345 Grondslag voor de toedeling van het bewijsrisico

Een andere verdeling van de bewijslast dan op grond van de hoofdregel kan voortvloeien uit een bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid (art. 150 Rv, de ‘tenzij’-zinsnede). Een bijzondere regel kan geschreven of ongeschreven zijn. Bij de besproken specifieke wetsbepalingen kan de grondslag voor de toedeling worden gevonden in art. 150 Rv: op grond van een bijzondere ongeschreven regel.1 Omkering op grond van een ongeschreven bijzondere regel vindt plaats indien toepassing van de hoofdregel afbreuk zou doen aan de strekking van het materiële recht. In de verdeling van het bewijsrisico wordt ingegrepen om zo de handhaving van de materiële norm te waarborgen.2 Deze stelplicht- en bewijslastverdeling kan worden verdedigd door de strekking en/of de formulering van de wettelijke regeling (de beschermingsgedachte) doorslaggevend te achten voor de bewijslastverdeling. Geen afbreuk mag worden gedaan aan de bescherming die door de bepaling wordt beoogd. Zou het bewijsrisico bij de andere partij rusten, dan wordt de verwezenlijking van de materiële norm in gevaar gebracht en dat zou onwenselijk zijn. Normatieve gezichtspunten hebben bij de beslissing omtrent de stelplicht- en bewijslastverdeling bij de genoemde wetsartikelen de doorslag gegeven. Een afwijking van de hoofdregel op grond van een bijzondere ongeschreven rechtsregel werkt door in de procesposities van partijen; partijen zullen hun stellingen en verweer daarop moeten instellen. De vraag of een dergelijke bijzondere ongeschreven regel bestaat, is een rechtsvraag.

De Hoge Raad kan toetsen of een bijzondere rechtsregel is toegepast op grond waarvan moet worden afgeweken van de gewone regel van stelplicht- en bewijslastverdeling.