Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/260:260 Dwaling voor rekening van dwalende

Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/260

260 Dwaling voor rekening van dwalende

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Staat dwaling op de a, b of c grond van art. 6:228 BW vast, dan rechtvaardigt dat het rechtsgevolg van dwaling, de vernietiging, maar de aard van de overeenkomst, de in het verkeer geldende opvattingen of de omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat de dwaling voor rekening van verweerder behoort te blijven (art. 6:228 lid 2 BW). De stelplicht en bewijslast van deze gezichtspunten rusten op eiser. Verweerder die door het doen van onderzoek een bepaalde stand van zaken had behoren te kennen, kan worden tegengeworpen dat een eventuele dwaling op grond van art. 6:228 lid 2 BW voor zijn rekening blijft.1 Overigens verzetten de redelijkheid en billijkheid zich er in het algemeen tegen dat eiser, ter afwering van een beroep op dwaling, aanvoert dat verweerder het ontstaan van de dwaling mede aan zichzelf heeft te wijten (een contra-bevrijdend verweer); de mededelingsplicht prevaleert in beginsel boven de onderzoeksplicht.2 De dwaling blijft ook voor rekening van de dwalende indien de dwaling uitsluitend een toekomstige omstandigheid betreft; een omstandigheid die niet reeds besloten lag in de feiten en omstandigheden bij de totstandkoming van de overeenkomst.3

Valk betoogt op grond van de formulering van art. 6:228 lid 2 BW: ‘De vernietiging kan niet worden gegrond op …’ dat verdedigd kan worden dat de dwalende ook stelplicht heeft ter zake van de afwezigheid van een uitsluitend toekomstige omstandigheid.4 Dat zou impliceren de rechter indien de dwalende dit extra vereiste niet vermeldt ook ambtshalve tot afwijzing van een beroep op dwaling kan komen en dat de rechter deze regel ook moet toepassen wanneer de wederpartij van de dwalende zich niet uitdrukkelijk op deze bepaling heeft beroepen.5 N.m.m. zouden dan de twee nevengeschikte elementen van lid 2 (uitsluitend toekomstige omstandigheid en de gezichtspunten) bewijsrechtelijk verschillend worden toegepast. Nu de reactie van eiser op grond van de gezichtspunten in de rechtspraak gekwalificeerd wordt als een (contra)bevrijdend verweer (stelplicht en bewijslast van de gezichtspunten rusten op eiser), geef ik ingeval van een beroep op een toekomstige omstandigheid de voorkeur aan de kwalificatie van bevrijdend verweer. Ook wanneer de dwalende de afwezigheid van een uitsluitend toekomstige omstandigheid vermeldt, trekt hij daarmee geen bewijslast naar zich toe.

Sprongbeslissing indien de rechter van oordeel is dat de dwaling voor rekening van de dwalende moet blijven

De rechter hoeft de feitelijke grondslag van het dwalingsverweer niet te beoordelen indien het contra-bevrijdend verweer van eiser (een beroep op art. 6:228 lid 2 BW) gehonoreerd kan worden; de rechter kan dan in het midden laten of sprake is van dwaling. In het geval eiser met succes een beroep doet op het feit dat een eventuele dwaling voor rekening van verweerder dient te blijven, hoeft de rechter de feitelijke grondslag van het dwalingsverweer niet te beoordelen. De rechter gaat over tot de beoordeling van de feitelijke grondslag van de vordering van eiser.6

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.