Hof 's-Hertogenbosch, 21-12-2017, nr. 17/00002

Uit de op 27 januari 2017 gewezen arresten van de Hoge Raad, nrs. 16/02949 en 16/03401, ECLI:NL:HR:2017:78 en 79, volgt dat de omstandigheid dat de auto voorafgaand aan de overbrenging naar Nederland in Duitsland op kenteken is gezet, niet bepalend is voor de vraag of sprake is van een gebruikte auto in de zin van de Wet BPM. Voorts kan niet met vrucht een beroep worden gedaan op het in de Leidraad BPM 2006 neergelegde beleid. Onder een nieuwe personenauto moet volgens de Hoge Raad worden verstaan een auto die na de vervaardiging ervan niet of nauwelijks in gebruik is geweest.

Vaststaat dat de auto ten tijde van de aangifte een kilometerstand had van 303 en dat de auto geen gebruikssporen vertoonde. Deze omstandigheden leiden naar het oordeel van het Hof tot geen andere conclusie, dan dat de auto na de vervaardiging ervan nauwelijks in gebruik is geweest en derhalve bij de registratie in Nederland als een nieuwe personenauto is aan te merken. De Hoge Raad heeft in voormelde arresten voorts geoordeeld dat niet voor twijfel vatbaar is dat de door hem gegeven uitleg van het begrip gebruikte personenauto’s niet in strijd is met de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het HvJ EU) over de toepassing van artikel 110 VWEU. Belanghebbende heeft te kennen gegeven het niet eens te zijn met de hiervoor genoemde arresten van de Hoge Raad van 27 januari 2017. Zij heeft het Hof verzocht om op de voet van artikel 267 VWEU prejudiciële vragen te stellen aan het HvJ EU. In hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd, en ook overigens, ziet het Hof geen reden prejudiciële vragen te stellen of af te wijken van genoemde arresten van de Hoge Raad.

Uit het vorenoverwogene volgt dat vraag I ontkennend moet worden beantwoord.

Vraag II: verdedigingsbeginsel

Het verdedigingsbeginsel strekt niet verder dan dat belanghebbende als geadresseerde van het besluit haar opmerkingen kenbaar kan maken over het aan haar kenbaar gemaakte voornemen van de Inspecteur. Deze regel heeft tot doel de bevoegde autoriteit in staat te stellen naar behoren rekening te houden met alle relevante elementen. Met name beoogt deze regel, ter verzekering van de effectieve bescherming van de belastingplichtige, deze laatste in staat te stellen een vergissing te corrigeren of individuele omstandigheden aan te voeren, die ervoor pleiten dat het besluit wordt genomen, niet wordt genomen of dat in een bepaalde zin wordt besloten (zie Hoge Raad 4 december 2015, nr. 12/02876, ECLI:NL:HR:2015:3467). Het Hof is van oordeel dat de Inspecteur daaraan heeft voldaan door toezending van de vooraankondiging van de naheffingsaanslag BPM van 1 oktober 2013 aan belanghebbende, waarbij belanghebbende de gelegenheid is geboden om te reageren vóór 16 oktober 2013. Anders dan belanghebbende meent verplicht geen rechtsregel de Inspecteur belanghebbende expliciet voor een gesprek – een mondeling onderhoud – uit te nodigen. Het Hof is van oordeel dat het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel hier niet is geschonden.

Vraag II moet ontkennend worden beantwoord.

Vraag III: immateriële schadevergoeding

Belanghebbende heeft, voor het eerst in hoger beroep, geklaagd over overschrijding van de redelijke termijn. In het overzichtsarrest van 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252, heeft de Hoge Raad, voor zover hier van belang, het volgende overwogen:

“3.13.1. Overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 Awb brengt mee dat om vergoeding van immateriële schade moet worden verzocht. Hetzelfde geldt bij overeenkomstige toepassing van de artikelen 8:88 en volgende Awb. Indien een belanghebbende zich voor de rechter erover beklaagt dat deze de redelijke termijn heeft overschreden, moet die klacht worden aangemerkt als een zodanig verzoek.

Indien reeds vóór de sluiting van het onderzoek ter zitting door een rechtbank of hof sprake is van overschrijding van de redelijke termijn, moet een op overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 Awb gebaseerd verzoek om vergoeding van immateriële schade als regel uiterlijk op de zitting worden gedaan. Hetzelfde heeft te gelden indien de redelijke termijn nog niet is overschreden op het moment van de zitting maar wel zal zijn overschreden op het moment waarop de termijn van zes weken voor het doen van uitspraak, bedoeld in artikel 8:66, lid 1, Awb, verstrijkt.

Voormelde regel lijdt uitzondering indien de rechtbank of het hof de wettelijke termijn voor het doen van uitspraak niet in acht heeft genomen en daardoor de redelijke termijn verder is overschreden dan ten tijde van de zitting kon worden voorzien. In dat geval kan de belanghebbende tot het tijdstip waarop die rechter uitspraak doet heropening van het onderzoek verlangen teneinde alsnog een beroep te doen op overschrijding van de redelijke termijn en een verzoek te doen tot vergoeding van daaruit voortvloeiende immateriële schade. Het verzoek hoeft dan niet beperkt te blijven tot immateriële schade die het gevolg is van het tijdsverloop na de zitting (vgl. HR 12 april 2013, nr. 12/01566, ECLI:NL:HR:2013:BZ6799, BNB 2013/134).

Indien echter de redelijke termijn eerst verstrijkt na afloop van de termijn van zes weken voor het doen van uitspraak, wordt geen verzoek om vergoeding van immateriële schade verlangd. In deze gevallen moet de rechtbank of het hof ambtshalve beoordelen of de redelijke termijn is overschreden en zo nodig na heropening van het onderzoek ambtshalve een vergoeding van immateriële schade toekennen (vgl. ABRvS 10 februari 2010, 200902107/1/V6, ECLI:RVS:2010:BL3354).

Met betrekking tot het tijdsverloop in bezwaar en beroep laat het hiervoor in 3.13.2 overwogene onverlet dat een belanghebbende ook voor het eerst in hoger beroep met overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 Awb kan verzoeken om vergoeding van immateriële schade wegens dat tijdsverloop. De belanghebbende kan zich daardoor echter wel in een nadeliger positie plaatsen dan wanneer hij dat verzoek reeds bij de rechtbank had gedaan. Indien de belanghebbende namelijk reeds in de beroepsfase heeft verzocht om vergoeding van de door een overschrijding van de redelijke termijn geleden immateriële schade, moet de rechtbank op dat verzoek beslissen en, behoudens bijzondere omstandigheden, een vergoeding van immateriële schade toekennen. Wordt in een zodanig geval in hoger beroep geklaagd over die beslissing of over het ontbreken daarvan, dan is voor de beoordeling van die klachten niet van belang hoe voortvarend het hoger beroep is behandeld. Indien dat verzoek evenwel voor het eerst voor het hof wordt gedaan, heeft te gelden dat de vraag of de redelijke termijn is overschreden door het hof moet worden beoordeeld naar de stand van het geding ten tijde van zijn uitspraak op het hoger beroep, waarbij – in het licht van het hiervoor in 3.3.3 overwogene – de duur van de totale procedure tot dan toe in ogenschouw wordt genomen. Een voortvarende behandeling van het hoger beroep kan in een zodanig geval dan ook ertoe leiden dat de overschrijding van de redelijke termijn door het bestuursorgaan en/of de rechtbank wordt gecompenseerd (zie HR 12 december 2014, nr. 14/00797, ECLI:NL:HR:2014:3562, BNB 2015/43).”

De Rechtbank heeft volgens belanghebbende verzuimd zich – ambtshalve – uit te laten over de overschrijding van de redelijke termijn van berechting, nu de totale termijn van berechting meer dan twee jaar heeft geduurd en de overschrijding in de beroepsfase meer dan anderhalf jaar heeft bedragen.

De in aanmerking te nemen termijn begint te lopen op het moment waarop de Inspecteur het bezwaarschrift ontvangt, dat is in het onderhavige geval op 25 maart 2014. Voor de berechting van de zaak in eerste aanleg geldt als uitgangspunt dat deze niet binnen een redelijke termijn is geschied indien de Rechtbank niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen, uitspraak doet. In het onderhavige geval eindigde de redelijke termijn op 25 maart 2016. De Rechtbank heeft eerst op 30 november 2016 het onderzoek in de zaak gesloten en aangekondigd binnen zes weken uitspraak te doen. De Rechtbank heeft uitspraak gedaan op 12 december 2016. Wel dient om vergoeding van immateriële schade te worden verzocht. Belanghebbende heeft dat niet gedaan (bij de Rechtbank). Naar het oordeel van het Hof was de Rechtbank, gelet op de hierboven aangehaalde overwegingen van de Hoge Raad, niet gehouden ambtshalve te beoordelen of de redelijke termijn was overschreden. Belanghebbende had immers tot 30 november 2016 de mogelijkheid een verzoek om toekenning van een immateriële schadevergoeding in te dienen, maar heeft dit nagelaten.

Dit laat onverlet dat belanghebbende ook voor het eerst in hoger beroep kan verzoeken om vergoeding van immateriële schade. Alsdan heeft te gelden dat de vraag of de redelijke termijn is overschreden door het Hof moet worden beoordeeld naar de stand van het geding ten tijde van zijn uitspraak op het hoger beroep, waarbij de duur van de totale procedure tot dan toe in ogenschouw wordt genomen.

Het Hof doet uitspraak op 21 december 2017. Uitgaande van een redelijke termijn van twee jaar voor de bezwaar- en beroepsfase en twee jaar voor de hoger beroepsfase, is de redelijke termijn niet overschreden. De voortvarende behandeling van het hoger beroep leidt er in dit geval toe dat de overschrijding van de redelijke termijn door de Inspecteur en/of de Rechtbank wordt gecompenseerd (vgl. HR 12 december 2014, nr. 14/00797, ECLI:NL:HR:2014:3562).

Uit het vorenoverwogene volgt dat vraag III ontkennend moet worden beantwoord.

Slotsom

Gelet op de beantwoording van de eerste drie vragen, komt het Hof niet toe aan beantwoording van vraag IV en V. De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is.

Ten aanzien van het griffierecht

Het Hof is van oordeel dat er geen redenen aanwezig zijn om te gelasten dat de Inspecteur aan belanghebbende het door haar betaalde griffierecht geheel of gedeeltelijk vergoedt.

Ten aanzien van de proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Awb.