Cessie (O&R nr. 70) 2012/VI.2.3.3:VI.2.3.3 De aard en inhoud van een krachtens beding niet-overdraagbare vordering behoeft niet aan verpanding in de weg te staan

Cessie (O&R nr. 70) 2012/VI.2.3.3

VI.2.3.3 De aard en inhoud van een krachtens beding niet-overdraagbare vordering behoeft niet aan verpanding in de weg te staan

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

590. Staat de aard en/of inhoud van een krachtens beding niet-overdraagbare vordering aan verpanding in de weg? Hiervoor is betoogd dat de aard en inhoud van een recht beslissend is voor de vraag of het recht kan worden bezwaard met een beperkt recht en niet de overdraagbaarheid van dat recht. Met betrekking tot de vestiging van pand- en hypotheekrechten kan worden aangevoerd dat deze rechten niet kunnen worden gevestigd op onoverdraagbare goederen, omdat op voorhand vaststaat dat onoverdraagbare goederen niet kunnen worden uitgewonnen. Uitwinning van een goed geschiedt immers over het algemeen door middel van executoriale verkoop en overdracht. De aard van het recht, namelijk de eigenschap dat het onoverdraagbaar is, staat aan overdracht in het kader van een executoriale verkoop en daarmee aan bezwaring met pand of hypotheek in de weg. Dit verklaart waarschijnlijk waarom in art. 3:228 BW het vereiste van overdraagbaarheid wordt gesteld.1

In de praktijk geschiedt de uitwinning van een vorderingsrecht daarentegen vrijwel altijd door middel van inning. In geval van vorderingen met een korte levensduur of vorderingen die niet of nauwelijks verhandelbaar zijn, is inning de facto zelfs de enige zinvolle wijze van uitwinning. Een beding dat de overdraagbaarheid van de vordering uitsluit, staat er op zichzelf niet aan in de weg dat de vordering door een ander dan de schuldeiser wordt geïnd.2 Zo wordt algemeen aangenomen dat een beding van niet-overdraagbaarheid beslag op de vordering niet verhindert. Art. 475a Rv bepaalt weliswaar dat het beslag zich niet uitstrekt tot vorderingen die recht geven op een naar haar aard niet voor beslag vatbare prestatie, maar het feit dat de vordering niet overdraagbaar is wil nog niet zeggen dat dus ook de aard van de prestatie zich tegen beslag verzet. Indien het een verbintenis om te geven betreft, zoals de betaling van een geldsom, kan deze prestatie ook aan de deurwaarder worden voldaan, zodat de beslaglegger zich daarop kan verhalen.3 Het beding van niet-overdraagbaarheid staat evenmin in de weg aan inning van de vordering door de faillissementscurator.4 Ook is het mogelijk dat de schuldeiser aan een derde de (privatieve) last geeft om de vordering in eigen naam te innen5 of dat een derde, ondanks het onoverdraagbaarheidsbeding, in de vordering subrogeert.6

Inning van de vordering door een ander dan de schuldeiser is in de hier genoemde gevallen mogelijk, aangezien er geen sprake is van overdracht van de vordering aan de tot inning bevoegde persoon.7 De inhoud en eigenschappen van de vordering staan in beginsel alleen aan een overdracht in de weg en niet zonder meer ook aan de inning door een ander dan een cessionaris (lasthebber, gevolmachtigde, pandhouder). De aard en inhoud van een onoverdraagbare vordering hoeven op zichzelf dus niet aan een rechtsgeldige verpanding in de weg te staan. Dit is alleen anders indien (i) de verpandbaarheid van de vordering bij beding is uitgesloten, (ii) uit de aard van de rechtsverhouding tussen schuldenaar en schuldeiser volgt dat de vordering alleen kan worden uitgeoefend door de oorspronkelijke schuldeiser8 of indien (iii) de aard van de prestatie met zich brengt dat deze enkel (op een zinvolle wijze) kan worden verricht jegens de schuldeiser en niet jegens een derde.9 Bij vorderingen tot betaling van een geldsom zal dit laatste zich niet snel voordoen.

591. Wettelijke voorbeelden van pandrecht op onoverdraagbare vordering. Een pandrecht op een onoverdraagbare vordering is ook niet vreemd aan het wettelijk systeem. Uit de wet zelf blijkt dat onoverdraagbare vorderingen bezwaard kunnen zijn met een pandrecht. Men zie het wettelijk pandrecht van art. 3:259 BW. Indien krachtens beding niet-overdraagbare vorderingen het voorwerp zijn van een certificering, kunnen de certificaathouders, indien aan bepaalde vereisten is voldaan, een gezamenlijk pandrecht verkrijgen op deze vorderingen.10 Het feit dat de vorderingen niet overdraagbaar zijn, verhindert de totstandkoming van het wettelijk pandrecht niet.11 Het pandrecht van art. 3:259 lid 2 BW komt immers niet tot stand door vestiging, maar ontstaat op grond van de wet.12 Art. 3:259 lid 2 BW stelt niet als vereiste voor het ontstaan van het pandrecht dat de vorderingen overdraagbaar zijn.13 Ook art. 3:229 BW kan met zich brengen dat op een onoverdraagbare vordering een pandrecht komt te rusten.14 Volgens deze bepaling brengt het recht van pand of hypotheek van rechtswege een pandrecht mee op alle vergoedingsvorderingen die in de plaats van het verbonden goed treden. Het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld de vordering op de schadeverzekeraar die in de plaats treedt van het verbonden goed, krachtens de polisvoorwaarden niet vatbaar is voor overdracht. Dit staat echter niet aan de totstandkoming van het pandrecht van art. 3:229 BW in de weg.

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.