5.8.1 Verschil tussen logische en juridische afleidingsregels

Hierboven heb ik de logische afleidingsregels besproken. Deze afleidingsregels vormen een onderdeel van de verzameling AFL van afleidingsregels.

In het recht worden we vaak geconfronteerd met redeneringen die niet logisch-deductief zijn.1 De waarheid van de voorafgaande premissen is dan geen garantie voor de waarheid van de conclusie. De premissen kunnen wel een zekere mate van gewicht in de schaal leggen. Het is dan niet enkel de logische vorm, maar de inhoud van de premissen die bepaalt hoe de conclusie moet luiden. Dit zien we vooral bij de interpretatie van wettelijke bepalingen (de rechtvaardiging van de tweede orde).

Tot de verzameling AFL van afleidingsregels behoren ook de juridische afleidingsregels.2 Net als logische afleidingsregels zijn juridische afleidingsregels metanormen die ons vertellen hoe we tijdens het rechtsvindingsproces stellingen zoals feiten en rechtsnormen met elkaar kunnen verbinden teneinde nieuwe stellingen af te leiden.3

Logische afleidingsregels zijn algemene regels die we overal aan kunnen treffen. In het dagelijks spraakgebruik wordt niet zelden gezondigd tegen de regels van de logica, maar in een serieuze filosofische of wetenschappelijke discussie waar partijen elkaar met argumenten proberen te overtuigen, speelt de logica een belangrijke rol. Juridische afleidingsregels hebben daarentegen een minder algemeen karakter, maar zien specifiek op het juridisch discours. Het lastige is echter dat niet altijd duidelijk is in welke gevallen welke juridische afleidingsregel kunnen worden toegepast. Er bestaat dus een mate van onzekerheid ten aanzien van het gebruik van de juridische afleidingsregels.