HR, 18-05-2004, nr. 02293/03J

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam wegens "opzettelijk handelen in strijd met een in art. 2, eerste lid, onder A, van de Opiumwet gegeven verbod" veroordeeld tot twaalf maanden jeugddetentie waarvan drie maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren, met onttrekking aan het verkeer zoals in het arrest omschreven.

Namens verdachte hebben mr. G.P. Hamer en mr. B.P. de Boer, advocaten te Amsterdam, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel is gericht tegen de verwerping door het Hof van het namens verdachte gedane verzoek tot aanhouding.

In hoger beroep zijn in de onderhavige zaak terechtzittingen geweest op 29 mei 2001, 13 september 2001, 15 januari 2002, 28 mei 2002 en 21 januari 2003. Blijkens het proces-verbaal van die onderscheiden terechtzittingen is verdachtes raadsman op 29 mei 2001 ter terechtzitting verschenen evenals - zij het in de loop van de behandeling - verdachte. Ter terechtzitting wordt het onderzoek geschorst tot 13 september 2001 te 14.00 uur. Verdachte verschijnt op 13 september 2001 niet, zijn raadsman wel; tijdens de terechtzitting deelt de bode mede dat hij bericht heeft ontvangen dat de verdachte binnen enkele minuten ter terechtzitting zal verschijnen; niettemin verschijnt verdachte niet; het onderzoek wordt geschorst tot 15 januari 2002 te 14.00 uur. Op 15 januari 2002 verschijnen verdachte en zijn raadsman ter terechtzitting; van de drie opgeroepen getuigen verschijnt de getuige [getuige 1]; deze wordt ter terechtzitting gehoord; het onderzoek ter terechtzitting wordt geschorst tot 28 mei 2002 te 14.30 uur met bevel tot oproeping van de beide niet verschenen getuigen. Op 28 mei 2002 verschijnt verdachtes raadsman wel, verdachte en de opgeroepen getuigen verschijnen niet; het onderzoek wordt aangehouden voor onbepaalde tijd en verwezen naar de rechter-commissaris opdat deze zijn ambtgenoot te Curaçao, waar de getuigen wonen, zal verzoeken de getuigen te horen.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 21 januari 2003 is aldaar onder meer het volgende voorgevallen:

Het ingevolge art. 501 Sv in hoger beroep van overeenkomstige toepassing zijnde art. 495a Sv luidt:

De in art. 495a Sv neergelegde verschijningsplicht is in het Wetboek van Strafvordering opgenomen vanwege het pedagogisch belang voor de jeugdige om persoonlijk te worden geconfronteerd met de overheid indien strafbaar gedrag daartoe aanleiding geeft.1. Recentelijk heeft de Hoge Raad kernachtig de in art. 495a Sv neergelegde regels als volgt samengevat:

In de onderhavige zaak is de verdachte op de eerste terechtzitting - zij het in de loop van de behandeling - verschenen. Na die terechtzitting is het onderzoek ter terechtzitting meermalen geschorst met het oog op het horen van getuigen. Verdachte is na de eerste terechtzitting nog éénmaal ter terechtzitting verschenen3., op de laatste terechtzitting niet.

Aan het middel ligt de stelling ten grondslag dat ook wanneer een verdachte op de eerste terechtzitting is verschenen en het onderzoek daar wordt aangehouden, art. 495a Sv de rechter voorschrijft het onderzoek ter nadere terechtzitting, indien verdachte daar niet verschijnt, opnieuw te schorsen om verdachte in de gelegenheid te stellen te verschijnen. Naar mijn opvatting is dat niet juist. Art. 495a Sv is geschreven voor gevallen waarin de minderjarige verdachte op de dagvaarding niet verschijnt. Lid 2 van deze bepaling maakt immers een uitzondering op de plicht tot aanhouding van het onderzoek ter terechtzitting voor gevallen waarin de nietigheid van de dagvaarding aanstonds blijkt. Die situatie is alleen aan de orde als verdachte op de dagvaarding niet is verschenen. Voorts schrijft art. 495a lid 3 Sv voor dat verstek wordt verleend indien verdachte op de nadere terechtzitting niet verschijnt. Die mogelijkheid doet zich alleen voor als verdachte eerder niet is verschenen. Is immers verdachte eenmaal verschenen, dan geldt de procedure ingevolge art. 280 lid 1 Sv4. als een procedure op tegenspraak.

Gelet op de mededelingen van de raadsman ter terechtzitting in hoger beroep van 21 januari 2003 heeft het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk geoordeeld dat verdachte bekend was met die terechtzitting. Voorts heeft het Hof de door de raadsman opgegeven reden van verhindering van verdachte niet aannemelijk geacht. Deze oordelen zijn niet onbegrijpelijk en lenen zich wegens verwevenheid met waarderingen van feitelijke aard niet voor verdere toetsing in cassatie.

In genoemde omstandigheden alsmede in aanmerking genomen dat de procedure in hoger beroep al meer dan twee jaar in beslag had genomen getuigt het oordeel van het Hof dat het belang van berechting binnen redelijke termijn diende te prevaleren boven verdachtes belang de behandeling van zijn zaak ter terechtzitting te kunnen bijwonen niet van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk.5. Voor verdere toetsing van dit oordeel is wegens de verwevenheid van dit oordeel met waarderingen van feitelijke aard in cassatie geen plaats. Daar voeg ik nog aan toe dat het door art. 495a Sv behartigde pedagogisch belang van verschijning van de minderjarige ter terechtzitting in de onderhavige zaak al lang niet meer speelde omdat verdachte ten tijde van de laatste behandeling in hoger beroep de meerderjarigheidsgrens al met ruim een jaar was gepasseerd. Hier wreekt zich dat de wetgever voor de berechting aansluiting zoekt bij de leeftijd ten tijde van het plegen van het feit en niet bij de leeftijd ten tijde van de berechting. In mijn ogen zou die laatste leeftijd meer recht doen aan de realiteit van de rechtspleging, zeker wanneer in aanmerking wordt genomen hoe lang een procedure tegen een minderjarige kan duren zonder de redelijke termijn te overschrijden.6.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat het opzet op de invoer van 4097,4 gram cocaïne niet uit de bewijsmiddelen kan volgen, althans dat het bewijs van het opzet onvoldoende met redenen is omkleed.

Het Hof heeft ten laste van verdachte bewezenverklaard dat hij:

Daartoe heeft het Hof de volgende bewijsmiddelen gebruikt:

Voorts heeft het Hof de volgende nadere bewijsoverweging in zijn arrest opgenomen:

Deze overweging van het Hof begrijp ik als volgt. Ervan uitgaande dat verdachte, zoals hij verklaart, niet wist dat er ruim 4 kg cocaïne in de koffer zat terwijl hij wel wist wat overigens in de koffer was gedaan nu deze in zijn bijzijn was gekocht, ingepakt en ingecheckt, moet het hem toen hij de koffer droeg zijn opgevallen dat deze abnormaal dikke opstaande wanden had en uitzonderlijk zwaar was. Door af te zien van onderzoeken van de koffer of inlichten van zijn ouders heeft hij zich daarom willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat zich cocaïne in de koffer zou bevinden welke dusdoende door hem Nederland werd binnengebracht. Dit oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, terwijl het evenmin onbegrijpelijk is of nadere motivering behoeft.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Het derde middel bevat de klacht dat het Hof heeft miskend dat een omstandigheid die door de rechter als redengevend wordt beschouwd voor de bewezenverklaring en die niet in een gebezigd bewijsmiddel is opgenomen, moet zijn ontleend aan een door de rechter in zijn overweging aangeduid wettig bewijsmiddel. Blijkens de toelichting heeft het middel betrekking op 's Hofs overweging dat de koffer "uitzonderlijk zwaar was".

Indien het gaat om feiten of omstandigheden die door de rechter redengevend worden geacht voor de bewezenverklaring, dient de rechter die zich aldus beroept op bepaalde niet in de bewijsmiddelen vermelde gegevens, met voldoende mate van nauwkeurigheid in zijn overweging (a) die feiten of omstandigheden aan te duiden, en (b) het wettige bewijsmiddel aan te geven waaraan die feiten of omstandigheden zijn ontleend. Ingeval het feiten of omstandigheden betreft die zijn vervat in processen-verbaal, verslagen van deskundigen of andere schriftelijke bescheiden, dienen die stukken ter terechtzitting te zijn voorgelezen of moet daarvan aldaar de korte inhoud zijn medegedeeld (HR 24 juni 2003, LJN AF7985, rov. 4.2 en HR 23 september 2003, LJN AG3572, rov. 3.6).

Zoals ik hiervoor reeds heb aangegeven ligt in de overweging van het Hof besloten dat het Hof als uitgangspunt heeft genomen dat verdachte niet wist dat in zijn koffer ruim 4 kg cocaïne zat. Daarvan uitgaande moet de vaststelling van het Hof dat de koffer uitzonderlijk zwaar was aldus worden verstaan dat deze het gewicht van de koffer met de goederen die daar in het bijzijn van verdachte in waren gedaan verre overtrof. Zo gezien berust deze vaststelling van het Hof op de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen die immers inhouden zowel dat de koffer in het bijzijn van verdachte is ingepakt als dat daarin ruim 4 kg cocaïne is aangetroffen.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Het vierde middel bevat de klacht dat het Hof ten onrechte heeft aangenomen dat op verdachte een onderzoeksplicht rustte met betrekking tot de koffer.

Het hof heeft een namens verdachte gevoerd verweer terzake als volgt samengevat en verworpen:

Zoals het Hof terecht constateert richt het hiervoor aangehaalde verweer zich in wezen tegen het bewijs van het opzet en dan wel - naar ik begrijp - in het bijzonder tegen het oordeel van het Hof dat verdachte zich in de door het Hof vastgestelde omstandigheden bewust was van de aanmerkelijke kans dat in de door hem naar Nederland meegebrachte koffer een flinke hoeveelheid cocaïne zat en dat hij deze kans desbewust heeft aanvaard nu hij ondanks eerstgenoemde bewustheid geen onderzoek heeft ingesteld naar de inhoud van de koffer noch zijn ouders heeft gewaarschuwd.

Het oordeel van het Hof dat verdachte ondanks zijn leeftijd ten tijde van het plegen van het delict (16 jaar) en de omstandigheid dat hij zwakbegaafd is genoemde aanmerkelijke kans willens en wetens heeft aanvaard is niet onbegrijpelijk en komt wegens zijn verwevenheid met waarderingen van feitelijke aard niet in aanmerking voor verdere toetsing in cassatie. Voorts behoeft het geen nadere motivering, in aanmerking genomen dat weliswaar verdachte in rapportage wordt aangemerkt als iemand met beperkte intellectuele capaciteiten maar dat deze, zoals het Hof in de motivering van de opgelegde straf heeft vermeld, volgens die rapportage geen verband houdt met het onderhavige feit.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.