8.3 Het mildheidsgebod in het Europees recht

In deze paragraaf staat het mildheidsgebod in het Europees recht centraal. Daarbij gaat het primair om de verplichtingen dan wel verboden die voortvloeien uit het mildheidsgebod voor lidstaten. Eerst wordt de opmerkelijke historische ontwikkeling van het gebod, van nationaal beleidsbeginsel tot een de lidstaten bindend grondrecht, omschreven. Daarna wordt gekeken naar de huidige reikwijdte, ratio en status van het gebod, en wordt bekeken in hoeverre het Handvest ruimte biedt voor beperkingen van het gebod op nationaal niveau. Dit is de voor dit hoofdstuk belangrijkste vraag. Ik kijk vervolgens naar de toepassing van het mildheidsgebod in het punitief bestuursrecht en het vóórkomen van overgangsrechtelijke bepalingen in het Europees recht. Daarmee kan worden onderzocht hoe de Europese wetgever en rechter vormgeven aan overgangsrecht op Europees niveau. Onderzoeksvraag 1a over toepassing van het legaliteitsbeginsel op Europees niveau wordt in dit hoofdstuk dus pas beantwoord na onderzoeksvraag 1b over de eisen aan nationale actoren. Het is immers, nu het Europees recht geen strafbepalingen bevat, niet vanzelfsprekend dat de Europese wetgever gebonden is aan het mildheidsgebod. Aan het eind komt aan de orde welke gevolgen de Europese rechtspraak heeft gehad voor de uitleg van artikel 7evrm.