HR, 20-12-2011, nr. 09/01979 E

De Economische Kamer van het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch heeft bij arrest van 29 april 2009 verdachte wegens ‘medeplegen van overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 8.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan’ veroordeeld tot een geldboete van € 4.000,-, subsidiair 50 dagen hechtenis. Voorts heeft het Hof de tenuitvoerlegging gelast van een eerder aan verdachte voorwaardelijk opgelegde geldboete van € 7.500,-, subsidiair 70 dagen hechtenis.

Namens verdachte heeft mr. P.J.A. van de Laar, advocaat te Eindhoven, beroep in cassatie ingesteld en hebben mr. Th.J. Kelder en mr. C.W. Noorduyn, beiden advocaat te 's‑Gravenhage, bij schriftuur vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof ten onrechte althans op ontoereikende gronden heeft geoordeeld dat de verdachte de in de bewezenverklaring genoemde inrichting heeft veranderd als bedoeld in art. 8.1, eerste lid, (oud) Wet milieubeheer, althans dat het Hof de bewezenverklaring dienaangaande niet naar de eis der wet met redenen heeft omkleed.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat het Hof het volgende heeft vastgesteld. Op 11 juni 1996 hebben burgemeester en wethouders van de gemeente Maarheeze aan [betrokkene 1] een vergunning verleend voor een bedrijf voor onder meer de opslag en overslag van grond-, bouw- en sloopafval op het perceel [a-straat 1] te Maarheeze, waarin als voorschrift is opgenomen een maximaal toegestane opslagcapaciteit van 49 m3 bouw- en sloopafval (bewijsmiddel 1). [Betrokkene 1] heeft het perceel [a-straat 1] te Maarheeze eind 1999 verkocht aan [betrokkene 2] (de toenmalige vriendin van de verdachte), die het perceel in december 1999 heeft doorverkocht aan [betrokkene 3] (bewijsmiddelen 2a en 2b). [Betrokkene 3] heeft het terrein enige tijd verhuurd aan de verdachte, waarna de verdachte het terrein met toestemming van [betrokkene 3] heeft mogen gebruiken voor de opslag en stalling van materialen (bewijsmiddelen 1c en 2b). De verdachte heeft met [betrokkene 4] — de eigenaar van het perceel [a-straat 2](d) in Maarheeze, welk perceel is gelegen naast het perceel [a-straat 1] — afgesproken dat hij een aantal containers op diens lege terrein kon plaatsen (bewijsmiddelen 1b en 3). Voorts zijn de verdachte en [betrokkene 4] overeengekomen dat de verdachte van de terreinen [a-straat 1] en [a-straat 2](d) één terrein mocht maken dat de verdachte mocht blijven gebruiken totdat [betrokkene 4] zijn perceel zou hebben verkocht, waarna de verdachte de hekken tussen de beide percelen heeft weggehaald (bewijsmiddelen 1c en 4). De verdachte heeft — in zijn hoedanigheid van directeur van [A] B.V. — van 2003 tot en met 25 augustus 2005 in containers verpakt zwaar verontreinigd afval opgeslagen op voornoemd terrein (bewijsmiddel 4). Op 10 mei 2004 heeft de gemeente Cranendonck [A] B.V. schriftelijk gewaarschuwd dat bij bedrijfscontroles is gebleken dat niet is voldaan aan de voorschriften van de milieuvergunning van 11 juni 1996 (onder meer gelet op de uitbreiding van de inrichting met het achterterrein van het perceel [a-straat 2](d)) en dat zal worden overgegaan tot handhaving van die vergunning wanneer de bestaande illegale opslag op het perceel van de inrichting [a-straat 1] en het aangrenzende perceel [a-straat 2](d) niet vóór 10 juni 2004 is verwijderd (bewijsmiddel 1e). Op 25 augustus 2005 is bij een nieuwe controle ontdekt dat op het terrein aan de achterzijde van perceel [a-straat 2](d) in totaal 21 containers zijn geplaatst, terwijl voor de opslag van afval en materialen op die locatie geen vergunning is verleend (bewijsmiddel 1a). Vervolgens is een onderzoek ingesteld naar de opslag van (vermoedelijk) asbesthoudende afvalstoffen op het terrein [a-straat 2](d), waarbij acht containers met daarin (vermoedelijk) asbest en/of asbesthoudend afval in beslag zijn genomen (bewijsmiddelen 1a en 1f). Op 15 oktober 2005 is de lading van vijf van die containers met een totale inhoud van ongeveer negentig kubieke meter bemonsterd, waarna daadwerkelijk is gebleken dat zich in die containers asbesthoudende afvalstoffen bevonden (bewijsmiddelen 1f, 1g en 1h).

Art. 8.1, eerste lid, (oud) Wet milieubeheer luidde ten tijde van het bewezenverklaarde feit, voor zover hier van belang, als volgt:

Art. 8.19, tweede lid, (oud) Wet milieubeheer luidde ten tijde van het bewezenverklaarde feit als volgt:

Ten aanzien van de vraag wanneer sprake is van het veranderen van (de werking van) een inrichting in de zin van art. 8.1, eerste lid onder b, Wet milieubeheer en art. 8.19, tweede lid, Wet milieubeheer wordt in de Memorie van Toelichting1. bij het wetsvoorstel dat tot de Wet milieubeheer heeft geleid2., voor zover hier van belang, het volgende opgemerkt:

In de Memorie van Toelichting3. wordt dienaangaande voorts nog het volgende opgemerkt:

(Kamerstukken II 1988–1989, 21 087, nr. 3, blz. 81)

De Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer4. houdt ten aanzien van art. 24 van het wetsvoorstel, welke bepaling de voorloper is van art. 8.19 (oud) Wet milieubeheer, het volgende in:

In de bestreden uitspraak ligt als het oordeel van het Hof besloten dat de verdachte door het terrein van de inrichting van [a-straat 1] (in Maarheeze) uit te breiden met (een al dan niet braakliggend gedeelte van) het perceel van [a-straat 2](d) en door aldaar een hoeveelheid van ongeveer 90 m3 asbest en/of asbesthoudende (sloop-)afvalstoffen op te slaan, terwijl aan hem enkel een vergunning was verleend voor de opslag van 49 m3 bouw- sloopafval op het perceel [a-straat 1], de (werking van de) desbetreffende inrichting heeft veranderd in de zin van art. 8.1, eerste lid aanhef en onder b, (oud) Wet milieubeheer.

In het licht van de hiervoor weergegeven wettelijke bepalingen en wetsgeschiedenis geeft dit oordeel geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, terwijl het gelet op het navolgende evenmin onbegrijpelijk is.5. Het Hof heeft bij zijn oordeel niet alleen meegewogen dat de verdachte zijn afval op een ander terrein dan volgens de vergunning was toegestaan had opgeslagen maar daarnaast ook dat de verdachte bijna het dubbele van de volgens de vergunning toegestane hoeveelheid afval had opgeslagen. Voorts was het de verdachte blijkens de vergunning enkel toegestaan grondverzetmachines te stallen, grond en bouw- en sloopafval op te slaan en over te slaan en materialen te laden en te lossen (bewijsmiddel 1d), terwijl hij in werkelijkheid een grote hoeveelheid asbest heeft opgeslagen, ten aanzien waarvan hij op de terechtzitting in hoger beroep zelf heeft verklaard dat het ‘zwaar verontreinigd materiaal’ betrof (bewijsmiddel 4). Daarnaast is niet aangevoerd noch is anderszins aannemelijk geworden dat zou zijn voldaan aan de in art. 18.19, tweede lid, (oud) Wet milieubeheer genoemde voorwaarden voor veranderingen van de inrichting die vallen onder de verleende vergunning. Bovendien blijkt uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen dat de verdachte door de autoriteiten naar aanleiding van verschillende bedrijfscontroles is gewaarschuwd dat zijn inrichting niet (meer) voldeed aan de vergunningsvoorschriften (bewijsmiddel 1e).Tenslotte heeft de op de terechtzitting in hoger beroep aanwezige verdachte aldaar niet aangevoerd dat en waarom er geen sprake zou zijn van een verandering van de inrichting. Hij heeft op die terechtzitting immers — kort gezegd — slechts aangevoerd dat niet hij maar [betrokkene 5] degene is geweest die de containers met asbest op het perceel [a-straat 2](d) heeft geplaatst.6. Tot een nadere motivering ten aanzien van het veranderen van de inrichting was het Hof derhalve niet gehouden.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof het Openbaar Ministerie in strijd met art. 14g, vijfde lid, Sr ontvankelijk heeft geacht in zijn vordering tot tenuitvoerlegging van de aan de verdachte voorwaardelijk opgelegde straf, nu die vordering later dan drie maanden na het verstrijken van de proeftijd is ingediend.

De stukken van het geding houden, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

Ingevolge art. 14g, vijfde lid, Sr is het openbaar ministerie niet-ontvankelijk in zijn vordering tot tenuitvoerlegging van een voorwaardelijk opgelegde straf, wanneer die vordering later wordt ingediend dan drie maanden na het verstrijken van de proeftijd.

In aanmerking genomen dat de proeftijd is verstreken op 28 augustus 2006, terwijl de Officier van Justitie op 25 oktober 2006 (voor de eerste maal) de vordering tot tenuitvoerlegging van de bij arrest van 13 augustus 2004 voorwaardelijk opgelegde geldboete heeft ingediend bij de griffie van de Rechtbank te 's‑Hertogenbosch, is de vordering ingediend binnen drie maanden na het verstrijken van de proeftijd. Nu van schending van art. 14g, vijfde lid, Sr geen sprake is, heeft het Hof het Openbaar Ministerie terecht ontvankelijk geacht in bedoelde vordering. Anders dan de stellers van het middel aanvoeren, doet hieraan niet af dat de Officier van Justitie nadien (op 12 juni 2007 en op 25 juni 2007) nog twee ter zake van dezelfde voorwaardelijke veroordeling een ‘vordering na voorwaardelijke veroordeling’ heeft ingediend. Deze latere vorderingen brengen immers niet met zich mee dat de eerder (tijdig) ingediende vordering ten aanzien van de in art. 14g, vijfde lid, Sr bedoelde termijn buiten beschouwing dient te worden gelaten. Ook de omstandigheid dat aan de verdachte — na de betekening van de oproeping voor de behandeling van die vordering in eerste aanleg — tot twee keer toe een nieuwe oproeping onder intrekking van de oude oproeping is toegezonden, maakt dit niet anders.

Kortom: weliswaar waren de wegen van het OM in deze zaak bepaald omslachtig, maar de verdachte/veroordeelde was uiteindelijk tijdig ervan op de hoogte dat hem bij berechting van het nieuwe feit eveneens de oude straf boven het hoofd hing.

Het middel faalt.

Het derde middel behelst de klacht dat het Hof ten onrechte althans op onjuiste gronden heeft geoordeeld dat het de tenuitvoerlegging van de voorwaardelijk opgelegde straf kon gelasten, nu het Openbaar Ministerie zijn in eerste aanleg gedane vordering tot tenuitvoerlegging in hoger beroep heeft ingetrokken althans niet heeft gehandhaafd.

De stukken van het geding houden, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

Ingevolge art. 361a Sv maakt de beslissing omtrent de gegrondheid van een vordering tot tenuitvoerlegging van een voorwaardelijk opgelegde straf deel uit van de in de strafzaak gegeven uitspraak. Hoger beroep tegen deze deelbeslissing kan slechts worden aangewend door (tevens) hoger beroep tegen de einduitspraak in te stellen, zodat het niet mogelijk is om afzonderlijk hoger beroep in te stellen tegen de last tot tenuitvoerlegging van de voorwaardelijke straf. Dit brengt met zich dat het evenmin mogelijk is afzonderlijk hoger beroep aan te tekenen tegen de beslissing in de hoofdzaak. Een veroordeling vanwege het nieuwe feit is immers noodzakelijk om de tenuitvoerlegging van de eerder opgelegde voorwaardelijke straf te gelasten. Daarmee is onverenigbaar dat de last tot tenuitvoerlegging onherroepelijk kan worden, zolang in de hoofdzaak nog geen onherroepelijk veroordeling heeft plaatsgevonden. Het rechtsmiddel kan derhalve slechts tegen de uitspraak in haar geheel worden ingesteld. De opvatting dat het strafbare feit naar aanleiding waarvan een vordering tot tenuitvoerlegging is ingediend waarover op de wijze als voorzien in art. 361a Sv is beslist, voor de toepassing van art. 407 Sv moet worden aangemerkt als ‘een gevoegd strafbaar feit’, zodat het hoger beroep mag worden beperkt tot het vonnis voor zover het dat strafbare feit betreft, in welk geval het vonnis voor zover betrekking hebbende op de vordering tenuitvoerlegging niet aan het oordeel van de appèlrechter is onderworpen, is onjuist.13.

In de hiervoor onder 20 sub iii weergegeven overwegingen heeft het Hof geoordeeld dat het hoger beroep in het onderhavige geval niet kan worden beperkt in die zin dat de beslissing tot tenuitvoerlegging van het hoger beroep wordt uitgezonderd, nu de beslissing een voorwaardelijke veroordeling ten uitvoer te leggen een niet los te maken deel uitmaakt van het vonnis. Gelet op hetgeen hiervoor onder 21 is vooropgesteld geeft dit oordeel geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Het Hof heeft derhalve terecht geoordeeld dat het de tenuitvoerlegging van de voorwaardelijk opgelegde straf kon gelasten.

Ten overvloede zij nog vermeld dat de appelakte geen beperking inhoudt van het door de verdachte ingestelde hoger beroep en dat niet is gebleken van een gedeeltelijke intrekking van het hoger beroep, zodat het Hof — ook al zou beperking van het hoger beroep tot de beslissing in de hoofdzaak wel mogelijk zijn (quod non) — sowieso een beslissing diende te geven ten aanzien van de vordering tot tenuitvoerlegging.14.

Het middel faalt.

Het vierde middel bevat de klacht dat het Hof ten onrechte althans op onjuiste gronden de tenuitvoerlegging van de voorwaardelijke straf heeft gelast wegens niet naleving van de algemene voorwaarde, nu het strafbare feit ter zake waarvan de tenuitvoerlegging is gelast is gepleegd vóór de uitspraak waarbij de voorwaardelijke straf is opgelegd van 13 augustus 2004.

Blijkens de toelichting steunt het middel op het uitgangspunt dat de bewezenverklaarde gedragingen blijkens de gebezigde bewijsmiddelen hebben plaatsgevonden vóór 13 augustus 2004. Dat uitgangspunt berust echter op een verkeerde lezing van de bestreden uitspraak en de aanvulling bewijsmiddelen en mist daardoor feitelijke grondslag. Het Hof heeft immers bewezen verklaard dat de verdachte de bewezenverklaarde gedragingen in de periode van 1 maart 2004 tot en met 25 augustus 2005 heeft (mede)gepleegd. Bovendien volgt uit de gebezigde bewijsmiddelen dat op 25 augustus 2005 bij een controle is ontdekt dat op het terrein aan de achterzijde van perceel [a-straat 2](d) in totaal 21 containers zijn geplaatst, terwijl voor de opslag van afval en materialen op die locatie geen vergunning is verleend (bewijsmiddel 1a). Het Hof heeft derhalve terecht en op goede gronden de tenuitvoerlegging van de voorwaardelijke straf gelast wegens niet naleving van de algemene voorwaarde, nu de verdachte zich voor het einde van de proeftijd aan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt. Hieraan doet niet af dat een deel van de bewezenverklaarde periode (vijf maanden van de in totaal anderhalf jaar) is gedateerd vóór de datum van de uitspraak waarbij de voorwaardelijke straf is opgelegd.

Het middel faalt.

De middelen falen en kunnen afgezien van het eerste middel worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG