173a De German rule

Het voornaamste verschil tussen de English rule en art. 1019h Rv is dat de redelijkheid en evenredigheid van laatstgenoemde regel zijn ingevuld door zogenaamde Indicatietarieven, die sinds medio 2008 gelden in procedures in eerste aanleg en sinds 1 januari 2015 voor procedures in hoger beroep en cassatie.1 Voor een meer nauwkeurige en genuanceerde benadering van de werkelijke effecten van art. 1019h Rv ligt voor de hand dat ook de effecten worden besproken van costs shifting op basis van tarieven, in de literatuur voor de eenvoud ook wel de German rule genoemd.2

In de EU komen vele varianten van de German rule voor.3 Grofweg kan onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten tarieven: (i) tarieven die het resultaat zijn van een schatting van de werkelijke (redelijke) kosten van de winnende partij (zoals het Duitse tariefstelsel) en (ii) tarieven die bewust lager zijn afgesteld (zoals de Belgisch tarieven en het Nederlands liquidatietarief).4 De tarieven kunnen gekoppeld zijn aan het zaaksbelang, zoals in Duitsland waar wordt gewerkt met aantallen punten per soort vergoeding (Verfahrungsgebühr, Terminsgebühr of Einigungsgebühr, zie hoofdstuk 7). In België gelden basis-, minimum- en maximumbedragen gekoppeld aan het zaaksbelang (soort en aantal proceshandelingen zijn, anders dan bij ‘ons’ liquidatietarief, niet relevant). Soms zijn tarieven gekoppeld aan het type procedures, zoals de Indicatietarieven (die onderscheid maken tussen kort geding en bodemprocedures, en waarbij het toepasselijk tarief afhangt van de complexiteit). De tarieven die gelden bij de IPEC maken onderscheid tussen inbreuk- en geldigheidsprocedures enerzijds en procedures over schadevergoeding en winstafdracht anderzijds, terwijl per type procedure maximumtarieven gelden per proceshandeling.5 Ten slotte kunnen de tariefstelsels rigide zijn, in de zin dat afwijken niet mogelijk is of alleen in uitzonderlijke gevallen (voorbeelden zijn het Duitse stelsel, het Belgische en de tarieven bij de IPEC) of flexibel (zoals de Nederlandse Indicatietarieven tot zeker 1 april 2017).

Volgens de theorie kan de introductie van tarieven zowel positieve als negatieve invloed hebben op de effecten van de English rule. De precieze effecten van proceskostenveroordeling op basis van tarieven zullen echter sterk afhangen van de details. Daardoor heeft een onderzoek naar ‘de’ effecten van proceskostenveroordeling op basis van tarieven inherente beperkingen. De indicatieve (niet-bindende) aard en de onduidelijkheden rond de toepassing van de Indicatietarieven in IE-zaken maken een dergelijke exercitie extra gecompliceerd. Niettemin is het zinvol om de algemene theorie over de invloed van de German rule op de effecten van de English rule te bespreken. Door vervolgens de specifieke kenmerken van de Indicatietarieven te belichten, kan de invloed van de Indicatietarieven in IE-zaken op de effecten van art. 1019h Rv meer nauwkeurig in kaart worden gebracht.