HR, 18-12-2018, nr. 17/01030

‘hij op één of meer verschillende tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 oktober 2003 tot en met 15 april 2008, te Leiden en/of te Leiderdorp, en/of te Nieuw-Vennep en/of te Zoeterwoude, althans in Nederland en/of te Hoogstraten, althans in België,

‘Ik kreeg mijn salaris in Nederland op de bank gestort. Ik haalde regelmatig geld van de bank in Nederland en dan bracht ik dat naad de bank in België of ik bracht dat naar de kluis. Het duurt lang om geld over te boeken. In België werken ze met acceptgiro's en ze doen niet aan internetbankieren Een ander deel dat in de kluis lag, had ik contant ontvangen van derden. Het zal wel deels een schenking en deels een vordering zijn geweest. Ik deed wel eens werkzaamheden in de vorm van rechtszaken of arbeidszaken voor vrienden of kennissen. Ik gaf dat op in België bij de Belastingdienst.

Ik ben bekend met de MOT-regeling. Ik deed de contante betalingen en de heer [A] was degene die dat had moeten optellen.

Ik nam wel eens geld op in Nederland. Daar betaalde ik mijn kosten in België mee. Ik heb geen behoefte om de mensen achter de schenkingen kenbaar te maken. De officier zegt mij dat ik bij de rechter-commissaris niet verklaard heb over schenkingen, maar over klusjes voor kennissen en proceskosten. Proceskosten worden uitbetaald aan degene die winst. Voor Raymond heb ik ook een keer proceskosten gemaakt (cliënt heeft ontvangen gezegd) in een belastingzaak. Het bedrag heeft het Ministerie van Financiën rechtstreeks naar mij overgemaakt. Ik ontving ook een bonus. De bonus ligt tussen de € 30.000 en € 50.000 per jaar. Ik kreeg al mijn geld op een bankrekening in Nederland gestort. De kluis bevond zich bij de KBC bank in Loenhout.

()

Verdachte legt een brief van de KBC bank over en biedt de rechtbank inzage in zijn salarisstrook van 2007.’

‘Aan verdachte wordt het recht gelaten het laatst te spreken. Hij voert het woord aan de hand van een schriftelijke verklaring, die hij aan de voorzitter overlegt en waarvan de inhoud als hier ingelast moet worden beschouwd.’

Zoals de heer [A] ook gisteren weer heeft verklaard waren in het verleden contante deelbetalingen volstrekt gebruikelijk in de botenhandel (in zoverre zijn het net tweedehands autohandelaren). Ook wil ik benadrukken dat het verzoek om contante betalingen destijds toch echt door [A] is gedaan, hetgeen ik overigens op basis van zijn ‘krappe’ financiele positie destijds ook niet zo vreemd vind.

Overigens ga ik er vanuit dat ook de officier van justitie weet dat in het kader van de MOT-grens gekeken wordt naar het totaal bedrag en niet de separate deelbetalingen. Ik wist dat in ieder geval wel. Zijn opmerking dat opvalt dat de ‘deelbetalingen’ onder de MOT-grens zouden zijn gebleven is dus onjuist.

Belangrijker is dat ik deelbetalingen heb gedaan omdat het betalingen voor een boot in aanbouw betrof. Ten aanzien van het feit dat de koopprijs in deelbetalingen is betaald en de stelling van de officier van justitie dat het vreemd was dat niet in 1 keer was betaald, kan ik dan ook niet anders kwalificeren als een opmerking van iemand die nog nooit een boot in aanbouw heeft gekocht.

De stelling van de officier van justitie onder punt 24 van zijn requisitoir dat ik een ‘soort’ van verklaring over de boot heb afgelegd, gaat mij toch echt te ver. Ik heb hierover uitvoerig verklaard en op zijn verzoek ook uw rechtbank en hemzelf inzicht gegeven in mijn inkomsten en bonussen. ()

() Belangrijker is dat ik ook niet anders kan constateren dat de officier van justitie simpelweg zijn onder punt 28 blijft herhalen dat ik niet kan verklaren althans goed onderbouwen hoe ik in staat ben geweest om 90.000 euro te betalen. Ik heb u toch echt mijn salarisstroken en bonussen en een brief van de directeur van de KBC overgelegd en uw rechtbank heeft mij daarna geen vragen meer gesteld.()’

‘hij op tijdstippen in de periode van 18 februari 2006 tot en met 23 juni 2006, te Leiden en te Nieuw-Vennep en te Zoeterwoude en te Hoogstraten, althans (België), tezamen en in vereniging met een ander, telkens onderstaande voorwerpen verworven en voorhanden heeft gehad en overgedragen immers heeft hebben hij, verdachte, en zijn mededader, telkens contante geldbedragen (op 18 februari 2006, € 14.700,-: 20 februari 2006, € 6.000,-; 6 maart 2006, € 6.000,-: 8 april 2006, € 14.000,-; tussen 8 april 2006 en 24 april 2006 € 20.000,-; 24 april 2006, € 5.300,-; 8 mei 2006, € 14.000,- en 23 juni 2006, € 10.000,- direct besteed aan

‘Verdachte heeft zich beziggehouden met het witwassen van uit illegale activiteiten verkregen geldbedragen door een boot te betalen met contante geldbedragen en door de boot op zijn naam te laten zetten()’

‘De oudste raadsheer deelt hierop mede dat zij de verdachte de volgende vragen had willen stellen:

Ten aanzien van de koop van de boot

()

‘Thans rest nog het enkele blote feit dat cliënt in 2006 een boot heeft gekocht en de factuur daarvan in schijven contant heeft betaald uit zijn legale eigen contante privé vermogen dat hij op de daartoe meest gebruikelijke, veilige en bovenal transparante plaats bewaarde, namelijk een bij zijn eigen bank in zijn eigen woonplaats op zijn eigen naam geregistreerde bankkluis, waarvan ook de kosten volledig in het zicht werden afgeschreven van zijn eigen bankrekening. Niet een plaats dus waar men van misdrijf afkomstig vermogen pleegt te bewaren. Hierover heeft cliënt ook meteen verklaard en wel bij de RC op 23 mei 2008.

()

Wat hier ook van zij, ook hetgeen cliënt bij de rc heeft verklaard is inmiddels waar gebleken middels de door cliënt overgelegde bescheiden inzake zijn bankkluis en inkomsten en bonussen.

()

Bij deze stand van zaken had cliënt op zich dan ook geen verdere verklaring af te geven over de herkomst van het geld.

Niettemin heeft hij echter wel gedaan, en deze verklaring heeft hij onderbouwd met bescheiden in de vorm van zijn bonusbrieven, jaaropgave, en de brief van de bankdirecteur van de KBC bank omtrent de bankkluis van cliënt. Die verklaring is simpel: cliënt kon uit hoofde van zijn eigen gegenereerde inkomsten zich dit veroorloven.

Het enige dat de OvJ en thans de AG hier tegen inbrengt die bewust liegen omtrent de hoogte van het inkomen van cliënt. Nogmaals overlegt cliënt dan ook bescheiden ten aanzien van de hoogte van zijn inkomen uit dienstbetrekking. Helaas heeft de verdediging nu niet de mogelijkheid gehad de stukken uit 2006 en ouder te verkrijgen, maar in ieder geval heeft de verdediging aannemelijk gemaakt dat cliënt in ieder geval in 2008 ruim ongeveer € 107.000 brutosalaris heeft genoten. De jaren daarvoor heeft cliënt naast zijn salaris jaarlijks ongeveer iets van € 35.000 bonus genoten. Belangrijker is dat cliënt zoals gezegd reeds jaren een op naam geregistreerde bankkluis had in zijn woonplaats te [a-land] (eerst in [a-plaats] en vanaf 2001 te [b-plaats]), waarin hij geld bewaarde dat onder meer ook afkomstig was uit opdrachten die hij op ad hoc basis (niet in dienst van [C]) voor persoonlijke relaties, vrienden en familie verrichte en schenkingen. In de kluis bewaarde cliënt dan ook een deel van zijn privévermogen in contanten.

Al met al geldt dan ook ter zake witwassen betreffende de stelling van cliënt dat door u hof dient te worden geconcludeerd dat die verklaring van cliënt niet op voorhand al onaannemelijk moet worden beschouwd. Sterker nog; de verklaring van cliënt is volstrekt betrouwbaar, logisch en passend en kan op basis van zijn onschuld geen veroordeling volgen!

Dat cliënt niet de namen van voor bedoelde personen niet wenst te noemen is zeer begrijpelijk tegen de achtergrond van het verloop van deze strafzaak. Immers cliënt is ook reeds volledig ten onrechte vernietigd. Zou hij de namen noemen van zijn clientèle, dan zouden hun namen ook in deze strafzaak verzeild raken en besmet kunnen worden met het stigma dat daaruit voortvloeit. Bovenal mag cliënt die namen ook met noemen. Immers ingevolge zijn beroepsregels mag dat alleen indien dat noodzakelijk is voor zijn verdediging. Hetgeen gelet op de feiten en omstandigheden, en het juridische toetsingskader simpelweg niet het geval is. Te meer niet nu het Openbaar Ministerie simpelweg heeft nagelaten enig onderzoek te doen naar de inkomsten van cliënt, zoals deze bijvoorbeeld bleken uit zijn belastingaangiftes van de jaren 1994 tot en met 2006, en of bankgegevens van cliënt in die periode.

Uiterst subsidiair doet de verdediging dan ook het voorwaardelijke verzoek deze personen op zitting te mogen horen indien u dit noodzakelijk mocht achten voor een vrijspraak.

()’

‘hij op tijdstippen in de periode van 18 februari 2006 tot en met 23 juni 2006, te Leiden en te Nieuw-Vennep en te Zoeterwoude, en te Hoogstraten (België),

‘De raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep van 5 december 2016, overeenkomstig de overgelegde pleitnotities, bepleit dat de verdachte wordt vrijgesproken van het hem thans nog aan de orde zijnde ten laste gelegde feit nu onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om te komen tot een bewezenverklaring hiervan.

()

Het hof stelt hiertoe het volgende vast.

Uit wettige bewijsmiddelen in het onderliggende strafdossier volgt dat de verdachte een boot heeft gekocht ter waarde van € 142.000,- bij [B] te [c-plaats]. Een andere boot die ten naam gesteld was van medeverdachte [medeverdachte 1], is daarbij ingeruild voor een bedrag van € 52.000,- waardoor er een nog te betalen bedrag resteerde van € 90.000. de verdachte heeft in de periode van 18 februari 2006 tot en met 23 juni 2006 genoemd resterende bedrag betaald door middel van een aantal contante betalingen.

Het hof stelt vast dat de verdachte de betalingen van het geldbedrag van € 90.000,- in een paar maanden tijd, telkens contant en in delen onder de zogenaamde MOT grens (Meldingsplicht ongebruikelijke transacties) heeft verricht. De verdachte heeft verklaard bekend te zijn met de MOT-regeling.

Het bedrag van € 90.000,- heeft verdachte in een kluis in België bewaard. Dit valt op aangezien verdachte als belastingadviseur in loondienst in Nederland werkte en daar zijn salaris giraal kreeg uitgekeerd.

Gelet op deze feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang bezien is het hof van oordeel dat aan stap (i) is voldaan; het aannemen van een vermoeden van witwassen jegens de verdachte is gerechtvaardigd.

Vervolgens is het (stap ii) aan de verdachte om een verklaring te geven over de herkomst van de door hem in de ten laste gelegde periode verrichte contante betalingen.

De verdachte heeft — kort samengevat — verklaard dat de ten laste gelegde door hem betaalde contante geldbedragen afkomstig zijn uit zijn privé vermogen. Hij heeft verklaard dat hij destijds als fiscaal jurist een riant salaris genoot. Zo heeft hij verklaard dat zijn bruto jaarsalaris € 130.000,- tot € 140.000,- bedroeg en dat hij daarnaast nog € 30.000,- tot € 40.000,- bruto aan neveninkomsten ontving. Hij heeft tevens verklaard dat hij ook geldelijke vergoeding kreeg voor werkzaamheden die hij voor vrienden en kennissen deed.

Bij de politie is de verdachte voorgehouden dat een bankafschrift van 25 maart 2008 van zijn bankrekening een salaris laat zien van € 2.724,33. Hem wordt gevraagd of dit zijn gehele salaris is. Verdachte antwoordde daarop dat zijn salaris beduidend hoger is en dat hij naar zijn eerdere verklaring verwijst. Deze eerdere verklaring betreft een schriftelijke verklaring van verdachte die hij tijdens zijn verhoor van 21 november 2008 aan de politie heeft overhandigd. In verband met de hem toegebrachte schade als gevolg van een zoeking in zijn kantoor en de daarop volgende schorsing als werknemer heeft verdachte geschreven dat hij de toekomstige inkomsten op grond van zijn partner benoeming per 1 juli 2009 misloopt en dat hij ‘normaal’ over het afgelopen jaar een bonus van € 50.000,-- ontvangt. Ter terechtzitting in eerste aanleg heeft verdachte verklaard dat de bonus tussen € 30.000 en € 50.000,-- per jaar bedraagt en dat hij al zijn geld op een bank in Nederland kreeg gestort, maar wel eens geld naar de bank of de kluis in België bracht. Ten slotte heeft verdachte ter terechtzitting in hoger beroep een kopie salarisstrook van december 2008 (ruim twee jaar na aankoop van de boot derhalve) overgelegd waarop een maandsalaris van € 6.661,-- bruto staat.

Ondanks eerdere toezeggingen van de kant van verdachte dat hij inzicht zou geven in zijn inkomsten in de ten laste gelegde periode en ondanks het feit dat door het hof ter terechtzitting van 2 december 2016 is aangegeven dat het hof niet beschik over relevante salarisstroken en bonusspecificaties van de verdachte, is door of namens de verdachte het eerder toegezegde inzicht niet verschaft. Dit bevreemdt het hof, temeer nu de verdachte onder meer in zijn appelschriftuur alsook ter terechtzitting in hoger beroep van 5 december 2016, heeft verklaard te beschikken over relevante stukken en deze naar eigen zeggen ter terechtzitting in eerste aanleg ter inzage heeft aangeboden aan de rechtbank.

Dat hij dat daadwerkelijk heeft gedaan, blijkt overigens niet uit de processen-verbaal van de terechtzittingen in eerste aanleg. Voor wat betreft de bewering dat de verdachte naast zijn vaste maandelijkse inkomen neveninkomsten genoot en vergoedingen kreeg van vrienden en familie overweegt het hof voorts dat ook deze verklaring niet onderbouwd is met enig relevant stuk of gegeven.

Al met al heeft de verdachte naar het oordeel van het hof onvoldoende inzicht gegeven omtrent de herkomst van de bewezenverklaarde geldbedragen die hij heeft aangewend voor de aankoop van de genoemde boot, die als concreet, min of meer verifieerbaar en niet op voorhand als volslagen onwaarschijnlijk is aan te merken.

Gelet op alle voornoemde feiten en omstandigheden is het hof van oordeel dat er in redelijkheid geen andere conclusie mogelijk is dan dat de in de bewezenverklaring genoemde geldbedragen en de boot die is daarmee is betaald onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn en dat de verdachte daarvan op de hoogte was.’

‘Datum afschrift 28-03-2008

‘Het Hof heeft vastgesteld dat zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen jegens verzoeker (iii). Die omstandigheid maakt gezien HR 13 juli 2010, LJN BM0787, NJ 2010/456 dat van een verdachte mag worden verlangd dat hij een verklaring geeft voor de herkomst van het geld, maar dat dit er nog niet zonder meer toe leidt dat het dan aan die verdachte is om aannemelijk te maken dat het geld niet van misdrijf afkomstig is. Daaruit vloeit mijns inziens voort dat als de (van meet af aan afgelegde) verklaring van de verdachte voldoende substantie heeft — in de woorden van de Hoge Raad: de door de verdachte gegeven verklaring voor de herkomst van het geld niet zo onwaarschijnlijk is dat zij bij de vorming van het bewijsoordeel zonder meer terzijde behoort te worden gesteld -, het op de weg van het Openbaar Ministerie ligt nader onderzoek te doen naar die verklaring. Dat heeft het Openbaar Ministerie in de onderhavige zaak nagelaten en kennelijk ook niet tot zijn taak gerekend, hoewel de complicaties van het achterwege laten van dat nader onderzoek volgens het Hof voorzienbaar waren. Door de verklaringen van de verdachte en het ontbreken van een nader onderzoek naar feiten en omstandigheden die de legale herkomst van de ten laste gelegde geldbedragen en (overige) voorwerpen met een voldoende mate van zekerheid zouden kunnen uitsluiten, kan naar het oordeel van het Hof niet met voldoende mate van zekerheid de legale herkomst daarvan worden uitgesloten, is althans onvoldoende duidelijk in welke mate er (mogelijkerwijs) sprake is van vermenging van legale en illegale geldstromen (iv). Kortom het Hof heeft op grond van de feiten en omstandigheden die uit het beschikbare bewijsmateriaal kunnen worden afgeleid niet kunnen vaststellen dat het niet anders kan zijn dan dat de geldbedragen en de overige voorwerpen van misdrijf afkomstig zijn. De kern van 's Hofs motivering van de vrijspraak is dan ook gelegen in de overweging dat hetgeen door de advocaat-generaal als bewijs is gepresenteerd ontoereikend is om de tekortkomingen in de verklaringen van de verdachte op te vatten als een onvoldoende weerlegging van het bewijsvermoeden van witwassen (xiii). Het op het dossier en het verhandelde ter terechtzitting gebaseerde oordeel van het Hof dat het tenlastegelegde niet wettig en overtuigend bewezen is, is dan ook niet onbegrijpelijk.’