Hof Den Haag, 22-03-2022, nr. BK-21/00361

In geschil is of de waarde van de woning op een te hoog bedrag is vastgesteld. Verder is in geschil of de Heffingsambtenaar alle op de zaak betrekking hebbende stukken heeft overgelegd en voldoende inzicht heeft gegeven in de gegevens die ten grondslag liggen aan de vastgestelde waarde. Ten slotte is in geschil of belanghebbende recht heeft op een vergoeding van immateriële schade vanwege overschrijding van de redelijke termijn.

Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en de uitspraak op bezwaar, tot wijziging van de beschikking aldus dat de waarde van de woning nader wordt vastgesteld op € 112.000, tot dienovereenkomstige vermindering van de aanslag, tot toekenning van een vergoeding van immateriële schade en veroordeling van de Heffingsambtenaar in de proceskosten in bezwaar, beroep en hoger beroep.

De Heffingsambtenaar concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

Beoordeling van het hoger beroep

Op de zaak betrekking hebbende stukken

Belanghebbende betoogt dat de Heffingsambtenaar in bezwaar noch beroep de door hem verzochte op de zaak betrekking hebbende stukken heeft verstrekt, waardoor de vastgestelde waarde van de woning onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar is. Daarbij gaat het om de grondstaffel, de onderdeelwaardes van de objectonderdelen en in het bijzonder om de KOUDV- en liggingsfactoren van de woning en de vergelijkingsobjecten, door belanghebbende aangeduid als de secundaire objectkenmerken. Doordat belanghebbende beroep heeft moeten instellen om de vastgestelde waarde dan wel de uitspraak op bezwaar op juistheid te kunnen controleren, had de Rechtbank het beroep gegrond moeten verklaren en is een kostenvergoeding op zijn plaats, aldus belanghebbende. De Heffingsambtenaar heeft hier tegenover gesteld dat de [gemeente A] niet werkt met een grondstaffel, onderdeelwaardes en KOUDV- en liggingsfactoren, zodat er geen plicht is deze inzichtelijk te maken.

Het Hof stelt voorop dat het bepaalde in de artikelen 7:4, lid 2, en 8:42, lid 1, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) ertoe strekt dat alle gegevens die het bestuursorgaan ter raadpleging ter beschikking staan of hebben gestaan en die van belang kunnen zijn voor de beslechting van de bestaande geschilpunten aan de wederpartij – en de rechter – beschikbaar worden gesteld. Die in voornoemde bepalingen neergelegde verplichting heeft ten doel te waarborgen dat een geschil over een genomen besluit wordt beslecht op basis van alle relevante feitelijke gegevens die aan het bestuursorgaan ter beschikking staan, zodat de belanghebbende zich daarover kan uitlaten en de rechter daarmee bij zijn beoordeling rekening kan houden. Gegevens die worden opgeslagen, bewerkt, verwerkt of beheerd in systematische gegevensverzamelingen (databases) hebben in beginsel op de zaak betrekking voor zover zij van belang en raadpleegbaar zijn met het oog op de aan de orde zijnde zaak. Deze gegevens vormen het op de zaak betrekking hebbende stuk, dat in de vorm van een afdruk of op een andere geschikte wijze ter beschikking moet worden gesteld. Zie HR 4 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:672, BNB 2018/1002, r.o. 3.4.2 en 3.4.4 en HR 17 augustus 2018, ECLI:NL:HR:2018:1316, BNB 2018/182, r.o. 2.3.2).

Uit de stukken van het geding volgt dat belanghebbende in de bezwaarfase heeft aangevoerd dat de door de Heffingsambtenaar in het taxatieverslag gehanteerde vergelijkingsobjecten in een betere onderhoudstoestand – moderner en een luxere afwerking – verkeren dan de woning en dat de Heffingsambtenaar met deze verschillen onvoldoende rekening heeft gehouden. Belanghebbende heeft verder aangevoerd dat blijkens een door zijn taxateur verrichte inpandige opname de woning in een slechte onderhoudstoestand verkeert en dat de keuken, de badkamer en het sanitair gedateerd zijn. In het kader van de hoorprocedure heeft hij de Heffingsambtenaar verzocht om de grondstaffel, de KOUDV- en liggingsfactoren, alsmede de wijze waarop de verschillen tussen de woning en de vergelijkingsobjecten zijn verdisconteerd, en de onderdeelwaardes van de objectonderdelen te verstrekken. Aan dat verzoek heeft de Heffingsambtenaar geen gevolg gegeven. In de uitspraak op bezwaar is echter wel ingegaan op de klacht ten aanzien van de KOUDV- en de liggingsfactoren.

De uitspraak op bezwaar vermeldt dat bij de vaststelling van de waarde van de woning in voldoende mate en in de juiste verhouding rekening is gehouden met de onderlinge verschillen in ligging, kwaliteit, grootte, voorzieningen, onderhoud en omgevingsfactoren van de vergelijkingsobjecten ten opzichte van de woning. Daarbij is opgemerkt dat alle vergelijkingsobjecten zijn onderzocht door middel van informatie afkomstig van de nieuwe eigenaar, analyse van de verkoopomstandigheden en eventueel een inpandige opname en dat op basis daarvan een WOZ-waarde is toegekend, die kan afwijken van de verkoopprijs en waarbij is uitgegaan van een gemiddelde staat van onderhoud. Ook vermeldt de uitspraak op bezwaar dat de taxateur van de gemeente de waarde van de woning nogmaals heeft beoordeeld en daarbij heeft geconstateerd dat in voldoende mate en in de juiste verhouding rekening is gehouden met hetgeen in het bezwaarschrift is aangevoerd, onder andere met ligging en inhoud. In de beroepsfase heeft de Heffingsambtenaar de matrix als opgenomen in 2.2.1 overgelegd en in hoger beroep de vastgoedrapporten uit iWOZ van de vergelijkingsobjecten.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen blijkt dat de Heffingsambtenaar reeds in de bezwaarfase over informatie beschikte met betrekking tot de KOUDV- en liggingsfactoren van de woning en de vergelijkingsobjecten en die informatie heeft gebruikt bij de beoordeling van het bezwaarschrift en heeft verwerkt in de in de beroepsfase overgelegde matrix. Aangezien (i) deze informatie de Heffingsambtenaar ter raadpleging ter beschikking heeft gestaan en (ii) deze informatie van belang was zijn voor de beslechting van de (nog) bestaande geschilpunten, is het Hof van oordeel dat deze informatie behoort tot de op de zaak betrekking hebbende stukken. Belanghebbende heeft niet weersproken dat zijn gemachtigde eveneens over de verkoopinformatie van de vergelijkingsobjecten kon beschikken via NVM-Realworks. Dit brengt echter niet mee dat de Heffingsambtenaar is ontslagen van de verplichting (een afschrift van) de hem ter beschikking staande informatie als een op de zaak betrekking hebbend stuk voor het hoorgesprek ter inzage te leggen dan wel aan de rechter over te leggen. Vgl. HR 17 augustus 2018, ECLI:NL:HR:2018:1319, BNB 2018/170, r.o. 2.2.

Door die informatie niet vóór de hoorzitting ter inzage te leggen, heeft belanghebbende beroep moeten instellen om zich ervan te kunnen vergewissen of voldoende rekening is gehouden met de onderlinge verschillen tussen de woning en de vergelijkingsobjecten. Het Hof ziet daarom aanleiding de Heffingsambtenaar te veroordelen in de proceskosten van de beroeps- en de hogerberoepsfase. De omstandigheid dat de gemachtigde van belanghebbende toegang had tot verkoopinformatie van de vergelijkingspanden via NVM-Realworks, leidt niet tot een ander oordeel, aangezien niet duidelijk is of dit met zich bracht dat partijen over dezelfde informatie beschikten. Het Hof zal geen vergoeding voor de bezwaarfase toekennen, omdat, zoals hierna is geoordeeld, de uitspraak op bezwaar in stand blijft.

Ten overvloede overweegt het Hof dat het, mede gelet op hetgeen de Heffingsambtenaar ter zitting van zowel de Rechtbank als het Hof over de werkwijze van de [gemeente A] naar voren heeft gebracht, geen reden heeft te twijfelen aan de wijze waarop onroerende zaken in de [gemeente A] worden getaxeerd en waarbij de KOUDV- en liggingsfactoren niet in aanmerking worden genomen. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen laat dit echter onverlet dat ingeval deze objectkenmerken onderwerp van geschil zijn tussen partijen, de Heffingsambtenaar de hem daarover ter beschikking staande gegevens die voor de beoordeling daarvan van belang zijn, aan de wederpartij – en de rechter – ter beschikking stelt.

WOZ-waarde

Ingevolge artikel 17, lid 2 van de Wet WOZ wordt de waarde van een onroerende zaak bepaald op de waarde die daaraan dient te worden toegekend, indien de volle en onbezwaarde eigendom daarvan zou kunnen worden overgedragen en de verkrijger de zaak in de staat waarin die zich bevindt, onmiddellijk en in volle omvang in gebruik zou kunnen nemen (de marktwaarde). De marktwaarde is naar de bedoeling van de wetgever “de prijs welke door de meestbiedende koper besteed zou worden bij aanbieding ten verkoop op de voor de zaak meest geschikte wijze na de beste voorbereiding” (Kamerstukken II 1992/93, 22 885, nr. 3, blz. 44).

De Heffingsambtenaar dient aannemelijk te maken dat hij de waarde van de woning niet op een te hoog bedrag heeft vastgesteld.

Naar het oordeel van het Hof heeft de Heffingsambtenaar aan de op hem rustende bewijslast voldaan. Het Hof overweegt hiertoe het volgende.

Naar volgt uit de matrix is de waarde van de woning bepaald met behulp van een methode van systematische vergelijking met woningen waarvan marktgegevens beschikbaar zijn. In de matrix wordt de waarde vastgesteld op € 141.000 en wordt verwezen naar de opbrengst behaald bij verkoop van de vergelijkingsobjecten. Niet vereist is dat de vergelijkingsobjecten identiek zijn aan de woning. Voldoende is dat de vergelijkingsobjecten voldoende vergelijkbaar zijn, mits de Heffingsambtenaar bij de bepaling van de waarde voldoende rekening heeft gehouden met de onderlinge verschillen. De door de Heffingsambtenaar gehanteerde vergelijkingsobjecten zijn alle gelegen in dezelfde wijk als de woning en betreffen alle parterre-portiekwoningen evenals de woning. De vergelijkingsobjecten zijn voldoende vergelijkbaar met de woning, zodat de verkoopprijzen van de vergelijkingsobjecten als richtsnoer kunnen dienen bij het bepalen van de waarde van de woning. De verschillen tussen de vergelijkingsobjecten en de woning – voor wat betreft onder meer bouwjaar, gebruiksoppervlakte, kwaliteit en onderhoud – zijn niet zodanig dat daaruit moet worden afgeleid dat de vastgestelde waarde van de woning te hoog is. De Heffingsambtenaar heeft de verschillen voldoende onderbouwd met de matrix en de overgelegde vastgoedrapporten van de vergelijkingsobjecten.

Het Hof maakt de gronden van de Rechtbank in rechtsoverweging 8 en 9 tot de zijne en neemt deze over. Hieraan voegt het Hof toe dat het bij het beoordelen van de juistheid van de WOZ-waarde niet gaat over de vraag of de samenstellende onderdelen van een object op exact de juiste bedragen zijn vastgesteld, maar om de beoordeling van de WOZ-waarde van het object als geheel. Het Hof acht aannemelijk, zoals de Heffingsambtenaar heeft gesteld, dat bij de vaststelling van de waarde van de woning niet is gewerkt met onderdeelwaarden en evenmin met grondstaffels.

Vergoeding van immateriële schade

Belanghebbende heeft ten slotte betoogd dat de Rechtbank ten onrechte geen vergoeding van immateriële schade heeft toegekend vanwege overschrijding van de redelijke termijn in de bezwaarfase.

De rechtszekerheid als algemeen aanvaard rechtsbeginsel dat aan artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden mede ten grondslag ligt, brengt mee dat belastinggeschillen binnen een redelijke termijn behoren te worden beslecht (vgl. HR 10 juni 2011, ECLI:NL:HR:2011:BO5046, BNB 2011/232). De in aanmerking te nemen termijn begint op het moment waarop het bestuursorgaan het bezwaarschrift ontvangt. Als uitgangspunt geldt dat voor de fase van bezwaar en beroep een termijn van twee jaren moet worden gehanteerd als redelijke termijn waarbinnen belastinggeschillen behoren te worden beslecht. Hierbij geldt dat de bezwaarfase onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag heeft genomen. Voor de berechting van de zaak in hoger beroep heeft als uitgangspunt te gelden dat het Hof uitspraak doet binnen twee jaar nadat hoger beroep is ingesteld (HR 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, BNB 2016/140).

Na de ontvangst van het bezwaarschrift door de Heffingsambtenaar op 27 maart 2019 tot de datum van de uitspraak van de Rechtbank op 16 april 2021, zijn twee jaar en afgerond één maand verstreken.

De termijn van in totaal twee jaar die als uitgangspunt dient voor de redelijke termijn in de fase van bezwaar en beroep wordt als gevolg van de coronacrisis met vier maanden verlengd. Naar het oordeel van het Hof is de coronacrisis een uitzonderlijke en onvoorzienbare situatie die voldoende reden geeft om een langere termijn te hanteren. Daarbij is rekening gehouden met de periode waarin de gerechtsgebouwen gesloten waren en een termijn van twee maanden voor het opnieuw inplannen van verdaagde zittingen (zie ABRvS 24 februari 2021, ECLI:NL:RVS:2021:369 en CBb 16 februari 2021, ECLI:NL:CBB:2021:158).

Het voorgaande brengt mee dat de op grond van de coronacrisis verlengde redelijke termijn van twee jaar en vier maanden in de onderhavige zaak niet is overschreden. De opvatting van belanghebbende dat ook een vergoeding van immateriële schade moet worden toegekend ingeval de bezwaarfase langer dan zes maanden heeft geduurd maar de voor bezwaar en beroep tezamen geldende termijn niet is overschreden, vindt geen steun in het recht. De bezwaarfase en de beroepsfase hebben tezamen immers als één fase te gelden. Vgl HR 31 januari 2020, ECLI:NL:HR:2020:154, r.o. 2.4.3. De Rechtbank heeft het verzoek van belanghebbende om vergoeding van immateriële schade dan ook terecht afgewezen.

Het hogerberoepschrift is door het Hof ontvangen op 28 mei 2021. Het Hof doet uitspraak op 22 maart 2022; derhalve binnen één jaar. De voor de fase van hoger beroep geldende termijn van twee jaar is evenmin overschreden. Het Hof wijst het verzoek dus af.

Slotsom

Het hoger beroep is ongegrond.

Proceskosten en griffierecht

6. Het Hof ziet, onder verwijzing naar r.o. 5.5. aanleiding de Heffingsambtenaar te veroordelen in de kosten die belanghebbende voor de behandeling van het beroep en hoger beroep heeft moeten maken. Het Hof stelt de kosten overeenkomstig het Besluit proceskosten bestuursrecht vast op € 2.164 voor de kosten in (hoger) beroep (2 punten ((hoger)beroepschrift, bijwonen zitting) x wegingsfactor 1 x € 541), ofwel in totaal op € 2.164. Verder zal het Hof de Heffingsambtenaar gelasten het griffierecht voor beroep van € 48 en hoger beroep van € 134 te vergoeden, in totaal een bedrag van € 182.

Beslissing

Het Hof:

Deze uitspraak is vastgesteld door I. Reijngoud, Chr.Th.P.M. Zandhuis en J.V. van Noorle Jansen, in tegenwoordigheid van de griffier W. de Gelder. De beslissing is op 22 maart 2022 in het openbaar uitgesproken.

De griffier is verhinderd

de uitspraak te ondertekenen.

aangetekend aan

partijen verzonden:

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden via het webportaal van de Hoge Raad www.hogeraad.nl.

Bepaalde personen die niet worden vertegenwoordigd door een gemachtigde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, mogen per post beroep in cassatie instellen. Dit zijn natuurlijke personen en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Als zij geen gebruik willen maken van digitaal procederen kunnen deze personen het beroepschrift in cassatie sturen aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Alle andere personen en gemachtigden die beroepsmatig rechtsbijstand verlenen, zijn in beginsel verplicht digitaal te procederen (zie www.hogeraad.nl).

Bij het instellen van beroep in cassatie moet het volgende in acht worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak gevoegd;

2 - (alleen bij procederen op papier) het beroepschrift moet ondertekend zijn;

3 - het beroepschrift moet ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. de dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.