HR, 12-09-2023, nr. 22/01903

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Zitting 13 juni 2023

CONCLUSIE

B.F. Keulen

In de zaak

[verdachte],

gevestigd te [vestigingsplaats],

hierna: de verdachte

Tenlastelegging, overwegingen van rechtbank en hof en het wettelijk en verdragsrechtelijk kader

5. Aan de verdachte is ten laste gelegd dat:

‘zij in of omstreeks de periode van 23 januari 2018 tot en mei 5 februari 2018 te Rotterdam, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met een of meer anderen, althans alleen

al dan niet opzettelijk,

(een) handeling(en) heeft verricht als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub e van de EG-verordening overbrenging van afvalstoffen,

immers was zij doende 15 containers met een totaal gewicht van 334.640 kilogram waarvan de inhoud onder andere bestond uit fijngeshredderd aluminiumfracties (ingedeeld onder B 1010), in elk geval een afvalstof(fen) als bedoeld in Bijlage III van deze verordening,

over te brengen van Nederland naar China,

terwijl die overbrenging resulteerde in een verwijdering of nuttige toepassing in strijd met de communautaire of internationale regelgeving, te weten artikel 1 Verordening (EG) nr. 1418 2007.

(art. 10.60 lid 2 Wet milieubeheer)’

6. De rechtbank heeft de vrijspraak als volgt gemotiveerd:

‘Met verwijzing naar het hiervoor geschetste wettelijke en verdragsrechtelijke kader, kan van het volgende worden uitgegaan. De zaak heeft betrekking op de uitvoer uit Nederland van afvalstoffen in de zin van de EVOA, met als doel een nuttige toepassing naar een land, China, waarop hel OESO-besluit niet van toepassing is. Op die uitvoer is artikel 37 van toepassing. Het gaat in deze zaak om aluminiumschroot zoals vermeld onder code B1010 in Bijlage III EVOA. Op grond van artikel 37, eerste lid, EVOA heeft China geantwoord op door de Europese Commissie gestelde vragen. Door in de bijlage bij artikel 1 van verordening 1418 2007 (Landenverordening) te kiezen voor kolom d, heeft China bepaald dal in het land van bestemming volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures worden gevolgd dan de in artikel 37 EVOA opgesomde mogelijkheden. In dat kader verlangt China dat de in te voeren afvalstoffen vergezeld gaan van een drietal, conform de gestelde eisen ingevulde documenten, waaronder het in de tenlastelegging genoemde CCIC-certificaat. Zonder dat certificaat is de invoer in China verboden.

De Hoge Raad heeft in het arrest van 20 januari 2015 (ECLI:NL:HR:2015:95) overwogen dat het CCIC-certificaat is gekoppeld aan de door China gemaakte keuze voor de controle in het land van bestemming naar nationaal recht en dat dan ook geen sprake is van een "illegale overbrenging" als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub f EVOA. Nu het gaat om een controle in het land van bestemming naar nationaal recht kan naar het oordeel van de rechtbank het ontbreken van een CCIC-certificaat evenmin worden aangemerkt als een "illegale overbrenging" als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub e EVOA. Er is dan ook niet in strijd met artikel 10.60, tweede lid, Wmb gehandeld.

De rechtbank merkt eveneens op dat de officier van justitie naar voren heeft gebracht dat de strafbaarstelling van de verweten gedragingen volgt uit een gelede normstelling van artikel 37 EVOA in combinatie met artikel 1 van de Landenverordening. Daaruit kan worden opgemaakt dat de antwoorden van China over hoe zij wensen om te gaan met afvalstoffen zijn opgenomen in de bijlage bij artikel 1 van de Landenverordening. Door niet te voldoen aan de vereisten die China heeft gesteld, waaronder het kunnen overleggen van een CCIC-certificaat, wordt gehandeld in strijd met communautair recht, aldus de officier van justitie. De rechtbank volgt de conclusie van de officier van justitie niet. De verweten gedraging betreft namelijk een handelen in strijd met artikel 2 onder 35 sub e EOVA. Anders gezegd, een handelen dat een illegale overbrenging oplevert door afvalstoffen over te brengen dat resulteert in een verwijdering of nuttige toepassing die in strijd is met de communautaire of internationale regelgeving. Uit het verdragsrechtelijk kader van de EVOA, volgt niet dat het handelen in strijd met de bijlage van artikel 1 van de Landenverordening een illegale overbrenging in de zin van artikel 2 onder 35 sub e oplevert. De strafbaarstelling daarvan blijkt onvoldoende uit de verdragsrechtelijke regels in de EVOA.

De rechtbank komt bij deze stand van zaken tot het oordeel dat het ten laste gelegde niet is bewezen. Verdachte zal hiervan worden vrijgesproken.’

7. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank bevestigd met aanvulling van gronden. De aanvullende overweging van het hof houdt het volgende in (met overneming van een voetnoot):

‘De advocaat-generaal heeft ter adstructie van haar standpunt in haar schriftelijk requisitoir verwezen naar een arrest van het Hof van Justitie van 10 november 2011.1.De prejudiciële vraag die in dat arrest aan de orde was, ziet echter op een wezenlijk andere situatie dan de onderhavige, omdat in die zaak – kort gezegd – sprake was van de rubricering van een afvalstof in twee verschillende categorieën, te weten in kolom a (invoerverbod) en d (lokale procedure). Het arrest van het Hof van Justitie werpt daarom geen relevant licht op de onderhavige zaak.

De eindconclusie van de advocaat-generaal – het zonder CCIC certificaat overbrengen van afvalstoffen naar China zoals tenlastegelegd is in strijd met communautaire regelgeving – kan niet worden gebaseerd op de wet- en regelgeving en de argumenten die naar voren zijn gebracht in het requisitoir.’

8. Het tenlastegelegde is toegesneden op art. 10.60, tweede lid, van de Wet milieubeheer (verder: Wmb). Dat artikellid luidde ten tijde van het tenlastegelegde feit als volgt:2.

‘Het is verboden handelingen te verrichten als bedoeld in artikel 2, onder 35, van de EG-verordening overbrenging van afvalstoffen.’

9. Artikel 1.1, eerste lid, Wmb luidde ten tijde van het tenlastegelegde feit, voor zover van belang, als volgt:3.

‘In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder:

(…)

EG-verordening overbrenging van afvalstoffen: verordening (EG) nr. 1013/2006 van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 14 juni 2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen (PbEU L 190);’

10. Artikel 2, aanhef en onder 34 en 35, van de EG-verordening overbrenging van afvalstoffen (verder: EVOA), luidde ten tijde van het tenlastegelegde feit, voor zover van belang, als volgt:

‘Voor de toepassing van deze verordening wordt verstaan onder:

(...)

34. „overbrenging”: het vervoer van voor nuttige toepassing of verwijdering bestemde afvalstoffen dat plaatsvindt of gepland is plaats te hebben:

a) tussen een land en een ander land; of

b) (…)

35. “illegale overbrenging”: een overbrenging van afvalstoffen:

a) zonder kennisgeving aan alle betrokken bevoegde autoriteiten, overeenkomstig deze verordening, of

b) zonder toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten, overeenkomstig deze verordening, of

c) met een door vervalsing, verkeerde voorstelling van zaken of fraude verkregen toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten, of

d) dat feitelijk niet met de kennisgeving of de vervoersdocumenten overeenstemt, of

e) dat resulteert in een verwijdering of nuttige toepassing die in strijd is met de communautaire of internationale regelgeving, of

f) dat in strijd is met de artikelen 34, 36, 39, 40, 41 en 43, of

g) waarbij, ten aanzien van overbrengingen van afvalstoffen als bedoeld in artikel 3, leden 2 en 4,

i) ontdekt is dat de afvalstoffen niet vermeld zijn in bijlage III, III A of III B of

ii) niet voldaan is aan artikel 3, lid 4;

iii) de overbrenging geschiedt op een wijze die niet feitelijk is gespecificeerd in het in bijlage VII opgenomen document;’

11. Uit de door het hof overgenomen overwegingen van de rechtbank volgt dat de zaak betrekking heeft op de uitvoer uit Nederland van afvalstoffen met als doel een nuttige toepassing naar een land, China, waarop het OESO-besluit niet van toepassing is.4.Op de uitvoer van afvalstoffen naar een dergelijk land zijn de artikelen 36 en 37 EVOA van toepassing. Artikel 36 EVOA luidde ten tijde van het tenlastegelegde feit, voor zover in deze van belang, als volgt:5.

‘1. De uitvoer uit de Gemeenschap van de volgende soorten afvalstoffen die bestemd zijn voor nuttige toepassing in landen waarop het OESO-besluit niet van toepassing is, is verboden voor:

a) in bijlage V als gevaarlijk opgenomen afvalstoffen;

b) de afvalstoffen van bijlage V, deel 3;

c) gevaarlijke afvalstoffen die niet onder één enkele code van bijlage V vallen;

d) mengsels van gevaarlijke afvalstoffen en mengsels van gevaarlijke en ongevaarlijke afvalstoffen die niet onder één enkele code van bijlage V vallen;

e) afvalstoffen die door het land van bestemming als gevaarlijk worden aangemerkt volgens artikel 3 van het Verdrag van Bazel;

f) afvalstoffen waarvan het land van bestemming de invoer heeft verboden; of,

g) afvalstoffen waarvoor de bevoegde autoriteit van verzending redenen heeft om aan te nemen dat zij in het land van bestemming niet op milieuhygiënisch verantwoorde wijze als bedoeld in artikel 49 zullen worden beheerd.’

12. Bijlage V bij de EVOA, getiteld ‘Afvalstoffen waarvoor het uitvoerverbod van artikel 36 geldt’, hield ten tijde van het tenlastegelegde feit onder meer het volgende in:

‘Inleiding

(…)

2. Deze bijlage bestaat uit drie delen, waarbij de delen 2 en 3 slechts van toepassing zijn in zoverre deel 1 niet van toepassing is. Om te bepalen of een specifieke afvalstof onder bijlage V van deze verordening valt, moet men dus eerst controleren of de afvalstof in deel 1 van bijlage V voorkomt, en zo niet, of zij in deel 2 voorkomt en daarna of zij in deel 3 voorkomt.

Deel 1 is onderverdeeld in twee subsecties: lijst A, waarin de afvalstoffen zijn opgenomen die volgens artikel 1, lid 1, onder a), van het Verdrag van Bazel als gevaarlijk zijn aangemerkt en die daarom onder het uitvoerverbod vallen, en lijst B, waarin de afvalstoffen zijn opgenomen die niet onder artikel 1, lid 1, onder a), van het Verdrag van Bazel vallen en daarom niet onder het uitvoerverbod vallen.

Om na te gaan of een afvalstof voorkomt in deel 1, dient daarom te worden nagegaan of deze in lijst A of in lijst B wordt genoemd. Alleen bij stoffen die noch in lijst A, noch in lijst B van deel 1 worden genoemd, moet worden nagegaan of de betrokken stof wordt genoemd bij de gevaarlijke afvalstoffen van deel 2 (d.w.z. afvalstoffen die met een asterisk zijn gemarkeerd) of deel 3; indien zulks het geval is, valt de stof onder het uitvoerverbod.

3. Afvalstoffen die zijn opgenomen op lijst B van deel 1 of die behoren tot de niet-gevaarlijke afvalstoffen van deel 2 (d.w.z. afvalstoffen die niet met een asterisk zijn gemarkeerd) vallen onder het uitvoerverbod indien zij zodanig zijn verontreinigd door andere materialen dat

a) de aan de afvalstoffen verboden gevaren groot genoeg zijn geworden om ze, indachtig de in bijlage III bij Richtlijn 91/689/EEG genoemde gevaarlijke kenmerken, in aanmerking te laten komen voor de procedure van voorafgaande schriftelijke kennisgeving en toestemming, of

b) geen milieuhygiënisch verantwoorde nuttige toepassing van de afvalstoffen mogelijk is.

(…)

Deel 1

(…)

Lijst B (Bijlage IX van het Verdrag van Bazel)

B1010 oude metalen en metaallegeringen in metallische, niet-verspreidbare vorm

(…)

— aluminiumschroot

(…)’

13. Uit de vermelding van aluminiumschroot onder B1010 kan worden afgeleid dat de uitvoer van deze afvalstof ten tijde van het tenlastegelegde feit niet verboden was ingevolge artikel 36, eerste lid, aanhef en onder a, EVOA. Indien zich evenmin een van de onder b t/m g van het betreffende artikellid genoemde gevallen voordoet, brengt dat mee dat artikel 37 EVOA van toepassing is. Dat artikel heeft als opschrift ‘Procedures voor de uitvoer van afvalstoffen van bijlage III of IIIA’ en hield ten tijde van het tenlastegelegde feit onder meer het volgende in:

‘1. Met betrekking tot afvalstoffen van bijlage III of III A waarvan de uitvoer niet is verboden krachtens artikel 36 zendt de Commissie binnen twintig dagen na de inwerkingtreding van deze verordening, een schriftelijk verzoek aan de landen waarop het OESO-besluit niet van toepassing is opdat zij:

i) schriftelijk bevestigen dat de afvalstoffen vanuit de Gemeenschap mogen worden uitgevoerd; en

ii) aangeven welke controleprocedure in het land van bestemming in dat geval van toepassing is.

Elk land waarop het OESO-besluit niet van toepassing is, beschikt over de volgende mogelijkheden:

a) een verbod;

b) een voorafgaande kennisgeving met schriftelijke toestemming zoals beschreven in artikel 35; en

c) geen controle in het land van bestemming.

2. Vóór de datum van toepassing van deze verordening stelt de Commissie een verordening vast waarin de antwoorden op de verzoeken uit hoofde van lid 1 worden verdisconteerd, en stelt zij het krachtens artikel 18 van Richtlijn 2006/12/EG opgerichte comité hiervan in kennis.

Indien een land geen bevestiging doet toekomen als bedoeld in lid 1, of indien er om welke reden dan ook geen contact is geweest met een land, geldt voor dat land de procedure van lid 1, onder b).

De vastgestelde verordening wordt door de Commissie op gezette tijden aangepast.

3. Indien een land in zijn antwoord verklaart dat bepaalde overbrengingen van afvalstoffen niet aan controle worden onderworpen, is artikel 18 mutatis mutandis op deze overbrengingen van toepassing.’

14. Bijlage III bij de EVOA is getiteld ‘Lijst van afvalstoffen die vergezeld moeten gaan van bepaalde informatie als bedoeld in artikel 18 („Groene” lijst van afvalstoffen)’. Deze bijlage hield ten tijde van het tenlastegelegde feit onder meer het volgende in:

‘Deel I

De volgende afvalstoffen zijn onderworpen aan de procedure krachtens welke zij vergezeld dienen te gaan van bepaalde informatie als bedoeld in artikel 18:

Afvalstoffen die zijn opgenomen in bijlage IX van het Verdrag van Bazel’

15. Bijlage IX bij het Verdrag van Bazel, waar bijlage III bij de EVOA naar verwijst, behelst een lijst met gecategoriseerde afvalstoffen.6.Op die lijst staan onder meer:

‘B1010 Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidbare, vorm:

• (...)

• aluminiumresten

• (...)’

16. De Commissie heeft in overeenstemming met artikel 37, eerste lid, EVOA een schriftelijk verzoek gezonden aan alle niet-OESO landen, ‘opdat zij schriftelijk bevestigen dat de in bijlage III of III A genoemde afvalstoffen waarvan de uitvoer niet is verboden krachtens art. 36, met het oog op terugwinning vanuit de Gemeenschap naar hun land mogen worden uitgevoerd en aangeven welke controleprocedure in het land van bestemming in dat geval van toepassing is’.7.Aan de hand van de (tijdig) ontvangen antwoorden heeft de Commissie EG-Verordening nr. 1418/2007 (hierna: Landenverordening) vastgesteld.8.China behoort tot de landen die tijdig schriftelijk hebben geantwoord op dit schriftelijk verzoek.

17. Nadien is regelmatig wederom in overeenstemming met artikel 37, eerste lid, EVOA een schriftelijk verzoek aan de niet-OESO-landen verzonden. Het antwoord van China op een ‘Questionnaire relating to amendments to Commission Regulation 1418/2007’ van februari 2012 bevat bij ‘Aluminum scrap’ een √ in de categorie ‘The waste may be exported from the European Community for recovery in the country of destination (…) d). other control procedures will be followed in the country of destination under applicable national law’.9.Dat teken √ wordt vervolgens aan het eind van het document in een ‘Supplement’ uitgelegd:10.

‘(i) “x”: Prohibited to be imported;

(ii) “√”: Automatic-licensing import waste in China;

(iii) "△": Restricted import waste in China.

2. Since waste categorization, waste management strategies and legal control between China and EU are different, it is difficult to put the waste that under automatic-licensing import category and restricted import category in China exactly to the questionnaire. It is recommended that the competent authorities of EU member states will strictly manage the waste shipments export to China according to the following advice.

Each waste shipment should be accompanied by the following documents:

- (a) Waste Import Licence issued by Ministry of Environmental Protection of China (MEP license) and that the consignee stated on the shipping document is the importer in the MEP license and disposal/recovery facility stated on the shipping document is the recycler in the MEP license;

- (b) License of Registration for Overseas Supplier Enterprise of Imported Scrap Materials issued by General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine of China (AQSIQ license) and that the exporter/shipper is the holder of this licence;

(c) Certificate for Pre-Shipment Inspection of Recycling Scraps to China issued by CCIC and the certificate of this pre-shipment inspection is issued to the exporter/shipper of the waste.:

The waste shipments meeting all requirements are regarded as being approved by the Chinese Competent Authorities. The Competent Authority of EU member states could approve it without going through the procedure of prior written notification and consent.

The waste shipments not meeting all requirements are regarded as being prohibited to be imported to China.’

18. De Landenverordening is ingevolge art. 3 verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat. Deze Landenverordening en de bijbehorende bijlage hielden ten tijde van het tenlastegelegde feit onder meer het volgende in:11.

‘Overwegende hetgeen volgt:

De Commissie heeft in overeenstemming met artikel 37, lid 1, van Verordening (EG) nr. 1013/2006 een schriftelijk verzoek gezonden aan elk van de landen waarop Besluit C(2001) 107 def. van de OESO-Raad inzake de herziening van Besluit C(1992) 39 def. betreffende het toezicht op de grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen bestemd voor handelingen ter nuttige toepassing niet van toepassing is, opdat zij schriftelijk bevestigen dat de in bijlage III of III A genoemde afvalstoffen waarvan de uitvoer niet is verboden krachtens artikel 36, met het oog op terugwinning vanuit de Gemeenschap naar hun land mogen worden uitgevoerd en aangeven welke controleprocedure in het lang van bestemming in dat geval van toepassing is.

Elk land werd verzocht aan te geven of het met betrekking tot die afvalstoffen had gekozen voor een verbod of voor een voorafgaande schriftelijke kennisgeving en toestemming, dan wel of het geen controle uitoefent.

(…)

De Commissie heeft nu antwoorden op haar schriftelijke verzoeken ontvangen van (…) China (...).

(…)

Sommige landen hebben in hun antwoorden aangegeven dat zij voornemens waren controleprocedures volgens hun nationale wetgeving te volgen die afwijken van die van artikel 37, lid 1, van Verordening (EG) nr. 1013/2006. Bovendien is overeenkomstig artikel 37, lid 3, van de Verordening (EG) nr. 1013/2006 artikel 18 van die verordening mutatis mutandis op deze overbrengingen van toepassing, tenzij voor het afval ook een procedure met voorafgaande schriftelijke kennisgeving en toestemming geldt.

(…)

HEEFT DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD:

Artikel 1

De uitvoer voor terugwinning van in bijlage III of III A bij Verordening (EG) nr. 1013/2006 opgenomen afval, die niet is verboden krachtens artikel 36 van die verordening, naar bepaalde landen waarop Besluit C(2001) 107 def. van de OESO-Raad inzake de herziening van Besluit C(1992) 39 def. betreffende het toezicht op de grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen bestemd voor handelingen ter nuttige toepassing niet van toepassing is, vindt plaats volgens de in de bijlage vastgestelde procedures.’

De letters a), b), c) en d) boven de kolommen in deze bijlage betekenen:

a) verbod;

b) voorafgaande schriftelijke kennisgeving en toestemming, als beschreven in artikel 35 van Verordening (EG) nr. 1013/2006;

c) geen controle in het land van bestemming;

d) er zullen in het land van bestemming volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures worden gevolgd.

(…)

China

d)

Uit B1010:

(…)

- aluminiumschroot

(…)’

19. Overtreding van artikel 10.60, tweede lid, Wmb is als economisch delict aangemerkt in art. 1a onder 1° (oud) van de Wet op de economische delicten (hierna: WED). Ingevolge art. 2, eerste lid, WED is het een misdrijf voor zover het opzettelijk is begaan, anders is het een overtreding. De op misdrijf en overtreding gestelde maximumstraffen zijn te vinden in art. 6, eerste lid, onder 1° respectievelijk 4° WED.

20. De tenlastelegging in de onderhavige zaak ziet op ’15 containers met een totaal gewicht van 334.640 kilogram waarvan de inhoud onder andere bestond uit fijngeshredderd aluminiumfracties, ingedeeld onder B1010’. De rechtbank heeft daaruit, zo begrijp ik, afgeleid dat het gaat om ‘aluminiumschroot’ als bedoeld in Bijlage V bij de EVOA . Die uitleg wordt in cassatie niet bestreden. Voor China was deze afvalstof ten tijde van het tenlastegelegde in de bijlage van de Landenverordening opgenomen in kolom d. Uit deze bijlage volgt dat opname in kolom d inhoudt dat voor deze afvalstoffen met China als land van bestemming ‘volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures worden gevolgd’. Uit het antwoord dat China in 2012 aan de Commissie heeft gestuurd volgt dat onder andere is voorzien in een Certificate for Pre-Shipment Inspection of Recycling Scraps dat vooraf moet worden afgegeven door de CCIC.12.Met dat certificaat kunnen de afvalstoffen worden uitgevoerd naar China.

21. Het hof heeft – door het vonnis van de rechtbank met overneming en aanvulling van gronden te bevestigen – geoordeeld dat het ontbreken van dit CCIC-certificaat niet betekent dat sprake is van een ‘illegale overbrenging’ als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub e EVOA. Gewezen wordt daarbij op een arrest van Uw Raad van 20 januari 2015. In dat arrest heeft Uw Raad het volgende overwogen:13.

‘4,3, In cassatie kan, mede met verwijzing naar het hiervoor weergegeven wettelijk en verdragsrechtelijk kader, van het volgende worden uitgegaan.

(i) De strafzaak betreft de uitvoer uit Nederland van afvalstoffen in de zin van de EVOA, met als doel een nuttige toepassing naar een land, China, waarop het OESO-besluit niet van toepassing is. Op die uitvoer zijn de artikelen 36 en 37 van de EVOA van toepassing. Het gaat daarbij om ijzer- en staalschroot en aluminiumschroot als genoemd onder code B1010 in Bijlage III EVOA.

(ii) Blijkens het antwoord van China op de hem op de voet van art. 37, eerste lid, EVOA door de Commissie gestelde vragen heeft China niet gekozen voor een verbod van uitvoer van die stoffen, de optie onder a, maar voor de optie onder c ("column 3") dat geen controle zal plaatsvinden in het land van bestemming.

(iii) Nader heeft China aangegeven, door in de bijlage bij art. 1 van EG-Verordening 1418/2007 kolom d aan te vinken, ervoor te kiezen dat "in het land van bestemming volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures [zullen] worden gevolgd". In dat kader verlangt China dat de in te voeren afvalstoffen vergezeld gaan van een drietal, conform de gestelde eisen ingevulde, documenten, waaronder het in de tenlastelegging genoemde CCIC-certificaat ("Certificate for Pre-Shipment Inspection of Recycling Scraps to China issued by CCIC").

(iv) China heeft bepaald dat zonder een CCIC-certificaat de invoer van de afvalstoffen verboden is.

In het middel wordt ervan uitgegaan dat sprake is van een uitvoerverbod als bedoeld in art. 36 EVOA van de onderhavige afvalstoffen naar China nu die afvalstoffen niet vergezeld gingen van een CCIC-certificaat als hiervoor bedoeld en China in zo een geval de invoer verbiedt. Aldus wordt evenwel miskend dat "met betrekking tot afvalstoffen van bijlage III (...) waarvan de uitvoer niet is verboden krachtens artikel 36" overeenkomstig art. 37 EVOA door de Commissie aan China is verzocht antwoord te geven op aan hem gestelde vragen en dat China in zijn antwoord niet heeft geopteerd voor de mogelijkheid de uitvoer van zodanige afvalstoffen te verbieden. China ging dus niet uit van een uitvoerverbod als bedoeld in art. 36 EVOA. Dat is niet anders door het invoerverbod dat China heeft uitgevaardigd voor de hier bedoelde afvalstoffen indien de lading niet wordt vergezeld van een CCIC-certificaat. Dat voorschrift is immers gekoppeld aan de door China gemaakte keuze voor de controle in het land van bestemming naar nationaal recht. Er is dus niet sprake van een "illegale overbrenging" als bedoeld in art. 2 onder 35 sub f EVOA zoals strafbaar gesteld in art. 10.60, tweede lid, Wmb. Het hiermee overeenstemmende oordeel van het Hof geeft dan ook niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is evenmin onbegrijpelijk.’

22. De rechtbank heeft, in de door het hof overgenomen overweging, uit deze overweging van Uw Raad afgeleid dat ‘het gaat om een controle in het land van bestemming naar nationaal recht’ en vervolgens overwogen dat het ontbreken van een CCIC-certificaat daarom evenmin kan worden aangemerkt als een ‘illegale overbrenging’ als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub e EVOA. Daarin ligt besloten dat het hof van oordeel is dat het vereiste van een CCIC-certificaat geen onderdeel is van de ‘communautaire of internationale regelgeving’ waar dat artikelonderdeel op doelt.

23. De steller van het middel denkt daar anders over; doordat de onderhavige overbrenging niet van een dergelijk certificaat vergezeld ging, was volgens hem ‘sprake van een overbrenging die resulteerde in een verwijdering of nuttige toepassing die in strijd met de communautaire regelgeving – waarvan ook Verordening (EG) 1418/2007 en de daarbij behorende Bijlage onderdeel uitmaakt – en derhalve van een ‘illegale overbrenging’ als bedoeld in art. 2 onder 35 sub e EVOA’. Hij wijst daarbij op de conclusie van A-G Harteveld die aan het betreffende arrest van Uw Raad voorafging. Harteveld schreef daarin onder meer (met weglating van voetnoten):

‘6.4. De vraag die resteert of een dergelijk afvaltransport dan alleen naar Chinees nationaal recht zou kunnen worden gehandhaafd. Ik meen van niet, maar dan dient de tenlastelegging op een andere feitelijke situatie dan de, niet onbegrijpelijke, uitleg die het Hof in de onderhavige zaak aan de wijze tenlastelegging heeft gegeven. Ingevolge art. 1 lid 2 onder c EVOA zijn de voorschriften van toepassing op de overbrenging van afvalstoffen die uit de Gemeenschap naar derde landen worden uitgevoerd en art. 2 onder 35 (oud) - met de strafbaarstelling via art. 10.60 lid 2 Wmb - bevat meerdere voorschriften waaraan een exporteur vanuit de lidstaten zich zonder meer dient te houden:

‘illegale overbrenging’: een overbrenging van afvalstoffen:

a) zonder kennisgeving aan alle betrokken bevoegde autoriteiten, overeenkomstig deze verordening, of

b) zonder toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten, overeenkomstig deze verordening, of

c) met een door vervalsing, verkeerde voorstelling van zaken of fraude verkregen toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten, of

d) dat feitelijk niet met de kennisgeving of de vervoersdocumenten overeenstemt, of

e) dat resulteert in een verwijdering of nuttige toepassing die in strijd is met de communautaire of internationale regelgeving, of

f) dat in strijd is met de artikelen 34, 36, 39, 40, 41 en 43, of g) waarbij, ten aanzien van overbrengingen van afvalstoffen als bedoeld in artikel 3, leden 2 en 4,

i) ontdekt is dat de afvalstoffen niet vermeld zijn in bijlage III, III A of III B of ii) niet voldaan is aan artikel 3, lid 4; iii) de overbrenging geschiedt op een wijze die niet feitelijk is gespecificeerd in het in bijlage VII opgenomen document.

Daarenboven gelden de voorschriften van art. 18 EVOA ingevolge art. 1bis (oud) van de Verordening nr. 1418/2007, omdat China heeft aangegeven dat het de overbrengingen van deze afvalstoffen niet zal verbieden, noch daarop de procedure van voorafgaande kennisgeving met schriftelijke toestemming zoals beschreven in artikel 35 van die verordening te zullen toepassen. Dat art. 18 EVOA op de in kolom d geplaatste overbrengingen van toepassing is, is nog onderstreept in de Verordening (EG) Nr. 740/2008 van 29 juli 2008:

“Overwegende hetgeen volgt:

(1) Elke onduidelijkheid moet worden weggenomen omtrent de toepasselijkheid van artikel 18 van Verordening (EG) nr. 1013/2006 op de overbrenging van afvalstoffen wanneer een land in zijn antwoord op het verzoek van de Commissie overeenkomstig artikel 37, lid 1, eerste alinea, van Verordening (EG) nr. 1013/2006 heeft aangegeven dat het die overbrenging niet zal verbieden, noch de procedure van voorafgaande kennisgeving met schriftelijke toestemming zoals beschreven in artikel 35 van die verordening zal toepassen.

Voorts bevat de aanhef van de Bijlage bij deze Verordening, in welke Bijlage bij de landeninformatie punt d) wordt vervangen door: “d) er zullen in het land van bestemming volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures worden gevolgd” de opmerking:

“Artikel 18 van Verordening (EG) nr. 1013/2006 is krachtens artikel 1 van deze verordening van toepassing op de kolommen c) en d) van de bijlage bij Verordening (EG) nr. 1418/2007.”

Naast de tenlastelegging van eventuele commune delicten bij kwestieuze afvaltransporten (te denken valt aan oplichting en valsheid in geschrift13) is communautaire handhaving over de boeg van EVOA dus niet ondenkbaar, met name niet op grond van art. 18 juncto art. 2 onder 35 EVOA, maar dan wel vanuit een andere (feitelijke) invalshoek dan die van waaruit het onderhavige afvaltransport ten laste is gelegd.’

24. Anders dan – zo begrijp ik – de steller van het middel, die van deze randnummers uitsluitend de eerste alinea van randnummer 6.4 en de omschrijving van ‘illegale overbrenging’ onder e citeert, meen ik dat uit deze conclusie niet kan worden afgeleid dat Harteveld de door de steller van het middel bepleite route begaanbaar achtte. Harteveld wijst, heel in het algemeen, op alle gedragingen die als ‘illegale overbrenging’ worden aangemerkt; daarnaast attendeert hij erop dat de voorschriften van artikel 18 EVOA gelden.

25. De toepasselijke regelgeving kan, meen ik, als volgt worden samengevat.14.Ingevolge artikel 36, eerste lid, EVOA is de uitvoer naar de landen waar dat artikel op ziet onder meer verboden voor ‘afvalstoffen waarvan het land van bestemming de invoer heeft verboden’. Daar is bij aluminimumschroot ingeval van China geen sprake van. Uit de vaststellingen van het hof volgt evenmin dat één van de andere in artikel 36, eerste lid, EVOA genoemde gevallen zich voordoet. Artikel 37, eerste lid, bepaalt vervolgens dat landen in hun reactie op het verzoek van de Commissie schriftelijk kunnen bevestigen dat de afvalstoffen mogen worden uitgevoerd en kunnen aangeven welke controleprocedure in dat geval in het land van bestemming van toepassing is. Het artikellid geeft aan dat er voor deze landen drie mogelijkheden zijn: (a) een verbod, (b) een voorafgaande kennisgeving met schriftelijke toestemming zoals beschreven in artikel 35, of (c) geen controle in het land van bestemming. In de bijlage van de Landenverordening is daar een vierde optie aan toegevoegd: (d) ‘er zullen in het land van bestemming volgens het toepasselijke nationale recht andere controleprocedures worden gevolgd’. De formulering van deze categorie maakt, naar het mij voorkomt, reeds duidelijk dat handelen in strijd met deze nationaalrechtelijke controleprocedures door hun verband met de EVOA niet (tevens) handelen in strijd met de communautaire of internationale regelgeving oplevert. De bijlage bij de Landenverordening rubriceerde ten tijde van het tenlastegelegde feit ‘aluminimumschroot’ bij China onder d. Ik merk in dat verband ook nog op dat uit deze verordening en de bijlage niet volgt wat deze controleprocedures inhouden. Dat volgt slechts uit het hierboven weergegeven schriftelijke antwoord van China, maar dit antwoord maakt geen deel uit van de verordening of bijlage.

26. De steller van het middel brengt nog naar voren dat als de redenering van het hof zou worden gevolgd, ook in geval een land voor een verbod als bedoeld in artikel 37, eerste lid, tweede alinea onder a, EVOA zou hebben geopteerd dit geen illegale overbrenging als bedoeld in artikel 2 onder 35 EVOA zou opleveren. Ik wijs er in dit verband op dat ingevolge artikel 36, eerste lid, aanhef en onder f EVOA de uitvoer uit de Gemeenschap van afvalstoffen die bestemd zijn voor nuttige toepassing in landen waarop het OESO-besluit niet van toepassing is, verboden is bij ‘afvalstoffen waarvan het land van bestemming de invoer verboden heeft’.

27. Het middel faalt.

28. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

29. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG