Hof Amsterdam, 01-03-2012, nr. 11/00447

Belanghebbende is in de zestiger jaren opgericht en statutair gevestigd te [Z]. In de statuten van belanghebbende is, voor zover van belang, opgenomen:

“Artikel 3

Doel

De stichting heeft ten doel:

(a) de behartiging van de materiële omstandigheden van rechthebbende, te weten:

1. zowel huidige als gepensioneerde werknemers van de betrokken bedrijven (…);

ex-werknemers welke vanuit een arbeidsverhouding met een betrokken bedrijf opgenomen zijn in de AAW/WAO;

weduwen respectievelijk weduwnaars van onder sub 1 en sub 2 bedoelde personen;

wezen van onder sub 1 en 2 bedoelde personen (…);

(…)

Artikel 5

(…)

Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf leden.

Het bestuur van de stichting is samengesteld als volgt:

(...) Onze fiscaal adviseur heeft ons daarnaast gewezen op het feit dat het Voorzieningenfonds mogelijk kwalificeert als een zogenaamd werknemers-derdenfonds gezien haar doelstelling en feitelijke werkzaamheden. Als gevolg daarvan zouden verstrekkingen - zelfs ingeval er sprake is van een loonbestanddeel - zijn vrijgesteld van heffing. Nu bepaalt het relevante artikel in de Wet Loonbelasting dat - vrij vertaald - indien er in de afgelopen vijf jaar meer is bijgedragen door de werknemers/deelnemers dan de werkgever er onbelast uitkeringen kunnen worden gedaan aan de deelnemers. De werkgevers zijn na 1996 gestopt met het betalen van bijdragen aan het fonds, dus indien werknemers in 2008 een bedrag zouden inleggen, zou dit ertoe kunnen leiden dat er in 2009 onbelaste verstrekkingen kunnen worden gedaan.

(...)

Wat betekent dit voor u?

Belanghebbende heeft haar statutaire zetel te [Z] en heeft daarmee, op grond van artikel 1:10, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek haar woonplaats in deze stad.

Volgens artikel 8:7, tweede lid, van de Awb is ten aanzien van het beroep van belanghebbende tegen een besluit van de inspecteur, de rechtbank binnen het rechtsgebied waarvan belanghebbende haar woonplaats heeft bevoegd. Alsdan was (uitsluitend) de rechtbank te Arnhem bevoegd om te oordelen over het beroep van belanghebbende.

Rechtbank Haarlem heeft dit kennelijk niet onderkend en het beroep niet op de voet van artikel 6:15, eerste lid, van de Awb doorgezonden naar de rechtbank Arnhem maar, onbevoegdelijk, uitspraak gedaan op het beroep van belanghebbende. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het Hof Amsterdam.

Op grond van artikel 60 van de Wet op de rechterlijke organisatie oordeelt het Hof in hoger beroep over de vonnissen van de rechtbanken in zijn ressort. De rechtbank Haarlem valt onder het ressort van het Hof Amsterdam.

Ingevolge artikel 27s van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) kan het Hof, indien het van oordeel is dat de uitspraak waarvan appel door een andere dan de bevoegde rechtbank is gedaan, die onbevoegdheid voor gedekt verklaren en de uitspraak als bevoegdelijk gedaan aanmerken.

Een redelijke uitleg van het bepaalde in artikel 27s AWR in samenhang met artikel 27j AWR jo. artikel 8:7 Awb heeft er voorts in een geval als het onderhavige toe te leiden dat het Hof waarbij het hoger beroep is ingesteld, indien het de onbevoegdheid van de rechtbank voor gedekt verklaard, ook overigens in de zaak voorziet.

Belanghebbende en de inspecteur hebben eensluidend ter zitting van het Hof verklaard dat zij een inhoudelijke behandeling van het Hof voorstaan. Het Hof leidt hieruit af dat partijen van opvatting zijn dat zij door de handelwijze van de rechtbank niet in hun belangen zijn geschaad. Nu het Hof ook overigens geen beletselen ziet zal het - mede om redenen van proceseconomie - de onbevoegdheid van de rechtbank voor gedekt verklaren, de uitspraak als bevoegdelijk gedaan aanmerken, en ook overigens in de zaak voorzien.

Loon

Belanghebbende heeft in haar incidenteel hoger beroep aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat er voldoende causaliteit bestaat tussen de uitkeringen en (voormalige) dienstbetrekkingen om de uitkeringen tot het loon te rekenen. Daarbij heeft belanghebbende onder meer aangevoerd dat “Alleen ingeval er voordeel is genoten en de oorzaak van de betaling of verstrekking is gelegen in het streven van de werkgever om daarmee de werknemer te belonen voor het te verrichten werk behoort de bate tot het loon te worden gerekend”.

Ingevolge artikel 10, eerste lid, van de Wet LB is loon al hetgeen uit een dienstbetrekking of een vroegere dienstbetrekking wordt genoten.

Anders dan belanghebbende kennelijk als uitgangspunt neemt geldt niet de arbeid maar de dienstbetrekking als bron van loon (vgl. arrest Hoge Raad van 8 februari 2008, nr. 43514, LJN: BB3896).

Partijen hebben uit praktisch oogpunt afgesproken de naheffingsaanslag op te leggen aan belanghebbende (en niet aan de - voormalige - werkgevers), het Hof zal deze afspraak tot uitgangspunt nemen.

De bewijslast om aannemelijk te maken dat is voldaan aan de voorwaarden om de uitkeringen aan te merken als loon rust op de inspecteur.

Bij de beoordeling of sprake is van loon dat voorvloeit uit de dienstbetrekking acht het Hof onder meer de volgende feiten en omstandigheden van belang: de in het verleden gedane stortingen door [A BV] en [B BV] ((voormalige) werkgevers) in belanghebbende, de vestiging van belanghebbende op hetzelfde adres als [A BV], de beperking van begunstiging tot de (voormalige) werknemers (en onder omstandigheden hun verwanten) van [A BV] en [B BV] en de bemensing van het bestuur van belanghebbende door werknemers van [A BV] en [B BV]. Voorts is met de opheffing van het fonds mede gevolg gegeven aan de wens van het hoofdkantoor van [A BV].

Op grond van deze feiten en omstandigheden (en hetgeen overigens is opgenomen onder 2.1 tot en met 2.5), tezamen en in hun onderlinge verband bezien, is het Hof van oordeel dat aannemelijk is dat tussen de uitkeringen door belanghebbende en de dienstbetrekking van (ex-)werknemers van [A BV] en [B BV] een zodanig nauw verband bestaat dat deze uitkeringen haar grond vinden in die dienstbetrekkingen, zodat zij moet worden aangemerkt als loon uit dienstbetrekking.

Met hetgeen door belanghebbende is aangevoerd, waaronder dat ten tijde van het tot stand komen van de arbeidsovereenkomst(en) geen rekening wordt gehouden met (een) eventuele begunstiging(en) uit belanghebbende, de werknemers eerst na indiensttreding over het bestaan van belanghebbende worden geïnformeerd en toekenning en hoogte van de uitkering(en) een discretionaire bevoegdheid van het bestuur van belanghebbende vormt, heeft zij niet aannemelijk gemaakt dat de uitkeringen op andere gronden zijn gedaan (en niet hun grond vinden in de (voormalige) dienstbetrekkingen). Voor zover belanghebbende met haar stelling dat eventuele uitkeringen door belanghebbende aan (ex-)werknemers niet worden gerenseigneerd aan de (voormalige) werkgevers stelt dat de (voormalige) werkgevers niet bekend waren met de uitkeringen acht het Hof zulks onaannemelijk. Het bestuur van belanghebbende bestaat immers uit werknemers van de (voormalige) werkgevers en overigens heeft belanghebbende zelf in haar pleitnota bij de rechtbank opgenomen dat voor haar administratie is gebruik gemaakt van “de bepaalde actuele loongegevens (Hof: van de ex-werkgevers) en rekencapaciteiten beschikbaar bij de externe salarisverwerker ADP”.

Uit het voorgaande volgt dat de gedane uitkeringen moeten worden aangemerkt als loon uit dienstbetrekking. Het incidenteel beroep van belanghebbende slaagt derhalve niet. Het Hof zal vervolgens beoordelen of de uitkeringen onder de fondsenvrijstelling (artikel 11, eerste lid, onder n, van de Wet LB) vallen.

Vrijgesteld loon

Ingevolge artikel 11, eerste lid, onder n, van de Wet LB horen niet tot het loon:

“uitkeringen en verstrekkingen, andere dan die ter zake van ziekte, invaliditeit, bevalling, adoptie en overlijden, die de werknemer ontvangt uit een fonds tot welks middelen de inhoudingsplichtige gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren evenveel of minder heeft bijgedragen dan de bij het fonds betrokken werknemers, tenzij die uitkeringen en verstrekkingen geschieden ingevolge een aanspraak die niet tot het loon behoort.”

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 14 juli 2000, nr. 35 225, LJN: AA6522 voor de situatie waarin in de werkgever en werknemers gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren niet hebben bijgedragen aan een fonds als volgt beslist:

“3.6. In het licht van deze wetsgeschiedenis dient de wettelijke voorwaarde dat de betrokken uitkeringen of verstrekkingen moeten zijn ontvangen uit een fonds tot welks middelen de inhoudingsplichtige gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren evenveel of minder heeft bijgedragen dan de bij het fonds betrokken werknemers, aldus te worden gelezen dat daarin besloten ligt dat het moet gaan om een fonds tot de middelen waarvan werknemers in ieder geval gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren hebben bijgedragen. Hiermede strookt het niet aan te nemen dat - zoals het middel wil - de vrijstelling van toepassing is indien gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren noch de werkgever noch de werknemers hebben bijgedragen aan de middelen van het fonds. Het middel kan derhalve niet tot cassatie leiden.’

Naar het oordeel van het Hof is in een situatie als de onderhavige, waarin de

(ex-)werknemers (per persoon) een bedrag van (ongeveer) € 1 hebben bijdragen aan de middelen van belanghebbende gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren, op één lijn te stellen met de situatie als aan de orde in voornoemd arrest. Niet valt in te zien dat een dergelijk geringe bijdrage, waaraan voor de fondsvorming geen enkele wezenlijke betekenis toekomt en die door de (ex-)werknemers feitelijk ook niet als last van enige materiële betekenis kan zijn gevoeld, tot een andere uitkomst zou moeten leiden dan in de situatie waarin werknemers in de laatstverlopen vijf kalenderjaren niet hebben bijgedragen. Aldus bestaat geen recht op de fondsenvrijstelling.

Het door de gemachtigde ter zitting van het Hof gedane bewijsaanbod (opgenomen onder 2.7) passeert het Hof omdat ook indien er vanuit moet worden gegaan dat er stortingen door (ex-)werknemers zijn gedaan (zoals gesteld), deze buiten de relevante vijfjaarsperiode zijn gedaan (gesteld is dat deze zijn gedaan voor 2003) en aldus reeds op deze grond voor de vraag of de vrijstelling van toepassing is betekenis zouden missen (zie onder 4.13).

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep van de inspecteur gegrond is en de uitspraak van de rechtbank moet worden vernietigd. Het incidenteel hoger beroep van belanghebbende slaagt niet. Doende wat de rechtbank had moeten doen zal het Hof het beroep ongegrond verklaren.