Hof Amsterdam, 23-11-2021, nr. 20/00753 en 20/00754

1.1.De heffingsambtenaar heeft met dagtekening 28 februari 2017 aan belanghebbende voor het belastingjaar 2017, voor zover van belang, - op één aanslagbiljet verenigd - aanslagen afvalstoffenheffing en rioolheffing opgelegd.

Belanghebbende heeft hiertegen op 11 april 2017 bezwaar gemaakt. De heffingsambtenaar heeft bij uitspraak op bezwaar, gedagtekend 18 januari 2018, de bezwaren ongegrond verklaard en de aanslagen gehandhaafd.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak op bezwaar beroep ingesteld. Bij uitspraak van 2 november 2020 heeft de rechtbank als volgt beslist:

“De rechtbank:

- verklaart de beroepen ongegrond;

- veroordeelt de heffingsambtenaar tot betaling aan [belanghebbende] van een immateriële schadevergoeding tot een bedrag van € 500,-;

- bepaalt dat de heffingsambtenaar vanaf vier weken na de verzenddatum van deze uitspraak wettelijke rente is verschuldigd over het bedrag aan immateriële schadevergoeding, indien het bedrag op dat moment nog niet is vergoed;

- veroordeelt de heffingsambtenaar in de proceskosten van [belanghebbende] tot een bedrag van € 918,75;

- bepaalt dat de heffingsambtenaar de helft van het betaalde griffierecht tot een bedrag van € 46,- aan [belanghebbende] vergoedt;

- veroordeelt de Staat tot betaling aan [belanghebbende] van een immateriële schadevergoeding tot een bedrag van € 1.500,-;

- bepaalt dat de Staat vanaf vier weken na de verzenddatum van deze uitspraak wettelijke rente is verschuldigd over het bedrag aan immateriële schadevergoeding, indien het bedrag op dat moment nog niet is vergoed;

- veroordeelt de Staat in de proceskosten van [belanghebbende] tot een bedrag van € 918,75;

- bepaalt dat de Staat de helft van het betaalde griffierecht tot een bedrag van € 46,- aan [belanghebbende] vergoedt.”

De tegen deze uitspraak door belanghebbende ingestelde hoger beroepen zijn bij het Hof ingekomen op 14 december 2020, en nader aangevuld op 12 januari 2021. De heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend.

Van de zijde van belanghebbende is bij de griffie van het Hof op 16 oktober 2021 een nader stuk ingekomen. Hiervan is een kopie aan de wederpartij gezonden.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 27 oktober 2021. De zaken zijn op deze zitting tegelijk behandeld met de zaken geregistreerd met kenmerken 20/00635, 20/00636 en 20/00637. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

Nu de uitspraak van de rechtbank geen afzonderlijke vaststelling van de feiten bevat, stelt het Hof de feiten als volgt vast.

Belanghebbende is genothebbende krachtens eigendom en gebruik van de onroerende zaak aan de [adres] (de woning).

In hoger beroep spitst het geschil zich toe op de volgende vragen:

(1) is de inzageplicht geschonden?

(2) is de door de rechtbank vastgestelde schadevergoeding in verband met overschrijding van de redelijke termijn te laag?

(3) heeft de rechtbank de proceskostenveroordeling juist vastgesteld?

Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden die door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken.

De rechtbank heeft het volgende overwogen en beslist :

“Overwegingen

Standpunten van partijen

1. [belanghebbende] is eigenaar van de woning [adres] (de woning). Zij is het niet eens met de opgelegde afvalstoffenheffing en rioolheffing. [belanghebbende] vindt dat de opbrengstlimieten worden overschreden. Volgens [belanghebbende] heeft de heffingsambtenaar niet aan de op zijn rustende bewijslast voldaan, omdat geen inzage is gegeven in de ramingen van opbrengsten en kosten.1.Dit brengt volgens haar mee dat de toepasselijke verordeningen in zijn geheel onverbindend moeten worden verklaard.2.

De heffingsambtenaar heeft de afvalstoffenheffing opgelegd op grond van de Verordening afvalstoffen en reinigingsrecht bedrijfsvuil 2015 (de Verordening afvalstoffenheffing). De kosten zoals omschreven in artikel 15.33 van de Wet Milieubeheer worden verhaald. Daarbij is gekozen voor een éénpersoonstarief (€ 235,-) en een meerpersoonstarief (€ 313,-). De heffingsambtenaar heeft verwezen naar bijlage 4 van de Verordening afvalstoffenheffing voor de berekening van de tarieven. Niet alle lasten worden verhaald met de afvalstoffenheffing, een deel van de lasten wordt gefinancierd uit de algemene middelen.

De rioolheffing is door de heffingsambtenaar opgelegd op grond van de Verordening rioolheffing 2017 (de Verordening rioolheffing). De kosten zoals omschreven in artikel 228a van de Gemeentewet worden verhaald. Daarbij is gekozen voor een vast bedrag voor de eigenaar van een perceel en een vast bedrag voor de gebruiker van een perceel. De rioolheffing voor eigenaren voor het belastingjaar 2017 is vastgesteld op € 128,40 per belastingjaar. De heffingsambtenaar heeft voor de berekening van het tarief verwezen naar bijlage 3 van de Verordening rioolheffing. Verder heeft de heffingsambtenaar verwezen naar de Begroting 2017 van de gemeente Amsterdam. Niet alle lasten worden verhaald met de rioolheffing, een deel wordt gefinancierd uit de algemene middelen.

Volgens de heffingsambtenaar blijft de heffing van de afvalstoffenheffing en de rioolheffing binnen de wettelijke kaders van de Wet Milieubeheer en de Gemeentewet. Bij het verweerschrift heeft de heffingsambtenaar een aantal bijlagen gevoegd: de toepasselijke verordeningen, een kostenonderbouwing voor het tarief rioolheffing 2017, een kostenonderbouwing voor de tarieven afvalstoffenheffing 2017 en een deel van de begroting 2017 van de gemeente Amsterdam (paragraaf 4.3 over lokale heffingen).

In reactie op het verweerschrift met bijlagen heeft [belanghebbende] een aantal vragen opgeworpen.

Ten aanzien van de rioolheffing wil [belanghebbende] weten welk deel van de geraamde lasten de heffingsambtenaar probeert te dekken door de rioolheffing eigendom enerzijds en de rioolheffing gebruik anderzijds. Verder wil [belanghebbende] weten welke uitgangspunten zijn gehanteerd bij de ramingen van de opbrengsten en in welke mate en tot welk bedrag rekening is gehouden met kwijtschelding en oninbaarheid. Ten aanzien van de ‘Kosten personeel’ en ‘Directe taakkosten Inkoop’ wil [belanghebbende] weten welke verdeelsleutel is toegepast bij de verdeling van de loonkosten van de werknemers over de diverse posten en op welke wijze het aantal uren en het loon per uur is vastgesteld. En tot slot vraagt [belanghebbende] zich af welke uitgangspunten zijn gehanteerd bij de doorberekening van de ‘Kosten centrale overheid’ over de diverse posten en welke kosten dit betreffen.

Ten aanzien van de afvalstoffenheffing wil [belanghebbende] weten welk deel van de geraamde lasten de heffingsambtenaar probeert te dekken door de afvalstoffenheffing enerzijds en het reinigingsrecht anderzijds. Verder wil [belanghebbende] weten uit welke kosten de posten verwerkingskosten, voertuigen en containers bestaan en welke bedragen zijn toe te rekenen aan de inzameling van huisafval en/of bedrijfsafval. Ten aanzien van de ‘Kosten personeel’ wil [belanghebbende] weten welke verdeelsleutel is toegepast bij de verdeling van de loonkosten van de werknemers over de diverse posten en op welke wijze het aantal uren en het loon per uur is vastgesteld. En tot slot vraagt [belanghebbende] zich af welke uitgangspunten zijn gehanteerd bij de doorberekening van de ‘Toegerekende overhead’ aan de geraamde lasten afval en welke kosten dit betreffen.

De heffingsambtenaar heeft in de brief van 12 juli 2019 de vragen van [belanghebbende] beantwoord. De reactie daarop van [belanghebbende] in de brief van 7 augustus 2019 komt erop neer dat [belanghebbende] vindt dat de heffingsambtenaar daarmee (nog steeds) onvoldoende inzicht en onvoldoende onderbouwing heeft gegeven van de (geraamde) kosten en opbrengsten. De heffingsambtenaar heeft dat in zijn schriftelijke reactie van 3 september 2019 betwist.

Op de zitting van 25 april 2019 heeft [belanghebbende] de rechtbank verzocht de beroepen gegrond te verklaren. Wanneer de beroepen niet gegrond worden verklaard, verzoekt [belanghebbende] de rechtbank om de heffingsambtenaar in ieder geval te veroordelen in de proceskosten die zij heeft gemaakt, omdat [belanghebbende] genoodzaakt was om in beroep te gaan. Immers, al in de bezwaarfase heeft [belanghebbende] verzocht om haar met toepassing van artikel 7:4, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) de stukken te verstrekken ter onderbouwing van de tarieven die zijn gehanteerd bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Bij de uitspraak op bezwaar heeft de heffingsambtenaar een aantal stukken verstrekt, de overige stukken heeft [belanghebbende] pas ontvangen in beroep. [belanghebbende] verwijst naar een arrest van de Hoge Raad3.en een uitspraak van de rechtbank Gelderland4..

Wat vindt de rechtbank?

4. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 4 april 20145.regels gegeven over de stelplicht en de bewijslast, rekening houdend met de omstandigheid dat een belanghebbende in de regel geen toegang heeft tot de gegevens die hij nodig heeft om voldoende gemotiveerd feiten te stellen die meebrengen dat de opbrengstlimiet is overschreden. Dit laat volgens de Hoge Raad echter onverlet dat de bewijslast ten aanzien van de feitelijke onderbouwing van het beroep op limietoverschrijding op de belanghebbende rust. Verder benadrukt de Hoge Raad dat van de gemeente niet kan worden verlangd dat zij van alle in de verordening en de bijbehorende tarieventabel genoemde diensten afzonderlijk en op controleerbare wijze vastlegt hoe zij de kosten ter zake daarvan heeft geraamd. In die gevallen waarin de belanghebbende overschrijding van de opbrengstlimiet aan de orde heeft gesteld en de heffingsambtenaar inzicht in de desbetreffende ramingen heeft verschaft, kan het verstrekken van nadere inlichtingen uitsluitend van de heffingsambtenaar worden verlangd voor zover de belanghebbende voldoende gemotiveerd heeft gesteld waarom naar zijn of haar oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’. Bij het verstrekken van nadere inlichtingen dient de heffingsambtenaar naar vermogen duidelijk te maken op grond waarvan hij de stelling van de belanghebbende betwist en waarom dus naar zijn oordeel de door de belanghebbende opgeworpen twijfel ongegrond is. De heffingsambtenaar hoeft niet te bewijzen dat die twijfel ongegrond is.

5. [belanghebbende] heeft de overschrijding van de opbrengstlimieten uitdrukkelijk aan de orde gesteld. Uit de hiervoor weergegeven regels over de bewijslasverdeling volgt dat de heffingsambtenaar dan allereerst inzicht moet geven in de desbetreffende ramingen. De heffingsambtenaar heeft bij de uitspraak op bezwaar verwezen naar informatie over de berekening van de tarieven voor de riool- en afvalstoffenheffing. Verder heeft de heffingsambtenaar bij het verweerschrift een overzicht gevoegd van de kostenonderbouwing voor het tarief rioolheffing en het tarief afvalstoffenheffing. In reactie op de opgeworpen vragen van [belanghebbende] in de brief van 24 mei 2019 heeft de heffingsambtenaar in een brief van 12 juli 2019 de ramingen van de rioolheffing en afvalstoffenheffing nader toegelicht en onderbouwd. Daarbij is de heffingsambtenaar ingegaan op alle punten van [belanghebbende] , waaronder de specificatie van bepaalde kostenposten, de kosten voor personeel en de toegerekende overhead en de toegepaste verdeelsleutels. Anders dan [belanghebbende] vindt de rechtbank dat de heffingsambtenaar hiermee voldoende inzicht heeft gegeven in de desbetreffende ramingen en het systeem van de heffingen. Daarbij is van belang dat, zoals hiervoor onder 4. is weergegeven, van de heffingsambtenaar niet kan worden verlangd dat hij van alle in de verordeningen en de bijbehorende tarieventabellen genoemde diensten afzonderlijk en op controleerbare wijze vastlegt hoe de kosten ter zake daarvan zijn geraamd.

6. Gelet op de door de Hoge Raad gegeven regels over de stelplicht en de bewijslast, is het vervolgens aan [belanghebbende] om ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming voldoende gemotiveerd te stellen waarom er redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’. De rechtbank is van oordeel dat [belanghebbende] met de brief van 7 augustus 2019, waarin zij de heffingsambtenaar vraagt om verder inzicht te geven in de geraamde kostenposten, niet aan die gemotiveerde stelplicht heeft voldaan.

7. Op de zitting van 17 september 2020 heeft [belanghebbende] nog aangevoerd dat de heffingsambtenaar de verdeelsleutel van de loonkosten weliswaar duidelijk heeft uitgelegd, maar dat een onderbouwing daarvan met stukken ontbreekt. Daardoor heeft de heffingsambtenaar volgens [belanghebbende] de redelijke twijfel of sprake is van een ‘last ter zake’ niet weggenomen. [belanghebbende] heeft daarbij verwezen naar een uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.6.

8. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [belanghebbende] met dit betoog op zitting evenmin gemotiveerd gesteld waarom naar haar oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’.

9. Dit betekent dat het betoog van [belanghebbende] , dat sprake is van overschrijding van de opbrengstlimieten, faalt. De beroepen zijn daarom ongegrond.

Het verzoek om schadevergoeding

10. [belanghebbende] heeft verzocht om schadevergoeding in verband met overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

11. Gelet op de uitgangspunten die zijn neergelegd in het arrest van de Hoge Raad van 22 april 20057., geldt dat de behandeling van zaken als deze, waarin sprake is van een bezwaar- en beroepstermijn, maximaal twee jaar in beslag mag nemen. Daarbij is een termijn van zes maanden voor de behandeling van het bezwaar en een termijn van anderhalf jaar voor de behandeling van het beroep redelijk. De te beoordelen periode vangt aan met de datum waarop het bezwaarschrift is ingediend en loopt door tot de datum waarop de rechtbank in eerste aanleg uitspraak heeft gedaan.

12. De rechtbank heeft op grond van artikel 8:26 van de Awb ook de Staat aangemerkt als partij bij dit beroep. De Staat heeft afgezien van het voeren van verweer. De rechtbank verwijst naar beleidsregel 436935 van 8 juli 20148.van de minister van Veiligheid en Justitie.

13. De rechtbank stelt vast dat de heffingsambtenaar het bezwaarschrift van [belanghebbende] heeft ontvangen op 11 april 2017. Wanneer de rechtbank in deze zaak uitspraak zal doen, heeft de behandeling in totaal drie jaar en ongeveer zeven maanden geduurd, zodat de redelijke termijn van twee jaar is overschreden met negentien maanden.

14. Uitgaande van een tarief van € 500,- per half jaar of gedeelte daarvan dat de redelijke termijn is overschreden, heeft [belanghebbende] recht op een schadevergoeding van € 2.000,-.

15. Gelet op het feit dat de behandeling van het bezwaar negen maanden heeft geduurd, valt de overschrijding van de termijn deels toe te rekenen aan de heffingsambtenaar. De rechtbank zal de heffingsambtenaar veroordelen tot het betalen van een bedrag van € 500,- (1/4 deel van € 2.000,-) aan [belanghebbende] als vergoeding van door haar geleden immateriële schade. De overschrijding van de redelijke termijn valt echter grotendeels toe te rekenen aan de Staat. De rechtbank zal de Staat daarom veroordelen tot het betalen van een bedrag van € 1.500,- (3/4 deel van € 2.000,-) aan [belanghebbende] als vergoeding van door haar geleden immateriële schade. De rechtbank gaat hierbij uit van één zaak overeenkomstig de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam van 14 januari 2020.9.

16. De rechtbank zal bepalen dat de heffingsambtenaar en de Staat wettelijke rente verschuldigd zijn indien de schadevergoeding niet binnen een termijn van vier weken na verzending van de uitspraak is voldaan, overeenkomstig het door [belanghebbende] gedane verzoek.

Conclusie

17. De beroepen zijn ongegrond. [belanghebbende] krijgt dus geen gelijk.

18. Gelet op het bepaalde in rechtsoverweging 3.14.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 201610.moeten het griffierecht en de proceskosten van [belanghebbende] om redenen van eenvoud en uitvoerbaarheid in gelijke delen door de heffingsambtenaar en de Staat worden vergoed. Omdat [belanghebbende] haar proceskosten al krijgt vergoed vanwege overschrijding van de redelijke termijn, laat de rechtbank de beroepsgrond van [belanghebbende] dat zij genoodzaakt was om in beroep te gaan buiten verdere bespreking.

19. De hoogte van de toe te kennen proceskosten stelt de rechtbank aan de hand van het Besluit proceskosten bestuursrecht vast op € 1.837,50 (2 punten voor de beroepschriften, 1 punt voor de zitting, 0,5 punt voor de nadere zitting, waarde per punt € 525,- en een wegingsfactor 1). De heffingsambtenaar en de Staat moeten allebei € 918,75 aan [belanghebbende] vergoeden.

20. De heffingsambtenaar en de Staat dienen elk de helft van het door [belanghebbende] betaalde griffierecht van in totaal € 92,- te vergoeden, dus ieder € 46,-.

Vooraf

Aangezien het door belanghebbende ingestelde hoger beroep gegrond is, acht het Hof termen aanwezig de heffingsambtenaar te veroordelen tot betaling van een tegemoetkoming in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.

Het Hof stelt deze tegemoetkoming, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht, op 2 (punten: 1 punt voor het indienen van het hoger beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen op de zitting) x € 748 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht van de zaak) is in totaal € 1.496.

Het Hof:

- vernietigt de uitspraak van de rechtbank doch enkel voor zover hierin geen beslissing omtrent een aanvullende proceskostenvergoeding (als bepaald in 5.10.2.) voor de behandeling van het beroep is opgenomen;

- veroordeelt de heffingsambtenaar aanvullend in de proceskosten van belanghebbende in beroep tot een bedrag van € 374;

- veroordeelt de staat aanvullend in de proceskosten van belanghebbende in beroep tot een bedrag van € 374;

- veroordeelt de heffingsambtenaar in de proceskosten van het hoger beroep van in totaal € 1.496;

- gelast dat de heffingsambtenaar aan belanghebbende het door deze ter zake van de behandeling van het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten bedrage van € 131 vergoedt; en

-bepaalt dat de heffingsambtenaar vanaf vier weken na de verzenddatum van deze uitspraak wettelijke rente is verschuldigd over het bedrag aan proceskosten en griffierechten indien het bedrag op dat moment nog niet is vergoed.

De uitspraak is gedaan door mrs. M.J. Leijdekker, voorzitter, N. Djebali en J-P.R. van den Berg, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. S.K. Grando als griffier. De beslissing is op 23 november 2021 in het openbaar uitgesproken.

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden via het webportaal van de Hoge Raad www.hogeraad.nl.

Bepaalde personen die niet worden vertegenwoordigd door een gemachtigde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, mogen per post beroep in cassatie stellen. Dit zijn natuurlijke personen en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Als zij geen gebruik willen maken van digitaal procederen kunnen deze personen het beroepschrift in cassatie sturen aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Alle andere personen en gemachtigden die beroepsmatig rechtsbijstand verlenen, zijn in beginsel verplicht digitaal te procederen (zie www.hogeraad.nl).

Bij het instellen van beroep in cassatie moet het volgende in acht worden genomen:

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak gevoegd;

2 - ( alleen bij procederen op papier) het beroepschrift moet ondertekend zijn;

3 - het beroepschrift moet ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. de dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.

Toelichting rechtsmiddelverwijzing

Per 15 april 2020 is digitaal procederen bij de Hoge Raad opengesteld. Niet-natuurlijke personen (daaronder begrepen publiekrechtelijke lichamen) en professionele gemachtigden zijn verplicht digitaal te procederen. Wie niet verplicht is om digitaal te procederen, kan op vrijwillige basis digitaal procederen. Hieronder leest u hoe een cassatieberoepschrift wordt ingediend.

Digitaal procederen

Het webportaal van de Hoge Raad is toegankelijk via “Login Mijn Zaak Hoge Raad” op www.hogeraad.nl. Informatie over de inlogmiddelen vindt u op www.hogeraad.nl.

Niet in Nederland wonende of gevestigde partijen of professionele gemachtigden hebben in beginsel geen geschikt inlogmiddel en kunnen daarom niet inloggen in het webportaal. Zij kunnen zo lang zij niet over een geschikt inlogmiddel kunnen beschikken, per post procederen.

Per post procederen

Alleen bepaalde personen mogen beroep in cassatie instellen per post in plaats van via het webportaal. Zij mogen dit bovendien alleen als zij zonder een professionele gemachtigde procederen. Het gaat om natuurlijke personen die geen ondernemer zijn en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Een professionele gemachtigde moet altijd digitaal procederen, ongeacht voor wie de gemachtigde optreedt. Degene die op papier mag procederen en dat ook wil, kan het beroepschrift in cassatie sturen aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), postbus 20303, 2500 EH Den Haag.