed van de bij die stof vermelde meetbare stof meer dan 700 microgram amfetamine per liter bloed bedroeg, zijnde hoger dan de in artikel 3 van het genoemd Besluit, bij die stof vermelde grenswaarde.”
6. Het bestreden arrest houdt de volgende “nadere bewijsoverweging” in (cursief in origineel):
“Bloedonderzoek termijn
Door de raadsman is ter terechtzitting bepleit dat er sprake is van een vormverzuim, nu er bij de verdachte niet binnen het ingevolge artikel 12, derde lid van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: het Besluit) genoemde tijdsbestek van anderhalf uur bloed is afgenomen. De raadsman is van mening dat er sprake is van een onherstelbaar vormverzuim en dat niet slechts kan worden volstaan met een constatering van het verzuim.
Het hof overweegt daartoe als volgt.
Het hof stelt vast dat de termijn van anderhalf uur die wordt voorgeschreven ingevolge artikel 12, derde lid, van het Besluit is geschonden, nu de bloedafname van de verdachte eerst na één uur en zevenenveertig minuten heeft plaatsgevonden na het eerste contact zoals bedoeld in bovengenoemd artikel. Er is niet gebleken van bijzondere omstandigheden, nu er enkel in het proces-verbaal van rijden onder invloed wordt opgemerkt dat de GGD-arts niet eerder bloed kon afnemen door een andere klus op het bureau aan de Beekstraat in Arnhem. Het hof is van oordeel dat dit geen toereikende verklaring is voor het afnemen van bloed bij de verdachte buiten de voorgeschreven termijn. Met de advocaat-generaal en de rechtbank overweegt het hof dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv), nu artikel 12 van het Besluit naar het oordeel van het hof behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek zoals bedoeld in artikel 8 van de Wegenverkeerswet (hierna: WVW) is omkleed. Gelet op het belang dat het geschonden voorschrift dient, namelijk het niet onnodig ophouden van de verdachte ten behoeve van het bloedonderzoek, de geringe ernst van het verzuim (een termijnoverschrijding van slechts zeventien minuten) en het zeer geringe nadeel dat daardoor is veroorzaakt, volstaat het hof met de constatering dat de termijnoverschrijding een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van artikel 359a Sv.”
7. Art. 8, vijfde lid (oud) WVW 1994 luidde tot 15 maart 2018 als volgt:
“Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen na gebruik van een of meer van de bij algemene maatregel van bestuur aangewezen stoffen als bedoeld in het eerste lid, waardoor het gehalte in zijn bloed van de bij de stof vermelde meetbare stof, of in geval van gebruik van meer stoffen als bedoeld in het eerste lid die bij algemene maatregel van bestuur aangewezen zijn als groep, het totale gehalte in zijn bloed van de bij die stoffen vermelde meetbare stoffen, bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan de daarbij vermelde grenswaarde. Indien een van de bij algemene maatregel van bestuur aangewezen stoffen of alcohol in combinatie wordt gebruikt met een of meer andere van deze aangewezen stoffen of met een van de stoffen als bedoeld in het eerste lid die niet bij deze algemene maatregel van bestuur zijn aangewezen, geldt voor iedere aangewezen stof of alcohol afzonderlijk een bij algemene maatregel van bestuur vast te stellen grenswaarde. Die grenswaarde is gelijk aan de laagst meetbare hoeveelheid van die stof of alcohol die niet op natuurlijke wijze in het bloed aanwezig kan zijn.”
8. Art. 12, derde lid, van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: het Besluit)1.luidde aldus:
“Indien het bloedonderzoek is gericht op de vaststelling van het gebruik van een of meer van de in artikel 2 aangewezen stoffen of een of meer van de stoffen, bedoeld in artikel 8, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994, artikel 27, eerste lid, van de Scheepvaartverkeerswet, artikel 4, eerste lid, van de Spoorwegwet, artikel 41, eerste lid, van de Wet lokaal spoor of artikel 2.12, eerste lid, van de Wet luchtvaart, geschiedt de bloedafname uiterlijk binnen anderhalf uur nadat de verdachte is gevorderd zijn medewerking te verlenen aan een voorlopig onderzoek als bedoeld in artikel 4 of 8 of, indien die vordering niet is gedaan, binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek. Van die termijn kan alleen vanwege bijzondere omstandigheden worden afgeweken. De vorige volzinnen zijn niet van toepassing indien het bloedonderzoek is gericht op de vaststelling van het gebruik van alcohol.”
9. De nota van toelichting op voornoemd Besluit houdt met betrekking tot art. 12, derde lid, Besluit het volgende in:
“In het derde lid van artikel 12 is geregeld dat de bloedafname van de verdachte uiterlijk binnen anderhalf uur geschiedt […] na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek. Van die termijn kan slechts vanwege bijzondere omstandigheden worden afgeweken. Aanleiding voor het opnemen van deze termijn is het feit dat de SWOV in haar advies over het ontwerp van dit besluit te kennen heeft gegeven dat zij voorstander is van een zo kort mogelijke tijd tussen het eerste contact van de opsporingsambtenaar met de bestuurder en het moment waarop hij van hem bloed laat afnemen. Volgens de SWOV past daarbij niet het recht van de verdachte op een tweede bloedafname dat in het ontwerp van het besluit was opgenomen. Het argument dat de SWOV voor dit standpunt aanvoert, is dat naarmate de tijd verstrijkt de werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof als cannabis, cocaïne en GHB steeds meer in het bloed van de bestuurder afbreekt als gevolg waarvan het risico steeds groter wordt dat de bestuurder ten aanzien van wie op basis van een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties een verdenking van drugsgebruik is gerezen, naar aanleiding van het bloedonderzoek vrijuit gaat, niet omdat hij niet boven de grenswaarde aan het verkeer heeft deelgenomen, maar louter doordat door het verstrijken van de tijd de concentratie van de werkzame stof van die drug onder de grenswaarde is gekomen. Ieder half uur kan die concentratie namelijk bij bepaalde stoffen halveren. Volgens de SWOV zouden er door deze zogenaamde halfwaardetijd bij een wachttijd van een uur voordat bloed van een verdachte wordt afgenomen, nog maar 27 van de 71 Nederlandse bestuurders die in het kader van het Europese DRUID-onderzoek positief op het gebruik van GHB en cannabis zijn getest, boven de in artikel 3, eerste lid, bepaalde grenswaarden uitkomen. Wanneer het bijvoorbeeld anderhalf uur zou duren voordat bloed wordt afgenomen, zouden slechts 18 van de 71 Nederlandse bestuurders die in het kader van het DRUID-onderzoek positief op het gebruik van die drugs zijn getest, boven deze grenswaarden blijven, terwijl dat er bij een wachttijd van een half uur 43 zouden zijn. Doorgaans is na een tijdsverloop van vier uur na gebruik van deze drugs geen spoor meer in het bloed van betrokkene terug te vinden. Naar aanleiding van het advies van de SWOV heb ik het recht op een tweede bloedafname van de verdachte dan ook heroverwogen. Dat recht was overgenomen uit artikel 15 van het ingetrokken Besluit alcoholonderzoeken. In de tijd waarin dat artikel tot stand kwam, werd ervan uitgegaan dat van een verdachte in beginsel niet binnen een uur na zijn aanhouding bloed zou (kunnen) worden afgenomen. De reden daarvoor was dat in die tijd artsen pas doorgaans na een uur beschikbaar waren. Omdat naarmate de tijd verstrijkt een steeds lager gehalte van de werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof als alcohol in bloed kan worden gemeten, zou een verdachte bij wie wel in een bijzonder geval binnen een uur bloed zou worden afgenomen, in een nadeliger positie komen te verkeren dan de verdachte bij wie dat na een uur zou gebeuren. Vandaar dat het ten tijde van de totstandkoming van artikel 15 gerechtvaardigd werd geoordeeld dat de eerst bedoelde verdachte na dat uur nog een keer bloed kon laten afnemen en dat het bloedonderzoek dat het laagste alcoholpromillage opleverde, bepalend was voor een eventuele vervolging op grond van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994. Op die manier had ook de bestuurder profijt van het tijdsverloop. Aan het recht op een tweede bloedafname kleven echter, zoals de SWOV in haar advies ook heeft laten zien, belangrijke nadelen. In de eerste plaats is daaraan het hiervoor vermelde risico verbonden dat een verdachte naar aanleiding van een bloedonderzoek vrijuit gaat, niet omdat hij niet boven de grenswaarde aan het verkeer heeft deelgenomen, maar louter doordat door het verstrijken van de tijd de concentratie van de werkzame van de stof van een drug onder de grenswaarde is gekomen. Dat is vanuit oogpunt van verkeersveiligheid uiteraard ongewenst. Dat nadeel kent bovendien als keerzijden dat die bestuurder, achteraf bezien, onnodig van zijn vrijheid is beroofd en de betrokken opsporingsambtenaar en arts of verpleegkundige onnodig inspanningen hebben geleverd. De hiervoor beschreven situaties uit het advies van de SWOV tonen aan dat dat niet ondenkbeeldig is. Met de SWOV ben ik, alles afwegende, bij nader inzien van mening dat een tweede bloedonderzoek de effectiviteit van het verbod op het deelnemen aan het verkeer onder invloed van een bewustzijnsbeïnvloedende stof niet ten goede komt. Ik heb er daarom voor gekozen dat recht niet in dit besluit op te nemen, ook niet voor het geval iemand onder invloed is van alcohol of een geneesmiddel, omdat ook die stoffen in de tijd afbreken, maar in plaats daarvan in artikel 12, derde lid, van dit besluit het uitgangspunt neer te leggen dat van een verdachte zo snel mogelijk bloed wordt afgenomen opdat de factor tijd zo min mogelijk in zijn voordeel is. Uiterlijk binnen anderhalf uur na het moment waarop de verdachte is gevorderd om mee te werken aan een speekselonderzoek of een onderzoek van de psychomotorische functies en de oog- en spraakfuncties of, indien hij niet daartoe is gevorderd, binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dat aanleiding was om de verdachte te vragen zijn medewerking te verlenen aan het bloedonderzoek, moet van hem bloed worden afgenomen. Na die termijn mag geen bloed meer van hem worden afgenomen en gaat hij vrijuit, tenzij er sprake is van een bijzondere omstandigheid. Een voorbeeld van een dergelijke omstandigheid is de situatie dat de verdachte ernstige verwondingen heeft opgelopen bij een verkeersongeval en een arts oordeelt dat bij hem tijdelijk geen bloed kan worden afgenomen omdat hij zo snel mogelijk moet worden behandeld. Een bijzondere omstandigheid kan ook zijn dat een arts of verpleegkundige buiten zijn toedoen, bijvoorbeeld omdat hij opgeroepen wordt voor het verrichten van een levensreddende handeling, niet op tijd beschikbaar is. Het enkele feit dat een arts of verpleegkundige tegen de met hem door de politie gemaakte afspraken niet aanwezig is om bloed af te nemen, maakt van die omstandigheid echter geen bijzondere omstandigheid. In het geval waarin de bloedafname bij de verdachte meer dan anderhalf uur na aanvang van de hiervoor genoemde termijn heeft plaatsgevonden, is het van belang dat de bijzondere omstandigheid die daaraan ten grondslag heeft gelegen, in het proces-verbaal wordt opgenomen opdat naderhand kan worden getoetst of inderdaad daarvan sprake is geweest. Omdat er goede afspraken tussen de politie en artsen bestaan over het afnemen van bloed ten behoeve van controles in het verkeer en er met de inwerkingtreding van de eerder aangehaalde wet van 26 september 2014 ook verpleegkundigen kunnen worden ingezet voor het afnemen van bloed bij bestuurders van voertuigen, als gevolg waarvan de groep van personen die bloed kunnen afnemen in de sector «wegverkeer» waarin het aantal deelnemers het hoogst is, aanzienlijk in omvang toeneemt, is de verwachting gerechtvaardigd dat het bloed van een verdachte binnen de gekozen termijn van anderhalf uur zal kunnen worden afgenomen. Bovendien zal de wetenschap dat een werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof snel kan afbreken, ervoor zorgen dat de opsporingsambtenaren er alles aan gelegen is om de bloedafname zo snel mogelijk binnen die termijn te laten geschieden. De gestelde termijn is niet alleen in het voordeel van de verkeersveiligheid en opsporingsambtenaren, artsen en verpleegkundigen, maar ook van verdachten. Opsporingsambtenaren, artsen en verpleegkundigen zullen daardoor hun kostbare tijd en capaciteit alleen aan die mensen besteden die naar verwachting vervolgd kunnen worden en verdachten zullen zo kort mogelijk en zo min mogelijk onnodig van hun vrijheid worden beroofd. Los van de situatie waarin zich een bijzondere omstandigheid voordoet, geldt het uitgangspunt dat de bloedafname van de verdachte aan de maximale termijn van anderhalf uur gebonden is, op grond van artikel 12, derde lid, niet indien de bloedafname ten behoeve van de uitvoering van een bloedonderzoek plaatsvindt dat enkel en alleen op het bepalen van de hoeveelheid alcohol in het bloed van de verdachte gericht is. De gedachte daarachter is dat ethanol – dat is de werkzame stof van alcohol – in het bloed, in tegenstelling tot drugs en geneesmiddelen, volgens een vast patroon afbreekt, waardoor alcohol bij overschrijding van de daarvoor vastgestelde grenswaarde, afhankelijk van de genuttigde hoeveelheid nog vele uren na het moment van inname in het bloed van betrokkene aantoonbaar kan zijn. De alcoholconcentratie in bloed kan bovendien in de tijd worden teruggerekend. Een bloedonderzoek naar het gebruik van alcohol kan daarom ook na de termijn van anderhalf uur nog zinvol zijn. Uiteraard dient de bloedafname voor een dergelijk onderzoek wel binnen een redelijke termijn te gebeuren opdat de verdachte niet nodeloos van zijn vrijheid wordt beroofd.”2.
10. In de kern klaagt het middel dat het hof de schending van het voorschrift van een uiterlijke termijn voor bloedafname, zoals neergelegd in art. 12, derde lid, van het Besluit, heeft aangemerkt als een vormverzuim in de zin van art. 359a Sv waaraan onder de gegeven omstandigheden geen gevolg behoeft te worden verbonden, terwijl het voorschrift een strikte waarborg betreft waarmee het bloedonderzoek is omringd.
11. Het stelsel van ‘strikte waarborgen’ heeft tot doel de betrouwbaarheid van de uitkomst van het onderzoek als bedoeld in art. 8 WVW 1994 te garanderen. Dit alles om “fouten en onvolmaaktheden die ten nadele van de verdachte strekken, uit te schakelen”.3.Dit is van bijzonder belang omdat de bestuurder onder omstandigheden verplicht is aan zo’n onderzoek mee te werken en daarmee aan het verzamelen van mogelijk bezwarend bewijsmateriaal.4.Het niet naleven van een ‘strikte waarborg’ waarmee het bloedonderzoek is omringd, leidt ertoe dat het resultaat van het verrichte onderzoek niet voor het bewijs mag worden gebezigd, omdat dan geen sprake is van een onderzoek als bedoeld in art. 8 WVW 1994. Art. 359a Sv is in dat geval niet van toepassing.5.
12. Tot de strikte waarborgen behoort onder meer6.de eis dat het apparaat waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd, is goedgekeurd7.en de regeling van de twintig minuten die moeten verstrijken na de (voorlopige) blaastest dan wel het eerste contact met de verdachte door een opsporingsambtenaar.8.Laatstgenoemde regeling dient ertoe te voorkomen dat nog aanwezige resten mondalcohol het resultaat van de ademanalyse beïnvloeden.9.Tot de strikte waarborgen behoort ook dat de verdachte bij een ademanalyse recht heeft op een tegenonderzoek.10.Tenzij de verdachte alsnog blijk geeft van dit recht af te zien, dan wel het aan zichzelf te wijten heeft dat het onderzoek niet heeft plaatsgehad, kan indien de verdachte op het aangewezen moment te kennen heeft gegeven van zijn recht op tegenonderzoek gebruik te willen maken en een zodanig tegenonderzoek niet is verricht, het onderzoek niet gelden als een onderzoek in de zin van art. 8 WVW 1994.11.
13. Niet ieder voorschrift van het Besluit wordt aangemerkt als een strikte waarborg waarmee het onderzoek als bedoeld in art. 8 WVW 1994 is omgeven. Zo bepaalde de Hoge Raad dat het voorschrift van art. 9 van het Besluit – dat inhoudt dat indien de medewerking van de verdachte niet heeft geleid tot een voltooid ademonderzoek, het onderzoek met toepassing van art. 8 van het Besluit eenmaal kan worden herhaald – niet als zodanig geldt, nu niet kan worden aangenomen dat het voorgeschreven aantal keren dat mag worden geblazen ertoe strekt de juistheid te waarborgen van het resultaat van een ademanalyse.12.Ook de in art. 21, eerste lid, Besluit neergelegde keuzemogelijkheid voor de verdachte om te kiezen uit een lijst van ten minste drie door de minister van Justitie en Veiligheid erkende laboratoria, behoort naar het oordeel van de Hoge Raad niet tot de strikte waarborgen waarmee de wetgever het bloedonderzoek heeft omringd, nu het geen waarborg vormt voor de betrouwbaarheid van het bloedonderzoek als zodanig.13.
14. Voor zover ik heb kunnen nagaan, heeft de Hoge Raad zich nog niet uitgesproken over de vraag of het voorschrift van art. 12, derde lid, van het Besluit moet worden gerekend tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek als bedoeld in art. 8, vijfde lid, WVW 1994 is omringd. In de feitenrechtspraak blijken de meningen verdeeld.14.
15. Gelet op de onder randnummer 9 weergegeven inhoud van de nota van toelichting, vormt de in art. 12, derde lid, van het Besluit gestelde 90 minuten-termijn in mijn ogen niet bepaald een waarborg die in het belang van de verdachte de betrouwbaarheid van het resultaat van het onderzoek beoogt te garanderen. Integendeel, het voorschrift beoogt te bewerkstelligen dat van een verdachte zo snel mogelijk bloed wordt afgenomen opdat de factor tijd zo min mogelijk in zijn voordeel is en hij niet ten onrechte vrijuit gaat. Volgens het in de nota van toelichting aangehaalde advies van de SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) breekt de werkzame stof van een bewustzijnsbeïnvloedende stof als cannabis, cocaïne en GHB naarmate de tijd verstrijkt immers steeds meer af in het bloed van de bestuurder. Het belang bij het voorschrift voor de verdachte lijkt er ‘slechts’ in te zijn gelegen dat hij zo kort mogelijk en zo min mogelijk onnodig van zijn vrijheid wordt beroofd. Gelet op de strekking van art. 12, derde lid, van het Besluit, geef ik de Hoge Raad dan ook in overweging om dit voorschrift niet aan te merken als een strikte waarborg waarmee het alcoholonderzoek is omkleed. Schending van dit voorschrift kan derhalve worden aangemerkt als een vormverzuim in de zin van art. 359a Sv.
16. Dan kom ik nu toe aan de eigenlijke bespreking van het middel.
17. Het middel is gebaseerd op de veronderstelling dat “het hof heeft geoordeeld dat tot de strikte waarborgen waarmee het in art. 8 WVW lid 2 sub b juncto art. 1 sub b Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer bedoelde ‘onderzoek’ is omringd, behoort dat de bloedafname binnen anderhalf uur na het eerste contact tussen de opsporingsambtenaar en de verdachte dient te geschieden”. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. Ik licht dit toe.
18. Allereerst heeft het hof zich niet uitgelaten over de strikte waarborgen waarmee het in art. 8, tweede lid, sub b WVW 1994 bedoelde onderzoek is omringd. Het arrest ziet immers op een onderzoek als bedoeld in art. 8, vijfde lid, WVW 1994.
19. Voorts breng ik in herinnering dat het hof het volgende heeft overwogen:
“Met de advocaat-generaal en de rechtbank overweegt het hof dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv), nu artikel 12 van het Besluit naar het oordeel van het hof behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek zoals bedoeld in artikel 8 van de Wegenverkeerswet (hierna: WVW) is omkleed.”
20. Volgens het bestreden arrest heeft de advocaat-generaal ter terechtzitting gevorderd dat het vonnis waarvan beroep zal worden bevestigd, terwijl de politierechter volgens het proces-verbaal van de terechtzitting van 11 september 2018 het volgende heeft overwogen:
“De politierechter stelt vast dat de termijn van anderhalf uur die wordt voorgeschreven ingevolge art. 12, derde lid van het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer (hierna: het Besluit) is geschonden, nu de bloedafname na één uur en zevenenveertig minuten heeft plaatsgevonden na het eerste contact zoals bedoeld in bovengenoemd artikel. Van bijzondere omstandigheden is naar het oordeel van de politierechter geen sprake, nu er enkel in het proces-verbaal van rijden onder invloed wordt opgemerkt dat de GGD-arts niet eerder bloed kon afnemen door een andere klus op het bureau aan de Beekstraat in Arnhem. Dit is een onduidelijke verklaring waarom er bij verdachte niet binnen de voorgeschreven termijn bloed kon worden afgenomen. De politierechter overweegt met de officier van justitie dat dit een onherstelbaar vormverzuim oplevert in de zin van art. 359a van het Wetboek van Strafvordering, nu art. 12 van het Besluit naar het oordeel van de politierechter niet behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek zoals bedoeld in art. 8 van de Wegenverkeerswet is omkleed [cursivering en onderstreping door mij, DP].
21. Uit het voorgaande maak ik op dat het niet anders kan zijn dan dat het hof heeft beoogd in het bestreden arrest de overweging van de politierechter over te nemen, maar dat daarbij het woordje ‘niet’ per abuis niet is overgenomen en dat ook het hof van oordeel is dat art. 12 Besluit niet behoort tot het stelsel van strikte waarborgen waarmee het onderzoek als bedoeld in art. 8 (vijfde lid) WVW 1994 is omkleed. Gelet hierop is de bewezenverklaring van de term “onderzoek in de zin van artikel 8 van de Wegenverkeerswet 1994” niet onbegrijpelijk. Gelet op hetgeen ik hiervoor over de jurisprudentie van de Hoge Raad met betrekking tot het stelsel van strikte waarborgen en over de strekking van art. 12, derde lid, Besluit heb opgemerkt, getuigt het oordeel van het hof ook niet van een onjuiste rechtsopvatting.
22. Het middel faalt in al zijn onderdelen.
23. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoort te geven.
24. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.
De procureur-generaal
bij de Hoge Raad der Nederlanden
AG
Voetnoten
Voetnoten Conclusie 12‑01‑2021
Stb. 2016, 529, p. 25-27.
Zie de conclusie van A-G Leijten voor HR 17 juni 1986, NJ 1987/152. Vgl. ook J.W. van der Hulst, Strikte waarborgen bij een onderzoek naar rijden onder invloed, Delikt en Delinkwent 2008/74.
Vgl. A.E. Harteveld en H.G.M. Krabbe (red.), De Wegenverkeerswet 1994; Een strafrechtelijk commentaar, Gouda Quint, 1999, p. 170.
Vgl. HR 29 november 2011, ECLI:NL:HR:2011:BS1721.
Zie voor een meer uitgebreid overzicht de conclusie van mijn ambtgenoot Harteveld, ECLI:NL:PHR:2015:1270, onder 3.9, vóór HR 24 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:2502. Zie ook: J.W. van der Hulst, a.w.
Vgl. HR 22 december 1992, ECLI:NL:HR:1992:ZC9169, NJ 1993/386.
Vgl. HR 16 september 1991, NJ 1992/138.
Vgl. de nota van toelichting bij het Besluit alcoholonderzoeken, Stb. 1987, 432, p. 7.
Vgl. HR 21 februari 1995, ECLI:NL:HR:1995:ZC9511.
Vgl. HR 27 juni 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA6304, NJ 2000/570, rov. 3.2.1 en HR 7 april 2020, ECLI:NL:HR:2020:569, NJ 2020/161.
Zie HR 24 november 2015, NJ 2016/114 m.nt. F. Vellinga-Schootstra, rov. 2.6.2.
Vgl. HR 7 april 2020, ECLI:NL:HR:2020:569, NJ 2020/161, rov. 2.5.
Vgl. o.a. gerechtshof Den Haag 11 september 2019, ECLI:NL:GHDHA:2019:2431 (geen strikte waarborg) en gerechtshof Amsterdam 30 juni 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:1952 (strikte waarborg).