HR, 07-10-2016, nr. 16/02224

Bij vonnis van 8 januari 2015 is de schuldsaneringsregeling ten aanzien van [verzoeker] van toepassing verklaard.

In zijn tweede voortgangsverslag van 3 augustus 2015 heeft de bewindvoerder vastgesteld dat [verzoeker] tekortschoot in de nakoming van de informatieplicht, de sollicitatieplicht, de plicht om geen nieuwe schulden te laten ontstaan en de boedelafdrachtplicht. Daarin zag de bewindvoerder voldoende grond om een verzoek tot tussentijdse beëindiging in te dienen. Dat verzoek is ter zitting van 22 september 2015 mondeling behandeld. Blijkens het p-v van deze zitting heeft de rechtbank Noord-Holland de behandeling van het verzoek pro forma aangehouden tot 24 november 2015 teneinde [verzoeker] in de gelegenheid te stellen diverse stukken en gegevens aan de bewindvoerder te zenden1.. Daarbij is de bewindvoerder verzocht uiterlijk op 17 november 2015 de rechtbank en [verzoeker] schriftelijk te berichten.

Bij brieven van 16 november 2015 en 4 januari 2016 heeft de bewindvoerder medegedeeld dat zij haar beëindigingsverzoek handhaaft, omdat er na de beëindigingszitting in het geheel niets meer van [verzoeker] noch van zijn raadsman is vernomen en het bedrag aan nieuwe schulden alsook de boedelachterstand zijn opgelopen.

De raadsman van [verzoeker] heeft in zijn brief van 23 november 2015 op uitdrukkelijk verzoek van [verzoeker] enkele stukken overgelegd die verband houden met zijn gezondheidstoestand en de rechtbank verzocht de beslissing aangaande de tussentijdse beëindiging met twee maanden aan te houden. Bij brief van 11 januari 2016 heeft [verzoekers] raadsman aanvullende stukken en informatie aan de rechtbank verzonden, waaronder een ‘medische verklaring’ die ‘verantwoording geeft voor de verlate toezending van de stukken aan zowel de bewindvoerder als uw rechtbank’, aldus deze brief.

Op 9 februari 2016 heeft een tweede mondelinge behandeling plaatsgevonden. In het proces-verbaal van deze zitting is onder meer te lezen dat [verzoeker] sinds januari 2016 onder behandeling is bij GGZ te Hoofddorp.

Bij vonnis, oorspronkelijk gedateerd 9 februari 2016 en nadien bij herstelvonnis gedateerd 23 februari 2016, heeft de rechtbank Noord-Holland de toepassing van de schuldsaneringsregeling tussentijds beëindigd. De motivering hiervan luidt als volgt:

“De rechtbank stelt bij de beoordeling van het beëindigingsverzoek voorop dat uit de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) op de schuldenaar rustende verplichtingen voortvloeien, die hun grond vinden in de doelstelling van die wet. Deze doelstelling komt erop neer dat natuurlijke personen die in een uitzichtloze financiële positie zijn gekomen de kans moet worden geboden weer met een schone lei verder te kunnen gaan. Daar staat echter tegenover dat van de schuldenaar een actieve medewerking aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling gevergd wordt.

Vast staat dat [verzoeker] heeft nagelaten de informatie zoals die is opgesomd in het proces-verbaal van de zitting van 22 september 2015 aan de bewindvoerder over te leggen. Feitelijk komt dat erop neer dat [verzoeker] vanaf het begin van de schuldsaneringsregeling nauwelijks informatie heeft gegeven aan de bewindvoerder. Daarnaast is ter zitting gebleken dat op dat moment een huurschuld openstond van € 6.445,- en dat er een boedelachterstand is van € 2.613,82. Anders dan namens hem op de zitting van 22 september 2015 is toegezegd, heeft [verzoeker] ook nagelaten een concreet en reëel plan van aanpak over te leggen waaruit blijkt hoe hij de nieuwe schuld en de boedelachterstand kan inlopen.

Naar het oordeel van de rechtbank heeft [verzoeker] geen plausibele verklaring gegeven voor het niet voldoen aan zijn informatieplicht en het laten ontstaan van een nieuwe schuld en een boedelachterstand. Zijn raadsman heeft aangevoerd dat [verzoeker] niet alle benodigde stukken heeft kunnen aanleveren vanwege zijn medische situatie. In dit verband is door de raadsman een brief d.d. 29 januari 2016, afkomstig van een sociaal psychiatrisch verpleegkundige van GGZ van de polikliniek Hoofddorp, in het geding gebracht. Daaruit volgt onder meer dat [verzoeker] recidiverende depressieve en psychosociale klachten heeft en dat de verpleegkundige het belangrijk vindt dat [verzoeker] ten behoeve van een - niet nader omschreven - behandeling in de schuldsanering blijft. Die verklaring rechtvaardigt echter onvoldoende de nalatigheid van [verzoeker] . Het had op de weg van [verzoeker] gelegen om eerder en meer hulp in te roepen om zich ervan te verzekeren dat hij zich zou kunnen houden aan de verplichtingen van de schuldsaneringsregeling.

Op grond van het vorenstaande concludeert de rechtbank dat [verzoeker] de bij de zitting van 22 september 2015 geboden kansen om de schuldsaneringsregeling alsnog tot een goed einde te brengen niet heeft aangegrepen. Nu [verzoeker] de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende informatieverplichting niet voldoende nakomt en hij een bovenmatige nieuwe huurschuld heeft laten ontstaan, is er naar het oordeel van de rechtbank voldoende aanleiding om de toepassing van de schuldsaneringsregelingen te beëindigen op grond van artikel 350 lid 3 sub c en d Faillissementswet.”

In hoger beroep heeft het Amsterdamse hof bij arrest van 19 april 2016 de door de rechtbank uitgesproken tussentijdse beëindiging bekrachtigd. Daartoe overwoog het hof:

“2.1. [verzoeker] die op 8 januari 2015 tot de schuldsaneringsregeling is toegelaten, heeft in het beroepschrift verzocht om het vonnis waarvan beroep te vernietigen en hem alsnog in staat te stellen de wettelijke schuldsaneringsregeling tot een goed einde te brengen. Daartoe heeft hij - samengevat en voor zover voor de beslissing van belang - het volgende aangevoerd. [verzoeker] erkent dat hij is tekortgeschoten in het nakomen van zijn verplichtingen. Hij voert evenwel aan dat hij vanwege zijn psychische en fysieke gesteldheid eenvoudigweg niet in staat is geweest de verplichtingen na te komen. Nu krijgt hij (administratieve en financiële) hulp van derden en zal hij daarnaast financieel bewind aanvragen. Voor zijn depressieve stoornis en psychosociale problematiek is [verzoeker] sinds juli 2015 in behandeling bij GGZ inGeest. Ten slotte verzoekt [verzoeker] de termijn van de schuldsaneringsregeling met een jaar te verlengen, zodat hij met een nader te overleggen plan van aanpak alsnog de boedelachterstand en de nieuwe schulden kan inlopen. Ter zitting in hoger beroep persisteert mr. Raaijmakers in zijn - eerder gedane maar afgewezen - aanhoudingsverzoek en pleit hij voor een laatste kans voor [verzoeker] .

De bewindvoerder heeft in hoger beroep - onder verwijzing naar haar verslag van 6 april 2016 - het volgende naar voren gebracht. [verzoeker] heeft vanaf aanvang van de schuldsaneringsregeling, hoewel hij herhaaldelijk schriftelijk en mondeling door de bewindvoerder erop is gewezen én daartoe geruime tijd in de gelegenheid is gesteld, niet aan de informatie- en boedelafdrachtverplichting voldaan. Tevens heeft hij nieuwe schulden laten ontstaan. [verzoeker] heeft ook nadat het beëindigingsverzoek op 3 augustus 2015 pro forma was aangehouden tot 24 november 2015 teneinde hem in de gelegenheid te stellen alsnog de ontbrekende informatie te verstrekken en een plan van aanpak te overleggen, niet de benodigde stukken verstrekt. Ook nadat op verzoek van [verzoeker] de uitspraak was aangehouden tot 12 januari 2016 zijn de bedoelde stukken niet aangeleverd. Thans ontbreekt nog steeds het merendeel van de benodigde stukken en heeft de bewindvoerder evenmin een plan van aanpak ontvangen. De bewindvoerder verzet zich tegen het ter zitting in hoger beroep gedane verzoek van [verzoeker] de behandeling van de zaak aan te houden. De bewindvoerder verklaart er geen vertrouwen in te hebben dat [verzoeker] de schuldsaneringsregeling tot een goed einde zal brengen, nu hij meermalen daartoe in de gelegenheid is gesteld en deze gelegenheden tot niets hebben geleid, ook niet met hulp van derden. Gelet op het voorgaande adviseert de bewindvoerder het bestreden vonnis te bekrachtigen.

Allereerst is aan de orde het - ter zitting in hoger beroep - gedane verzoek de behandeling aan te houden teneinde [verzoeker] nog een kans te geven ontbrekende stukken aan te leveren. Het hof overweegt als volgt.

Mr. Raaijmakers heeft ter toelichting op het verzoek verklaard dat [verzoeker] heden is opgenomen in het ziekenhuis en daarom niet ter zitting heeft kunnen verschijnen. Hoewel daartoe, in verband met de afwezigheid van [verzoeker] , uitdrukkelijk in de gelegenheid gesteld, heeft mr. Raaijmakers niet kunnen verklaren welke specifieke informatie uitsluitend door [verzoeker] - en niet ook door hem zou kunnen worden verstrekt - zonder welke informatie het hof niet op het hoger beroep zou kunnen beslissen. Evenmin is door mr. Raaijmakers ter zitting gesteld dat [verzoeker] wordt benadeeld als het hof hem niet persoonlijk hoort. Nu het verzoek om aanhouding slechts is gedaan om [verzoeker] nog een kans te geven de ontbrekende stukken aan te leveren en hij hiertoe reeds eerder meermalen in de gelegenheid is geweest zonder dat dit tot resultaat heeft geleid, wordt het verzoek afgewezen.

Het hof stelt bij zijn verdere beoordeling voorop dat - zoals in het bijzonder blijkt uit artikel 350, derde lid, Faillissementswet (Fw) - uit de wettelijke schuldsaneringsregeling voor de schuldenaar verplichtingen voortvloeien, die hun grond vinden in de doelstelling van die wet. Deze doelstelling komt erop neer dat natuurlijke personen die in een uitzichtloze financiële positie zijn gekomen de kans moet worden geboden weer met een schone lei verder te gaan. Daar staat echter tegenover dat van de schuldenaar een actieve medewerking aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling wordt gevergd.

Op de schuldenaar rust onder meer de verplichting tot het verschaffen van die inlichtingen waarvan de schuldenaar weet of behoort te begrijpen dat zij van belang zijn voor een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling. [verzoeker] heeft - vanaf aanvang schuldsaneringsregeling - nagelaten de bewindvoerder (spontaan en tijdig) in kennis te stellen van informatie betreffende zijn persoonlijke en financiële situatie. Door het niet verstrekken van deze inlichtingen heeft [verzoeker] de bewindvoerder in haar toezichthoudende taak gefrustreerd. Voorts heeft [verzoeker] nieuwe schulden laten ontstaan tot een bedrag van € 10.759,92, waaronder een aanzienlijke huurschuld van € 7.286,32. Daarnaast is gebleken van een boedelachterstand, welke door de bewindvoerder wordt geschat op € 2.926,33. Nu [verzoeker] ook in hoger beroep geen concreet plan heeft aangedragen op grond waarvan kan worden aangenomen dat inlossing van bovengenoemde nieuwe schuld en boedelachterstand binnen de resterende looptijd van de schuldsaneringsregeling - eventueel met verlenging van die looptijd - mogelijk is, ziet het hof geen aanleiding de looptijd te verlengen.

Gebleken is dat [verzoeker] herhaaldelijk, zowel schriftelijk (bij openbare verslagen) als mondeling bij het verhoor op 22 september 2015 ten overstaan van de rechter-commissaris op zijn verplichtingen is gewezen. Bij die gelegenheid is de behandeling van de zaak pro forma aangehouden tot 24 november 2015 teneinde [verzoeker] in de gelegenheid te stellen alsnog aan zijn verplichtingen te voldoen. Vervolgens is de zaak - op verzoek van de advocaat van [verzoeker] wederom aangehouden, ditmaal tot 12 januari 2016. [verzoeker] heeft daarmee meerdere kansen gekregen alsnog aan de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen te voldoen. Hij is hierin desondanks structureel tekortgeschoten. Weliswaar heeft [verzoeker] gesteld dat hij op fysieke en psychosociale gronden niet in staat was om aan zijn verplichtingen te voldoen, maar hij heeft deze stelling onvoldoende onderbouwd zodat het hof daaraan voorbijgaat. Uit de door [verzoeker] - voor de zitting in hoger beroep - overgelegde stukken is niet duidelijk geworden wat er precies met hem aan de hand is. Ook de verklaring van de psychiater van 5 april 2016 biedt in dit verband onvoldoende inzicht. [verzoeker] heeft niet aannemelijk gemaakt dat hij zodanige fysieke en psychische beperkingen ondervindt dat hij niet in staat is om aan zijn verplichtingen te voldoen en dat hem om die reden geen verwijt kan worden gemaakt. Voorts is niet gebleken dat [verzoeker] het door hem gestelde traject van beschermingsbewind heeft ingezet.

Gelet op het voorgaande is het hof van oordeel dat [verzoeker] de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen niet naar behoren is nagekomen. Bovenomschreven tekortkomingen vormen voldoende aanwijzing dat bij [verzoeker] de van hem te vergen medewerking aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling ontbreekt. Van deze tekortkomingen valt [verzoeker] een verwijt te maken, zodat deze aan hem kunnen worden toegerekend. Niet is gebleken van feiten en omstandigheden die tot een ander oordeel zouden kunnen leiden. De genoemde tekortkomingen die niet als geringe tekortkomingen buiten beschouwing kunnen blijven, zijn naar het oordeel van het hof zodanig ernstig en verwijtbaar, dat slechts de tussentijdse beëindiging van de schuldsaneringsregeling gerechtvaardigd is.”

Namens [verzoeker] is tijdig een cassatieverzoekschrift ingediend. Daarin is een voorbehoud tot aanvulling van het middel opgenomen, zowel in verband met het nog niet beschikbare proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 12 april 2016, als ten aanzien van diverse andere ontbrekende gedingstukken2.. Van het eerste voorbehoud is geen gebruik gemaakt. Voor het overige is het voorbehoud niet toelaatbaar. Art. 4 van het Reglement rekestzaken van de civiele kamer van de Hoge Raad der Nederlanden (per 1 juli 2012)3.beperkt de mogelijkheid van het indienen van een aanvullend verzoekschrift na een daartoe gemaakt voorbehoud slechts tot de (niet tijdig beschikbare) bestreden uitspraak dan wel het proces-verbaal van de mondelinge behandeling in voorgaande instantie.

Het middel telt één onderdeel. Het kondigt aan zich te richten zowel tegen het oordeel omtrent [verzoekers] tekortkomingen, als het oordeel dat [verzoeker] ter zake een verwijt kan worden gemaakt (zie de eerste alinea van het onderdeel op p. 4 van het cassatieverzoekschrift), maar de inhoud ervan heeft alleen betrekking op het laatste. In de kern klaagt het onderdeel dat het hof [verzoekers] beroep op het doel van de wettelijke schuldsaneringsregeling en op de afwezigheid van kwade opzet dan wel grove nalatigheid heeft miskend, nu uit de door [verzoeker] overgelegde stukken blijkt dat hij zodanig ziek is dat hij reeds bij toelating feitelijk niet in staat was om aan de verplichtingen uit hoofde van de wettelijke schuldsaneringsregeling te voldoen.

Naar bestendige rechtspraak van Uw Raad kan een tussentijdse beëindiging van de schuldsaneringsregeling wegens niet nakoming van de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen pas worden uitgesproken, indien gebleken is dat de tekortkoming in het licht van de overige omstandigheden van het geval een duidelijke aanwijzing vormt dat bij de schuldenaar de van hem te vergen medewerking aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling ontbreekt (HR 4 november 2005, ECLI:NL:HR:2006:AY8310, NJ 2006/135), waarin het vereiste besloten ligt dat aan de betrokken schuldenaar te dien aanzien een verwijt is te maken (HR 12 juni 2009, ECLI:NL:2009:BI0455, NJ 2009/270, m.n. rov. 3.3.2). Wordt een schuldenaar in de nakoming van zijn verplichtingen belet door een psychische aandoening, dan geldt een tekortkoming niet als verwijtbaar/toerekenbaar, tenzij de bijzondere omstandigheden waarin de schuldenaar als gevolg van zijn aandoening verkeerde, niet eraan in de weg stonden dat van hem redelijkerwijze kon worden gevergd dat hij hetzij zelf hetzij met hulp van derden aan zijn verplichtingen voldeed (HR 20 oktober 2006, ECLI:NL:HRL2006:AY8310, NJ 2006/572)4..

Uit de zojuist weergegeven maatstaf blijkt al dat, anders dan het onderdeel lijkt te veronderstellen, het doel van de wettelijke schuldsaneringsregeling en/of de afwezigheid van kwade opzet of grove nalatigheid geen (zelfstandige) rol spelen in de beoordeling van de verwijtbaarheid van een tekortkoming en evenmin (op zichzelf) tot het oordeel kunnen leiden dat verwijtbaarheid ontbreekt. In zoverre faalt het onderdeel.

Voor het overige houdt het onderdeel de motiveringklacht in dat het oordeel van het hof in rov. 2.6 omtrent [verzoekers] verwijtbaarheid onbegrijpelijk is, nu uit de door [verzoeker] overgelegde stukken weldegelijk blijkt dat hij door ziekte niet in staat was om aan de verplichtingen uit hoofde van de wettelijke schuldsaneringsregeling te voldoen. Het onderdeel wijst in dit verband op een verklaring van [betrokkene 1] , GZ-psycholoog bij GGZ inGeest, gedateerd 17 september 2015 en op drie verwijzingen van [verzoekers] huisartsen, [betrokkene 2] (van 4 augustus 2015 en 16 september 2015) en [betrokkene 3] (van 11 augustus 2015).

Deze motiveringsklacht dient volgens mij te slagen. ’s Hofs oordeel in rov. 2.6 dat [verzoeker] onvoldoende heeft onderbouwd dat hij op fysieke en psychosociale gronden niet in staat was om aan zijn verplichtingen te voldoen, berust mede op de overweging dat de verklaring van de psychiater van 5 april 2016 onvoldoende inzicht biedt wat er precies met [verzoeker] aan de hand is. In de desbetreffende verklaring van [betrokkene 4] , Sociaal psychiatrisch verpleegkundige5., lees ik evenwel:

“Voor wie het betreft.

Bij mij is onder behandeling [verzoeker] , geboren [geboortedatum] -61. Patiënt werd aangemeld met depressieve stoornis en psychosociale problematiek. Gesprekken gaan vooral over hoe zijn situatie te verbeteren.

Betreft een 54-jarige gescheiden man van Egyptische afkomst, vader van twee kinderen van 14 en 17 jaar oud, met recidiverende depressieve klachten waarvoor hij ook eerder in behandeling geweest is, nu geluxeerd door psychosociale problemen, voornamelijk van financiële aard waardoor hij in de Schuldsanering zit en een huurachterstand heeft. Deze problemen zijn ontstaan na zijn scheiding en verlies van werk . Hij voelt zich somber, kan niet meer genieten, slaapt slecht, voelt zich onrustig en piekert veel. Ook minder eetlust en wat afgevallen. Hij is niet gauw boos, maar kan niet te veel prikkels verdragen. Voelt zich klem gezet door de omstandigheden. Hij is bang dat hij uit huis gezet gaat worden en maakt zich extra zorgen omdat zijn kinderen veel bij hem zijn (14 en 17 jaar). Patiënt vindt dat hij buiten zijn schuld in een moeilijke financiële situatie is gekomen. Financiële verplichtingen waren niet meer vol te houden ivb een klein inkomen en hoge lasten. Hij zoekt naar een huis met lagere woonlasten maar dat is nog niet gelukt. Ook voelt hij zich verantwoordelijk voor zijn kinderen en wil zijn financiële zorgen deels voor hen weghouden wat hem regelmatig in een lastige situatie brengt. Kan hun wensen slecht negeren, nee zeggen, heeft het gevoel dat hij weinig ondersteuning krijgt. Mijnheer zou graag een andere regeling willen waarbij schuldhulp de financiële verplichtingen overneemt. Heeft het idee dat dat dan zijn stemming zou kunnen verbeteren.

Voor de behandeling is het belangrijk dat mijnheer in de schuldsanering blijft. Zou wat zijn schouders afnemen en kan zich dan weer richten op zijn toekomst.”

[verzoeker] is wegens een depressieve stoornis en psychosociale problematiek doorverwezen en kampt (nog steeds) met recidiverende depressieve klachten, zo valt in ieder geval uit de verklaring op te maken. De gedachte van het hof dat deze gegevens geen inzicht bieden in [verzoekers] (psychische) gesteldheid, is niet begrijpelijk. Daarbij neem ik in aanmerking dat deze bevindingen weerklinken en bovendien van een DSM IV-classificatie worden voorzien in de door het onderdeel genoemde verklaring van de GZ-psycholoog van 17 september 2015, die als volgt luidt:

“Hierbij verklaar ik dat bovengenoemde patiënt op 30 juli 2015 werd gezien door de crisisdienst in Amstelveen en vervolgens werd verwezen naar de polikliniek van de Spaarnepoort in Hoofddorp, waar hij op 18 augustus 2015 een eerste intakegesprek had met ondergetekende en met [betrokkene 5] , klinisch psycholoog. Wij stelden de volgende beschrijvende diagnose en DSM-IV classificatie op.

Beschrijvende diagnose

54-jarige geschieden man van Egyptische afkomst, vader van twee kinderen van 14 en 17 jaar oud, met recidiverende depressieve klachten waarvoor hij ook eerder in behandeling geweest is, nu geluxeerd door psychosociale problemen, voornamelijk van financiële aard waardoor hij in de schuldsanering zit en een huurachterstand heeft. Hij is bang dat hij uit huis gezet gaat worden en maakt zich extra zorgen omdat zijn kinderen veel bij hem zijn (14 en 17 jaar). Hij lijkt zich subassertief te gedragen naar de kinderen. Opvallend is dat patiënt zich vooral zorgen maakt over de papieren die hij voor de schuldsanering moet aanleveren, dat patiënt een afhankelijke indruk maakt en dat de toename van zijn klachten (sinds een maand) samenvalt met de afwezigheid van een vriend die hem helpt met de papieren. Hij voelt zich somber, kan niet meer genieten, slaapt slecht, voelt zich onrustig en piekert veel. Ook minder eetlust en wat afgevallen. Hij is niet gauw boos, maar kan niet te veel prikkels verdragen.

DSM-IV classificatie

AS I: 296.32 Depressieve stoornis: Recidiverend, matig

AS II: 301.9 Persoonlijkheidsstoornis NAO

AS III: 401.9 Essentiele hypertensie, nno

AS IV: 01 Problemen binnen primaire subgroep

04 Werkproblemen

06 Financiële problemen

AS V: Hoogste GAF: Huidige GAF:

70 55”

Ook in de door het onderdeel genoemde verwijzingen van huisartsen [betrokkene 2] (verwijzing van 4 augustus 2015; een verwijzing van 16 september 2015 kon ik niet in het dossier vinden) en [betrokkene 3] (d.d. 11 augustus 2015) wordt gerefereerd aan een (recidiverende) depressie. Hoewel het onderdeel er geen beroep op doet, teken ik aan dat [betrokkene 6] (hoofdbehandelaar) en de reeds genoemde [betrokkene 4] (medebehandelaar) een nagenoeg gelijke diagnose en DSM-IV classificatie hebben geformuleerd. Ik ontleen dat aan een ambulant behandelplan van 30 maart 2016 uit het dossier (gehecht aan de brief van de bewindvoerder van 16 november 2015). Daarin wordt de depressie van [verzoeker] als ‘matig complex’ gekenschetst. Ook in het eerdere behandelplan van ggz Ingeest van 15 oktober 2015 (gehecht aan de brief van [verzoekers] advocaat in feitelijke instanties van 23 november 2015) komt uitvoerend behandelaar [betrokkene 1] tot deze diagnose, waarin de depressie ook al ‘matig complex’ wordt betiteld.

Uit deze stukken lijkt mij duidelijk te volgen ‘wat er met [verzoeker] aan de hand is’. Dat maakt het andersluidende oordeel van het hof onbegrijpelijk, althans is het arrest ontoereikend gemotiveerd, omdat niet blijkt om welke redenen genoemde verklaring van 5 april 2016 geen licht op [verzoekers] toestand zou werpen. Voor zover het hof heeft willen aangeven dat onvoldoende is onderbouwd waarom [verzoeker] ten gevolge van zijn depressie niet in staat was aan zijn schuldsaneringsverplichtingen te voldoen, is dat in rov. 2.6 niet voldoende inzichtelijk gemotiveerd met verwijzing naar meerbedoelde ‘verklaring van de psychiater van 5 april 2016’ en overige overgelegde stukken, waaruit volgens het hof niet duidelijk zou zijn geworden wat er met hem aan de hand zou zijn. Na vernietiging en verwijzing zal onderzocht moeten worden, in overeenstemming met de hiervoor in 2.2 weergegeven maatstaf voor beoordeling van de verwijtbaarheid van een tekortkoming bij aanwezigheid van een psychische aandoening, onder welke ‘bijzondere omstandigheden’ [verzoeker] als gevolg van zijn (recidiverende) depressie verkeerde en of deze omstandigheden eraan in de weg stonden dat van [verzoeker] redelijkerwijze kon worden gevergd dat hij hetzij zelf hetzij met hulp van derden aan zijn verplichtingen voldeed.

Conclusie

Ik concludeer tot vernietiging en verwijzing.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

Advocaat-Generaal