3.2.1 Stap één: ‘Redelijke verdenking’ van een (ernstig) strafbaar feit?

De (nationale) rechter die moet beslissen over de toepassing van voorlopige hechtenis ten aanzien van een minderjarige verdachte dient als eerste stap in het besluitvormingsproces te beoordelen of sprake is van een ‘redelijke verdenking’ dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. Een ‘redelijke verdenking’ vereist het bestaan van feiten of informatie die een objectief waarnemer ervan zouden overtuigen dat de persoon in kwestie mogelijkerwijs het strafbare feit heeft gepleegd.1 In paragraaf 2.4.3.1 is uitgebreid uiteengezet welke eisen het EHRM stelt aan het criterium van de ‘redelijke verdenking’ van een strafbaar feit.

In aanvulling op deze eisen kunnen uit andere kinderrechtenstandaarden nog twee kindspecifieke waarborgen worden afgeleid die relevant zijn voor de invulling van dit criterium in het kader van een beslissing over de voorlopige hechtenis van een minderjarige. De eerste aanvullende eis heeft betrekking op de standaardoverweging van het EHRM dat in de vroege fase van de voorlopige hechtenis nog kan worden volstaan met enkel indicaties van schuld, maar dat de vereiste graad van verdenking toeneemt naarmate de voorlopige hechtenis langer voortduurt.2 Hoewel het EHRM zich hierover niet expliciet heeft uitgesproken, kan uit het kindspecifieke uitgangspunt dat minderjarigen die hun proces niet in vrijheid mogen afwachten ‘zo spoedig mogelijk’ moeten worden berecht (vgl. art. 10, tweede lid (b) IVBPR), hetgeen veronderstelt dat de autoriteiten voortvarend te werken moeten gaan in het onderzoek, worden afgeleid dat deze geleidelijke verzwaring van de vereiste graad van verdenking in jeugdstrafzaken sneller geschiedt dan in strafzaken van volwassenen (vgl. par. 2.3.3 en 2.3.4).3

De tweede aanvullende eis heeft betrekking op de ernst van het strafbare feit waarvan de minderjarige wordt verdacht. Het EHRM lijkt voor toepassing van voorlopige hechtenis geen minimumeisen te stellen aan de ernst van het strafbare feit. In diverse – ook door het EHRM erkende – internationale kinderrechtenstandaarden is er evenwel op gewezen dat een jeugdstrafrechtelijke reactie in een redelijke verhouding moet staan tot de ernst van het strafbare feit (vgl. art. 40, vierde lid IVRK).4 Dit veronderstelt dat de redelijke verdenking betrekking moet hebben op een strafbaar feit van een zekere ernst wil de rechter toepassing van een ingrijpend dwangmiddel, zoals voorlopige hechtenis, ten aanzien van een minderjarige verdachte kunnen overwegen. Hierbij is relevant dat de Beijing Rules (regel 17.1 onder c) zelfs expliciet voorschrijven dat een vrijheidsbenemende reactie (zij het als straf) ten aanzien van een minderjarige in een jeugdstrafrechtelijk kader enkel aan de orde zou mogen komen in gevallen waarin sprake is van een ernstig strafbaar feit waarbij geweld is gebruikt jegens een persoon of als het een minderjarige recidivist betreft die kennelijk volhardt in het plegen van ernstige strafbare feiten, mits er geen andere passende reactie voor handen is.

Aldus dient de rechter bij deze eerste stap van het besluitvormingsschema te beoordelen of sprake is van een ‘redelijke verdenking’. Daarnaast – zo kan op basis van de aangehaalde kinderrechtenstandaarden worden betoogd – is de rechter gehouden om binnen deze eerste stap ook te beoordelen of het strafbare feit waarop de verdenking betrekking heeft ernstig genoeg is om toepassing van voorlopige hechtenis van een minderjarige in overweging te nemen.