HR, 21-11-2017, nr. 16/01748

“hij in de periode van 1 december 2013 tot en met 11 februari 2014 in Lelystad, opzettelijk heeft geteeld (in een pand aan de [a-straat 1] ) een hoeveelheid van ongeveer 126 hennepplanten, zijnde hennep een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst II.”

6. De steller van het middel betoogt dat het er, gelet op “hetgeen verdachte ter terechtzitting in hoger beroep heeft aangevoerd en het arrest”, in cassatie voor moet worden gehouden dat het UWV aan de verdachte een bestuurlijke boete heeft opgelegd, dat deze boete een ‘determination of a criminal charge’ betreft en dat deze is opgelegd naar aanleiding van het ten laste gelegde en bewezen verklaarde feit. De strafrechtelijke vervolging is volgens de steller van het middel om die reden in strijd met het ne bis in idem-beginsel als bedoeld in art. 50 HV, art. 4 van het Zevende Protocol bij het EVRM,1.art. 14, zevende lid, IVBPR en met het una via-beginsel, zoals neergelegd in art. 243, tweede lid, Sv.

7. Uit het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van 3 februari 2016 blijkt niet dat de verdediging een verweer heeft gevoerd met als strekking dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk zou moeten worden verklaard omdat de verdachte voor hetzelfde feit eerder reeds een bestuurlijke boete opgelegd heeft gekregen. Uit het proces-verbaal volgt daarentegen dat de raadsman heeft bevestigd dat het hoger beroep zich met name richt tegen de ontnemingszaak en dat de verdediging geen bezwaren heeft tegen het vonnis in de strafzaak.

8. Uit het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep blijkt voorts dat de verdachte het volgende heeft verklaard:

“Het klopt dat ik mijn woning aan de [a-straat 1] te Lelystad ter beschikking heb gesteld aan anderen voor het opzetten van een hennepkwekerij. Ik heb hier echter uiteindelijk niets aan verdiend. In eerste aanleg is beslist dat ik een ontnemingsbedrag moet gaan betalen. Het UWV heeft eveneens gesteld dat ik een teveel aan ontvangen WW-uitkering moet terugbetalen, evenals een boete. Ik moet nu veel geld gaan betalen, terwijl ik er niets aan heb overgehouden. Ik ben het daar niet mee eens. Ik wil hiermee niet zeggen dat het goed is geweest wat er is gebeurd. Ik heb geprobeerd op illegale wijze mijn leven op orde te krijgen. Dit is een domme beslissing geweest. Ik ben mij daarvan bewust.”

9. Het hof heeft niets vastgesteld ten aanzien van de oplegging door het UWV van een boete naar aanleiding van het bewezen verklaarde feit. Dat betekent dat het middel ten onrechte steunt op de veronderstelling dat het er in cassatie voor moet worden gehouden dat aan de verdachte voor het telen van hennep een boete is opgelegd en dat hij ter zake is geconfronteerd met een terugvordering. Het middel bevat in dit verband geen motiveringsklacht. Dat verwondert niet, omdat door of namens de verdachte in hoger beroep geen verweer is gevoerd dat ertoe strekt dat het openbaar ministerie in de vervolging niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in verband met een eerder opgelegde boete wegens hetzelfde feit. In cassatie is het voor een dergelijk betoog te laat, omdat de beoordeling daarvan een feitenonderzoek zou vergen waarvoor in de cassatieprocedure geen plaats is.

10. Zelfs als deze horde met de steller van het middel zou worden genomen, treft het middel geen doel. Bij de aan de Hoge Raad in het kader van de samenhangende ontnemingszaak ingezonden stukken van het geding bevinden zich drie brieven van het UWV. Eén van die brieven, gedateerd op 1 oktober 2015, betreft een “vordering WW” en vermeldt een terug te betalen bedrag van € 4351,77. De tweede brief, van 2 oktober 2015, betreft een “boetevordering”. In deze brief wordt een boetebedrag van € 2180,- genoemd dat aan het UWV moet worden betaald. Volgens de steller van het middel is deze bestuurlijke boete opgelegd op grond van art. 27a van de Werkloosheidswet (WW). In art. 27a WW is bepaald dat het UWV een bestuurlijke boete oplegt wegens het niet of niet behoorlijk nakomen door de werknemer van de verplichting, bedoeld in art. 25 WW. Het betreft de verplichting om het UWV alle feiten en omstandigheden mede te delen, waarvan het de uitkeringsgerechtigde redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat deze van invloed kunnen zijn op – kort gezegd – de (hoogte van de) door hem te ontvangen uitkering. Uit de stukken van het geding volgt niet dat de door het UWV teruggevorderde uitkering en de door het UWV opgelegde boete hun grond vinden in het bewezen verklaarde feit dan wel op andere wijze hiermee samenhangen. Door de verdediging is zulks in hoger beroep wel betoogd, maar een nadere onderbouwing ontbreekt. Ook de derde brief, van 17 december 2015, werpt daarop geen licht. Daarin staat vermeld dat het UWV de betrokkene op 28 september 2015 heeft laten weten dat hij teveel WW-uitkering heeft ontvangen en dat hij het desbetreffende bedrag aan het UWV moet terugbetalen en dat daarnaast een boete is opgelegd. Ik heb echter geen brief van 28 september 2015 bij de stukken van het geding aangetroffen.

11. Indien er met de steller van het middel vanuit zou worden gegaan dat aan de verdachte een bestuurlijke boete is opgelegd vanwege de overtreding van art. 25 WW, moet worden geconcludeerd dat van schending van het ne bis in idem-beginsel of het una via-beginsel geen sprake is. De beide procedures en daaruit voortvloeiende sancties behelzen immers een ander aan de verdachte gemaakt verwijt: enerzijds het nalaten van de verdachte om te voldoen aan de verplichting het UWV op de hoogte te stellen van feiten en omstandigheden die de hoogte van de uitkering beïnvloeden, anderzijds het gedurende een bepaalde periode telen van hennep. De relevante gedragingen verschillen dan ook van elkaar, terwijl ook de strekkingen van art. 27a WW en art. 3 onder B Opiumwet dusdanig van elkaar verschillen, dat geen sprake is van hetzelfde feit.2.

12. Een vergelijking met de door de steller van het middel genoemde rechtspraak van de Hoge Raad, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie gaat niet op. Deze rechtspraak heeft betrekking op gevallen waarin dezelfde gedraging of hetzelfde samenstel van gedragingen aanleiding gaf tot de oplegging van een bestuurlijke boete en tot een strafrechtelijke vervolging.3.Een dergelijke situatie doet zich in de onderhavige zaak als gezegd niet voor.

13. Gelet op het voorafgaande, is evenmin sprake van twijfel over de uitleg van het Unierecht die aanleiding zou zijn om prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie, zoals door de steller van het middel is verzocht. In het bijzonder merk ik op dat de door de steller van het middel in dit verband opgeworpen vragen of de juridische kwalificatie van de overtreden delictsomschrijvingen en de op de overtredingen gestelde strafmaxima een rol mogen spelen bij de beoordeling of sprake is van hetzelfde feit als bedoeld in het ne bis in idem-beginsel, in de onderhavige zaak geen beantwoording behoeven.

14. Het middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81, eerste lid, RO ontleende overweging.

15. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

16. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG