5.5.4.1 Inleiding en afgrenzing van het onderwerp

336. Ter afsluiting van de beschouwingen over uitoefening van de rechten en bevoegdheden die de derde-beslagene aan zijn contractuele verhouding tot zijn wederpartij - de beslagdebiteur - kan ontlenen, en die hij ook aan de beslaglegger kan tegenwerpen, zullen ten slotte nog onderzocht worden de gevallen waarin de derde1, nádat onder hem beslag is gelegd2, deze rechtsverhouding beëindigt. Aangezien ook hier de (feitelijke) werkelijkheid weer aanzienlijk gevarieerder is dan de (juridische) fantasie, zullen alleen de hoofdlijnen en de voornaamste gevolgen besproken worden van enkele rechtsfiguren die kunnen leiden tot beëindiging van een contractuele rechtsverhouding. Daarbij zal het met name gaan om gevallen waarin door opzegging, ontbinding (in ruime zin), het inroepen van een vernietigingsgrond of een beroep op nietigheid, de rechtsverhouding tussen (B) en (C) wordt beëindigd3, al dan niet met terugwerkende kracht. Indien de door de derde ingeroepen grond leidt tot beëindiging van de rechtsverhouding met terugwerkende kracht4, komt daardoor het tijdstip van beëindiging rechtens vóór het moment van de beslaglegging te liggen, zodat die rechtsverhouding er - achteraf bezien - nimmer is geweest. Dat betekent overigens niet dat aan het gelegde beslag dan verder ook geen rechtsgevolgen meer verbonden zouden zijn.

Bij de behandeling in § 5.5.43 van de hiervoor kort aangeduide beëindigingsgronden zullen, zoals hiervoor reeds aangestipt, alleen de voornaamste kenmerken en rechtsgevolgen van de onderscheiden gronden worden besproken. Zo zal niet worden ingegaan op de inhoudelijke vraag, in wélke gevallen de derde-beslagene de overeenkomst met zijn wederpartij, de beslagdebiteur, rechtsgeldig kan opzeggen, dan wel deze door het uitbrengen van een schriftelijke verklaring of een rechterlijke uitspraak kan doen ontbinden (art. 6:267). Zo zullen evenmin alle vernietigingsgronden5, die in de Boeken 3 en 6 verspreid zijn geregeld, in het licht van een gelegd derdenbeslag worden besproken. Bij wijze van voorbeeld zal in dat verband alleen aandacht worden besteed aan de Pauliana (art. 3:45), alsmede een klassiek 'wilsgebrek' als dwaling (art. 6:228). Nog afgezien van het feit dat een uitvoeriger bespreking van deze onderwerpen het bestek van dit boek te buiten zou gaan6, bestaat daartoe ook geen noodzaak, omdat de juridische systematiek van met name ontbinding en vernietiging, ook in relatie tot een gelegd derdenbeslag in beginsel steeds dezelfde is. Dat geldt ook voor een beroep op nietigheid, zodat ook dáárvan alleen de algemene kenmerken en rechtsgevolgen besproken zullen worden. De verschillende algemene (art. 3:39-40) en specifieke (art. 3:43) gronden voor nietigheid van meerzijdige rechtshandelingen, zullen dus evenmin ieder afzonderlijk besproken worden.