6.4.2 Rente, kosten en valutaresultaten

Bij het schuldig blijven van winstuitdelingen, kapitaalstortingen, kapitaalteruggaven en aflossingen of verstrekkingen van een hybride lening1, wordt de rente in beginsel niet toegelaten in aftrek op de winst. Deze aftrekbeperking blijft evenwel niet beperkt tot rente. Onder rente worden namelijk ook kosten en valutaresultaten begrepen. Blijkens de Nota navv dient het begrip kosten ruim te worden opgevat.2 Hieronder vallen zeer waarschijnlijk bijvoorbeeld ook bankkosten en juridische (advies)kosten voor het opstellen van de leenovereenkomst.3 Verder vallen ook valutaverliezen ter zake van een besmette lening onder het bereik van art. 10a, almede kosten om valutarisico’s of andere risico’s af te dekken.4

Opgemerkt zij dat naar de letter van de tekst van art. 10a alleen valutaverliezen buiten de winst worden gehouden. Valutawinsten en winsten op instrumenten om koersrisico’s af te dekken vallen daarentegen onder het heffingsbereik van de vennootschapsbelasting. Een saldering van kosten en winst lijkt mij echter een redelijkere oplossing5, eventueel met de beperking dat een dergelijke saldering niet kan leiden tot een aftrekbaar verlies.6 Daarnaast kan deze bepaling leiden tot het onbevredigende resultaat: het verlies in jaar 1 op een schuld die luidt in een buitenlandse valuta als gevolg van een koersstijging van die buitenlandse munteenheid, kan niet ten laste worden gebracht van de winst, terwijl een winst op diezelfde schuld door een koersdaling van de munteenheid tot het niveau van het begin van jaar 1 aan het eind van jaar 2 – het moment van aflossing – leidt tot een belastbare winst voor de geldnemer. Het is redelijker om winsten die de pendant vormen van eerder geleden niet-aftrekbare verliezen, niet te rekenen tot de winst.7 In dit verband kan allereerst worden gewezen op art. 13, lid 1 (tekst tot 2004), waar onder voorwaarden valutawinsten en verliezen van heffing respectievelijk aftrek waren uitgesloten.

Ook wil ik wijzen op de aanhef van art. 10, lid 1, onderdeel d. De frase ‘komen niet aftrek’ lijkt te impliceren dat een stijging van de vreemde valuta waarin de lening denomineert ten opzichte van de euro niet leidt tot een aftrekbaar verlies voor de schuldenaar, terwijl een stijging van de euro ten opzichte van de vreemde valuta wel leidt tot een belaste winst. Deze problematiek is aan de orde geweest in de Nota navv.8 De wetgever gaf toen aan dat zowel opwaarderingen als afwaarderingen de fiscale winst niet raken.9 Voor art. 10a ontbreekt een dergelijke toezegging. Kosten van instrumenten die dienen ter afdekking van valutarisico’s zijn voor toepassing van art. 10, lid 1, onderdeel d overigens in beginsel aftrekbaar doordat dergelijke instrumenten geen onderdeel uitmaken van de relatie tussen de debiteur en de crediteur.10 Eventuele voordelen die voortvloeien uit het afdekken van dergelijke risico’s zijn daarbij overigens wel belast.11

Ten slotte kan nog de vraag opkomen hoe de rente op schuldig gebleven niet-aftrek-bare rente dient te worden behandeld. De tekst van art. 10a lijkt deze renteaftrek toe te staan. Ik betwijfel of dit de bedoeling is geweest van de staatssecretaris.

Doel en strekking van dit artikel brengen wellicht mee dat ‘rente over besmette rente’ evenmin ten laste van de winst mag worden gebracht.13 Daar kan tegenin worden gebracht dat art. 10a antimisbruikwetgeving is, die naar haar aard beperkt dient te worden uitgelegd. Daarnaast acht ik het verdedigbaar dat geen sprake is van voortdurende en willekeurige belastingverijdeling en/of het omvormen van eigen vermogen in vreemd vermogen. Normaliter leidt het lenen van een laagbelaste crediteur niet tot toepasselijkheid van art. 10a. Daartoe moet namelijk sprake zijn van een situatie ex lid 1 of lid 2.