Verhandeling

Een voorbeeld hiervan is HR 14 oktober 1987, nr. 24262, BNB 1988/115, m.n. Hofstra. Aan een B.V. was een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd met een verhoging. Het Hof had de verhoging geheel kwijtgescholden op grond van vertrouwen gewekt door het derde lid van par. 21 van de LAB 1971. De Hoge Raad overwoog dat dit oordeel geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en dat het mede berust op de aan het Hof voorbehouden uitlegging van de Leidraad, zodat het, waar het ook niet onbegrijpelijk is en geen nadere motivering behoefde dan door het Hof is gegeven, in cassatie niet met vrucht kan worden bestreden.

Een geval waarin een motiveringsklacht wel tot cassatie leidde is HR 23 december 1987, nr. 25039, BNB 1988/119, m.n. Hofstra. Het betrof eveneens par. 21, derde lid, van de LAB 1971. In dit geval achtte de Hoge Raad de uitlegging door het Hof van de Leidraad onbegrijpelijk.

In HR 28 maart 1990, nr. 25668, BNB 1990/194, m.n. Den Boer, ging het om de LAB 1984.9 Aan een ondernemer was een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd met een verhoging van 50% vanwege het feit dat hij niet aanstonds een bedrag van f 4515 had aangegeven ter zake van nog te betalen omzetbelasting. Hij had daarmee gewacht omdat inmiddels een boekenonderzoek was aangekondigd. Het Hof had de verhoging bij afweging van alle betrokken belangen teruggebracht tot 10%. De staatssecretaris stelde hiertegen cassatie in. De Hoge Raad overwoog hieromtrent het volgende:

‘4.4. Het vorenstaande doet de vraag rijzen of de in de Leidraad vervatte regels, ofschoon dus geen algemeen verbindende voorschriften, nochtans als ‘recht’ in voormelde zin moeten worden aangemerkt. Tot dusver – met name bij zijn arrest van 19 juni 1985, BNB 1986/29, NJ 1986, 104, onder 4.3.3 – heeft de Hoge Raad die vraag ontkennend beantwoord.

4.5. Dit antwoord is thans echter aan heroverweging toe. Gelet op de steeds gewichtiger rol die beleidsregels zijn gaan spelen bij het bepalen van de verhouding tussen overheid en burger, en gezien de daarmee samenhangende behoefte aan eenvormige interpretatie van en zekerheid omtrent de inhoud en strekking van die regels, is het wenselijk dat de – onder meer op het bewaken van de rechtseenheid gerichte – taak van de cassatierechter zich mede tot de uitlegging van zodanige regels uitstrekt. 4.6. Een en ander geeft grond om – in aansluiting op de uitspraak van de burgerlijke kamer van de Hoge Raad van 11 oktober 1985, NJ 1986, 322 – onder ‘recht’ in meergemelde zin mede te begrijpen door een bestuursorgaan binnen zijn bestuursbevoegdheid vastgestelde en behoorlijk bekendgemaakte regels omtrent de uitoefening van zijn beleid, die weliswaar niet kunnen gelden als algemeen verbindende voorschriften omdat zij niet krachtens enige wetgevende bevoegdheid zijn gegeven, maar die het bestuursorgaan wel op grond van enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur binden, en die zich naar hun inhoud en strekking ertoe lenen jegens de bij de desbetreffende regeling betrokkenen als rechtsregels te worden toegepast. Daaraan doet niet af dat de aard van de gebondenheid aan een zodanige regel kan meebrengen dat het bestuursorgaan daarvan onder bepaalde omstandigheden kan afwijken.

4.7. Als behoorlijke bekendmaking in de hier bedoelde zin kan gelden de plaatsing in de Staatscourant of in een ander vanwege de overheid algemeen verkrijgbaar gesteld publikatieblad, dan wel een ander door of met goedvinden dan wel medeweten van de van de overheid gedane bekendmaking op zodanige wijze dat verzekerd is dat de regels voor de betrokkenen kenbaar en toegankelijk zijn.

4.8. Opmerking verdient dat, gelet op de aard van de door een bestuursorgaan vastgestelde beleidsregels, en met name ook op de grondslag waarop zij dat orgaan binden, de rechter niet tot ambtshalve toepassing ervan is gehouden, hetgeen meebrengt dat de cassatierechter slechts gehouden is over schending van beleidsregels te oordelen indien en voor zover over zodanige schending in cassatie is geklaagd.’