HR, 25-06-2010, nr. 08/03917

In onderdeel 4 wordt erover geklaagd dat het hof heeft miskend dat het de uitlatingen c.q. toezeggingen van de gedeputeerden op 2 juli 2001 niet als een onrechtmatige daad aan de Provincie had kunnen toerekenen dan na eerst de vraag te hebben beantwoord of de aangenomen onbevoegde toezegging van gedeputeerden op 2 juli 2001 een onrechtmatige daad van de gedeputeerden oplevert. Deze klacht faalt wegens gemis aan feitelijke grondslag.

De klacht stoelt, naar het toeschijnt, op de veronderstelling dat het in de onderhavige zaak gaat om een aansprakelijkheid van de Provincie op de voet van de artikelen 6:170 of 171 BW, dus om een kwalitatieve aansprakelijkheid van de Provincie. Daarop wijst ook hetgeen wordt opgemerkt in de Schriftelijke Toelichting van de zijde van de Provincie, sub 33 (‘Voor kwalitatieve aansprakelijkheid van de provincie voor de handelwijze van de gedeputeerde(n) is allereerst van belang …’) en sub 54, eerste alinea, (verwijzing naar de artikelen 6:170 en 6:171 BW bij de bespreking van onderdeel 4). Het hof beoordeelt echter niet het bestaan van een kwalitatieve aansprakelijkheid van de Provincie voor onrechtmatig handelen van een ander, maar de aansprakelijkheid van de Provincie voor eigen onrecht-matig handelen.

In rov. 4.27 gaat het hof bij de beoordeling van de vraag of sprake is van onrechtmatig handelen van de Provincie, ervan uit

In de twee op rov. 4.27 betrekking hebbende onderdelen, te weten de onderdelen 4 en 5, zijn niet, althans niet voldoende kenbaar, klachten opgenomen, ook niet in de vorm van een verwijzing naar klachten met betrekking tot de beoordeling van de primaire grondslag, die meebrengen dat deze twee oordelen ook binnen het verband van de subsidiaire grondslag als bestreden moeten worden aangemerkt.

In rov. 4.27 neemt het hof tevens aan dat de concrete toezegging tijdens de bespreking op 2 juli 2001 zonder voorbehoud (van instemming van Provinciale Staten) is gedaan. Daaraan voegt het hof in rov. 4.29 (blz. 28, laatste alinea, van het arrest) toe dat tijdens die bespreking de mogelijke onbevoegdheid van de aanwezige gedeputeerden om toezeggingen te doen niet ter sprake is gebracht, ook niet in die zin dat de andere aanwezigen naar de bevoegdheid van Jacobs en de andere gedeputeerden hebben gevraagd.

Het gaat hier om feitelijke vaststellingen, waartoe het hof blijkens rov. 4.23 is gekomen op grond van een waardering van de verklaringen die de bij de bespreking van 2 juli 2001 aanwezigen als getuigen hebben afgelegd. Het betreft feitelijke oordelen, waarvan niet gezegd kan worden dat zij onbegrijpelijk zijn. Voor verdere toetsing in cassatie komen deze oordelen niet in aanmerking.

Met een en ander beoogt het hof aan te geven, zo schijnt het toe, dat de andere aanwezigen tijdens de bespreking er geen rekening mee hebben gehouden dat de aanwezige gedeputeerden wel eens niet bevoegd zouden kunnen zijn om de van hun zijde gedane toezegging namens de Provincie te doen en dus de Provincie met de toezegging niet konden binden. Anders gezegd, de andere aanwezigen hebben, naar het oordeel van het hof, erop vertrouwd dat de gedeputeerden bevoegd waren om een de Provincie contractueel bindende toezegging te doen. Dit betreft een afleiden van een feit uit de hiervoor in 3.9 vermelde feitelijke vaststellingen. Ook dat vormt een feitelijk oordeel, dat niet onbegrijpelijk is en in cassatie niet nader kan worden getoetst.

In rov. 4.29 (blz. 28, laatste alinea, van het arrest) geeft het hof als zijn oordeel dat het in de omstandigheden van het onderhavige geval niet aan de anderen aanwezigen was om navraag te doen naar de bevoegdheid van de gedeputeerden om de gedane toezegging te doen, maar dat het eerder op de weg van gedeputeerden lag om aan de andere aanwezigen duidelijk te maken dat zij, in het bijzonder Jacobs, de toezegging om Vitesse financieel te steunen niet zonder voorbehoud konden doen, omdat daarvoor nog de instemming van Provinciale Staten nodig was. Daarbij neemt het hof in het bijzonder de volgende omstandigheden in aanmerking:

In diverse onderdelen wordt naar voren gebracht dat het hof ten onrechte een gerechtvaardigd vertrouwen bij de andere aanwezigen bij de bespreking van 2 juli 2001 aanneemt dat de gedeputeerden bevoegd waren met de toen hunnerzijds gedane toezegging de Provincie te binden. Zo wordt erop gewezen dat in de in 2001 van kracht zijnde Provinciewet een duidelijke en inzichtelijke bevoegdheidsverdeling was opgenomen, waarmee de andere aanwezigen bekend waren of althans geacht mochten worden bekend te zijn en die inhield dat terzake van de aangelegenheid, waarop de toezegging betrekking had, Provinciale Staten bevoegd waren besluiten te nemen (onderdeel 4, laatste twee alinea's; onderdeel 6, eerste drie alinea's en vijfde alinea; onderdeel 8). Dat gegeven staat er aan in de weg om een gerechtvaardigd vertrouwen aan te nemen mede om de reden dat de toezegging zonder voorbehoud is gedaan. Er bestond voor gedeputeerden vanwege de duidelijke bevoegdheidsregeling in de Provinciewet, waarmee de gedeputeerden de andere aanwezigen bekend mochten achten, geen aanleiding om een voorbehoud te maken (onderdeel 6 jo. onderdeel 3). Het aanvaarden van een gerechtvaardigd vertrouwen laat zich ook niet verenigen met de beslissing inzake de primaire grondslag in de rov. 4.24 en 4.25, waar het hof oordeelt — kort gezegd — dat de onbevoegd gedane toezegging de Provincie niet bindt, omdat de regeling van de verdeling van bevoegdheden in de Provinciewet duidelijk is en bekend mag worden verondersteld en de schijn van bevoegdheid van de gedeputeerden niet is opgewekt door Provinciale Staten, het te dezen bevoegde orgaan, (onderdeel 6, laatste alinea en onderdeel 8, derde alinea).

Deze klachten, zij het in het kader van de vraag van de delictuele aansprakelijkheid van de Provincie, stellen dezelfde vraag aan de orde als welke ook bij de contractuele aansprakelijkheid van de Provincie speelt: kan gezegd worden dat het vertrouwen bij de andere aanwezigen dat de gedeputeerden bevoegd waren om namens de Provincie een de Provincie contractueel bindende toezegging te doen, gerechtvaardigd is geweest? Bij het zoeken van het antwoord op die vraag in het kader van de contractuele aansprakelijkheid van de Provincie is het hof uitgegaan van de regels met betrekking tot de gevolgen van vertegenwoordiging zonder een toereikende volmacht (artikel 3:61, lid 2 BW en de met dat artikel verband houdende jurisprudentie). Naar het voorkomt, kunnen die regels bij de beoordeling van de delictuele aansprakelijkheid van de Provincie in ieder geval als richtsnoer in aanmerking te worden genomen. Ook al is niet aan de orde de vraag of de toezegging rechtens tot een contractuele verbintenis voor de Provincie heeft geleid, niettemin gaat het ook bij de delictuele aansprakelijkheid om de gerechtvaardigdheid van het vertrouwen dat er door de gedeputeerden namens de Provincie een toezegging werd gedaan met als doel daarmee voor de Provincie een contractuele verbintenis in het leven te roepen. Daardoor zijn Vitesse c.s., naar zij stellen, op het ‘verkeerde been gezet’. De delictuele aansprakelijkheid heeft dus geen betrekking op een puur feitelijk handelen maar houdt verband met het verrichten van een rechtshandeling. De belangen die in casu bij de vaststelling van de gerechtvaardigdheid van het vertrouwen zijn af te wegen — het beschermen van vertrouwen tegen het respecteren van de met de bevoegdheidsregeling gewaarborgde autonomie —, spelen daardoor ook in het verband van de delictuele aansprakelijkheid een rol.5.6.

Wanneer een tussenpersoon zonder een toereikende volmacht uit naam van een ander een rechtshandeling verricht jegens de wederpartij bij die rechtshandeling, kan die ander de onbevoegdheid van de tussenpersoon niet aan de wederpartij tegenwerpen, indien de wederpartij op grond van een verklaring of gedraging van die ander heeft aangenomen en redelijkerwijs heeft mogen aannemen dat een toereikende volmacht was verleend en de wederpartij zich daarop beroept. Aldus artikel 3:61 lid 2 BW dat bescherming biedt aan vertrouwen, dat stoelt op schijn van bevoegdheid die door toedoen van de pseudo-vertegenwoordigde is opgewekt. In het geval dat die ander een rechtspersoon is, zal het in beginsel moeten gaan om een verklaring of gedraging van het orgaan van de rechtspersoon, binnen wiens bevoegdheid valt om te bepalen dat de betrokken rechtshandeling wordt verricht. Intussen kan echter als vrij algemeen aanvaard worden beschouwd dat er ruimte is om, ook bij een publiekrechtelijke rechtspersoon, gebondenheid op basis van schijn van volmacht aan te nemen, ook al is de schijn van bevoegdheid om namens die rechtspersoon op te treden niet opgewekt door toedoen van het orgaan, waaraan de bevoegdheid is toebedeeld om te beslissen omtrent de aangelegenheid waarop het onbevoegde optreden betrekking heeft, maar vloeit de schijn voort uit andere omstandigheden waarvoor de rechtspersoon het risico dient te dragen.7. Wanneer die situatie zich voordoet kan niet in zijn algemeenheid worden aangegeven, maar moet naar de omstandigheden van het geval worden beoordeeld. In zijn arrest Felix/Aruba uit 19928. vermeldt de Hoge Raad als mogelijk relevante omstandigheden: de positie die de handelende functionaris binnen de organisatie van de overheid inneemt en diens gedragingen; de ondoorzichtigheid voor buitenstaanders van de organisatie en/of de verdeling van de bevoegdheid over de verschillende organen van de overheid als gevolg van onduidelijkheid, onoverzichtelijkheid of ontoegankelijkheid van de desbetreffende regelingen; nalatigheid aan de zijde van de overheid om de derde tijdig op de onbevoegdheid van de functionaris opmerkzaam te maken. Dit is niet als een uitputtende opsomming van relevante omstandigheden te zien. Een en ander komt hierop neer dat de rechtspersoon, uit wiens naam onbevoegd is gehandeld, het risico draagt niet slechts van het opwekken van schijn van bevoegdheid door het wel bevoegde orgaan, maar ook van andere omstandigheden die de schijn van bevoegdheid in het leven roepen.

Zoals uit artikel 3:61 lid 2 BW volgt, zal de onbevoegdheid aan de wederpartij niet reeds niet kunnen worden tegengeworpen indien zij op de aanwezigheid van bevoegdheid bij de tussenpersoon heeft vertrouwd, maar pas indien zij daarop redelijkerwijs heeft mogen vertrouwen. Hierin ligt mede besloten dat de wederpartij binnen de grenzen van het redelijke de aanwezigheid van de bevoegdheid dient te onderzoeken. Of dat is geschied, dient evenzeer steeds aan de hand van de omstandigheden van het geval te worden bepaald.9.

Het in rov. 4.29 besloten liggend oordeel van het hof dat de gedeputeerden de schijn hebben opgewekt bevoegd te zijn tot het doen namens de Provincie van de gedane toezegging en dat de andere aanwezigen hen ook redelijkerwijs voor daartoe bevoegd hebben mogen houden, komt, gelet op de hierboven in 3.11 genoemde omstandigheden en de hiervoor in 3.14 geschetste regels, niet onjuist en onbegrijpelijk voor. Kenmerkend voor de onderhavige zaak is vooral dat er zich een crisissituatie voordeed waarbij de urgentie om met maatregelen op het financiële vlak bij Vitesse in te grijpen hoog was en dat dit ingrijpen mede in het belang van de Provincie zelf was. Wanneer in zo'n situatie aan de zijde van de Provincie enige personen van het niveau van gedeputeerde van de Provincie, onder wie de gedeputeerde met de portefeuille financiën, het initiatief tot overleg over het treffen van financiële maatregelen wordt genomen, dat overleg op uitnodiging van laatstgenoemde gedeputeerde voor een gedeelte op het Provinciehuis plaatsvindt en deze gedeputeerde tijdens dat overleg gedetailleerde instructies over de sanering van Vitesse geeft, is er een voldoende grondslag aanwezig te achten voor het oordeel dat de andere aanwezigen redelijkerwijs erop hebben mogen vertrouwen dat de aanwezige gedeputeerden bevoegd waren om namens de Provincie een de Provincie bindende toezegging te doen dat de Provincie de verlaging van de huur van het stadion mogelijk zal maken. Het feit dat de bevoegdheidsregeling in de Provinciewet, in het algemeen gesproken, voor buitenstaanders, onder wie de andere aanwezigen, duidelijk of in ieder geval toegankelijk en inzichtelijk was, doet het zojuist bedoelde oordeel van het hof niet onjuist of onbegrijpelijk zijn. Juist omdat er sprake was van een crisissituatie met een hoge urgentie voor het treffen van financiële maatregelen mede in het belang van de Provincie zelf en het initiatief voor het overleg van de gedeputeerden uitging, heeft het hof in de laatste alinea van blz. 28 van zijn arrest kunnen oordelen dat het in het onderhavige bijzondere geval aan de gedeputeerden was om duidelijk te zijn omtrent hun bevoegdheid, ook in die zin dat zij de andere aanwezigen en in het bijzonder hen, van wie de gedeputeerden verwachtten dat zij van hun zijde snel Vitesse voor aanmerkelijk bedragen financiële bijstand zouden verlenen, erop zouden wijzen dat voor de door hen gedane toestemming nog de instemming van Provinciale Staten nodig was. In de gegeven bijzondere omstandigheden kon immers in redelijkheid ermee rekening worden gehouden dat de andere aanwezigen bij dit punt niet zouden stilstaan.

Zoals hierboven in 3.12 vermeld, is een van de aangevoerde klachten dat het aan-vaarden van een gerechtvaardigd vertrouwen zich niet laat verenigen met de beslissing inzake de primaire grondslag in de rov. 4.24 en 4.25, waar het hof oordeelt — kort gezegd — dat de onbevoegd gedane toezegging de Provincie niet bindt, omdat niet door Provinciale Staten, het te dezen bevoegde orgaan, de schijn van bevoegdheid van de gedeputeerden is opgewekt (onderdeel 6, laatste alinea en onderdeel 8, derde alinea). Deze klacht wordt, zo schijnt het toe, niet ten onrechte voorgedragen. Genoemde beslissing impliceert immers dat het vertrouwen van de andere aanwezigen in de bevoegdheid van de gedeputeerden uiteindelijk toch niet gerechtvaardigd is te achten. De klacht kan de Provincie echter niet baten, indien de beslissing van het hof stand kan houden. Hierna in § 4.6 zal worden uiteengezet dat dit laatste het geval is.

In onderdeel 7 wordt — ook nog in het kader van de bestrijding van het aannemen van gerechtvaardigd vertrouwen — bestreden dat het hof in rov. 4.29 in aanmerking heeft genomen dat de andere aanwezigen tijdens de bespreking op 2 juli 2001 van gedeputeerde Jacobs gedetailleerde instructies inzake de financiële sanering van Vitesse kregen.

Voor zover tegengeworpen wordt dat Jacobs tot het geven van instructies niet bevoegd was, kan die tegenwerping de Provincie niet baten. Het ontbreken van de bevoegdheid staat er niet aan in de weg dat de instructies zijn gegeven.

Voor zover erover geklaagd wordt dat het hof niet aangeeft op grond waarvan het hof het gegeven zijn van de instructies heeft aangenomen, mist de klacht feitelijke grondslag. Het hof merkt met zoveel woorden op tot de vaststelling op grond van de getuigenverklaring van Grapperhaus10. te zijn gekomen.

Uit hetgeen op blz. 4 van de verklaring van Grapperhaus staat opgetekend als door hem over de uitlatingen van gedeputeerde Jacobs verklaard, heeft het hof kunnen afleiden dat die uitlatingen door de andere aanwezigen konden worden opgevat als instructies van Jacobs aan hen inzake de financiële sanering van Vitesse. De klacht dat niet valt in te zien dat Vitesse c.s. de uitlatingen van gedeputeerde Jacobs als instructies hebben opgevat, strandt hierop.

Met het aanduiden van de uitlatingen van de gedeputeerde Jacobs als ‘instructies’ maakt het hof, anders dan door de Provincie wordt betoogd, voldoende duidelijk dat de gedeputeerde Jacobs voorwaarden heeft gesteld in verband met de toezegging van haar zijde omtrent de bijdrage van de Provincie aan de financiële sanering van Vitesse.

In rov. 4.30 oordeelt het hof dat Vitesse c.s. ook na de bespreking op 2 juli 2001 tot 18 juli 2001 erop hebben mogen vertrouwen dat de Provincie de toezegging inzake de eenmalige huurverlaging gestand zou doen. Pas op 18 juli 2001 bericht Gelredome N.V. aan Vitesse bij brief, dat het een misverstand is dat de Provincie aan haar heeft toegezegd de huurverlaging voor het seizoen 2001–2002 zal compenseren. Met genoemd oordeel brengt het hof tot uitdrukking dat Vitesse c.s. tot 18 juli 2001 niet zodanige signalen hebben bereikt, dat zij niet langer erop mochten vertrouwen dat de Provincie voor een verlaging van de huursom voor het stadion van fl. 8.000.000,- naar fl. 2.000.000,- zou zorgdragen. Hiertegen gerichte klachten treft men in onderdeel 8 aan.

De klacht in de eerste alinea van onderdeel 8 is zo algemeen en ongespecificeerd dat deze niet voldoet aan de eisen die aan een klacht in cassatie mogen worden gesteld. Om die reden kan aan deze klacht verder worden voorbijgegaan.

In de laatste alinea van onderdeel 8 wordt bestreden het — feitelijke — oordeel van het hof in rov. 4.30 dat Vitesse c.s. uit de brief van 5 juli 2001 (van Gelredome N.V aan Vitesse)11. konden en mochten afleiden dat de Provincie haar toezegging gestand zou doen en ook had gedaan. In de brief laat Gelredome N.V. aan Vitesse weten dat de Provincie Gelderland haar in staat zal stellen de verlaging van de huursom tegenover Vitesse door te voeren door de daarmee gepaard gaande vermindering van inkomsten op te vangen. Verwezen wordt naar de subonderdelen 2d en 2e.

In subonderdeel 2d wordt betoogd dat de brief van 5 juli 2001 niet aan de Provincie kan worden toegerekend, omdat zij bij de opstelling ervan niet in zodanige mate betrokken is geweest dat zij de inhoud van de brief heeft bepaald. Zelfs indien deze bewering juist is, neemt zij niet weg dat de brief inhoudelijk zo aansluit op de toezegging, die van de zijde van de gedeputeerden volgens de vaststelling van het hof tijdens het overleg op 2 juli 2001 omtrent de verlaging van de huursom is gedaan, dat het hof heeft kunnen aannemen dat Vitesse c.s. de brief hebben kunnen opvatten als blijk dat de Provincie haar toezegging gestand zou doen en ook deed. Zelfs indien de Provincie de inhoud van de brief niet heeft bepaald, is het bestreden oordeel dus niet onbegrijpelijk te achten. Ook het beroep in subonderdeel 2d op het feit dat de brief niet aansluit bij het op 3 juli 2001 door Gedeputeerde Staten genomen besluit en de brief van Gedeputeerde Staten aan Gelredome N.V. van dezelfde datum, kan niet baten. Niet is gebleken dat Vitesse c.s. van die stukken in de periode van 2 tot 18 juli 2001 kennis hebben genomen.

De relevantie van de klachten in subonderdeel 2e voor de vraag, die hier aan de orde is, valt niet goed in te zien. Die klachten betreffen de vraag of het hof voor het toekennen van verbintenisscheppend vermogen aan de toezegging de inhoud van de op 2 juli 2001 gedane toezegging wel als voldoende bepaald heeft mogen aanmerken.

In de derde alinea van onderdeel 8 wordt verwezen naar onderdeel 2b, sub B. Aldaar treft men een opsomming aan van omstandigheden uit de periode kort na 2 juli 2001. Ook met deze algemene verwijzing naar omstandigheden wordt niet voldoende uit de doeken gedaan waarom Vitesse c.s. al snel na het overleg na 2 juli 2001 en ondanks de brief van 5 juli 2001 van Gelredome N.V. aan Vitesse er niet langer op hebben mogen vertrouwen dat de Provincie de op 2 juli 2001 gedane toezegging niet gestand zou doen doordat er wel eens een kink in de kabel zou kunnen komen in verband met de besluitvorming bij Provinciale Staten. Er worden omstandigheden genoemd die op zichzelf wel een aanwijzing vormen dat het optreden van een kink in de kabel zich wel eens zou kunnen voordoen. Maar niet wordt uiteengezet of toegelicht dat Vitesse c.s. met al die omstandigheden bekend zijn geweest, en/of dat die omstandigheden zodanig sterke contra-indicaties bevatten dat ondanks de brief van 5 juli 2001 toch niet zonder nadere motivering kon worden aangenomen dat het op 2 juli 2001 gewekte vertrouwen van Vitesse c.s. nog steeds gerechtvaardigd was.

Het beroep in de derde alinea van onderdeel 8 op de oordeelsvorming van het Hof in de rov. 4.25 en 4.26 strandt op hetgeen hierboven in 3.16 is opgemerkt.

In onderdeel 9 wordt aangevoerd dat het hof in rov. 4.31 ten onrechte onrechtmatig handelen van de Provincie baseert op het niet-nakomen door de Provincie van de op 2 juli 2001 gedane toezegging. Een klacht van gelijke inhoud of strekking komt ook voor in de onderdelen 1 en 5.

De klacht slaagt niet wegens gemis aan feitelijke grondslag. Het handelen dat het hof onzorgvuldig en onrechtmatig acht, bestaat hieruit dat gedeputeerden, hoewel de zich voordoende bijzondere omstandigheden daartoe wel aanleiding gaven, tijdens het overleg op 2 juli 2001 aan de andere aanwezigen niet door het maken van een voorbehoud duidelijk hebben gemaakt dat op de nakoming door de Provincie van de van hun zijde gedane toezegging niet zonder meer kon worden gerekend.

Om tegenover een bepaalde persoon aansprakelijkheid voor schade uit onrechtmatig handelen te kunnen aannemen, moet, zo volgt uit het in artikel 6:162 lid 1 BW opgesloten liggende relativiteitsvereiste, jegens die persoon onrechtmatig zijn gehandeld. Voor het onderhavige geval betekent dit dat er sprake moet zijn van een onrechtmatig handelen jegens allen die onder de aanduiding Vitesse c.s. vallen. Het hof oordeelt ook in die zin in rov. 4.31, eerste zin. In onderdeel 10 zijn hiertegen klachten gericht in de vorm van een verwijzing naar de klachten in de subonderdelen 2f en 2g.

In subonderdeel 2f wordt betoogd dat het hof ten onrechte aanneemt dat de op 2 juli 2001 gedane toezegging gericht is tot allen die onder de aanduiding Vitesse c.s. vallen. De Provincie had immers geen enkel direct belang bij het financiële wel en wee van Vitesse c.s. Deze laatste bewering strookt ten dele niet met wat rechtens vaststaat en kan overigens de Provincie niet baten. De Provincie had, zo stelt het hof in rov. 4.11 vast, belang bij het behoud van het stadion Gelredome welk belang in gevaar kwam, indien Vitesse geen licentie zou verkrijgen en daardoor de inkomsten zou missen, die nodig waren onder meer voor het voldoen van de huur voor het stadion. Om dat te voorkomen moest er een financieel reddingsplan voor Vitesse komen waarvoor de medewerking van de private financiers en de Stichting Vrienden van Vitesse nodig was. Een en ander betekent dat Provincie tegenover ieder van hen die onder de aanduiding Vitesse c.s. vallen, in enig opzicht een belang had, dat de grondslag voor een toezegging kon vormen. Wat Vitesse betreft, betrof het belang zeker direct het financiële wel en wee.

Subonderdeel 2g bevat, voor zover hier van belang, de klacht dat het hof voorbij is gegaan aan de stelling dat de door het hof aangenomen toezegging niet tot allen, die onder de aanduiding Vitesse c.s. vallen, was gericht maar hooguit tot enkele van hen, te weten [verweerder 2a] en [verweerder 2c] en tot hen nog slechts als private financiers. Ook die klacht mist feitelijke grondslag. In rov. 4.31 oordeelt het hof dat het niet nakomen door de Provincie van de op 2 juli 2001 gedane toezegging een onrechtmatig handelen vormt jegens allen van de groep Vitesse c.s. In dit oordeel ligt besloten dat het hof van oordeel is dat de toezegging ook aan allen van Vitesse c.s. is gedaan. Dat strookt met het hiervoor in 3.27 vermelde gegeven dat de Provincie ook ten aanzien van hen allen een belang had.

In onderdeel 11 wordt erover geklaagd dat het hof in rov. 4.7, ook voor een geval waarin het doen door een overheidslichaam van een toezegging niet leidt tot contractuele gebondenheid van dat overheidslichaam maar waar wel een onrechtmatig handelen oplevert, aansprakelijkheid aanvaardt voor schade als gevolg van het niet-nakomen van die toezegging.

Bij deze klacht wordt uit het oog verloren dat ook bij de delictuele aansprakelijkheid het niet-nakomen van de toezegging, zelfs indien die toezegging niet tot contractuele gebondenheid zou hebben geleid, een relevante omstandigheid is. Om aansprakelijkheid voor schade op de voet van artikel 6:162 BW te kunnen aannemen, zal al in de onderhavige (hoofd)procedure ten minste moeten zijn gebleken dat de mogelijkheid van schade aan-nemelijk is.12. Tot die aannemelijkheid kan niet worden geconcludeerd, indien van de niet-nakoming van de toezegging niet is gebleken.

De op het causaal verband en de eigen schuld van Vitesse c.s. betrekking hebbende klachten in de onderdelen 12 en 13 komen, in de kern genomen, hierop neer dat het hof ten onrechte als vaststaand aanneemt, dat al op 2 juli 2001 na afloop van het overleg op het provinciehuis afspraken zijn gemaakt over het overnemen door de private financiers van de schuld van Vitesse aan Nuon voor fl. 5.000.000,- en het verstrekken door hen en de Stichting Vrienden van Vitesse van leningen aan Vitesse ter grootte van fl. 16.000.000,-, waaraan de private financiers en de Stichting meteen gebonden waren. De verwerping van de betwisting van dit laatste is door hof in rov. 4.29 niet voldoende gemotiveerd, terwijl het oordeel van het hof zich ook niet laat verenigen met de vaststelling in rov. 4.30 dat de private financiers nog tot 16 juli 2001 niet gehouden waren de afspraken na te komen.

Deze klachten ontlenen hun belang aan en hangen daardoor samen met de hierboven al besproken klachten tegen het oordeel van het hof dat Vitesse c.s. ook in de periode van 2 tot 18 juli 2001 erop hebben mogen vertrouwen dat de Provincie de op 2 juli 2001 gedane toezegging zou nakomen. Dat mochten zij volgens de Provincie niet, omdat de Provincie al snel na het maken van de afspraken in aansluiting op het overleg op het provinciehuis aan Vitesse c.s. duidelijk heeft gemaakt dat, indien zij hebben aangenomen dat er op 2 juli 2001 aan de kant van de Provincie een toezegging zonder voorbehoud is gedaan, er bij hen sprake is van een misverstand. Het uitvoering geven door de private financiers en de Stichting Vrienden van Vitesse aan de afspraken, die op 2 juli 2001 na afloop van het overleg op het provinciehuis zijn gemaakt, geschiedde dan ook op eigen risico en dient voor hun rekening te blijven.

Hierboven is in de §§ 3.18 t/m 3.22 al uiteengezet dat en waarom de klachten omtrent het rechtzetten bij Vitesse c.s. van een misverstand vóór 16 juli 2001 geen doel treffen. Dit betekent dat bij de klachten omtrent de verbindendheid op 2 juli 2002 van de afspraken, die op die datum zijn gemaakt na het overleg op het provinciehuis, het vereiste belang ontbreekt. Ook al zouden die afspraken niet al op 2 juli 2001 verbindend zijn geweest, dan geldt toch dat, toen die afspraken op 16 juli 2001 in overeenkomsten werden vastgelegd (en verbindend werden), de private financiers en de Stichting Vrienden van Vitesse in de mening verkeerden en konden verkeren dat de Provincie ervoor zou zorgen dat de huur voor het stadion door Gelredome N.V. zou kunnen worden verlaagd van fl. 8.000.000,- naar fl. 2.000.000,-. Ook dan kan het ontbreken van causaal verband of het aanwezig zijn van eigen schuld bij Vitesse c.s. niet hierop worden gebaseerd dat, toen de op 2 juli 2001 na afloop van het overleg op het provinciehuis gemaakte afspraken op 16 juli 2001 alsnog verbindend werden, aan de kant van Vitesse c.s. niet meer mocht worden vertrouwd op het zonder voorbehoud gebonden zijn van de Provincie aan de toezegging dat zij voor het mogelijk maken van de huurverlaging zou zorgen.

Het hof heeft geen andere of verder strekkende, voor het causale verband en/of de eigen schuld van Vitesse c.s. van belang zijnde oordelen gegeven dan hiervoor in de §§ 3.28 t/m 3.31 besproken. Voor zover in met name onderdeel 13 ervan wordt uitgegaan dat dit wel het geval is, mist het onderdeel feitelijke grondslag.

In onderdeel 14 wordt erover geklaagd dat het hof heeft miskend dat voor de beoordeling van een zestal vraagpunten, waaronder het vraagpunt of de toezegging als een onrechtmatige daad aan de Provincie kan worden toegerekend, van betekenis is dat de toezegging van de Provincie te wijten is aan een door Vitesse c.s. gecreëerde verkeerde voorstelling van zaken dat een huurverlaging nodig was, terwijl dat niet het geval was omdat er voor de financiële problemen van Vitesse al een oplossing voor handen was, waarover de Provincie echter niet is ingelicht. In ieder geval had het hof zijn oordelen in de rechtsoverwegingen, die in voorafgaande onderdelen zijn bestreden, in het licht van de aan het wilsgebrek gewijde stellingen nader moeten toelichten.

De zojuist vermelde klachten falen reeds, omdat zij niet voldoen aan de eisen die aan een klacht in cassatie mogen worden gesteld. Niet (voldoende) duidelijk wordt gemaakt in welk opzicht de oordelen omtrent de zes vraagstukken in het licht van de stellingen inzake het wilsgebrek bij de Provincie onjuist zijn of niet naar de eisen van de wet zijn gemotiveerd. De klachten komen bijgevolg niet voor verdere behandeling in aanmerking.

In onderdeel 15 wordt het hof verweten te hebben miskend dat voor de beoordeling van een drietal vraagpunten, waaronder het vraagpunt of Vitesse c.s. erop hebben mogen vertrouwen dat de Provincie de toezegging zou nakomen, van betekenis is dat de toezegging, zoals door de Provincie gesteld, in strijd is met Europese staatssteunregels. In ieder geval had het hof in het licht van de stellingen aangaande strijd met Europese staatssteunregels zijn oordeel nader moeten motiveren.

Ook hier is sprake van onvoldoende uitgewerkte en daardoor niet voor behandeling in aanmerking komende klachten.

Het voorgaande voert tot de slotsom dat het principaal beroep, voor zover gericht op het bestrijden van de beoordeling door het hof van de subsidiaire grondslag, geen doel treft.