8.7.3.2 Secundaire toets: dividendbelasting

De invoering van een stelsel van aftrek van primair rendement in combinatie met het afschaffen van de huidige renteaftrekbeperkende maatregelen heeft voor de dividendbelasting in beginsel geen gevolgen. Wel acht ik het noodzakelijk dat art. 3, lid 1, onderdeel f, Wet DB 1965 wordt aangepast of geschrapt. Met het door mij voorgestelde vervallen van de hybride leningwetgeving (art. 10, lid 1, onderdeel d), is de verwijzing in de dividendbelasting naar de hybride leningwetgeving in de vennootschapsbelasting niet langer effectief. Desgewenst kan de wetgever ervoor kiezen om art. 3, lid 1, onderdeel f, Wet DB 1965 zo in te kleden, dat ook (winstdelende) leningen hieronder vallen. Opgemerkt zij wel, dat hierbij in beginsel geen onderscheid mag worden gemaakt tussen binnenlandse en buitenlandse verhoudingen. Voorts wijs ik er op, dat ook art. 13, lid 3, onderdeel b juncto art. 4 Wet DB 1965 wordt aangepast in de zin dat de verwijzingen naar hybride leningen verdwijnt. Dit betekent dat separaat moet worden bepaald, of de deelnemingsvrijstelling en de vrijstelling van inhouding dividendbelasting van toepassing zijn op dergelijke leningen.

Thans is er een aantal ontwikkelingen waarneembaar, waarin bronheffingen steeds verder worden teruggedrongen. Ik wijs op:

De M-D-richtlijn en de I&R-richtlijn zien beide – kort samengevat – op de afschaffing van bronbelasting in Europese gelieerde verhoudingen. De M-D-richtlijn ziet op (bron)belastingen op grensoverschrijdende dividendbetalingen door een dochtermaatschappij aan een moedermaatschappij.2 Op 22 december 2003 heeft de Raad van de Europese Unie een richtlijn vastgesteld tot wijziging van de M-D-richtlijn. Naast de uitbreiding van de lijst met kwalificerende vennootschappen, voorziet de wijziging (onder meer) in een staffelsgewijze verlaging van het bezitspercentage van 25% (tot en met 2004) naar 10% met ingang van 1 januari 2009.3 Ook de I&R-richtlijn is – kort samengevat – gericht op het tegengaan van bronheffingen.4 In beginsel zijn alle rentebetalingen tussen moeders en dochters alsmede tussen zusters vrijgesteld van (bron)belasting.5 De conclusie is dat bronheffingen in EU-verband worden gemitigeerd.

In het Fokus Bankarrest oordeelde het EVA-Hof, dat het strijdig is met de vrijheid van kapitaalverkeer dat op uitgekeerde dividenden aan buitenlandse aandeelhouders 15% dividendbelasting dient te worden ingehouden en dat op uitgekeerde dividenden aan binnenlandse aandeelhouders – op grond van de uitvoeringspraktijk – geen dividendbelasting behoeft te worden ingehouden.6 Dit arrest van het EVA-Hof roept de vraag op, of deze benadering voor het EU-recht dient te worden gevolgd voor de Nederlandse dividendbelasting. Ik wijs hierbij bijvoorbeeld op art. 4 en art. 4a Wet DB 1965. Indien een buitenlandse aandeelhouder een aandelenbezit houdt – waarop de inhoudingsvrijstelling art. 4 van toepassing zou zijn indien hij in Nederland was gevestigd – kwalificeert dit bezit niet per definitie voor de inhoudingsvrijstelling van art. 4a.7 De eisen die worden gesteld aan een buitenlandse aandeelhouder in art. 4a zijn namelijk strenger dan de eisen die in art. 4 worden gesteld aan een Nederlandse aandeelhouder. Daarmee is een (vennootschap met een) buitenlandse aandeelhouder slechter af dan een (vennootschap met een) binnenlandse aandeelhouder. Deze kwestie ligt thans bij het HvJ EG.8

Naast de verlagingen in EU-verband probeert Nederland bij verdragsonderhandelingen lage bronheffingpercentages uit te onderhandelen. Ook bij heronderhandelingen wordt getracht te komen tot lagere bronheffingpercentages. Ter illustratie wijs ik op art. 10 van het wijzigingsprotocol van het verdrag met de Verenigde Staten.9 Ingevolge deze bepaling is sinds 1 februari 2005 – onder voorwaarden – de bronbelasting van deelnemingsdividenden verlaagd van 5% naar 0%.10

Bij de parlementaire behandeling van het Belastingplan 2006 en het Vpb-pakket 2006 kwam ook de dividendbelasting aan de orde, mede naar aanleiding van de onder ad 2 aangehaalde jurisprudentie.11 Tijdens deze parlementaire behandeling is de wetgever ingegaan op de dividendbelasting op langere termijn. Hierbij onderscheidt hij drie elementen:

Ten aanzien van de uitvoeringslasten geeft de wetgever aan dat deze voor de overheid omvangrijk zijn. In het verlengende hiervan onderkent hij ook dat de administratieve procedures voor teruggaaf, met name voor het buitenlandse bedrijfsleven, een nadelige invloed hebben op het vestigings- en investeringsklimaat. Vanwege het budgettaire belang van circa € 1,1 mrd. (een bedrag dat vooral wordt opgebracht door buitenlandse aandeelhouders) acht de wetgever de afschaffing van de dividendbelasting op dit moment een brug te ver.12 De opmerking ten principale van de wetgever dat hij ‘op den duur geen toekomst zie(t, JvS) voor de dividendbelasting’ acht ik in dit verband veel belangrijker.

Dienaangaande merkt de wetgever nog het volgende op:

Uit de hiervoor aangehaalde uitspraken van de wetgever blijkt duidelijk, dat hij voor de toekomst uitdrukkelijk rekening houdt met de afschaffing van de dividendbelasting. In het wetsvoorstel ‘Werken aan winst’ is de eerste stap in ieder geval gezet, getuige de verlaging van het dividendbelastingtarief van 25% naar 15%.14

In de mededeling van 19 december 2004 is de Europese Commissie (hierna EC) ingegaan op de vraag hoe lidstaten hun belastingwetgeving – in overeenstemming met het EU-recht – dienen in te richten ten aanzien van dividenden die worden ontvangen door natuurlijke personen/niet-ondernemers. Uit de mededeling blijkt onder meer dat de EC uit jurisprudentie van het HvJ EG destilleert dat uit een andere EUlidstaat ontvangen (inbound) dividenden niet zwaarder mogen worden belast dan ontvangen dividenden van lichamen die zijn gevestigd in het thuisland.15 Voorts mag een EU-lidstaat uitgaande (outbound) dividenduitkeringen niet zwaarder belasten dan dividenduitkeringen aan inwoners. Van deze mededeling gaat een mitigerend effect uit, aangezien duidelijk blijkt dat buitenlandse situaties (in- en outbound) kort samengevat gelijk dienen te worden behandeld met puur binnenlandse situaties. Effectief leidt dit in voorkomende gevallen tot lagere belastingheffing voor buitenlandse situaties tot het niveau van binnenlandse situaties.

Gelet op het feit dat de vijf hiervoor behandelde punten wijzen op afschaffing van en/of inperking van de dividendbelasting, acht ik het – voor de naar verwachting nog korte tijd dat de dividendbelasting operationeel blijft – niet gewenst om nog wetgeving op te nemen in de dividendbelasting voor winstdelende leningen. Bovendien acht ik met de wetgever – mede ook gelet op de hiervoor behandelde ontwikkelingen – afschaffing van de dividendbelasting gewenst. Een goed moment voor afschaffing lijkt mij de invoering van een stelsel van aftrek van primair rendement, bijvoorbeeld met ingang van 1 januari 2007. Met de invoering van een dergelijk stelsel in combinatie met de afschaffing van de kapitaalsbelasting (2006) en afschaffing van de dividendbelasting, ontstaat dan vanuit fiscaal perspectief op de creditzijde van de balans van een vennootschap volledige financieringsneutraliteit.16