Rb. Midden-Nederland, 20-05-2016, nr. 16/994032-13 (P)

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

De officieren van justitie hebben gevorderd alle ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen te verklaren.

De officieren van justitie hebben een aantal uitdrukkelijk onderbouwde standpunten naar voren gebracht, die zullen worden besproken bij de bewijsoverwegingen.

Het standpunt van de verdediging

De raadsvrouw heeft integrale vrijspraak bepleit.

De raadsvrouw heeft een aantal verweren gevoerd, die zullen worden besproken bij de bewijsoverwegingen.

Het oordeel van de rechtbank

Bewijsmiddelen1.

Niet-ambtelijke omkoping, valsheid in geschrift, gewoontewitwassen en criminele organisatie

[medeverdachte 1] is sinds 2005 enig aandeelhouder2.en bestuurder3.van [bedrijf 1] BV, welke vennootschap enig aandeelhoudster en bestuurster is van [bedrijf 2] BV4., beide gevestigd te [vestigingsplaats] (hierna respectievelijk: [bedrijf 1] en [bedrijf 2] ).

[bedrijf 3] NV (hierna: [bedrijf 3] ) is op verzoek van [medeverdachte 1] opgericht eind 2010/begin 2011. [bedrijf 3] is gevestigd te Curaçao5.en [medeverdachte 1] is gemachtigd tot de bankrekeningen van [bedrijf 3] .6.

[medeverdachte 1] is vanaf maart 2010 werkzaam geweest bij SNSPF en op interim basis belast met het aansturen van nationale en internationale equity participaties van SNSPF alsmede het behandelen van andere door de Directie van SNSPF te bepalen dossiers, hetgeen met zich mee kan brengen dat (tijdelijk) een functie als bestuurder of commissaris dient te worden vervuld.7.[medeverdachte 1] noemt zichzelf interim-manager.8.

Introductie en afspraken externen Nadat hij [medeverdachte 1] had aangenomen is [medeverdachte 2] aangenomen bij SNS via [medeverdachte 1] , aldus [medeverdachte 3] .9.Vervolgens zijn toen nog een aantal mensen aangebracht waaronder [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medewerker 1] , [medewerker 2] en [medewerker 3] . [medeverdachte 1] heeft met deze mensen gesprekken gevoerd.10.[medeverdachte 2] werd als eerste medio 2010 aangenomen.11.[verdachte] heeft verklaard dat een aantal van deze mensen via hem bij SNSPF is gaan werken.12.

In het bij [medeverdachte 1] aangetroffen excelbestand genaamd “detachering”13.zijn werkbladen opgenomen met de namen: [medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medewerker 2] , [medewerker 1] , [medewerker 3] en [medeverdachte 6] . Dit zijn voornamen van medewerkers van SNSPF (de rechtbank begrijpt respectievelijk: [medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medewerker 2] , [medewerker 1] , [medewerker 3] en [medeverdachte 6] ). Over de periode augustus 2010 tot en met december 2012 is per persoon vermeld:

- hoeveel uur de medewerker bij SNSPF heeft gewerkt;

- hoeveel vergoeding deze medewerker bij SNSPF heeft gedeclareerd;

- hoeveel [medeverdachte 1] bij deze medewerker declareerde en

- hoe deze declaratie verdeeld werd tussen: [medeverdachte 1] , [medeverdachte 3] , [verdachte] , [medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] .14.

Volgens [medeverdachte 1] betreft dit zijn administratie van deze groep; hij hield dit overzicht maandelijks bij.15.De bedragen die op dit spreadsheet staan, komen overeen met de afspraken die hij met de betreffende mensen heeft gemaakt.16.Als mensen anderen aanbrachten kregen zij een deel van die fee.17.[medeverdachte 1] heeft [medeverdachte 3] verteld over deze afspraken en het betalen van de bemiddelingsfees. [medeverdachte 3] wist dat een gedeelte van hun uurtarief naar [medeverdachte 1] ging.18.[medeverdachte 1] heeft [medeverdachte 3] hierover ingelicht enkele maanden nadat de eerste van die groep, [medeverdachte 2] , was aangenomen.19.

[medeverdachte 3] heeft verklaard dat hij in het vierde kwartaal van 2010 wist dat [medeverdachte 1] afspraken had gemaakt met andere externen en betalingen van hen ontving.20.Ook vond er een aantal verrekeningen plaats met andere mensen, waaronder [verdachte] .21.

[medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] maakten gebruik van -onder meer- de volgende vennootschappen: respectievelijk [bedrijf 4] BV22., [bedrijf 5] BV23.en [bedrijf 6] BV (hierna: [bedrijf 6] )24.. [medeverdachte 3] is sinds de oprichting in 2006 enig aandeelhouder van [bedrijf 7] BV welke vennootschap enig aandeelhoudster is van [bedrijf 8] BV.25.

[verdachte] [bedrijf 9] (hierna: [bedrijf 9] ) is het bedrijf van de dochter van [verdachte] , waarvan hij feitelijk leidinggevende en algemeen tekenbevoegd is.26.[bedrijf 9] is gevestigd te [vestigingsplaats] , Tsjechië.27.

[verdachte] heeft verklaard dat een aantal mensen via hem bij SNSPF is gaan werken.28.Toen [medeverdachte 1] hem vroeg of hij nog mensen kende, heeft [verdachte] [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] aanbevolen. [medeverdachte 1] zei dat hij bij de inbreng van deze mensen wilde verdienen en zei dat [verdachte] er ook aan kon verdienen. Via [medeverdachte 4] heeft [verdachte] cv’s doorgestuurd van [medewerker 1] en [medewerker 2] . Ook [medeverdachte 6] heeft hij aanbevolen. [verdachte] stuurde de cv’s door naar [medeverdachte 1] voor een introductie bij SNSPF.29.[verdachte] kreeg een vergoeding voor het aanbrengen van deze externen, een bedrag per door de jongens gewerkt uur. Bij [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 6] was dat € 25,- per uur, bij [medewerker 1] en [medewerker 2] was dat bedrag wat lager.30.De betalingen liepen via [medeverdachte 1] .31.De verdeling van de betaling van [medewerker 1] en [medewerker 2] met [medeverdachte 4] heeft hij besproken met [medeverdachte 1] . [verdachte] heeft niet met [medeverdachte 1] besproken of SNS van de afspraken wist.32.

[medeverdachte 1] heeft verklaard dat er personen door bemiddeling van [verdachte] bij SNSPF zijn gekomen. Met deze personen is door [verdachte] een bemiddelingsfee afgesproken, die verdeeld werd onder hem, [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] .33.[medeverdachte 1] heeft met [verdachte] afspraken gemaakt over het aanbrengen van mensen. [verdachte] zou een deel van het tarief krijgen dat de aangenomen mensen zouden betalen.34.[medeverdachte 1] gaf aan [verdachte] door wat gefactureerd kon worden. [verdachte] stuurde dan een factuur vanuit [bedrijf 9] in Tsjechië naar [bedrijf 2] of [bedrijf 1] .35.[verdachte] kreeg een deel van de bemiddelingsfee van [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medewerker 1] , [medewerker 2] , en [medeverdachte 6] .36.[medeverdachte 1] heeft hierover, buiten [medeverdachte 3] , niemand binnen SNSPF ingelicht.37.

Voor het ontvangen van de betalingen maakte [verdachte] maandelijks een factuur op op naam van [bedrijf 9] . [medeverdachte 1] gaf aan hem door hoeveel hij kon factureren. De factuur verzond [verdachte] naar [medeverdachte 1] . [verdachte] heeft alle facturen zelf opgemaakt vanuit huis (de rechtbank begrijpt: te [vestigingsplaats] ). De omschrijving op de facturen heeft hij zelf bedacht. Fysiek heeft hij geen werkzaamheden verricht voor [bedrijf 1] . Hij heeft het format van de facturen aangepast zodat deze opgenomen konden worden in de administratie van [bedrijf 9] .38.De gefactureerde bedragen heeft hij ontvangen, deels op de rekening van [bedrijf 9] en deels op zijn eigen rekening.39.

In de periode van 3 december 2010 tot en met 9 februari 2013 is door [bedrijf 9] een totaalbedrag van € 324.927,15 (exclusief btw) gefactureerd aan [bedrijf 1] en [bedrijf 2] . Deze facturen zijn in de periode van 22 november 2010 tot en met 8 februari 2013 voldaan, te weten een bedrag van € 187.429,64 door [bedrijf 1] en een bedrag van € 137.497,51 door [bedrijf 2] .40.

[medeverdachte 6] verklaart dat hij in april 2011 is benaderd door [medeverdachte 1] om voor SNSPF aan de slag te gaan. [medeverdachte 6] heeft vervolgens een kennismakingsgesprek met [medeverdachte 1] gehad bij [medeverdachte 1] thuis. Na dit gesprek heeft [medeverdachte 1] [medeverdachte 6] in contact gebracht met SNSPF en het cv van [medeverdachte 6] voorgelegd aan [medeverdachte 3] . Vervolgens is er een afspraak gemaakt met [medeverdachte 3] .41.[medeverdachte 6] had van [medewerker 3] begrepen dat er sprake was van een bemiddelingsfee en dat [medewerker 3] 30 procent van zijn uurtarief afstond aan [medeverdachte 1] .42.Ook aan [medeverdachte 6] vroeg [medeverdachte 1] een bemiddelingsfee. Dat was omdat hij externen bij SNSPF aanbracht. [medeverdachte 6] verklaart dat hij zonder [medeverdachte 1] niet met SNSPF in contact zou zijn gekomen. [medeverdachte 6] kreeg per maand één factuur van [medeverdachte 1] . Daarop stond het aantal uren maal € 70,-. Op de facturen stond als omschrijving: adviesdiensten. Achteraf gezien zou het volgens [medeverdachte 6] beter zijn geweest als daarop bemiddelingsfee had gestaan. De prestatie zag namelijk op de bemiddeling van [medeverdachte 1] tussen [medeverdachte 6] en SNSPF.43.[medeverdachte 6] verklaart dat hij zijn opdrachtgever niet op de hoogte heeft gesteld van deze afdracht.44.

[medeverdachte 1] verklaart dat hij SNSPF niet op de hoogte heeft gebracht van de afspraak die hij had met [medeverdachte 6] .45.Alleen [verdachte] en [medeverdachte 3] waren op de hoogte van deze afspraak.46.

Door [bedrijf 1] en [bedrijf 2] is in totaal een bedrag van € 184.940,- (exclusief btw) gefactureerd aan de vennootschap van [medeverdachte 6] : [bedrijf 10] BV. Deze facturen zijn in de periode van 1 juli 2011 tot en met 3 december 2012 door [bedrijf 10] BV voldaan.47.

Uit het excelbestand dat bij [medeverdachte 1] is aangetroffen, blijkt dat de € 70,- die door [medeverdachte 6] aan de vennootschappen van [medeverdachte 1] werd betaald, als volgt werd verdeeld:

- [medeverdachte 1] : € 23,50;

- [medeverdachte 3] : € 23,25;

- [verdachte] : € 23,25.48.

[medeverdachte 4] De werkzaamheden van [medeverdachte 4] voor SNSPF vloeien voort uit een overeenkomst van opdracht die door SNSPF met de vennootschap van [medeverdachte 4] ,49.in het contract aangeduid als [bedrijf 5] BV i.o., is gesloten op 11 september 2010. Op 16 oktober 2011 is een aanvullende overeenkomst gesloten tussen SNSPF en [bedrijf 5] voor de duur van 16 maanden, ingaande op 1 september 2011. De werkzaamheden bestaan volgens de overeenkomst uit het management van de nationale en internationale equity posities van SNSPF en alle daaruit voortvloeiende werkzaamheden.50.

[medeverdachte 4] verklaart dat hij in augustus 2010 via [verdachte] in contact kwam met [medeverdachte 1] .51.[verdachte] vroeg hem of hij wilde werken voor een financiële instelling. [medeverdachte 4] heeft daarop zijn cv naar [medeverdachte 1] gestuurd.52.Vervolgens heeft [verdachte] meer dan een goed woordje voor [medeverdachte 4] gedaan bij [medeverdachte 1] .53.Daarna heeft een gesprek plaatsgevonden met [medeverdachte 3] .54.In een gesprek met [verdachte] zijn [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] een fee overeengekomen van € 75,- per gewerkt uur. Op verzoek van [verdachte] is de betaling van de fee door een aan [medeverdachte 1] gelieerde vennootschap gefactureerd en is aan die vennootschap ook betaald.55.

[medeverdachte 1] verklaart dat hij binnen SNSPF, behalve aan [medeverdachte 3] , niemand iets heeft verteld over de betalingen die [medeverdachte 4] aan hem deed.56.Verder verklaart [medeverdachte 1] dat hij binnen het project Hamburg de functioneel leidinggevende was van [medeverdachte 4] .57.

Door [bedrijf 1] en [bedrijf 2] is in totaal een bedrag van € 276.787,25 (exclusief btw) gefactureerd aan de vennootschap van [medeverdachte 4] : [bedrijf 5] BV. Deze facturen zijn in de periode van 11 november 2010 tot en met 26 januari 2013 door [bedrijf 5] BV voldaan.58.

Uit het excelbestand dat bij [medeverdachte 1] is aangetroffen, blijkt dat de € 75,- die door [medeverdachte 4] aan de vennootschappen van [medeverdachte 1] werd betaald, als volgt werd verdeeld:

- [medeverdachte 1] : € 25,-;

- [medeverdachte 3] : € 25,-;

- [verdachte] : € 25,-.59.

[medeverdachte 4] verklaart dat via hem [medewerker 1] en [medewerker 2] zijn komen werken bij SNSPF. In een gesprek met [verdachte] -waar ook [medeverdachte 5] bij aanwezig was- heeft [medeverdachte 4] aangegeven dat hij het wel redelijk zou vinden dat zij voor het aanbrengen van deze medewerkers een correctie op hun te betalen fee zouden ontvangen. Ongeveer een week erna kwam [verdachte] hierop terug en stelde voor dat zij € 7,50 per persoon per medewerker zouden krijgen. [medeverdachte 4] heeft hiervoor correctiefacturen gestuurd aan [medeverdachte 1] met daarop dezelfde omschrijving als de facturen die hij van [medeverdachte 1] ontving: adviesdiensten. [medeverdachte 4] betaalde steeds het netto verschuldigde bedrag aan de vennootschap van [medeverdachte 1] .60.Er is door [medeverdachte 4] geen melding gedaan bij zijn opdrachtgever SNS van het feit dat hij deze beloning ontving.61.

Door [bedrijf 5] BV is een bedrag van in totaal € 45.900,16 (exclusief btw) gefactureerd aan [bedrijf 1] en [bedrijf 2] .62.Daarvan is alleen de eerste factuur van € 798,75 (exclusief btw) door [bedrijf 1] op 29 november 2010 betaald.63.De overige factuurbedragen zijn in de periode van 30 december 2010 tot en met 26 januari 2013 verrekend met de bedragen die [medeverdachte 1] aan [medeverdachte 4] in rekening bracht.64.

[medeverdachte 5] verklaart dat hij in augustus 2010 via [verdachte] in contact is gekomen met [medeverdachte 1] .65.[medeverdachte 1] heeft [medeverdachte 5] gebeld en aan hem meegedeeld om welke functie bij SNSPF het zou gaan en heeft hem gevraagd zijn cv te sturen. [medeverdachte 5] heeft vervolgens zijn cv aan [medeverdachte 1] gemaild. Daarna heeft [medeverdachte 5] een gesprek gehad met [medeverdachte 3] . Met [verdachte] maakte [medeverdachte 5] de afspraak dat hij 30 procent (€ 75,-) per gewerkt uur zou afdragen aan [verdachte] . Op verzoek van [verdachte] werden de betalingen van deze afdracht gedaan via [medeverdachte 1] .66.

De omschrijving op de facturen, die aan [medeverdachte 5] gericht waren, had volgens [medeverdachte 1] anders moeten zijn, namelijk bemiddelingsfee.67.[medeverdachte 1] verklaart dat hij binnen SNSPF, behalve aan [medeverdachte 3] , niemand iets heeft verteld over de betalingen die [medeverdachte 4] aan hem deed.68.Over [medeverdachte 5] verklaart [medeverdachte 1] gelijkluidend.69.

Door [bedrijf 1] en [bedrijf 2] is in totaal een bedrag van € 289.908,75 (exclusief btw) gefactureerd aan de vennootschap van [medeverdachte 5] : [bedrijf 11] BV. Deze facturen zijn in de periode van 12 november 2010 tot en met 27 januari 2013 door [bedrijf 11] BV voldaan.70.

Uit het excelbestand dat bij [medeverdachte 1] is aangetroffen, blijkt dat de € 75,- die door [medeverdachte 5] aan de vennootschappen van [medeverdachte 1] werd betaald, als volgt werd verdeeld:

- [medeverdachte 1] : € 25,-;

- [medeverdachte 3] : € 25,-;

- [verdachte] : € 25,-.71.

[medeverdachte 5] verklaart dat [medeverdachte 4] op enig moment mensen heeft aangebracht bij [medeverdachte 1] . In een gesprek met [verdachte] heeft [medeverdachte 4] onderhandeld en een korting gekregen van € 15,- per door [medewerker 1] en [medewerker 2] gewerkt uur. Deze korting heeft [medeverdachte 4] met [medeverdachte 5] gedeeld.72.De facturering van deze fee deed [medeverdachte 5] via [bedrijf 6]73.[medeverdachte 5] wist hoeveel er gefactureerd moest worden, omdat [medeverdachte 1] de uren van [medewerker 1] en [medewerker 2] aan hem doorstuurde.74.

Door [bedrijf 6] is een bedrag van in totaal € 40.378,16 (exclusief btw) gefactureerd aan [bedrijf 1] en [bedrijf 2] . Deze facturen zijn in de periode van 3 december 2010 tot en met 16 december 2012 voldaan.75.

[medewerker 1] en [medewerker 2]

verklaart dat hij via [medeverdachte 4] in contact is gekomen met [medeverdachte 1] . Als zij (de rechtbank begrijpt: [medewerker 2] en [medewerker 1] ) aangenomen zouden worden bij SNSPF, dan wilde [medeverdachte 1] daarvoor een vergoeding van 30 procent van hun uurloon. Uiteindelijk stelde [medewerker 2] facturen op voor SNSPF van de gewerkte uren van [medewerker 2] en [medewerker 1] . Op basis van die gewerkte uren, ontvingen zij van [medeverdachte 1] een factuur waarop hij 30 procent in rekening bracht. De facturen van [medeverdachte 1] waren afkomstig van [bedrijf 1] .76.[medeverdachte 1] gaf aan dat hij liever niet wilde dat deze afspraak bekend werd.77.Er zijn volgens [medewerker 2] door [medeverdachte 1] geen andere diensten of adviezen gegeven door [medeverdachte 1] . Alle facturen die hij stuurde hadden betrekking op de introductie bij SNS.78.

[medewerker 1] verklaart dat hij via [medewerker 2] in contact is gekomen met [medeverdachte 1] .79.Er hebben niet daadwerkelijk adviesdiensten plaatsgevonden, [medeverdachte 1] heeft alleen de introductie van [medewerker 1] en [medewerker 2] bij SNSPF verricht.80.

[medeverdachte 1] verklaart dat SNSPF niet op de hoogte was van de vergoeding die hij ontving van [medewerker 2] en [medewerker 1] . [medeverdachte 1] heeft alleen [medeverdachte 3] verteld dat hij deze vergoeding ontving. Daarnaast waren [verdachte] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] op de hoogte van de afspraak tussen [medeverdachte 1] en [medewerker 2] en [medewerker 1] .81.

Door [bedrijf 1] en [bedrijf 2] is gefactureerd aan de vennootschap van [medewerker 1] en [medewerker 2] : [bedrijf 12] BV. De facturen voor [medewerker 2] van in totaal een bedrag van € 175.987,50 (exclusief btw) zijn in de periode van 29 november 2010 tot en met 30 januari 2013 voldaan.82.De facturen voor [medewerker 1] van in totaal een bedrag van € 282.862,50 (exclusief btw) zijn in de periode van 3 december 2010 tot en met 30 januari 2013 voldaan.83.

Uit het excelbestand dat bij [medeverdachte 1] is aangetroffen, blijkt dat de € 75,- die door zowel [medewerker 1] als door [medewerker 2] aan de vennootschappen van [medeverdachte 1] werd betaald, als volgt werd verdeeld:

- [medeverdachte 1] : € 20,-;

- [medeverdachte 3] : € 20,-;

- [verdachte] : € 20,-;

- [medeverdachte 4] : € 7,50;

- [medeverdachte 5] : € 7,50.84.

De hiervoor weergegeven feiten en omstandigheden worden slechts gebezigd tot het bewijs van dat ten laste gelegde feit waarop deze blijkens de inhoud kennelijk betrekking hebben.

Korte samenvatting feiten en omstandigheden Voor de leesbaarheid van dit vonnis volgt hier een korte samenvatting van de opgesomde bewijsmiddelen.

[medeverdachte 1] en [verdachte] hebben verschillende personen benaderd om werkzaamheden te gaan verrichten voor SNSPF. Na een sollicitatiegesprek met [medeverdachte 3] is een overeenkomst van opdracht gesloten tussen de vennootschappen van deze personen en SNSPF. Op enig moment is de afspraak gemaakt om een deel van het uurtarief dat deze personen ontvingen af te dragen aan de personen die hen hadden aangebracht bij SNSPF. [medeverdachte 1] heeft alle gelden geïnd en verdeeld. Door [medeverdachte 1] en [verdachte] zijn facturen gestuurd ter verkrijging van deze afdrachten. De omschrijving op de facturen had als strekking: advieswerkzaamheden. [medeverdachte 4] , die een deel van zijn tarief afdroeg, heeft ook zelf [medewerker 1] en [medewerker 2] aangebracht bij SNSPF. Hiervoor hebben hij en [medeverdachte 5] ook een vergoeding ontvangen.

De rechtbank zal in de volgende paragrafen uitwerken of vorenstaande bewijsmiddelen tot bewezenverklaring van de ten laste gelegde strafbare feiten dienen te leiden.

Vrijspraak van oplichting en verduistering

Oplichting van SNS(PF)

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de verdachten tezamen en in vereniging SNSPF en/of SNS Reaal N.V. (hierna: SNS) hebben bewogen tot afgifte van (aanvullende) overeenkomsten van opdracht en geldbedragen, namelijk de daarin opgenomen te hoge uurtarieven, door middel van de in de tenlastelegging opgenomen oplichtingshandelingen. Een deel van de uurtarieven is vervolgens gebruikt voor de onderlinge betalingen, die voor SNS(PF) werden verzwegen. Indien de oplichtingsmiddelen niet tegenover SNS(PF) waren aangewend, was zij niet overgegaan tot afgifte van deze geldbedragen en/of het sluiten van deze overeenkomsten.

De rechtbank overweegt hierover als volgt.

Oplichting is het door het gebruikmaken van een (oplichtings-)middel een ander bewegen tot bepaalde gedragingen, waaronder de afgifte van een goed en het aangaan van een schuld. Degene die zich aan oplichting schuldig maakt, handelt met het oogmerk om zichzelf of een ander wederrechtelijk te bevoordelen en bedient zich daartoe ten minste van één van de oplichtingsmiddelen als genoemd in artikel 326, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) dan wel een combinatie daarvan. Tussen het aanwenden van (één van) genoemde oplichtingsmiddelen en één van voormelde gedragingen waartoe de bedrogene wordt bewogen, dient een causaal verband te bestaan.

De gestelde oplichtingshandelingen zijn uitgewerkt in de tenlastelegging.

De rechtbank zal de dagvaarding partieel nietig verklaren ten aanzien van de eerste oplichtingshandeling, inhoudend dat verdachten aan SNS(PF) zouden hebben voorgehouden en/of in strijd met de werkelijkheid de indruk gewekt zouden hebben (enkel) de belangen van SNS(PF) te zullen behartigen, nu dit verwijt te algemeen en onbepaald is omschreven. Anders dan in de Icare-zaak (ECLI:NL:GHARL:2012:CA1943) is nagelaten nader te concretiseren ten aanzien van welke rechtshandeling(en) deze belangenbehartiging in de ten laste gelegde periode zou zijn voorgewend. Zonder die concretisering is het geformuleerde verwijt te ruim en te vaag. Deze oplichtingshandeling is dan ook onvoldoende feitelijk omschreven en de dagvaarding is op dit punt partieel nietig.

De tweede, derde en vierde oplichtingshandeling inhoudende -kort gezegd- het verzwijgen van het feit dat betalingen zijn overeengekomen, het verzwijgen van die betalingen zelf en het verzwijgen van de verrekening daarvan acht de rechtbank bewezen. Overwegingen hierover zijn hieronder nader uitgewerkt bij de bespreking van de niet-ambtelijke omkoping.

De overige drie ten laste gelegde oplichtingshandelingen acht de rechtbank niet wettig en overtuigend bewezen en zij overweegt daartoe als volgt.

Het verwijt met betrekking tot de benchmark houdt in dat deze ondeugdelijk was en dat deze is gebruikt voor het verkrijgen van (niet marktconforme, te hoge) tarieven. Allereerst kan aan de hand van het dossier niet worden vastgesteld dat de gehanteerde tarieven hoger waren dan marktconform. Daarbij is van belang dat verschillende andere medewerkers van SNSPF met een vergelijkbare functie, die niet als verdachten zijn aangemerkt, vergelijkbare uurtarieven hadden.

Bovendien kan op basis van het dossier niet worden vastgesteld op welk moment de directie van SNS(PF) bekend is geworden met het benchmarkonderzoek. In het najaar van 2010 heeft Group Audit een rapport uitgebracht waarin zij concludeert dat het benchmarkonderzoek zodanige gebreken vertoont dat het niet kan dienen als onderbouwing voor de gehanteerde tarieven. Nadat de directie van SNS(PF) met dit rapport bekend is geworden, zijn er echter geen maatregelen genomen om de tarieven naar beneden bij te stellen.

Daarnaast blijkt uit het dossier niet dat het benchmarkonderzoek is “overgelegd of ingebracht” ter “onderbouwing of rechtvaardiging” van de gehanteerde tarieven. Niet kan worden vastgesteld dat het benchmarkonderzoek vóór het onderzoek van Group Audit aan de directie van SNS(PF) is overgelegd ter onderbouwing van de nieuwe tarieven.

Met betrekking tot de zesde oplichtingshandeling ziet de rechtbank niet in hoe in dit geval sprake kan zijn van detachering of enige vorm hiervan. De relatie tussen de verdachten kan niet worden geduid als “een vorm van detachering”. Geen sprake is van een driepartijen-overeenkomst tussen SNSPF, verdachte en (één van) de medeverdachten. Anders dan in een detacheringsverhouding verrichtten de verdachten zelfstandig werkzaamheden voor SNSPF.

Ook heeft de rechtbank niet kunnen constateren dat verdachte en/of de medeverdachten hebben voorgewend dat de overeengekomen uurtarieven noodzakelijk waren voor het werven/behouden van die betrokkenen (de zevende oplichtingshandeling). Daarbij komt dat [A] en [B] , toenmalige directieleden, verklaren dat destijds opdracht is gegeven tot het binden van externen. Een tariefsverhoging werd volgens hen begrijpelijk en kennelijk aanvaardbaar geacht. Dat de noodzaak hiervan voorgewend moest worden, kan dus niet worden vastgesteld.

Concluderend acht de rechtbank drie oplichtingshandelingen, te weten het verzwijgen van het feit dat betalingen zijn overeengekomen, het verzwijgen van die betalingen zelf en het verzwijgen van de verrekening daarvan, bewezen.

Voor een bewezenverklaring van oplichting zoals bedoeld in artikel 326 Sr dient een causaal verband te bestaan tussen de oplichtingshandelingen (indien aan te merken als een oplichtingsmiddel) en één van de gedragingen waartoe de opgelichte wordt bewogen. Deze moet door de inwerking van die handelingen gebracht worden tot hetgeen hij doet.

De rechtbank is van oordeel dat er -voor zover de bewezenverklaarde verzwijgingen al gekwalificeerd kunnen worden als een oplichtingsmiddel- onvoldoende bewijs is dat SNS(PF) hierdoor is bewogen tot het aangaan van de overeenkomsten van opdracht en de afgifte van de geldbedragen. Hierbij wordt ook in aanmerking genomen dat sprake is van een professionele organisatie, waarvan mag worden verwacht dat zij de nodige zorgvuldigheid betracht. De werkzaamheden van de verdachten werden positief beoordeeld en de uurtarieven werden breed gehanteerd. Niet is gebleken dat de gehanteerde uurtarieven niet marktconform waren en/of kunstmatig zijn verhoogd. SNS(PF) was kennelijk bereid deze tarieven te betalen. Zelfs nadat het rapport van Group Audit bekend is geworden heeft dit niet tot aanpassingen geleid.

De rechtbank acht dan ook niet wettig en overtuigend bewezen dat SNS(PF) deze tarieven heeft betaald en deze (aanvullende) overeenkomsten is aangegaan dóórdat betalingsafspraken en de voldoening hiervan zijn verzwegen en zal verdachte daarom vrijspreken van de ten laste gelegde oplichting.

Verduistering

Voor bewezenverklaring van verduistering is vereist dat bewezen kan worden dat verdachte (samen met de medeverdachten) zich de genoemde geldbedragen wederrechtelijk heeft toegeëigend. Gelet op het voorgaande is niet bewezen dat SNS(PF) door middel van oplichting is bewogen tot het betalen van (te hoge) tarieven en het aangaan van overeenkomsten van opdracht. De uitbetaling van uurtarieven is conform de onderliggende overeenkomsten van opdracht gebeurd. Er is dan ook geen sprake van wederrechtelijke toe-eigening van (een deel van) de overeengekomen vergoeding voor geleverde werkzaamheden nu niet kan worden bewezen dat betrokkenen hier geen recht op hadden.

De rechtbank zal verdachte dan ook vrijspreken van de ten laste gelegde verduistering.

Conclusie

Uit het voorgaande volgt dat verdachte wordt vrijgesproken van het onder 1 (primair en subsidiair) ten laste gelegde.

Ook volgt uit het vorenstaande dat niet kan worden vastgesteld dat SNS(PF) door de ten laste gelegde handelingen en toedoen van verdachten direct financieel nadeel heeft geleden. Dat de bank wel is geschaad op het gebied van vertrouwen en integriteit en dat sprake is geweest van (een risico op) belangenverstrengeling wordt nader uitgewerkt onder 4.3.4.

Bewijsoverwegingen

Algemeen

Vervolging rechtspersonen en/of natuurlijke personen

De rechtbank overweegt allereerst dat de vervolging of het daderschap van een rechtspersoon de vervolging of het daderschap van natuurlijke personen niet uitsluit. Het staat het Openbaar Ministerie in beginsel vrij te beslissen of de rechtspersoon en/of de natuurlijke persoon op grond van het eigen daderschap wordt vervolgd (HR 21-10-1986, NJ 1987, 362 en ECLI:NL:PHR:2007:BA7261). De stelling dat het daderschap van een rechtspersoon daderschap van een natuurlijk persoon uitsluit, vindt in zijn algemeenheid geen steun in het recht.

Toerekening aan rechtspersonen

Daarnaast is voor de onderstaande overwegingen van belang dat een rechtspersoon (in de zin van artikel 51 Sr) kan worden aangemerkt als dader van een strafbaar feit indien de betreffende gedraging redelijkerwijs aan hem kan worden toegerekend. Een belangrijk oriëntatiepunt bij de toerekening is of de gedraging heeft plaatsgevonden dan wel is verricht in de sfeer van de rechtspersoon (ECLI:NL:HR:2003:AF7938).

Passieve niet-ambtelijke omkoping

Aan [verdachte] is ten laste gelegd dat [medeverdachte 1] zich niet-ambtelijk heeft laten omkopen door [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 6] , [medewerker 1] en [medewerker 2] en dat [verdachte] dit feit met hem heeft medegepleegd (feit 2).

Het eerste lid van artikel 328ter Sr luidde ten tijde van de ten laste gelegde periode als volgt:

“Hij die, anders dan als ambtenaar, werkzaam zijnde in dienstbetrekking of optredend als lasthebber, naar aanleiding van hetgeen hij in zijn betrekking of bij de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten, een gift, belofte of dienst aanneemt dan wel vraagt, en dit aannemen of vragen in strijd met de goede trouw verzwijgt tegenover zijn werkgever of lastgever, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vijfde categorie.”

De rechtbank zal hieronder de verschillende onderdelen van dit artikel beoordelen.

Medeplegen De verdediging heeft bepleit dat [verdachte] moet worden vrijgesproken van het ten laste gelegde medeplegen. Daarmee valt [verdachte] niet onder de reikwijdte van artikel 328ter Sr, omdat hij niet als lasthebber van SNSPF kan worden aangemerkt.

[verdachte] heeft [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 6] , [medewerker 1] en [medewerker 2] in contact gebracht met [medeverdachte 1] om uiteindelijk werkzaamheden te gaan verrichten voor SNSPF. [medeverdachte 1] heeft daarbij aan [verdachte] meegedeeld dat hij aan het aanbrengen van deze personen wilde verdienen en dat [verdachte] er ook aan kon verdienen. [verdachte] was op de hoogte van het feit dat de afdracht van deze personen plaatsvond op basis van de uren die zij werkten. [medeverdachte 1] en [verdachte] hebben samen afgesproken welk deel van de afdracht ieder van hen zou ontvangen. Daarnaast hebben zij de afspraak gemaakt dat [medeverdachte 1] aan de hiervoor genoemde personen zou factureren en dat [verdachte] op zijn beurt zijn deel van de afdracht zou factureren aan [medeverdachte 1] . Uit al deze omstandigheden blijkt dat sprake is van een gezamenlijke uitvoering en een nauwe en bewuste samenwerking tussen [verdachte] en [medeverdachte 1] . De rechtbank acht dan ook wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] de ten laste gelegde gedragingen heeft medegepleegd.

Lasthebber De verdediging heeft betoogd dat zowel [verdachte] als [medeverdachte 1] niet in dienstbetrekking waren bij SNSPF en ook niet als lasthebber kunnen worden aangemerkt. Ook kunnen de overeenkomsten van opdracht die door [medeverdachte 1] met SNSPF zijn gesloten -civielrechtelijk- niet als overeenkomsten van lastgeving worden aangemerkt.

De rechtbank merkt allereerst op dat artikel 328ter Sr een zogenoemd kwaliteitsdelict betreft: slechts degene die in dienstbetrekking werkzaam is of optreedt als lasthebber valt onder de reikwijdte van dit artikel. Uit vaste jurisprudentie volgt echter dat ook de medepleger die deze kwaliteit mist een kwaliteitsdelict kan plegen wanneer zijn mededader wel over deze kwaliteit beschikt (ECLI:NL:HR:2006:AU9096). Hoewel [verdachte] niet werkzaam was bij SNSPF, kan hij dus als medepleger van [medeverdachte 1] wel onder de reikwijdte van dit artikel vallen.

De rechtbank overweegt met betrekking tot het begrip lasthebber als volgt. Voor de interpretatie van begrippen in het Wetboek van Strafrecht hoeft niet altijd aansluiting te worden gezocht bij de definities uit het civiele recht. Aan begrippen die in het strafrecht voorkomen, dient juist zoveel mogelijk een autonome betekenis te worden gegeven die tegemoet komt aan de strekking van het betreffende strafbare feit. Daarbij is van belang dat de wetgever het beschermd belang van deze bepaling niet uitsluitend heeft beperkt tot de relatie tussen werkgever en werknemer, maar ook oog had voor de publieke moraal en de openbare orde. Het vertrouwen dat in de werknemer of lasthebber wordt gesteld krijgt meer inhoud naarmate bevoegdheden worden gedelegeerd en de specialisatie binnen de onderneming voortschrijdt (Kamerstukken II 1965/66, 8437, nr. 4, p. 7). De huidige Memorie van Toelichting van artikel 328ter Sr betrekt het te beschermen belang -zonder aanpassing van het begrip lasthebber- eveneens op de belangen van de consument, de economische sector en de samenleving als geheel (Kamerstukken II 2012/13, 33685, nr. 4, p. 14-15).

Gelet op de strekking van en de toelichting op deze strafbepaling is de rechtbank van oordeel dat [medeverdachte 1] (en zijn vennootschappen) in zijn relatie met SNSPF als lasthebber te beschouwen is en dat [verdachte] als medepleger van dit kwaliteitsdelict moet worden aangemerkt. Juist het grote vertrouwen dat in [medeverdachte 1] werd gesteld en de verregaande bevoegdheden die aan hem en andere externe medewerkers werden toegekend, maken dat zij -gelet op de Memorie van Toelichting- onder het bereik van dit artikel vallen.

Het aannemen van een gift De verdediging heeft aangevoerd dat er geen sprake is van een gift, omdat door [verdachte] werkzaamheden zijn verricht, namelijk de introductie van [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] bij [medeverdachte 1] .

De rechtbank overweegt dat de term gift ziet op elk overdragen aan een ander van iets wat voor die ander waarde heeft. Daarvan is sprake, in de vorm van de geldbedragen die aan [medeverdachte 1] zijn overgemaakt en waarvan een deel aan [verdachte] is doorbetaald.

Naar aanleiding van hetgeen hij in de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten De verdediging heeft gesteld dat [medeverdachte 1] -voor zover er al van medeplegen sprake is - geen tegenprestatie heeft geleverd voor de betalingen die aan hem zijn gedaan in niveau 2. Bovendien is er geen verband te leggen tussen de betalingen die hij ontving en zijn werkzaamheden bij SNSPF.

De rechtbank stelt voorop dat de woorden “naar aanleiding van hetgeen hij in de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten” inhouden dat de gift moet zijn gedaan of aangenomen naar aanleiding van een verrichte of nog te verrichten prestatie van de ontvanger. Een concrete prestatie van de omgekochte is echter niet altijd vereist (HR 27 november 1991, NJ 1991, 318). Zo is bijvoorbeeld voldoende dat de omkoper giften aan de omgekochte doet om zijn zakelijke relatie met de werkgever van de omgekochte in stand te houden of te verbeteren terwijl de omgekochte daarop invloed had en dit moet hebben begrepen (HR 16 januari 1990, DD 90.197).

Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat sprake is geweest van het door [medeverdachte 1] -en [verdachte] als medepleger- verrichten van een prestatie “in de uitvoering van zijn last”, zoals hieronder nader overwogen.

Opgemerkt wordt dat een prestatie zowel vóór de betalingen als ná de betalingen kan zijn verricht. [medeverdachte 6] , [medewerker 1] en [medewerker 2] verklaren allemaal dat zij met [medeverdachte 1] betalingsafspraken hebben gemaakt en dat zij hem betaalden, omdat hij hen had geïntroduceerd bij SNSPF. Door niemand van hen wordt verklaard dat er een andere aanleiding was om een deel van hun uurtarief af te dragen aan [medeverdachte 1] .

Ook voor [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] heeft [medeverdachte 1] de introductie bij [medeverdachte 3] verzorgd. [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] maakten de betalingsafspraak met [verdachte] , maar buiten hun weten om is een deel van de betaling bij [medeverdachte 1] gebleven. Deze afspraak tot verdeling tussen [verdachte] en [medeverdachte 1] is dus ook terug te leiden tot het feit dat [medeverdachte 1] voor de introductie heeft zorg gedragen.

De rechtbank is van oordeel dat de introductie van de hiervoor genoemde medewerkers door [medeverdachte 1] is gedaan “in de uitvoering van zijn last”. Op het moment dat deze introducties plaatsvonden werkte [medeverdachte 1] al bij SNSPF en wist hij dat er nieuwe medewerkers nodig waren. [medeverdachte 1] heeft hen (na in sommige gevallen een kennismakingsgesprek te hebben gehad) voorgedragen bij degene die medeverantwoordelijk was voor het aannemen van nieuwe medewerkers, namelijk [medeverdachte 3] . De rechtbank kan deze omstandigheden niet anders duiden dan dat [medeverdachte 1] vanuit zijn functie bij SNSPF de hiervoor genoemde personen heeft geïntroduceerd.

Door de officieren van justitie is betoogd dat de prestatie (mede) gelegen was in het feit dat [medeverdachte 1] via [medeverdachte 3] invloed had op de beslissingen die binnen SNSPF over de externe medewerkers werden genomen. De rechtbank deelt dit standpunt niet. Uit het dossier blijkt niet dat door [medeverdachte 1] hierover toezeggingen zijn gedaan aan degenen die aan hem een deel van hun uurtarief afdroegen. Ook is er geen correspondentie aangetroffen tussen [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] waaruit blijkt dat [medeverdachte 1] via [medeverdachte 3] invloed uitoefende op besluiten die binnen SNSPF werden genomen. Wel blijkt uit het dossier dat tussen [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] sprake is geweest van een nauwe samenwerking. Echter, zelfs al zou [medeverdachte 1] via [medeverdachte 3] invloed hebben gehad (zoals hij in de e-mail aan [medewerker 1] en [medewerker 2] suggereert, D‑0175), dan nog blijkt onvoldoende dat de ‘betalers’ van deze invloed op de hoogte waren en dat deze invloed een reden voor de betaling vormde.

In strijd met de goede trouw verzwijgen tegenover zijn werkgever De verdediging heeft naar voren gebracht dat de onderlinge afspraken die door [medeverdachte 1] -en [verdachte] als medepleger- zijn gemaakt, niet in strijd met de goede trouw zijn verzwegen tegenover SNSPF. De afspraken stonden los van de relatie van [medeverdachte 1] met SNSPF en hoefden daarom niet te worden gemeld. Bovendien had [verdachte] , omdat hij zelf niet werkzaam was bij SNSPF, geen enkele rol in het al dan niet melden van deze afspraken.

Bij het bestanddeel goede trouw geldt dat van essentieel belang is of de ondergeschikte heeft gezwegen waar hij naar objectieve maatstaf tot spreken verplicht was geweest. Niet zijn goede trouw, maar de goede trouw is doorslaggevend. Deze strenge eis noodzaakt de ondergeschikte om, in geval van twijfel aan de toelaatbaarheid van de gift of belofte, zijn principaal te raadplegen (Kamerstukken II 1966/67, 8437, nr. 6, p. 3). Daarnaast blijkt uit de wetsgeschiedenis dat de goede trouw is toegevoegd om onbeduidende en min of meer gebruikelijke fooien of relatiegeschenken en buitenlandse handelsgebruiken buiten het bereik van deze strafbepaling te laten vallen (Kamerstukken II 1965/66, 8437, nr. 4, p. 15-16).

Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat [medeverdachte 1] -en [verdachte] als medepleger- er voor hadden dienen te zorgen dat de onderlinge afspraken en betalingen aan SNSPF werden gemeld en dat zij door dit na te laten hebben gehandeld in strijd met de goede trouw. [medeverdachte 1] was werkzaam bij een bank. Juist bij banken is het van groot belang dat de integriteit gewaarborgd blijft en belangenverstrengeling wordt voorkomen. [medeverdachte 1] had zich moeten realiseren dat deze geldstromen tussen externe medewerkers van SNSPF kenbaar hadden moeten zijn voor de organisatie. Daarbij is van belang dat sprake was van grote, maandelijks terugkerende geldbedragen. Het verzwijgen van dit soort grote bedragen die maandelijks worden betaald is -anders dan het ontvangen van onbeduidende fooien- evident in strijd met de goede trouw. Bovendien was de afdracht gekoppeld aan het aantal uren dat bij SNSPF gewerkt werd. Daardoor zou zich een vorm van belangenverstrengeling voor kunnen doen tussen [medeverdachte 1] -en [verdachte] als medepleger- en degene die het geld aan hen afdroeg. Of deze belangenverstrengeling daadwerkelijk bestond, kon echter pas door SNSPF worden beoordeeld op het moment dat zij van deze betaalstromen op de hoogte was. Die beoordeling had [medeverdachte 1] door het melden van deze betaalstromen mogelijk moeten maken.

Ook op [verdachte] rustte, als medepleger, de verplichting om er voor zorg te dragen dat de betalingsafspraken werden gemeld bij SNSPF. Door dit niet te doen heeft ook hij deze afspraken in strijd met de goede trouw verzwegen.

Conclusie De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat [medeverdachte 1] zich niet-ambtelijk heeft laten omkopen door [medeverdachte 6] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] , [medewerker 1] en [medewerker 2] en dat [verdachte] dit feit tezamen en in vereniging met [medeverdachte 1] heeft gepleegd (feit 2).

Actieve niet-ambtelijke omkoping

Aan [verdachte] is ten laste gelegd dat hij samen met een ander [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] heeft omgekocht met het geld dat hij ontving van [medewerker 1] en [medewerker 2] (feit 3).

Het tweede lid van artikel 328ter Sr luidde ten tijde van de ten laste gelegde periode als volgt:

“Met gelijke straf wordt gestraft hij die aan iemand die, anders dan als ambtenaar, werkzaam is in dienstbetrekking of optreedt als lasthebber, naar aanleiding van hetgeen deze in zijn betrekking of bij de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten, een gift of belofte doet dan wel een dienst verleent of aanbiedt van die aard of onder zodanige omstandigheden, dat hij redelijkerwijs moet aannemen dat deze de gift of belofte in strijd met de goede trouw zal verzwijgen tegenover zijn werkgever of lastgever.”

Ook hier zal de rechtbank de verschillende onderdelen van de wettekst beoordelen.

Lasthebber De rechtbank verwijst voor het beoordelingskader van de term lasthebber naar hetgeen is overwogen onder de passieve niet-ambtelijke omkoping. Gelet op de strekking van en de toelichting op deze strafbepaling is de rechtbank van oordeel dat ook [medeverdachte 4] (en zijn vennootschap) in zijn relatie met SNSPF als lasthebber te beschouwen is. Ook hier geldt dat juist het grote vertrouwen dat in [medeverdachte 4] werd gesteld en de verregaande bevoegdheden die aan de externe medewerkers werden toegekend, maken dat zij -gelet op de Memorie van Toelichting- onder het bereik van dit artikel vallen.

Het doen van een gift De rechtbank stelt vast dat de term gift ziet op elk overdragen aan een ander van iets wat voor die ander waarde heeft. Daarvan is sprake, in de vorm van de geldbedragen die aan [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] zijn overgemaakt.

Naar aanleiding van hetgeen deze in de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten De rechtbank verwijst voor het beoordelingskader van de woorden “naar aanleiding van hetgeen hij in de uitvoering van zijn last heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten” naar hetgeen is overwogen onder de passieve niet-ambtelijke omkoping.

De rechtbank is van oordeel dat sprake is geweest van het verrichten van een prestatie “in de uitvoering van zijn last”.

[verdachte] en [medeverdachte 1] droegen een deel van de vergoeding die zij ontvingen van [medewerker 1] en [medewerker 2] af aan [medeverdachte 4] , die dit vervolgens deelde met [medeverdachte 5] . [medeverdachte 4] kreeg deze afdracht, omdat hij [medewerker 1] en [medewerker 2] had aangebracht. Nadat [medeverdachte 4] dit verzoek had gedaan bij [verdachte] is er overleg geweest tussen [verdachte] en [medeverdachte 1] . [verdachte] heeft hiervoor toestemming gegeven aan [medeverdachte 4] , waarna [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] hun facturen stuurde naar de vennootschappen van [medeverdachte 1] en zij de betalingen ontvingen. Gelet op de nauwe samenwerking tussen [medeverdachte 1] en [verdachte] is de rechtbank van oordeel dat [verdachte] dit feit met [medeverdachte 1] heeft medegepleegd.

Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat de introductie van [medewerker 1] en [medewerker 2] door [medeverdachte 4] is gedaan “in de uitvoering van zijn last”. Op het moment dat de introductie van [medewerker 1] en [medewerker 2] plaatsvond werkte [medeverdachte 4] al bij SNSPF en wist hij dat er nieuwe medewerkers nodig waren. [medeverdachte 4] heeft [medewerker 1] en [medewerker 2] vervolgens voorgedragen aan [medeverdachte 1] , waarna zij door [medeverdachte 3] zijn aangenomen als externe medewerkers van SNSPF. De rechtbank kan deze omstandigheden niet anders duiden dan dat [medeverdachte 4] vanuit zijn functie bij SNSPF [medewerker 1] en [medewerker 2] heeft geïntroduceerd.

De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] samen met [medeverdachte 1] [medeverdachte 5] heeft omgekocht. Voor omkoping is vereist dat er een verband is tussen de betaling en een bepaalde tegenprestatie. Uit het dossier blijkt echter niet dat [medeverdachte 5] enige betrokkenheid heeft gehad bij de tegenprestatie die ten grondslag ligt aan deze betalingen, namelijk de introductie van [medewerker 1] en [medewerker 2] door [medeverdachte 4] . De rechtbank zal [verdachte] van dit deel van de tenlastelegging dan ook vrijspreken.

Redelijkerwijs aannemen dat in strijd met de goede trouw wordt verzwegen Voor de strafbaarheid van de omkoper is niet bepalend of hij verwachtte dat de gift in strijd met de goede trouw zou worden verzwegen. Doorslaggevend is wat de omkoper gezien de aard van de gift, de omstandigheden waaronder de gift werd gedaan en zijn kennis van de (opvattingen in de) branche redelijkerwijs -objectief gezien dus- had moeten verwachten. De omkoper is strafbaar wanneer hij zich bewust had moeten zijn van de mogelijkheid dat de ontvanger van de gift dit in strijd met de goede trouw zou verzwijgen. Onbewuste schuld is daarvoor voldoende.

Voor de betalingen aan [medeverdachte 4] geldt dat [medeverdachte 1] , gezien de aard van de afspraak, had moeten verwachten dat deze werden verzwegen aan SNSPF. Op enig moment was [medeverdachte 4] werkzaam binnen het project USQ, welk project onder de verantwoordelijkheid viel van [medeverdachte 1] . Bovendien ging het om maandelijks terugkerende betalingen op basis van de uren van andere SNSPF-medewerkers. Ook [verdachte] was van de aard van deze afspraken geheel op de hoogte. Bovendien was hij bekend met soortgelijke constructies, waaraan niet alleen hij, maar ook [medeverdachte 1] verdiende. Daarbij komt, dat het juist in het bankwezen van groot belang is dat (de schijn van) belangenverstrengeling wordt voorkomen. [verdachte] had dan ook moeten verwachten -zeker gelet op zijn langdurige arbeidsverleden bij soortgelijke organisaties- dat een afspraak van dergelijke aard voor SNSPF zou worden verzwegen.

Medeplegen eigen vennootschap De niet-ambtelijke omkoping, zoals ten laste gelegd, wordt zowel voor [verdachte] als voor zijn vennootschap bewezen verklaard. Uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden vastgesteld dat [verdachte] zelf samen met [medeverdachte 1] de ten laste gelegde handelingen (zodoende als medepleger) heeft begaan. Omdat de ten laste gelegde gedragingen gelet op de gebezigde bewijsmiddelen- hebben plaatsgevonden en/of zijn verricht in de sfeer van de rechtspersoon worden deze ook aan haar (als medepleger) toegerekend.

Conclusie

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] -samen met [medeverdachte 1] en hun vennootschappen- [medeverdachte 4] heeft omgekocht met het geld dat hij en [medeverdachte 1] ontvingen van [medewerker 1] en [medewerker 2] (feit 3). De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] [medeverdachte 5] heeft omgekocht en zal hem van dit deel van de tenlastelegging vrijspreken.

Valsheid in geschrift

Valsheid facturen

De verdediging heeft betoogd dat de facturen niet vals zijn omdat -kort gezegd- beide partijen wisten wat de onderliggende prestatie was en de omschrijving voldoende juist is.

De rechtbank is van oordeel dat alle hiervoor besproken facturen, opgenomen in het bewijsoverzicht Bijlage II, valselijk zijn opgemaakt. Daarbij is van belang dat de facturen volgens de verdachten betrekking hadden op de betaling voor de onderling gemaakte afspraken. Anders dan de omschrijvingen op de facturen suggereren, werden met de facturen dan ook geen adviezen of andere werkzaamheden in rekening gebracht. Aan de hand van de omschrijving op de facturen kan dus niet worden afgeleid op welke onderliggende afspraken en betalingen de facturen in werkelijkheid betrekking hadden. De facturen zijn opgemaakt ten behoeve van de verzwegen omkoping en de bijbehorende betaalstroom en zijn bedoeld om deze betalingen een titel te verschaffen. Met de opgenomen valse omschrijvingen is de werkelijke aard van deze betaalstroom verhuld.

Ook ten tijde van het opmaken van de facturen door [verdachte] had hij wetenschap van de aard van de betalingen waarop deze facturen betrekking hadden en hij had daarmee ten minste voorwaardelijk opzet op de valsheid hiervan. Hij heeft de aanmerkelijke kans op de valsheid van deze facturen willens en wetens aanvaard.

Daarbij komt dat door de manier van factureren de suggestie wordt gewekt van een niet bestaande rechtsverhouding. Immers, gefactureerd is tussen de vennootschappen van [verdachte] en [medeverdachte 1] terwijl de betalingsafspraak is gemaakt tussen [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] en [verdachte] . Ook wat betreft deze valsheid had [verdachte] wetenschap en ten minste voorwaardelijk opzet.

Bewijsbestemming als waren de facturen echt en onvervalst De verdediging heeft ook betoogd dat geen sprake is geweest van een oogmerk om de facturen als echt en onvervalst te gebruiken. De facturen zijn wel gebruikt, maar de ontvanger is hierdoor niet misleid aangezien het zowel voor de opsteller als de geadresseerde duidelijk was waar de facturen op zagen.

De rechtbank overweegt hierover als volgt. Het oogmerk van de verdachte moet zijn gericht op het gebruik van het valse of vervalste geschift als echt en onvervalst. Dit impliceert een gerichtheid op misleiding. Dit betekent dat er derden in het spel moeten zijn, die niet van de valsheid op de hoogte zijn. Het gebruik van het geschrift hoeft niet daadwerkelijk plaats te vinden. Het verweer van de verdediging wordt verworpen, nu facturen naar hun aard reeds in het maatschappelijk verkeer (ook jegens derden) een bewijsbestemming hebben. Bovendien zijn de facturen in dit geval ook nog opgenomen in de bedrijfsadministratie(s) waarmee temeer vast staat dat de facturen bestemd waren voor het gebruik door derden -anderen dan de geadresseerden- als waren zij echt en onvervalst, bijvoorbeeld de fiscus en/of accountants (ECLI:NL:GHAMS:2015:1212). De rechtbank acht dan ook bewezen dat de facturen valselijk zijn opgemaakt met het oogmerk om deze als echt en onvervalst te (doen) gebruiken. Ook hebben de betalers deze door anderen opgemaakte valse facturen voorhanden gehad, terwijl zij wisten dat deze geschriften een zodanige bewijsbestemming hadden.

Medeplegen eigen vennootschap De valsheid van de facturen en de hiermee verrichte handelingen, zoals ten laste gelegd, worden zowel voor [verdachte] als voor zijn bedrijf bewezen verklaard. Uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden vastgesteld dat [verdachte] zelf de ten laste gelegde handelingen (zodoende als medepleger) heeft begaan. Omdat de ten laste gelegde gedragingen gelet op de gebezigde bewijsmiddelen- hebben plaatsgevonden en/of zijn verricht in de sfeer van de rechtspersoon worden deze ook aan haar (als medepleger) toegerekend.

Conclusie

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] zich -samen met zijn vennootschap- heeft schuldig gemaakt aan het opmaken van valse facturen (feit 4).

Gewoontewitwassen

De verdediging heeft betoogd dat geen sprake is van gelden die verkregen zijn uit (voorafgaande) strafbare feiten. Indien de rechtbank wel tot een bewezenverklaring van een gronddelict komt dan is sprake van geld afkomstig uit een eigen misdrijf. De raadsvrouw heeft zich op het standpunt gesteld dat dan geen sprake is van het verbergen of verhullen van de criminele herkomst.

Illegale herkomst De rechtbank stelt vast dat [verdachte] gedurende de ten laste gelegde periode een geldbedrag van in totaal € 324.927,15 (exclusief btw) heeft ontvangen. Zoals reeds overwogen is de rechtbank van oordeel dat verdachte dit geldbedrag heeft ontvangen terwijl hij wist dat dit afkomstig was uit (passieve) niet-ambtelijke omkoping. Dit geldbedrag is dan ook afkomstig uit een door hemzelf begaan misdrijf.

Witwashandelingen Bij voorwerpen die afkomstig zijn uit een door verdachte zelf begaan misdrijf moet sprake zijn van een “extra verhullende handeling” willen de gedragingen als witwassen kunnen worden aangemerkt. Op grond van vaste jurisprudentie van de Hoge Raad moet sprake zijn van een gedraging die gericht is op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat -door eigen misdrijf verkregen- voorwerp (zie bijvoorbeeld ECLI:NL:HR:2015:950). Hiermee wordt beoogd een automatische verdubbeling van de strafbaarheid te voorkomen.

De officieren van justitie hebben betoogd dat het opmaken en ontvangen van de valse facturen en de verzwijgingen van de werkelijke aard van de betalingen als verhullende handelingen kunnen worden aangemerkt. De rechtbank deelt dit standpunt niet. [verdachte] heeft, om ervoor te zorgen dat de omkoping niet zou worden opgemerkt, de betalingsafspraak voor anderen verzwegen en op de facturen een onjuiste omschrijving gebruikt. Deze gedragingen vormen naar het oordeel van de rechtbank een essentieel onderdeel van het gronddelict en zijn gebruikt om de geldbedragen te verkrijgen. De rechtbank is van oordeel dat deze gedragingen zo nauw samenhangen met het gronddelict, dat zij niet kunnen worden gezien als de vereiste “extra verhullende handeling” na het ontvangen van dit uit misdrijf verkregen geld. Het aanmerken van de hiervoor genoemde gedragingen als witwashandelingen is daarmee strijdig met het voorkomen van een automatische verdubbeling van de strafbaarheid. Zij zal bij de beoordeling van de vraag of sprake is van witwassen deze handelingen buiten beschouwing laten.

[verdachte] heeft verklaard dat hij de facturen die hij verstuurde ook heeft verwerkt in zijn administratie. Door deze handeling is de aard van de ontvangen geldbedragen blijvend verhuld en de rechtbank beoordeelt dit wel als een extra verhullende handeling die niet samenvalt met de omkoping zelf. Hierbij is van belang dat de bedrijfsadministratie zelf als een geschrift kan worden aangemerkt, wat meebrengt dat het opnemen van valse facturen in die administratie een nieuwe vervalsing oplevert, zoals bedoeld in artikel 225, eerste lid, Sr (HR 29‑05-1984, NJ 1985, 6). De facturen met een onjuiste omschrijving die in de administratie van de vennootschappen zijn opgenomen, suggereerden dat de geldbedragen op deze facturen uitsluitend een legale aard hadden. De illegale aard van de betalingen is door [verdachte] op deze wijze blijvend verhuld in de legale bedrijfsvoering.

De rechtbank is dan ook van oordeel dat [verdachte] de door hem ontvangen omkoopbedragen heeft witgewassen door deze voorhanden te hebben en de werkelijke aard hiervan te verhullen.

Pleegperiode en gewoonte Witwassen moet worden beschouwd als een voortdurend delict. Dit brengt mee dat de pleegperiode doorloopt zolang de verdachten ten aanzien van deze geldbedragen nog steeds witwashandelingen verrichten (ECLI:NL:HR:2014:956). Dat deze handelingen nog altijd voortduren of worden verricht kan echter aan de hand van het dossier niet worden vastgesteld. Daarbij acht de rechtbank het in dit geval ook rechtens niet juist om de pleegperiode tot heden door te laten lopen. Het voorhanden hebben en verhullen van de werkelijke aard loopt door zolang verdachten de beschikking hadden over de geldbedragen. Het specifieke moment waarop zij -bijvoorbeeld door gebruik- niet meer over de geldbedragen konden beschikken, is niet vast te stellen aan de hand van het dossier. Daarom wordt in het voordeel van verdachten aangesloten bij data waarvan gesteld kan worden dat zij in de periode daaraan voorafgaand in ieder geval hebben kunnen beschikken over de geldbedragen.

Vastgesteld kan worden dat de witwashandelingen in ieder geval hebben plaatsgevonden tot aan het moment van ontvangst van de laatste omkoopbetaling op 8 februari 2013. Anders dan bij andere ontvangers kan ten aanzien van [verdachte] niet worden bewezen dat het geldbedrag ook is gebruikt. Dit zou meteen na de datum van ontvangst kunnen zijn gebeurd waardoor [verdachte] het uit misdrijf afkomstige geld vanaf dat moment niet meer voorhanden heeft gehad en/of heeft verhuld. Om te kunnen witwassen moet verdachte kunnen beschikken over het van misdrijf afkomstige voorwerp. Het einde van de pleegperiode wordt daarom vastgesteld op 8 februari 2013.

De rechtbank is ten slotte van oordeel dat, gelet op de bewezenverklaarde periode, de hoeveelheid witgewassen geldbedragen en de verschillende verrichte witwashandelingen, de verdachten van witwassen een gewoonte hebben gemaakt.

Medeplegen eigen vennootschap Het gewoontewitwassen van de ten laste gelegde geldbedragen wordt zowel voor [verdachte] als voor zijn vennootschap bewezen verklaard. Uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden vastgesteld dat [verdachte] zelf de ten laste gelegde handelingen (zodoende als medepleger) heeft begaan. Omdat de ten laste gelegde gedragingen gelet op de gebezigde bewijsmiddelen- hebben plaatsgevonden en/of zijn verricht in de sfeer van de rechtspersoon worden deze ook aan haar (als medepleger) toegerekend.

Conclusie

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] zich -samen met zijn vennootschap- heeft schuldig gemaakt aan gewoontewitwassen van het ten laste gelegde totaalbedrag in de voornoemde pleegperiode (feit 5).

Criminele organisatie

De verdediging heeft betoogd dat geen sprake was van een samenwerkingsverband tussen verdachten, geen opzet op deelneming aan een criminele organisatie en ook geen opzet op het oogmerk van die organisatie tot het plegen van strafbare feiten.

Criminele organisatie

De rechtbank overweegt allereerst dat met een criminele organisatie ex artikel 140 Sr wordt bedoeld een gestructureerd en duurzaam samenwerkingsverband van twee of meer personen met als oogmerk het plegen van misdrijven. Niet is vereist dat de betrokkenen bekend zijn met alle personen die deel uitmaken van de organisatie. Verdachten moeten een aandeel hebben in het samenwerkingsverband, dan wel de gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het oogmerk van de organisatie ondersteunen. Voor opzettelijke deelneming is voldoende dat verdachten in zijn algemeenheid weten dat de organisatie het plegen van misdrijven tot oogmerk heeft. Ook rechtspersonen kunnen deelnemen aan een criminele organisatie.

Deelneming niveau 2

De rechtbank is van oordeel dat, gelet op de gebezigde bewijsmiddelen, in niveau 2 sprake is geweest van een gestructureerd samenwerkingsverband, opgericht en geleid door [medeverdachte 3] en [medeverdachte 1] . Het oogmerk van de organisatie was gericht op de passieve en actieve niet-ambtelijke omkoping, de hiermee samenhangende valsheid in geschrift en het gewoontewitwassen. [verdachte] heeft niet alleen wetenschap gehad van het oogmerk van de organisatie maar hij heeft ook een aandeel gehad in de gedragingen die strekken tot verwezenlijking hiervan.

[verdachte] heeft een substantieel aandeel gehad in en ondersteuning gegeven aan gedragingen strekkende tot uitvoering van het oogmerk van de organisatie. Hij was samen met [medeverdachte 1] betrokken bij de aanstelling van andere verdachten bij SNSPF. [verdachte] zorgde voor de introductie bij [medeverdachte 1] , [medeverdachte 1] zorgde voor de introductie bij SNSPF. Hiervoor is door de medeverdachten een fee betaald die werd verdeeld tussen (onder meer) [verdachte] en [medeverdachte 1] . [medeverdachte 1] heeft alle gelden geïnd en verdeeld. [verdachte] heeft hiertoe een grote hoeveelheid facturen opgemaakt. Daarnaast is een vergelijkbare constructie opgezet met [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] en gingen zij meedelen toen [medeverdachte 4] ook twee mensen aanbracht. Ook had [verdachte] wetenschap van de betrokkenheid en het verrichte aandeel van de door hem en door anderen gebruikte vennootschappen bij de organisatie en haar oogmerk. Niemand heeft de betaalstromen gemeld bij SNS(PF). Het samenwerkingsverband heeft hierdoor onafgebroken en gedurende een langere periode kunnen bestaan, terwijl het aantal medewerkers van SNSPF dat bij de betalingen betrokken raakte toenam.

De rechtbank concludeert dat [verdachte] heeft deelgenomen aan een criminele organisatie bestaande uit de in de bewezenverklaring nader te noemen verdachten en hun vennootschappen.