X.5 Nevenrechten en stille cessie

981. Moment van overgang en bevoegdheid tot uitoefening. Het moment van overgang van de vordering is ook het moment waarop de nevenrechten op de cessionaris overgaan. Dit geldt zowel voor de openbare cessie, als de stille cessie.1 Dit volgt uit art. 6:142 BW: “bij overgang van een vordering op een nieuwe schuldeiser verkrijgt deze de daarbij behorende nevenrechten (…)”.2 In geval van een openbare cessie gaat de vordering op de cessionaris over op het moment dat de cessie de schuldenaar wordt medegedeeld.3 In geval van een stille cessie is dit het moment van tot stand komen van de authentieke akte of het moment van aanbieding van de onderhandse akte ter registratie.4

In geval van stille cessie is de cedent, totdat de cessie aan de schuldenaar wordt medegedeeld, met uitsluiting van de cessionaris bevoegd om de vordering te innen (art. 3:94 lid 3, tweede zin, BW).5 Een redelijke wetsuitleg brengt met zich dat de inningsbevoegdheid die de cedent op grond van de wet toekomt, zich uitstrekt tot alle vorderingsrechten die in de cessie begrepen zijn, dus niet alleen de hoofdvordering, maar ook de als vorderingen aan te merken nevenrechten. Voor de mededeling van de cessie is de cedent derhalve bevoegd om de opeisbaar geworden rente, boete of dwangsom te innen (zie art. 6:142 lid 2 BW). Evenals geldt met betrekking tot de hoofdvordering, strekt de inningsbevoegdheid ten aanzien van de nevenrechten in het belang van de cessionaris.

Bij stille cessie rijst voorts de vraag wie voor de mededeling van cessie bevoegd is om de nevenrechten uit te oefenen die van belang zijn voor de inning van de gecedeerde vordering, zoals een aan de vordering verbonden pand- of hypotheekrecht of het recht om een executoriale titel ten uitvoer te leggen. Voordat de cessie aan de schuldenaar is medegedeeld, is de cedent met uitsluiting van de cessionaris bevoegd om de vordering te innen. Omdat de inningsbevoegdheid niet toekomt aan de cessionaris is hij evenmin bevoegd tot uitoefening van een aan de vordering verbonden pand- of hypotheekrecht. De uitwinning van een pand- of hypotheekrecht is immers gericht op inning van de gesecureerde vordering, waartoe de cessionaris (nog) niet bevoegd is.6 Men zou op het eerste gezicht kunnen menen dat ook de cedent niet de bevoegdheid heeft om het zekerheidsrecht uit te oefenen. Hij is weliswaar inningsbevoegd, maar als gevolg van de overgang van de vordering op de cessionaris is ook het zekerheidsrecht op de cessionaris overgegaan, zodat de cedent daarop geen aanspraak meer kan maken.

In geval van een stille cessie – zeker bij transacties zoals securitisations en covered bonds – zal het meestal de bedoeling van partijen zijn, dat de cedent de vordering en de daaraan verbonden zekerheden ten behoeve van de cessionaris zal beheren en de zekerheden zo nodig zal uitwinnen.7 De bevoegdheid om zekerheden uit te winnen komt de cedent ook toe. Evenals de openbaar pandhouder is de cedent in het kader van zijn exclusieve bevoegdheid om de gecedeerde vordering te innen tevens exclusief bevoegd om de zekerheden uit te oefenen.8 Zoals hiervoor is gebleken, kan als algemene regel worden aanvaard dat degene die inningsbevoegd is ook de bevoegdheid toekomt om de afhankelijke zekerheidsrechten uit te oefenen (pand, hypotheek en borgtocht) of om een beroep te doen op een aan de vordering verbonden voorrecht.9 In geval van stille cessie volgt dit bovendien uit een redelijke wetsuitleg van art. 3:94 lid 3, tweede zin, BW, de bepaling waarop ten aanzien van de hoofdvordering de inningsbevoegdheid van de cedent is gebaseerd.10

Daarbij komt dat het argument dat de Hoge Raad in het arrest Rabobank/Stormpolder voor beslag noemt,11 in gelijke mate geldt voor de inning van een stil gecedeerde vordering door de cedent. Zou de ‘stille’ cedent niet bevoegd zijn de aan de vordering verbonden zekerheden uit te oefenen of een beroep te doen op een aan de vordering verbonden voorrecht, dan zou dit de overige schuldeisers van de schuldenaar/zekerheidgever ten onrechte bevoordelen, terwijl de cessionaris zou worden gedupeerd doordat zijn vordering niet door de cedent met voorrang op het verbonden (register) goed kan worden verhaald.12