HR, 03-02-2012, nr. 10/04654

Op 16 september 2010 heeft het Gerechtshof Amsterdam de uitspraak van de rechtbank Haarlem van 23 december 2008 bevestigd.

In deze procedure is geoordeeld dat de kosten voor de werknemersoptieregeling niet op grond van de forfaitaire waarderingsregeling van artikel 20 tweede lid Uitvoeringsregeling Loonbelasting 2001 voor aftrek in aanmerking komen.

Aangezien uw college reeds ten aanzien van de aanslagregeling 2001 ten name van dochtermaatschappij [N] Beheer B.V. een oordeel heeft gegeven over deze kwestie, wenst cliënte geen gebruik te maken van haar recht om tegen dit punt van de uitspraak beroep in cassatie in te stellen. Naast de werknemersoptieregeling heeft het Gerechtshof Amsterdam ook geoordeeld over de oprenting van de rentespaarbrief. Ten aanzien van dit punt wenst cliënt beroep in cassatie in te stellen.

Door belanghebbende is in maart 2004 aangifte vennootschapsbelasting 2002 gedaan (bijlage 3 beroep rechtbank). Blijkens deze aangifte bedraagt de belastbare winst 2002 € 2.994.551 negatief. Op 8 juli 2006 is ten name van [X] B.V. de definitieve aanslag vennootschapsbelasting 2002 opgelegd (bijlage 4 beroep rechtbank). Deze aanslag is conform de brief van de inspecteur van 13 juni 2006 vastgesteld (bijlage 5 beroep rechtbank).

De aanslag is vastgesteld op een belastbare winst van € 7.675.740. Op 17 juli 2006 is namens belanghebbende tegen deze aanslag bezwaar ingediend. Dit bezwaarschrift is op 16 november 2006 nader toegelicht (bijlage 6 beroep rechtbank). Op 31 januari 2008 heeft gemachtigde van de inspecteur de gemotiveerde uitspraak op het ingediende bezwaarschrift ontvangen (bijlage 1 beroep rechtbank). Het bezwaarschrift had betrekking op 4 correcties. Cliënte kon zich niet verenigen met de punten 1 en 3 van de uitspraak van 31 januari 2008 en heeft daar op 10 maart 2008 pro forma beroep tegen aangetekend bij de Rechtbank Haarlem. Dit beroepschrift is op 16 april 2008 aangevuld. De beroepsprocedure had betrekking op twee correcties;

De Rechtbank heeft het beroep op 23 december 2008 op beide gronden ongegrond verklaard. Belanghebbende gaat hiertegen in hoger beroep. Belanghebbende heeft op 28 januari 2009 ter behoud van rechten tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het Gerechtshof Amsterdam (bijlage 3). Dit beroepschrift is op 25 februari 2009 inhoudelijke gemotiveerd (bijlage 4). Op 30 maart 2009 heeft de inspecteur een verweerschrift ingediend (bijlage 5). Op 16 september 2010 heeft het Gerechtshof de uitspraak van de Rechtbank Haarlem op beide punten bevestigd. Cliënte tekent tegen het punt van de oprenting van de rentespaarbrief beroep in cassatie aan.

Eiseres is van mening dat de feiten met betrekking tot dit onderdeel van de procedure voldoende duidelijk zijn en deze feiten derhalve geen aanvulling behoeven; wij verwijzen verder de weergave van de feiten in de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam.

Naar het oordeel van het Hof ligt in de overeenkomsten van 23 februari 1990 besloten dat ter zake van de op die datum overeengekomen verplichting om op 23 februari 2020 ƒ 38.200.000 te betalen, een rente van 9,17% is overeengekomen, als (zakelijke) vergoeding voor het op 23 februari 1990 aan de schuldenaar ter beschikking gestelde kapitaal van ƒ 2.750.000. Hof ziet dit uitgangspunt bevestigd in de mededelingen van [L] (zie r.o. 4.1.5. waarbij verwezen wordt naar r.o. 2.3.2.).

Op grond van die mededelingen acht het Hof veeleer aannemelijk dat tussen de betrokken partijen sprake is geweest van een overeengekomen rente van 9,17%.

Het Hof ziet in de overeenkomsten van 23 februari 1990 geen enkel aanknopingspunt voor een duiding als rentespaarbrief met een rekenrente. Het Hof is van mening dat er geen feiten en omstandigheden zijn aangevoerd waaruit aannemelijk is dat geen sprake is geweest van een overeengekomen rente maar van een renteloze schuld. Op grond van deze omstandigheden is het Hof van mening dat er sprake is van een rentedragende schuld en verenigt het Hof zich met de slotsom van de rechtbank dat goed koopmangebruik in het onderhavige geval niet toestaat om bij de jaarwinstbepaling rentelasten in aanmerking te nemen die betrekking hebben op latere jaren en dat herwaardering van de verplichting op de fiscale balans tegen een rekenrente van 4% derhalve niet in overeenstemming is met goed koopmansgebruik.

Belanghebbende is van mening dat het Hof een onjuiste en tevens onbegrijpelijke uitleg heeft gegeven aan de feiten en daarmee een verkeerde toepassing van het recht.

In essentie is het oordeel van het Hof dat een economische rekenrente een juridisch overeengekomen rente is. Wij zijn van mening dat het Hof met dit oordeel een verkeerde uitleg aan de feiten geeft en komt tot een foute toepassing van het recht. Immers uit rechtspraak blijkt dat een rekenrente geen overeengekomen rente is. In het recente arrest van 9 april 2010 (nr. 08/03645, V-N 2010/18.14) heeft uw Raad bevestigd dat de rente in de betreffende zaak slechts een hulpmiddel is voor de berekening van de te zijner tijd uit te keren lijfrentetermijnen. In de betreffende zaak komt de Hoge Raad terug op zijn oordeel uit BNB 1995/60. Zoals wij ook in onze pleitnota voor het Hof (bijlage 5) hebben toegelicht zijn we van mening dat deze jurisprudentie van overeenkomstige toepassing is op de ter discussie staande rentespaarbrief.

Bepalend voor deze casus is de overeenkomst van 23 februari 1990. Uit deze overeenkomst blijkt dat [F] het pand heeft overgedragen voor een koopsom van ƒ 38.200.000 te voldoen op 23 februari 2023. Vervroegde (gedeeltelijke) betaling is contractueel uitgesloten. In de marge is uitdrukkelijk bepaald dat de zin ‘welke is berekend met inachtneming van enkelvoudige rente’ is doorgehaald en dat de passage ‘in één termijn te voldoen’ is vervangen door de zin ‘zonder periodieke rentevergoeding en betaalbaar in één termijn’.

Wij zijn van mening dat uit deze passage blijkt dat door [F] en [E] B.V. geen rente is overeengekomen. De overeenkomst behelst een toekomstige betaling van een som ineens. Hiermee is ons inziens voldoende aannemelijk gemaakt dat er geen sprake is van een overeengekomen rente.

Het door partijen bij de waardering van de overdracht (door [F] aan gebroeders [B CD]) gehanteerde rentepercentage is daarmee uitsluitend een rekenrente om de contante waarde van de verplichting te kunnen bepalen. Het is immers noodzakelijk om bij het contant maken van een toekomstige betaling een bepaalde rekenrente te hanteren. Het Hof leidt hieruit ten onrechte af dat er sprake is van een overeengekomen rente (zie r.o. 2.3.1. juncto 2.3.2., 4.1.4. en 4.1.5.)

In r.o. 4.1.6. geeft het Hof aan dat het feit dat belanghebbende de verplichting heeft gepassiveerd met een jaarlijkse rente 7,57% niet af doet aan het rentedragende karakter van de schuld. Wij zijn van mening dat dit oordeel niet correct is.

Juist doordat belanghebbende de verplichting in overeenstemming met de waarde van het activum wilde brengen hebben partijen gekozen voor een overdracht tegen een verschuldigde koopsom in 2023. Deze vormgeving gaf belanghebbende de mogelijkheid om de verplichting te waarderen overeenkomstig de door haar toegekende waarde van het fabriekscomplex.

Dat [F]bij de overdracht aan de gebroeders ([BCD] genoegen heeft genomen met een overnamesom van ƒ 2.750.000 (dus uitgaande van een rekenrente van 9,17) bevestigt ons inziens dat in afwijking van wat het Hof in r.o. 4.1.4. oordeelt, de betalingsverplichting niet volkomen bepaald was.

Immers, er is een verschil tussen de waardering bij de debiteur (€ 4.2777.777 bij een rekenrente van 7,57%) en de crediteur (€ 2.750.000 bij een rekenrente van 9,17%).

Tenslotte willen wij benadrukken dat de transactie reeds in 1990 is gesloten en er bij het opstellen van de overeenkomst derhalve geen wetenschap was van de latere jurisprudentie inzake de waardering van toekomstige verplichtingen. Het heeft ook gedurende een periode van 12 jaar (1990–2002) geen belang gehad. De overeenkomst is dus niet als fiscaal sturingsmiddel afgesloten.

Gezien bovenstaande zijn wij van mening dat de verplichting overeenkomstig de geldende jurisprudentie op grond van goedkoopmansgebruik gewaardeerd mag worden rekening houdend met de op balansdatum geldende marktrente. Er is in dit opzicht geen verschil tussen een voorziening voor een gerichte lijfrente, zoals in BNB 2004/163, en de onderhavige verplichting om op termijn een bedrag ineens te voldoen.

Wij verzoeken uw college om aan de hand van de gestelde feiten een antwoord te geven op de kernvraag van de discussie of er in het onderhavige geval sprake is van een langlopende rentedragende verplichting.

Wij stellen ons op het standpunt er sprake is van een renteloze verplichting die op grond van goedkoopmansgebruik overeenkomstig het arrest van 23 januari 2004 (BNB 2004/163) en het besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 20 december 2000 (RTB 2000/2726) gewaardeerd mag worden op basis van een rekenrente van 4%.

Wij verzoeken u de inspecteur in de proceskosten alsmede de kosten van de door belanghebbende geleden schade te veroordelen.